“In wezen komt mijn idee neer op de hypothese dat alle sociale integratie afhangt van betrouwbare vormen van wederzijdse erkenning. Daarbij horen nu eenmaal onvolkomenheden en tekortkomingen, die onlosmakelijk verbonden zijn met gevoelens van miskenning. En deze gevoelens kunnen op hun beurt worden beschouwd als de aanjager van sociale verandering” — Axel Honneth^[1]

De doelstellingen van REVEAL (“Recognition of Experience Validation of Experience, Achievements and Learning”) luiden als volgt:

• Steun bieden aan bestaande informele en formele netwerken om actieve Learning Recognition Networks (LRN’s) te worden, d.w.z. op een zichtbare manier erkenning te geven aan hetgeen geleerd is.
• Kijken welke mogelijkheden er liggen om informele en formele erkenning (validering/certificering) losjes met elkaar te verbinden, zodat huidige belemmeringen voor erkenning verdwijnen (met name voor laagopgeleiden of laaggeletterden).

Hoe kunnen mensen en gemeenschappen die geconfronteerd worden met miskenning (vroegtijdige schoolverlaters, gehandicapten, vluchtelingen, werklozen, etc.) zich uit deze situatie bevrijden? Welke omstandigheden, instrumenten en processen zouden kunnen helpen om de stigma's rond miskenning te transformeren tot een katalysator die het emancipatieproces van individuen en gemeenschappen in gang zet?

REVEAL gaat ervan uit dat elk individu het vermogen heeft om anderen te erkennen en dit vermogen kan gebruiken om voor zichzelf op te komen. Dit vermogen kan alleen worden geactiveerd als de persoon zich bewust is van het bestaan ervan en de kans heeft gekregen om dit vermogen door oefening te versterken.

Het probleem met miskenning is dat de slachtoffers niet simpelweg lijden aan een gebrek aan erkenning, want dit is iets wat hersteld kan worden met betere of meer erkenning. Het vervelende is dat als iemand miskend wordt, dit ook een negatief effect heeft op zijn of haar vermogen om anderen en zichzelf te erkennen.

We zouden de hierboven gestelde vraag ook anders kunnen formuleren: welke omgevingen, instrumenten en processen kunnen miskende personen en gemeenschappen helpen om voor zichzelf en elkaar op te komen en hun kwaliteiten te erkennen?

Deze vragen worden door REVEAL bekeken vanuit het oogpunt van Local Recognition Networks (LRN’s), de bouwstenen van een ecosysteem dat is gebaseerd op open erkenning:

• Aan de hand van bestaande LRN’s kijken we hoe zo’n netwerk eruitziet.
• We analyseren de dynamiek van LRN’s: hoe komen deze netwerken tot leven, groeien ze en verdwijnen ze weer?
• We onderzoeken of Open Badges en Open Recognition instrumenten zijn die kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van LRN’s.

REVEAL wil een paradigmaverandering teweegbrengen: we moeten onze aandacht verschuiven van de “strijd om erkenning^[2]” naar de “strijd als erkenning”: we moeten niet alleen meer of betere erkenning eisen, maar erkenning gebruiken als instrument voor wederzijdse emancipatie. Erkenning is dan niet zomaar een doel dat in de verre toekomst bereikt moet worden, maar een praktijk waar erkenning een trigger is: het startpunt van nieuwe verhalen en de brandstof voor de “emancipatiemachine”.

Open Badges zijn bedacht om informeel leren zichtbaar te maken. Het is gebleken dat ze ook een doeltreffende methode zijn om open erkenning te bevorderen. Maar hoe kunnen Open Badges ervoor zorgen dat erkenning leidt tot meer emancipatie van degenen die dit hard nodig hebben? Dit onderwerp was de focus van het eerste deel van het project.

Erkenning als manier om emancipatie te bewerkstelligen

Kan een erkenningsmethode voor echte emancipatie zorgen? Wat zijn de beste manieren om ervoor te zorgen dat erkenning niet zal leiden tot miskenning? Welke indicatoren kunnen worden gebruikt om te bepalen of een erkenningsmethode leidt tot emancipatie of juist tot vervreemding? En zijn er verschillende gradaties van emancipatie en vervreemding?

Uitgangspunt bij het beantwoorden van deze vragen is de hypothese dat iedereen het vermogen heeft om anderen te erkennen: dit is geen geïsoleerd fenomeen, maar bestaat altijd in relatie tot anderen die over hetzelfde vermogen beschikken (of juist niet!). Alle entiteiten met dit vermogen vormen een ecosysteem, een zogeheten “erkenningsecosysteem”. Het vermogen in dit ecosysteem kan meer of minder gelijk verdeeld zijn, afhankelijk van de mate van openheid van het systeem.

Wat is de aard van dit vermogen en hoe werkt het in de praktijk? Welke invloed heeft het op de dynamiek van een erkenningsecosysteem en welke invloed heeft dit ecosysteem op de rest van de wereld?

Een gedachtenexperiment kan ons helpen om deze vragen te beantwoorden. Ter vereenvoudiging gaan we ervan uit dat iedereen zoiets als erkenningskapitaal heeft en dat dit kapitaal de brandstof is voor de emancipatiemachine. Hoe meer erkenningskapitaal iemand heeft, des te groter is zijn of haar potentiële vermogen om te handelen. Een voorbeeld: Sofia is een vroegtijdige schoolverlater, die werkloos is en deel uitmaakt van een etnische minderheid. Haar erkenningskapitaal is nagenoeg nul, omdat ze het gevoel heeft niets aan te kunnen vangen in een wereld die haar miskent.

Sofia’s erkenningskapitaal kan worden vergroot als ze een positieve erkenning krijgt of… als ze een erkenning aan iemand anders geeft. Stel je nu eens voor dat Sofia een erkenning^[3] geeft aan Amadou, die zich in een vergelijkbare situatie bevindt. Als Amadou haar erkenning accepteert, dan groeit hierdoor het erkenningskapitaal van zowel Amadou als Sofia. Bovendien: als Sofia merkt dat Amadou door deze erkenning het gevoel heeft actie te kunnen ondernemen, beseft ze misschien wel dat zij dit zelf ook kan en dat anderen erkenning geven een manier is om impact te hebben op de wereld om je heen.

Hoewel dit gedachtenexperiment gebaseerd is op een vereenvoudigde voorstelling van zaken^[4], kan het nuttig zijn bij het ontwerpen van de instrumenten die bijdragen aan het creëren van omstandigheden die individuen – en dan met name de slachtoffers van miskenning – in staat stellen om zelf actief te kunnen werken aan hun eigen erkenning en emancipatie.

Dit kleine gedachtenexperiment levert de volgende inzichten op:

1. Anderen erkennen is een manier om zelf ook erkenning te krijgen: als ik een erkenning geef aan iemand anders en die erkenning wordt geaccepteerd, dan word ikzelf ook erkend.
2. Erkenning is geen nulsomspel waarbij de winst van de een ten koste gaat van de ander: wederzijdse erkenning betekent juist dat beide partijen meer erkenningskapitaal krijgen.
3. Erkenning en emancipatie zijn nauw met elkaar verbonden: het gaat om vermogen (of macht) en de (ongelijke) verdeling hiervan. Er is geen echte emancipatie mogelijk zonder het vermogen om anderen te erkennen.

Deze mooie uitspraak van Thomas Jefferson: “Degene die een idee van mij krijgt, krijgt iets aangereikt zonder iets van mij weg te nemen; zoals degene die zijn kaars aansteekt met behulp van de mijne, licht krijgt zonder mij in het duister te zetten”

zouden we als volgt kunnen parafraseren:

“Degene die erkenning van mij accepteert, krijgt zelf erkenning door mij te erkennen.”

Het delen van kennis leidt niet tot meer (of minder) kenniskapitaal, maar zorgt voor een verspreiding van dit kapitaal – hetzelfde principe geldt voor erkenning en erkenningskapitaal. En het mooie is: de groei van dit kapitaal is in potentie exponentieel!

Hoe kunnen we deze eigenschap gebruiken in combinatie met Open Badges? Op welke manier kunnen Open Badges bijdragen aan de ontwikkeling van erkenningskapitaal – niet alleen voor individuen maar ook voor gemeenschappen?

Van Open Badges naar Open Recognition

Open Badges werden in 2011 bedacht door de Mozilla Foundation (de makers van Firefox) en ontwikkeld met steun van de MacArthur Foundation. Het doel erachter was om een manier te vinden om informeel leren zichtbaar te maken. De meeste dingen die we buiten het formele educatieve systeem leren, blijven onzichtbaar: we krijgen er geen certificaat of diploma voor. Je familie, vrienden, buren of collega’s weten waarschijnlijk wel wat jij allemaal weet en kunt, maar wie weet dat nog meer, afgezien van deze mensen? Open Badges vormden de oplossing voor dit probleem door elke gemeenschap en elk individu een simpel instrument te geven om die informatie vast te leggen en veilig te delen met… de hele wereld!

Open Badges hebben meer gedaan dan ‘gewoon’ de voorwaarden creëren om informeel leren zichtbaar te maken. Ze hebben namelijk ook de diepgewortelde ongelijkheid binnen onze erkenningssystemen blootgelegd: aan de ene kant had je degenen die Open Badges konden uitgeven en aan de andere kant degenen die deze badges mochten aanvragen.

De bedenkers van Open Badges ontwierpen de Mozilla Backpack, een soort digitale portemonnee waarin gebruikers de verdiende badges konden bewaren (maar ze konden zelf geen badges uitgeven). Er was wel een code om badges aan te maken – anders zouden het geen Open Badges heten – maar de ontwerpers van de Mozilla Backpack (en later ook de bedenkers van het Open Badge Passport) besloten dat het uitgeven van Open Badges voorbehouden zou moeten zijn aan speciale entiteiten en “autoriteiten”.

In de optiek van de ontwerpers van de Mozilla Backpack, en latere Open Badge-systemen^[5], zouden alleen erkende “autoriteiten” Open Badges mogen uitgeven, aangezien zij de enige organisaties waren die badges konden aanmaken die waarde en betekenis zouden hebben voor de rest van de wereld. Het gevolg van deze ontwerpkeuze was dat de erkenning die door een individu aan iemand werd gegeven geen waarde had, of zo weinig waarde dat het waarschijnlijk niet genoeg was om er een badge voor aan te maken. Maar als alleen erkende “autoriteiten” de mogelijkheid hadden om Open Badges uit te geven, waarom moest er dan een Mozilla Backpack komen om de badges in te bewaren?

De ongelijkheid van de eerste Open Badge-technologie was puur een weerspiegeling van de ongelijkheid binnen formele erkenningssystemen. De uitgifte van Open Badges werd bewust beperkt, zodat de badges de “formele erkenning van informeel leren” zouden steunen. De “informele erkenning van informeel leren” is nog altijd onontgonnen terrein.

Inzicht in de beperkingen van de eerste Open Badge-technologie leidde in 1999 tot de publicatie van de Bolognaverklaring (Bologna Open Recognition Declaration, BORD^[6]). Dit was een oproep tot een meer “open” benadering voor erkenning, waarbij individuen en gemeenschappen werden uitgenodigd om actief bij te dragen aan het opbouwen van een systeem gebaseerd op open erkenning.

Open Recognition is voor erkenning

wat Open Learning is voor leren

Het idee van Open Learning ontstond in de jaren ‘60 en in 1969 werd in het Verenigd Koninkrijk de eerste Open Universiteit opgericht. Pas in 2016 werd het concept Open Recognition voor het eerst geformuleerd. Zoals Open Learning erom draait om iedereen, ongeacht achtergrond of omstandigheden, toegang te bieden tot leermogelijkheden, zo is Open Recognition erop gericht om iedereen, ongeacht achtergrond of omstandigheden, de mogelijkheid te bieden om erkend te worden. Bovendien is erkenning niet beperkt tot de erkenning van iets dat geleerd of gebeurd is in het verleden (je leert iets en vervolgens wordt dit geleerde erkend), maar als de absolute voorwaarde voor leren: als erkenning de brandstof vormt voor leren, dan vormt gebrek aan erkenning of miskenning een belemmering voor groei.

Toen REVEAL in 2020 van start ging, hadden we erg weinig ervaring met de “informele erkenning van informeel leren” – terwijl dit juist ten grondslag ligt aan Open Recognition. Het was de missie van REVEAL om te kijken welke mogelijkheden Open Badges konden bieden om “toegang tot erkenning open te stellen en uit te breiden”.

Toegang tot erkenning verder openstellen

Hoe kunnen we bewustwording van de behoefte aan open erkenning vertalen naar de praktijk? Hoe kunnen Open Badges ons helpen om de doelen van REVEAL te bereiken?

Om “iets” bewust zichtbaar te maken, moet dit “iets” allereerst worden erkend. Het zichtbaar maken van “leren” dient dan ook te worden geïnterpreteerd als het zichtbaar maken van de erkenning voor datgene wat geleerd is:

• Iemand leert iets;
• Een entiteit (de persoon zelf, andere individuen, gemeenschappen, instellingen) erkent datgene wat geleerd is;
• Er wordt een Open Badge gecreëerd om de erkenning van dit leren zichtbaar te maken.

Als iemand zegt: “deze badge erkent dat jij kok bent”, dan is dat eigenlijk een beeldspraak (om exact te zijn: een stijlfiguur die metonymie wordt genoemd). Feitelijk wil het zeggen: deze badge maakt de erkenning die jij hebt gekregen als kok zichtbaar. Een badge kan namelijk zelf niet erkennen, alleen een entiteit met een brein kan dat doen. Wat een badge wél kan doen (en een badge kan echt een heleboel), is die erkenning zichtbaar maken.

Om te kunnen onderzoeken welke mogelijkheden Open Badges bieden op het gebied van open erkenning, is het cruciaal dat we inzien dat het geleerde zichtbaar maken betekent dat we de erkenning van het geleerde zichtbaar maken:

• Als Open Badges bedacht waren om informeel leren zichtbaar te maken...
• ... en leren zichtbaar maken feitelijk niets anders is dan het zichtbaar maken van de erkenning voor het geleerde, ...
• ... hoe kunnen Open Badges dan bijdragen aan de verschillende vormen van erkenning: formeel, niet-formeel en informeel?

Onderstaande tabel toont het verband^[7] tussen informeel en formeel leren en erkenning.

De wetenschap dat er een verborgen inhoud is, leidde tot de ontwikkeling van een zogeheten “Erkenningsruimte met vier kwadranten” (zie onderstaande figuur): een manier om de bestaande praktijken voor erkenning en Open Badges in kaart te brengen — en om wellicht ook nieuwe te bedenken!

De Erkenningsruimte met vier kwadranten

Als we naar de erkenningsruimte kijken, hoe kunnen we erkenning dan verder openstellen en laten groeien in elk van de vier kwadranten?

• Conformeren: toegang tot formele erkenning openen door deze uit te breiden met externe (leer)ervaringen (eerder opgedaan en toekomstig), waarbij samen met studenten/cursisten “open diploma’s” en “open certificaten” worden opgesteld;
• Inclusie bevorderen: sociale integratie vergroten door de bijdragen van individuen en gemeenschappen aan het algemeen welzijn zichtbaar te maken;
• Toekomstgericht denken: de praktische uitvoerbaarheid van erkenning vergroten door diensten te ontwikkelen die inzetten op Open Badge-metadata, waarbij deze gegevens voornamelijk worden gebruikt als startpunt: “telescopen gericht op de toekomst” in plaats van gecertificeerde “achteruitkijkspiegels gericht op het verleden”.
• Emancipatie bevorderen: individuen en (opkomende en geformaliseerde) gemeenschappen erkennen als actieve spelers die bijdragen aan een open erkenningssysteem, waar elke entiteit wordt uitgenodigd om te erkennen en erkend te worden (bijv. faciliteren van groepen die voor zichzelf opkomen).

Ondanks dat Open Badges toegang tot erkenning hebben gebracht voor mensen die anders niet erkend zouden worden, was het in beginsel een hermetisch systeem. Dit kwam doordat het erkennen voorbehouden was aan instellingen en organisaties, met als gevolg dat ook vandaag de dag de meeste praktijken nog steeds gerelateerd zijn aan formele erkenning van informeel leren en slechts een handvol betrekking heeft op informele erkenning van informeel leren.

De tendens naar formele erkenning van informeel leren werd niet alleen gefaciliteerd door culturele normen, maar ook door de eerste Open Badge-specificaties en de ondersteunende technologie, voornamelijk de Mozilla Backpack. Instellingen konden badges uitgeven, maar waren niet verplicht om een Backpack te hebben. Individuen werden juist wél gestimuleerd om een Backpack te nemen om hun badges te bewaren en aan anderen te laten zien, maar beschikten niet over de mogelijkheid om zelf badges uit te geven^[8].

Hoewel het openen van de toegang tot formele erkenning kan worden geïnterpreteerd als een eerste stap in de goede richting, moeten we de potentieel nadelige effecten niet over het hoofd zien: met Open Badges hadden educatieve instellingen een middel om hun bereik uit te breiden tot buiten het formele lesprogramma en zodoende “de informele ruimte te koloniseren”. Maar al te vaak horen we dat “goede cijfers niet zaligmakend zijn” en dat cursisten en studenten van nu af aan (middels badges) moeten bewijzen dat ze over “21e-eeuwse vaardigheden”, “soft-skills” of andere “essentiële vaardigheden” beschikken. Hierdoor dreigen formele educatieve instellingen te verworden tot een soort alziend erkenningsoog, dat alles wat er op het schoolplein, in verenigingen, clubs, buitenschoolse activiteiten en het privéleven van lerenden plaatsvindt nauwkeurig in de gaten houdt, omdat dit plekken zijn waar “21e-eeuwse vaardigheden” worden opgedaan.

The REVEAL Maturity Model

Een cruciale vraag waar REVEAL zich mee bezighield, was: hoe kunnen we de bewustwording onder individuen zodanig vergroten dat ze zelf in actie komen. Met andere woorden: hoe kunnen we bewustwording over de noodzaak van open erkenning vertalen naar de praktijk? Welke instrumenten kunnen individuen helpen om zich te realiseren dat ze over het vermogen tot erkennen beschikken, zodat ze dit bewustzijn kunnen omzetten in daadwerkelijke actie?

In tegenstelling tot erkenning is emancipatie niet iets dat je aan iemand kunt geven. Het enige wat we kunnen doen, is de voorwaarden creëren zodat mensen of gemeenschappen de macht over hun eigen leven (weer) in handen te krijgen. En voor REVEAL was de Open Badges-norm het belangrijkste instrument om de voorwaarden voor emancipatie te creëren en het systeem van erkenning breder toegankelijk te maken.

REVEAL gebruikte het zogeheten Maturity Model om uitbreiding van erkenning structureel in kaart te brengen. Dit is een model dat al was ingezet bij andere projecten met Open Badges en bij eerdere e-Portfolio’s. In dit Maturity Model zijn vier verschillende “houdingen” van de actoren met betrekking tot erkenning gedefinieerd:

• Bewustwording van de kracht van erkenning, zowel voor jezelf als voor anderen;
• Experimenteren met nieuwe benaderingen, processen en instrumenten om erkend te worden en anderen te erkennen (like, retweet, quote, etc.);
• Integreren van erkenning in iemands sociale en/of werkende leven;
• Transformeren van de omgeving en van de manier waarop we werken, denken en handelen.

Vanuit dit model hebben we een Maturity Matrix opgesteld; dit is een kader voor de verschillende elementen die bijdragen aan het verder openstellen en uitbreiden van erkenning (zie onderstaande tabel).

Open Recognition Maturity Matrix

Aan de hand van de Open Recognition Maturity Matrix kunnen we extrapoleren uit welke delen het REVEAL-ecosysteem bestaat:

• de gemeenschappen, zowel formeel als informeel, die ten grondslag liggen aan de LRN’s (Local Recognition Networks)
• de afzonderlijke leden van deze gemeenschappen
• de organisaties en personeelsleden (aanvankelijk de REVEAL-partners)

Open Badges zijn een veelbelovend instrument om de REVEAL-doelen te bereiken

Wat we tot nu toe hebben gezien:

• Open Badges zijn bedacht om informeel leren zichtbaar te maken.
• Het zichtbaar maken van leren draait feitelijk om het zichtbaar maken van de erkenning voor datgene wat geleerd is.
• Open Badges stimuleren de ontwikkeling van Open Recognition-praktijken.
• Bij Open Recognition-praktijken draait het om het grondig verkennen van de vier kwadranten van de “erkenningsruimte”, met speciale aandacht voor informele erkenning.

Het voornaamste doel van REVEAL is het creëren van LRN’s (Local Recognition Networks), zodat leden van de gemeenschap actief deel kunnen nemen aan een ecosysteem gebaseerd op open erkenning.

In deze context kunnen Open Badges het volgende bewerkstelligen:

• Een gemeenschap en haar leden zichtbaar maken, bijvoorbeeld door middel van:
  • een “Community Member”-badge; of
  • een “Community Backpack” waar leden met elkaar kunnen communiceren en de erkenningen die in het LRN gecreëerd zijn zichtbaar kunnen maken.
• Gesprekken binnen de gemeenschap en daarbuiten faciliteren om de ambities, competenties, talenten, prestaties, bijdragen, etc. van leden van de gemeenschap te erkennen:
  • samen gemeenschapsbadges, selfie-badges en aanbevelingen creëren;
  • badges vastleggen in praktijken.
• Gesprekken tussen gemeenschappen onderling en met de buitenwereld faciliteren:
  • dezelfde classificaties en termen gebruiken, bijvoorbeeld kaders zoals ESCO, ISCO, SOC en NOS om badges te identificeren.

Een specifieke doelstelling van REVEAL was om toegankelijk te zijn voor mensen die laaggeletterd, achtergesteld en, meer in het algemeen, miskend zijn. Dit betekent dat het cruciaal was om de principes van Design for All (ontwerpen voor iedereen) toe te passen^[9].

Wij dachten dat Open Badges perfect werkten, totdat we ontdekten dat Open Badges een belemmering konden vormen voor erkenning.

Volgende artikel: Open Badges werken niet zoals verwacht!