Landbouw bij de uitbreiding van de EU

De rol van landbouw en plattelandsontwikkeling

Bij het uitbreidingsproces is landbouw een van de meest complexe, gevoelige en kritieke onderhandelingspunten. Dat komt door:

• de omvang van de sector (in termen van het bbp en het aandeel van de bevolking dat erin actief is);
• de structurele tekortkomingen ervan (zelfvoorzienings- en semizelfvoorzieningslandbouw).

Experts van de Europese Commissie op het gebied van landbouw en plattelandsontwikkeling ondersteunen en adviseren kandidaat-lidstaten en potentiële kandidaat-lidstaten zodat zij zich kunnen voorbereiden op het EU-lidmaatschap, met name op het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) en de plattelandsontwikkeling.

Voorwaarden

Er moet aan twee soorten voorwaarden worden voldaan.

Economische condities

• Een functionerende markteconomie met duidelijke eigendomsrechten, goed werkende markten, geliberaliseerde prijzen en macro-economische stabiliteit.
• Het vermogen om concurrentiedruk en marktkrachten op te vangen die binnen de EU ontstaan of die het gevolg zijn van de invoer van landbouwproducten en levensmiddelen van buiten de EU.

EU-normen

• Voldoende bestuurlijke capaciteit van de landbouwautoriteiten, vooral wat betreft beleidsontwikkeling, -analyse en -uitvoering, en subsidiebetaling en controle.
• Voldoende bestuurlijke capaciteit voor het formuleren en uitvoeren van pretoetredingsmaatregelen voor plattelandsontwikkeling.
• Aanpassing van de wetgeving en opbouw van bestuurlijke capaciteit voor biologische landbouw, kwaliteitsbeleid en andere horizontale aspecten.
• Op het niveau van de markten, invoering van marktmechanismen, waaronder handelsnormen, prijsrapportage, contingentbeheer, producentenorganisaties en marktondersteuningsmaatregelen zoals openbare-interventiemaatregelen en uitzonderlijke maatregelen.

Toetredingsonderhandelingen

Toetredingsonderhandelingen over landbouw gaan over de procedures voor toekomstige GLB-steun (zoals rechtstreekse betalingen, plattelandsontwikkeling enz.) en overgangsmaatregelen die de integratie in de EU mogelijk maken, gelet op de specifieke omstandigheden voor de landbouwsector in elk land.

Voor een goede werking van het GLB moeten er heel wat bindende afspraken worden vastgelegd, waaraan efficiënte overheidsdiensten strikt de hand moeten houden.

Zo moeten er wettelijke regels komen voor beheersystemen, waaronder een betaalorgaan en een geïntegreerd beheers- en controlesysteem, maar moet er ook worden gezorgd voor de capaciteit om de steunregelingen van het GLB uit te voeren.

Lid worden van de EU betekent ook dat een reeks landbouwproducten, zoals landbouwgewassen, suiker, dierlijke producten en gespecialiseerde gewassen, moeten worden opgenomen in de gemeenschappelijke marktordening.

Meer informatie

Stappen naar toetreding

Gemeenschappelijke ordening van de landbouwmarkten

Het stabilisatie- en associatieproces

Voor het stabilisatie- en associatieproces worden gemeenschappelijke politieke en economische doelstellingen vastgesteld. Met behulp van contractuele, economische en financiële instrumenten worden hervormingen doorgevoerd om de overgang op de Westelijke Balkan in goede banen te leiden.

De twee belangrijkste instrumenten waarmee de EU de economieën en rechtsstelsels van de kandidaat-lidstaten geleidelijk stabiliseert en op één lijn brengt met haar eigen systemen, zijn:

• stabilisatie- en associatieovereenkomsten, waaronder ook handelspreferenties vallen;
• het Instrument voor pretoetredingssteun (IPA).

Kandidaten

Albanië, Bosnië en Herzegovina, Georgië, Moldavië, Montenegro, Noord-Macedonië, Servië, Turkije en Oekraïne zijn de negen landen die officieel “kandidaat” zijn.

Meer informatie over kandidaten

Potentiële kandidaten

Kosovo heeft de status van “potentiële kandidaat”.

Meer informatie over potentiële kandidaten

Beoordeling van de gevolgen van uitbreiding voor de landbouw

Uitbreiding is een op verdienste gebaseerd proces dat tijd vergt. Aangezien er veel onzekerheid bestaat over de vraag wanneer en hoe de kandidaat-lidstaten tot de EU zouden kunnen toetreden, is het nuttig na te denken over de mogelijke gevolgen van de uitbreiding voor de landbouw. De Commissie is door middel van interne workshops begonnen met de raadpleging van externe deskundigen om feitenmateriaal en inzichten te verzamelen met betrekking tot de mogelijke gevolgen voor specifieke aandachtsgebieden. Hieronder volgt een samenvatting van de besprekingen in technische workshops en de presentaties van de deelnemende deskundigen:

• Workshop over landbouwproductie en -handel, 4 juli 2024