Żaden z aktów założycielskich Unii Europejskiej nie podaje ścisłej ani wyczerpującej definicji kultury. Określenie, czym jest kultura, pozostawia w gestii państw członkowskich i ich mieszkańców, w oparciu o ich własne krajowe, lokalne lub indywidualne preferencje. Podstawa prawna programu „Kreatywna Europa” – jedynego unijnego programu poświęconego wspieraniu kultury – zawiera jednak otwartą definicję sektora kultury i sektora kreatywnego.
- Więcej informacji na temat tej otwartej definicji
Podstawy kompetencji UE w dziedzinie kultury
W preambule Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) zapisano, że inspiracją dla działań Unii jest kulturowe, religijne i humanistyczne dziedzictwo Europy. Traktat stanowi też, że Unia Europejska „szanuje swoją bogatą różnorodność kulturową i językową oraz czuwa nad ochroną i rozwojem dziedzictwa kulturowego Europy” (art. 3 TUE). Ponadto art. 6 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) stanowi, że w dziedzinie kultury „Unia ma kompetencje do prowadzenia działań mających na celu wspieranie, koordynowanie lub uzupełnianie działań państw członkowskich”.
- Więcej informacji o działaniach UE w dziedzinie kultury – art. 167 TFUE
Pomoc dla sektora kultury i sektora kreatywnego
W sytuacji, w której państwa członkowskie UE są odpowiedzialne za kształtowanie polityki w sektorze kultury, rolą Komisji Europejskiej jest pomoc w podejmowaniu wspólnych wyzwań. Należy do nich rozwój technologii cyfrowych, zmieniające się modele zarządzania kulturą oraz potrzeba wspierania innowacji w sektorze kultury i sektorze kreatywnym.
Komisja prowadzi swoje działania zgodnie z dokumentami strategicznymi dotyczącymi współpracy kulturalnej oraz w oparciu o własne priorytety wyznaczone na daną kadencję.
Aby społeczna i gospodarcza rola kultury była brana pod uwagę w szerszym kontekście działań i kształtowania polityki UE, Komisja zajmuje się szeregiem kluczowych zagadnień. Pilnuje też, by złożony charakter sektora kultury i sektora kreatywnego był uwzględniany w odpowiednim prawodawstwie UE.
Komisja pomaga też państwom członkowskim w łagodzeniu szkodliwych skutków kryzysów oraz w rozwiązywaniu wszelkich problemów, w przypadku których korzystne może być skoordynowane działanie na szczeblu UE.
Komisja i kultura – kierownictwo i odpowiedzialne służby
Marija Gabriel sprawuje obecnie funkcję komisarza odpowiedzialnego za sektor kultury i sektor kreatywny. Jej zadaniem jest zapewnienie pełnej realizacji nowego europejskiego programu na rzecz kultury oraz wspieranie branży kreatywnej i programu „Kreatywna Europa”. Jej teka obejmuje także innowacje, badania naukowe, edukację i młodzież.
W Komisji za kulturę odpowiada Dyrekcja Generalna ds. Edukacji, Młodzieży, Sportu i Kultury (DG EAC). Wspiera ona działania na poziomie UE obejmujące sektor kultury i sektor kreatywny, w tym dziedzictwo kulturowe, a także opracowuje strategie w oparciu o gromadzone dane i dowody naukowe oraz zarządza unijnym programem na rzecz kultury „Kreatywna Europa”.
Kwestie związane z sektorem kultury i sektorem kreatywnym są też przedmiotem prac innych służb Komisji. Należą do nich:
- Dyrekcja Generalna ds. Sieci Komunikacyjnych, Treści i Technologii (DG CONNECT)
- Dyrekcja Generalna ds. Rynku Wewnętrznego, Przemysłu, Przedsiębiorczości i MŚP (DG GROW)
- Dyrekcja Generalna ds. Badań Naukowych i Innowacji (DG RTD)
Sprawy związane z kulturą wchodzą też w zakres kilku innych obszarów polityki i programów, którymi zarządzają pozostałe służby Komisji, między innymi w dziedzinie zatrudnienia lub rozwoju lokalnego i regionalnego.