Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών — Βασικά στοιχεία

Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών (ΕΠΠ) είναι το πρώτο υπερεθνικό εργαλείο συμμετοχικής δημοκρατίας, το οποίο επιτρέπει στους πολίτες της ΕΕ να συμβάλλουν στο θεματολόγιο της ΕΕ. 

Για να δρομολογήσουν μια ΕΠΠ, οι διοργανωτές της πρέπει να σχηματίσουν ομάδα αποτελούμενη από τουλάχιστον 7 Ευρωπαίους πολίτες οι οποίοι διαμένουν σε 7 διαφορετικά κράτη μέλη. Για να υποβάλουν μια ΕΠΠ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι διοργανωτές της πρέπει να συγκεντρώσουν, εντός 12 μηνών, τουλάχιστον 1 εκατομμύριο υπογραφές από ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, στις οποίες πρέπει να περιλαμβάνεται ένας ελάχιστος αριθμός από τουλάχιστον 7 κράτη μέλη.
 
Σε ορισμένες χώρες της ΕΕ υπάρχουν παρόμοιοι μηχανισμοί, αλλά η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών είναι μοναδική ως το πρώτο επίσημο εργαλείο στον κόσμο με διασυνοριακή συμμετοχή. Το κατώτατο όριο που απαιτείται για την υποβολή πρωτοβουλίας είναι πολύ χαμηλότερο από τα εθνικά επίπεδα, καθώς 1 εκατομμύρια υπογραφές αντιπροσωπεύουν μόνο το 0,2 % του συνόλου των πολιτών της ΕΕ. Από το 2012, χάρη στην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών, οι πολίτες της ΕΕ έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει νέα νομοθεσία. Εάν μια ΕΠΠ είναι επιτυχής και η Επιτροπή αποφασίσει να ενεργήσει επ’ αυτής, η πρόταση μπορεί στη συνέχεια να εξεταστεί και να συζητηθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο στο πλαίσιο της νομοθετικής διαδικασίας της ΕΕ.  
 
Θέλετε να μάθετε περισσότερα σχετικά με το πώς λειτουργεί η ΕΠΠ; Δείτε το υλικό της σελίδας «Ποια είναι η διαδικασία» στον ιστότοπο της ΕΠΠ.

Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για το πώς μπορείτε να δρομολογήσετε μια πρωτοβουλία και για όλα τα σχετικά βήματα θα βρείτε περισσότερες πληροφορίες παρακάτω.

Ο αναθεωρημένος κανονισμός για την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών εγκρίθηκε τον Απρίλιο του 2019 και ισχύει από τον Ιανουάριο του 2020. Για να μάθετε περισσότερα σχετικά με το νομικό πλαίσιο, επισκεφτείτε τον ιστότοπο της ΕΠΠ.
 
Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τους κανόνες της ΕΠΠ, ρίξτε μια ματιά στο διαδικτυακό μας σεμινάριο: Διαδικτυακό σεμινάριο «Νέοι κανόνες για την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών από το 2020»

Μόλις οι διοργανωτές διατυπώσουν την ιδέα τους για μια ΕΠΠ, το επόμενο βήμα είναι να διασφαλίσουν ότι εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις αρμοδιότητες της ΕΕ και τη διαδικασία καταχώρισης μιας ΕΠΠ, ανατρέξτε στην ενότητα που αφορά το πώς να προετοιμάσετε μια ΕΠΠ για καταχώριση.  
 
Σας υπενθυμίζουμε ότι το φόρουμ της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών μπορεί να παράσχει στους διοργανωτές εξατομικευμένες συμβουλές κατά το προπαρασκευαστικό στάδιο μιας πρωτοβουλίας. Ρωτήστε τους ειδικούς μας.
 
Ομάδα διοργανωτών
 
Πέραν από την επαλήθευση της αρμοδιότητας της Επιτροπής να αναλάβει δράση, πρέπει επίσης να συσταθεί ομάδα διοργανωτών η οποία θα δρομολογήσει την πρωτοβουλία.

Η ομάδα διοργανωτών πρέπει να αποτελείται από τουλάχιστον 7 Ευρωπαίους πολίτες, σε ηλικία που τους παρέχει δικαίωμα ψήφου στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι οποίοι κατοικούν σε τουλάχιστον επτά διαφορετικά κράτη μέλη. Σημειωτέον ότι δεν μετράει η εθνικότητά τους, αλλά ο τόπος διαμονής τους! 

Κάθε ΕΠΠ πρέπει να ορίζει δύο μέλη της ομάδας διοργανωτών ως πρόσωπα επικοινωνίας —έναν εκπρόσωπο και έναν αναπληρωτή— τα οποία θα έρχονται σε επαφή με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ εκ μέρους της ομάδας. Η Επιτροπή δημοσιεύει τα ονόματα όλων των διοργανωτών και τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις των προσώπων επικοινωνίας στο επίσημο μητρώο της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών.

Για τη διαχείριση μιας ΕΠΠ είναι επίσης δυνατόν να συσταθεί μια νομική οντότητα, σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο κάποιου κράτους μέλους. Εφόσον συσταθεί, θα πρέπει να παρέχονται λεπτομερή στοιχεία σχετικά με την οντότητα αυτή κατά την καταχώριση της ΕΠΠ. 

Οι διοργανωτές μιας ΕΠΠ έχουν στη διάθεσή τους 12 μήνες για να συγκεντρώσουν τουλάχιστον 1 εκατομμύριο δηλώσεις υποστήριξης, στις οποίες πρέπει να περιλαμβάνεται ένας ελάχιστος αριθμός από τουλάχιστον 7 κράτη μέλη (βλ. χάρτη παρακάτω). Οι διοργανωτές μπορούν να επιλέξουν την ημερομηνία από την οποία θα ξεκινήσουν τη συγκέντρωση των δηλώσεων υποστήριξης (γνωστή ως η «περίοδος συγκέντρωσης»). Οι διοργανωτές έχουν στη διάθεσή τους διάστημα έξι μηνών από την καταχώριση της ΕΠΠ τους για να ξεκινήσουν το στάδιο συγκέντρωσης υπογραφών. Υπενθυμίζεται ότι η Επιτροπή πρέπει να έχει ενημερωθεί για την ημερομηνία έναρξης αυτού του σταδίου τουλάχιστον 10 εργάσιμες ημέρες νωρίτερα.
 
Οι δηλώσεις υποστήριξης μπορούν να υπογράφονται ηλεκτρονικά ή σε έντυπη μορφή.
 
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη συγκέντρωση δηλώσεων υποστήριξης, επισκεφτείτε τη σελίδα μας «Πώς να συγκεντρώσετε υπογραφές».

Μόλις ολοκληρωθεί η περίοδος συγκέντρωσης (στο τέλος των 12 μηνών ή νωρίτερα εάν το επιθυμούν οι διοργανωτές) και εάν έχει συγκεντρωθεί ο απαιτούμενος αριθμός δηλώσεων υποστήριξης, οι διοργανωτές έχουν στη διάθεσή τους τρεις μήνες για να υποβάλουν τις δηλώσεις υποστήριξης προς επαλήθευση.
 
Οι διοργανωτές πρέπει να ζητήσουν από τις αρμόδιες εθνικές αρχές του κράτους μέλους ιθαγένειας κάθε υπογράφοντος να πιστοποιήσουν την εγκυρότητα των δηλώσεων υποστήριξης, ακόμη και αν οι εν λόγω δηλώσεις υποστήριξης συγκεντρώθηκαν σε διαφορετικό κράτος μέλος. 
 
Η Επιτροπή θα φροντίσει για την υποβολή των δηλώσεων υποστήριξης που συγκεντρώθηκαν ηλεκτρονικά μέσω του κεντρικού διαδικτυακού συστήματος συγκέντρωσης.

Η Επιτροπή θα παράσχει μια υπηρεσία ασφαλούς ανταλλαγής αρχείων για τη διαβίβαση των δηλώσεων υποστήριξης στις σχετικές αρχές των κρατών μελών. Τόσο οι ηλεκτρονικές δηλώσεις υποστήριξης όσο και οι σαρωμένες έντυπες δηλώσεις υποστήριξης μπορούν να τηλεφορτωθούν στο σύστημα σε κρυπτογραφημένη μορφή. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε τον ιστότοπο της ΕΠΠ. 
 
Οι δηλώσεις υποστήριξης πρέπει να υποβάλλονται σε κάθε αρμόδια αρχή του υπεύθυνου κράτους μέλους χρησιμοποιώντας το έντυπο που ορίζεται στο παράρτημα V του κανονισμού. Οι αρμόδιες εθνικές αρχές εκδίδουν πιστοποιητικό εντός τριών μηνών από την υποβολή των δηλώσεων υποστήριξης.

Μόλις λάβουν το τελευταίο πιστοποιητικό από τις αρμόδιες εθνικές αρχές, οι διοργανωτές έχουν στη διάθεσή τους τρεις μήνες για να υποβάλουν την πρωτοβουλία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι διοργανωτές πρέπει να υποβάλουν μέσω του λογαριασμού διοργανωτή τους το ειδικό έντυπο που παρατίθεται στο παράρτημα VII, μαζί με αντίγραφα —σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή— των πιστοποιητικών που έλαβαν κατά το στάδιο της επαλήθευσης.

Δημοσίευση και συνάντηση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Όταν η Επιτροπή λάβει έγκυρη πρωτοβουλία, δημοσιεύει ανακοίνωση στο επίσημο μητρώο και προωθεί την πρωτοβουλία στα αρμόδια ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και εθνικά κοινοβούλια.

Εντός ενός μήνα από την υποβολή της πρωτοβουλίας, οι διοργανωτές της θα συναντηθούν με εκπροσώπους της Επιτροπής για να εξηγήσουν την πρωτοβουλία τους λεπτομερώς.
 
Δημόσια ακρόαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Εντός τριών μηνών από την υποβολή της πρωτοβουλίας, οι διοργανωτές έχουν την ευκαιρία να την παρουσιάσουν σε δημόσια ακρόαση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Θα παρίστανται εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και το Κοινοβούλιο θα διασφαλίσει ότι τα σχετικά δημόσια και ιδιωτικά συμφέροντα εκπροσωπούνται με ισορροπημένο τρόπο.

Μετά την ακρόαση, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί να διεξαγάγει συζήτηση στην ολομέλεια και να εγκρίνει ψήφισμα για την αξιολόγηση της πολιτικής στήριξης της πρωτοβουλίας.

Εντός έξι μηνών από την υποβολή της πρωτοβουλίας για εξέταση και μετά τη δημόσια ακρόαση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκδίδει ανακοίνωση στην οποία περιγράφει συνοπτικά την απόφασή της. 

Η ανακοίνωση αυτή, η οποία δημοσιεύεται στον ιστότοπο της ΕΠΠ, εξηγεί τις ενέργειες στις οποίες προτίθεται να προβεί η Επιτροπή, εάν υπάρχουν, μαζί με το σκεπτικό στο οποίο βασίζονται. Παρέχει επίσης το αναμενόμενο χρονοδιάγραμμα για τις εν λόγω ενέργειες. 

Επιπλέον, η Επιτροπή ενημερώνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, την Επιτροπή των Περιφερειών, καθώς και όλα τα εθνικά κοινοβούλια της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αξιολογεί τα μέτρα που λαμβάνει η Επιτροπή σε συνέχεια της ανακοίνωσής της.