Ψηφιακός γραμματισμός και φτώχεια: Γεφυρώνοντας το χάσμα μέσω της εκπαίδευσης ενηλίκων
Christin CIESLAK
Κατά την τελευταία δεκαετία, και ιδιαίτερα μετά την πανδημία COVID-19, η τεχνολογία και η ψηφιοποίηση έχουν αποκτήσει κεντρική σημασία στη ζωή μας. Αυτό που κάποτε ήταν πολυτέλεια είναι πλέον αναγκαιότητα: η πρόσβαση στην τεχνολογία και τις ψηφιακές δεξιότητες έχει καταστεί απαραίτητη. Αλλά για πολλούς ενήλικες που ζουν σε συνθήκες φτώχειας, το ψηφιακό χάσμα δεν είναι απλώς ένα εμπόδιο. Είναι ένα εμπόδιο που έχει διογκωθεί. Αυτό το χάσμα επηρεάζει πολλές πτυχές της ζωής, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες, της εκπαίδευσης και των ευκαιριών απασχόλησης. Ενώ ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες το βιώνουν αυτό πιο έντονα, είναι μια πρόκληση σε ολόκληρη την ήπειρο. Σε αυτήν την ανάρτηση ιστολογίου, θα εξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο η ψηφιοποίηση έχει επηρεάσει όσους προέρχονται από προβληματικά κοινωνικοοικονομικά υπόβαθρα και τι πρέπει ακόμη να γίνει για να διορθωθεί αυτό.
Kατανοώντας το Ψηφιακό Χάσμα
Το ψηφιακό χάσμα αναφέρεται στο χάσμα μεταξύ εκείνων που έχουν εύκολη πρόσβαση στις ψηφιακές τεχνολογίες και εκείνων που δεν έχουν. Αυτό το χάσμα μπορεί να επηρεαστεί από διάφορους παράγοντες, όπως η κοινωνικοοικονομική κατάσταση, η γεωγραφική θέση και το εκπαιδευτικό υπόβαθρο. Πρακτικά, αυτό μπορεί να σημαίνει περιορισμένη ή καθόλου πρόσβαση σε υπολογιστές, στο διαδίκτυο ή στις δεξιότητες που απαιτούνται για την ψηφιακή πλοήγηση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το ζήτημα μπορεί να είναι η έλλειψη ψηφιακής υποδομής, ενώ σε άλλες, τα άτομα μπορεί να έχουν το απαραίτητο υλισμικό, αλλά δεν διαθέτουν τις δεξιότητες ή το ενδιαφέρον που απαιτούνται για τη χρήση ψηφιακών εργαλείων και υπηρεσιών.
Η Σημασία του Ψηφιακού Γραμματισμού
Ο ψηφιακός γραμματισμός δεν αφορά μόνο τη δυνατότητα χρήσης υπολογιστή ή smartphone, αλλά τις δεξιότητες πλοήγησης στο διαδίκτυο, την κατανόηση του ψηφιακού περιεχομένου και τη χρήση ψηφιακών εργαλείων για την επίλυση προβλημάτων. Έτσι, ο ψηφιακός γραμματισμός περιλαμβάνει την κριτική σκέψη, την προστασία των προσωπικών δεδομένων και την αξιολόγηση των διαδικτυακών πληροφοριών.
Γιατί είναι σημαντικό αυτό; Πρώτον, επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες. Όλο και περισσότερες κυβερνητικές υπηρεσίες, πόροι υγειονομικής περίθαλψης και προγράμματα υποστήριξης της κοινότητας μεταφέρονται στο διαδίκτυο. Χωρίς ψηφιακό γραμματισμό, οι άνθρωποι δυσκολεύονται να έχουν πρόσβαση σε αυτές τις υπηρεσίες, γεγονός που μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εμπόδιο.
Επιπλέον, ο ψηφιακός γραμματισμός επηρεάζει την ικανότητα ενός ατόμου να συμμετέχει στη συνεχή εκπαίδευση. Πολλά μαθήματα και πόροι είναι πλέον διαθέσιμα αποκλειστικά στο διαδίκτυο, προσφέροντας ευκαιρίες για προσωπική ανάπτυξη και εξέλιξη της σταδιοδρομίας. Χωρίς ψηφιακές δεξιότητες, οι άνθρωποι μπορεί να χάσουν αυτές τις ευκαιρίες για δωρεάν μάθηση.
Τέλος, ας μην ξεχνάμε την απασχόληση. Πολλές αιτήσεις εργασίας και διαδικασίες πρόσληψης διεξάγονται διαδικτυακά. Χωρίς ψηφιακές δεξιότητες, τα άτομα μπορεί να χάσουν ευκαιρίες απασχόλησης ή να δυσκολευτούν να ολοκληρώσουν διαδικτυακές αιτήσεις. Ακόμη και όταν οι διαδικασίες υποβολής αιτήσεων εξακολουθούν να διεξάγονται εκτός σύνδεσης, ενδέχεται να προτιμώνται οι διαδικτυακές εφαρμογές.
Τι έχει γίνει μέχρι σήμερα;
Ευτυχώς, αρκετά προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων σε όλη την Ευρώπη έχουν ενσωματώσει με επιτυχία τον ψηφιακό γραμματισμό στα προγράμματα σπουδών τους.
Διαδικτυακές πλατφόρμες μάθησης: Πλατφόρμες όπως η EUacademy και η EPALE έχουν δημιουργηθεί για να προσφέρουν δωρεάν διαδικτυακούς πόρους, υλικό και μαθήματα που έχουν σχεδιαστεί για τη βελτίωση του ψηφιακού γραμματισμού. Αυτές οι προσφορές βελτιώνονται συνεχώς προκειμένου να ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες των ενηλίκων εκπαιδευομένων και να τους βοηθούν να αποκτήσουν εμπιστοσύνη στη χρήση ψηφιακών εργαλείων.
Επιτόπια έργα: Πάρτε, για παράδειγμα, το έργο για τον γραμματισμό στα μέσα ενημέρωσης στην Παλαιστίνη . Αυτό το εν εξελίξει πρόγραμμα, το οποίο ξεκίνησε το 2015, στοχεύει στην ενίσχυση του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας στην Παλαιστίνη (Δυτική Όχθη και Γάζα). Το έργο, το οποίο υλοποιείται από το Φινλανδικό Ίδρυμα Διά Βίου Μάθησης, υποστηρίζει την ανάπτυξη του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας με την παραγωγή διδακτικού υλικού και την προώθηση του δικαιώματος στην πληροφόρηση. Οι Φινλανδοί επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης και οι φοιτητές προσφέρονται εθελοντικά ως εκπαιδευτές και το πρόγραμμα έχει εκπαιδεύσει επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης, εργαζόμενους σε ΜΚΟ και ενεργούς πολίτες σε διάφορες πτυχές του ψηφιακού γραμματισμού και του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας.
Έρευνα: Αναδεικνύοντας τον βαθύ αντίκτυπο που μπορεί να έχει η φτώχεια στις εκπαιδευτικές επιδιώξεις, μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα που ζουν σε συνθήκες φτώχειας αντιμετωπίζουν συχνά σημαντικά εμπόδια στην εκπαίδευση, γεγονός που μπορεί να τους αποτρέψει από το να επιδιώξουν ευκαιρίες μάθησης. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι η εκπαίδευση μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο για να σπάσει ο κύκλος της φτώχειας. Για παράδειγμα, ο Paul C. Gorski περιγράφει αποτελεσματικές στρατηγικές για την υποστήριξη των μειονεκτούντων εκπαιδευόμενων και υπογραμμίζει πώς η εκπαίδευση μπορεί να προσφέρει τρόπους εξόδου από τη φτώχεια. Ομοίως, οι Colin Power και Rupert Maclean υπογραμμίζουν τον ρόλο της διά βίου μάθησης στη βελτίωση των οικονομικών συνθηκών και στην επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης. Πέρα από αυτά, μελέτες επιβεβαιώνουν συλλογικά ότι ενώ η φτώχεια παρουσιάζει σημαντικές προκλήσεις, η εκπαίδευση παραμένει ένας κρίσιμος μοχλός για την ενδυνάμωση των ανθρώπων και τις διαρθρωτικές αλλαγές.
Πολιτική: Η Ευρωπαϊκή Διακήρυξη για τα Ψηφιακά Δικαιώματα και Αρχές προωθεί έναν ανθρωποκεντρικό, ασφαλή και βιώσιμο ψηφιακό μετασχηματισμό στην Ευρώπη. Δεσμεύει την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να διασφαλίσουν ότι η τεχνολογία ωφελεί όλους, υποστηρίζει την καθολική πρόσβαση στην ψηφιακή συνδεσιμότητα και την εκπαίδευση, ενδυναμώνει τις ενημερωμένες διαδικτυακές επιλογές, προωθεί ποικίλα και πολύγλωσσα διαδικτυακά περιβάλλοντα. Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να δώσει ώθηση ύψους 250 δισεκατομμυρίων ευρώ στην ψηφιοποίηση από το ταμείο NextGenerationEU , με στόχο το 80% του πληθυσμού της ΕΕ να έχει βασικές ψηφιακές δεξιότητες έως το 2030. Επιπλέον, 43 δισεκατομμύρια ευρώ επενδύσεων με γνώμονα την πολιτική θα στηρίξουν τον νόμο Chips μέχρι το 2030, ενισχύοντας τη δέσμευση για την προώθηση των ψηφιακών υποδομών και δεξιοτήτων. Αυτό το πλαίσιο πολιτικής καθοδηγεί την ψηφιακή στρατηγική της ΕΕ και επιδιώκει να μειώσει το ψηφιακό χάσμα.
Παρά το γεγονός ότι γνωρίζουμε όλα αυτά και τις αμέτρητες προσπάθειες, εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε σημαντικές προκλήσεις:
Πρόσβαση στην τεχνολογία: Η διασφάλιση ότι οι άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε υπολογιστές και αξιόπιστο διαδίκτυο είναι θεμελιώδους σημασίας. Είναι ζωτικής σημασίας επειδή καθορίζει απλώς την ικανότητά τους να ασχολούνται με τις ψηφιακές υπηρεσίες και τις εκπαιδευτικές ευκαιρίες. Χωρίς πρόσβαση, όλες οι ψηφιακές δεξιότητες στον κόσμο δεν θα έχουν σημασία.
Προσαρμόζοντας τα προγράμματα: Τα προγράμματα ψηφιακού γραμματισμού πρέπει να συνεχίσουν να προσαρμόζονται στις συγκεκριμένες ανάγκες των διαφόρων κοινοτήτων μάθησης ενηλίκων. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ληφθούν υπόψη παράγοντες όπως η γλώσσα, το εκπαιδευτικό υπόβαθρο και η προηγούμενη έκθεση στην τεχνολογία.
Συνεχής υποστήριξη: Ο ψηφιακός γραμματισμός δεν είναι μια εφάπαξ δεξιότητα που την αποκτάτε μία φορά και είστε έτοιμοι για τη ζωή. Δεν είναι όπως να μαθαίνεις να κάνεις ποδήλατο. Απαιτεί μάλλον συνεχή πρακτική και υποστήριξη. Η παροχή συνεχών ευκαιριών μάθησης και τεχνικής υποστήριξης βοηθά τα άτομα να διατηρήσουν και να ενισχύσουν τις δεξιότητές τους.
Επόμενα στάδια
Η αντιμετώπιση της διασταύρωσης του ψηφιακού γραμματισμού και της φτώχειας δεν είναι μόνο θέμα παροχής τεχνολογίας. Πρόκειται για την ευκαιρία ισότιμης συμμετοχής στην κοινωνία μας καθώς αυτή αναπτύσσεται. Όπως είδαμε, ο ψηφιακός γραμματισμός είναι ζωτικής σημασίας για την πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, την επιδίωξη εκπαίδευσης και την εξασφάλιση απασχόλησης - βασικούς παράγοντες για την αντιμετώπιση της φτώχειας. Ενώ έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος μέσω διαφόρων προγραμμάτων και πολιτικών, εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις. Η πρόσβαση στην τεχνολογία πρέπει να είναι εγγυημένη, τα προγράμματα να είναι προσαρμοσμένα στις διαφορετικές ανάγκες και να παρέχεται συνεχής υποστήριξη για να διασφαλιστεί η διατήρηση και η ενίσχυση των δεξιοτήτων.
Επενδύοντας σε πρωτοβουλίες ψηφιακού γραμματισμού, δεν προσφέρουμε απλώς τεχνολογική κατάρτιση. Ενδυναμώνουμε τα άτομα να αναδιαμορφώσουν το μέλλον τους και να ξεφύγουν από τον κύκλο της φτώχειας. Αυτή η ενδυνάμωση μέσω της μάθησης έχει τη δυνατότητα να γεφυρώσει τα χάσματα, να μειώσει τις ανισότητες και να προωθήσει μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς. Ωστόσο, πρέπει να παραμείνουμε προσηλωμένοι στην επέκταση αυτών των προσπαθειών και να διασφαλίσουμε ότι κάθε άτομο, ανεξάρτητα από το κοινωνικοοικονομικό του υπόβαθρο, έχει την ευκαιρία να ευδοκιμήσει σε έναν ολοένα και πιο ψηφιακό κόσμο.
Σχόλιο
Arī senioriem trūkst digitālo prasmju
Es pilnībā piekrītu, ka pēdējos gados digitālās prasmes ir kļuvušas ārkārtīgi svarīgas. Ir arvien mazāk ērtu iespēju saņemt pakalpojumus klātienē.
Iesniegt gada ienākuma deklarāciju, pieteikties pensijas pārrēķinam, dažāda veida pabalstiem vai vienkārši pierakstīties pie ārsta var, aizpildot tiešsaistes pieteikuma formu. Tomēr ne visi ir spējīgi to izdarīt. Gados vecajiem cilvēkiem tas var būt ļoti grūti.
Daudziem senioriem ir viedtālruņi, kurus viņi izmanto, lai fotografētu, sūtītu bildes un ziņojumus. Daži pat prot veikt tipveida maksājumus internetbankā. Tādējādi nevar runāt par digitālo prasmju pilnīgu neesamību. Bet bieži šie seniori ir tie, kuri brauc cauri visai pilsētai uz slimnīcas reģistratūru, lai pieteiktos medicīniskiem pakalpojumiem. Viņi ir tie, kuri atsakās bankā saņemt bezmaksas Smart-ID aplikāciju, bet pērk kodu kalkulatorus, kas kļūst arvien dārgāki. Viņi maksā par rēķinu saņemšanu papīra formātā.
Labi, kad šiem cilvēkiem ir bērni vai mazbērni, kuri var palīdzēt, izskaidrot, varbūt pat iemācīt lietot nepieciešmus digtālus rikus. Bet ko darīt citiem?
- Εισέλθετε στο σύστημα ή εγγραφείτε για να υποβάλετε σχόλια
Atbalsts senioriem digitālo pakalpojumu izmantošanā
Paldies par Jūsu komentāru! Jūs lieliski aprakstījāt problēmu, ar kuru saskaras daudzi vecāka gadagājuma cilvēki. Lai gan digitālās prasmes kļūst arvien nepieciešamākas, ne visi spēj apgūt tehnoloģijas, un bieži vien tieši šīs grupas ir visneaizsargātākās.
Tāpat kā Jūs teicāt, pat tad, ja ir piekļuve ierīcēm, dažreiz trūkst atbalsta vai resursu, lai izprastu visu digitālo iespēju klāstu. Ir svarīgi izveidot atbalsta tīklus un nodrošināt viegli saprotamus risinājumus, lai tehnoloģijas kļūtu pieejamas un draudzīgas ikvienam. Digitālo prasmju apmācība, kas ir pieejama visiem, varētu būt lielisks solis uz priekšu.
- Εισέλθετε στο σύστημα ή εγγραφείτε για να υποβάλετε σχόλια
The digital divide and "the triple fault"
Thanks for this post. A nice reflection about "the digital divide".
I wrote, some time ago: "The digital divide, as a true reflection of the social divide, brings to the table a problem that I call “The Triple Fault”: 1. Lack of computing devices, 2. Lack of connectivity and 3. Lack of digital competence."
https://epale.ec.europa.eu/es/blog/la-triple-falta
Regards fom Spain,
Jesús Canca
- Εισέλθετε στο σύστημα ή εγγραφείτε για να υποβάλετε σχόλια
Indeed!
Thank you, Jesús, for your thoughtful comment and for sharing your work on the "Triple Fault" concept. Your description of the digital divide aligns well with what we observe at EAEA. We see these three aspects—devices, connectivity, and digital competence—as critical barriers, especially for adults from marginalised or rural backgrounds.
Our experience underscores that tackling the digital divide requires not only addressing each of these dimensions individually but also considering their combined effect on social inclusion. The lack of digital skills, in particular, can be an ongoing challenge even with access to devices and internet connectivity. This comprehensive approach is why digital competence remains a core priority for us in advocating adult learning.
Thanks again for your insights, and we look forward to continuing this important discussion on creating a digitally inclusive society.
- Εισέλθετε στο σύστημα ή εγγραφείτε για να υποβάλετε σχόλια
Digitālās pratības nozīme.
Strādājot par datorikas pasniedzēju pamatskolniekiem, tieši redzu, kā attīstās šī digitālā pratība jauniešos. Ņemot vērā, ka esam digitālā laikmetā, tad bez šīm prasmēm dzīvot ir grūti. 9 klases jaunieši jau mācās programmēšanu, nemaz nerunājot par pārējām lietām, kas ir mūsdienu skolēnu datorikas programmā. Pēc dažiem gadiem šie jaunieši ieies darba tirgū, un tiešā veidā sacentīsies ar iepriekšējām paaudzēm, laikmetā kurā bieži vien uzvar datorprasmes. Līdz ar to, šī plaisa šķietami tikai palielināsies, ja nekas netiks darīts.
Tehnoloģiju attīstība mūsdienās ir pārāk strauja. Tas attiecās ne tikai uz datora lietošanu, bet arī tehnoloģijām kas tiek lietotas ražošanā, un prasmēm, kas nepieciešamas lai ar šīm tehnoloģijām strādātu. Šīs prasmes viennozīmīgi ir nepieciešamas lai būtu konkurētspējīgs darba tirgū.