28.12.2016   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 487/51

Εισηγητής:

ο κ. Christian MOOS

Συνεισηγητής:

ο κ. Denis MEYNENT

1.1.

Η σλοβακική προεδρία ζήτησε τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ) σχετικά με μια «νομοθεσία ανθεκτική στον χρόνο». Η νέα αυτή έννοια αποτελεί συνέχεια άλλων ειδικών αιτημάτων προς την Επιτροπή και τους συννομοθέτες με στόχο τη βελτίωση της νομοθεσίας, προκειμένου ιδίως να προσαρμοστεί καλύτερα στην ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και στον συνυπολογισμό των ιδιαιτεροτήτων των μικρομεσαίων (ΜΜΕ) και των πολύ μικρών επιχειρήσεων, πτυχές με τις οποίες η ΕΟΚΕ έχει επανειλημμένως ασχοληθεί.

1.2.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι καταβάλλονται προσπάθειες για τη βελτίωση της ποιότητας της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και ότι οι προσπάθειες αυτές πρέπει να ενταθούν.

1.3.

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι μια νομοθεσία υψηλής ποιότητας, απλή, κατανοητή και συνεπής «αποτελεί ουσιώδη παράγοντα ολοκλήρωσης και δεν πρόκειται για επιβάρυνση ή κόστος που μπορεί να ελαττωθεί». Είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης και την ενθάρρυνση της καινοτομίας, της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ, καθώς και για τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας.

1.4.

Η «αρχή της καινοτομίας», έτσι όπως ορίζεται στο κεφάλαιο 2 παρακάτω, εντάσσεται επίσης στο σκεπτικό του προγράμματος βελτίωσης της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου (πρόγραμμα REFIT). Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει τις αρχές του προγράμματος για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου, οι οποίες έχουν ήδη καθοριστεί και εφαρμόζονται, και τονίζει ότι η νέα αυτή αρχή δεν πρέπει να τις υπερσκελίζει, πρέπει δε να εφαρμόζεται με οξυδέρκεια και σύνεση, ιδίως στους τομείς της κοινωνικής και περιβαλλοντικής προστασίας, της υγείας και της προστασίας των καταναλωτών.

1.5.

Η ΕΟΚΕ προτείνει να συνεχιστεί η διερεύνηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η «αρχή της καινοτομίας», χάρη σε μια ανταλλαγή ορθών πρακτικών.

1.6.

Η καινοτομία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Ευρώπης. Χρειάζεται, λοιπόν, ένα κανονιστικό πλαίσιο που να ευνοεί την καινοτομία, παρότι η καινοτομία και το κανονιστικό πλαίσιο δεν συνδέονται με σχέση ισοδυναμίας. Παράλληλα με τα νομοθετικά μέτρα, θα πρέπει να ληφθούν και πρόσθετα μέτρα για τη στήριξη και την ανάπτυξη της καινοτομίας (διοικητικά μέτρα, φορολογικές ελαφρύνσεις, δράσεις χρηματοδότησης κ.λπ.).

1.7.

Στόχος της ευρωπαϊκής νομοθεσίας πρέπει πάντοτε να είναι η δημιουργία ενός νομικού πλαισίου που θα επιτρέπει στις επιχειρήσεις και στους πολίτες να ωφελούνται από τα πλεονεκτήματα της εσωτερικής αγοράς και να αποφεύγουν περιττά διοικητικά βάρη. Για να είναι ανθεκτική στον χρόνο, η ευρωπαϊκή νομοθεσία πρέπει να είναι βολονταριστική και προνοητική· η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ μιας νομοθεσίας ικανής να προσαρμόζεται. Εκτιμά ότι μια νομοθεσία ανθεκτική στον χρόνο πρέπει να στηρίζεται στην κοινοτική μέθοδο.

1.8.

Το περιττό κόστος των ρυθμίσεων πρέπει να αποφεύγεται. Το κόστος των ρυθμίσεων πρέπει να είναι ανάλογο με τα οφέλη που αποφέρουν.

1.9.

Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι κάθε νομοθεσία πρέπει να απορρέει από δημόσιες πολιτικές διαβουλεύσεις. Υπό αυτό το πρίσμα, ο ρόλος της κοινωνίας πολιτών και των κοινωνικών εταίρων είναι πολύ σημαντικός, άρα είναι αναγκαίο να εξασφαλιστεί το κατάλληλο πλαίσιο για έναν ποιοτικό κοινωνικό και δημόσιο διάλογο, όπου θα λαμβάνονται δεόντως υπόψη οι απόψεις που εκφράζονται.

1.10.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι όχι μόνο το περιεχόμενο της νομοθεσίας αλλά και η ίδια η νομοθετική διαδικασία πρέπει να είναι ανθεκτική στον χρόνο, ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των επιχειρήσεων και των πολιτών.

1.11.

Μια νομοθεσία ανθεκτική στον χρόνο οφείλει να είναι αυστηρή ως προς τους στόχους της —που πρέπει πάντοτε να συνάδουν με τους στόχους που προβλέπονται στη Συνθήκη— και ευέλικτη ως προς τη μεταφορά της στο εθνικό δίκαιο του κάθε κράτους μέλους. Δεν υπεισέρχεται σε λεπτομέρειες· περιορίζεται στον ορισμό ενός πλαισίου, το οποίο πρέπει να μεταφερθεί σε εθνικό επίπεδο την κατάλληλη στιγμή και με πρόσφορο τρόπο, συμπεριλαμβανομένων της διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους και τις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών και της συνεκτίμησης των απόψεών τους. Η χρήση των ρητρών λήξης ισχύος αξίζει να μελετηθεί περαιτέρω.

1.12.

Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της διασαφήνισης των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, οι οποίες προβάλλονται ενίοτε ως πρόσχημα από εκείνους που αντιτίθενται σε νομοθετικές πρωτοβουλίες, χωρίς το σκεπτικό τους να τεκμηριώνεται επαρκώς.

1.13.

Η κοινωνία πολιτών πρέπει να λειτουργεί ως χώρος διάδοσης και προβολής μιας νομοθεσίας ανθεκτικής στον χρόνο. Η ΕΟΚΕ είναι απολύτως κατάλληλη για να αναλάβει ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ του νομοθέτη, αφενός, και των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών και των κοινωνικών εταίρων, αφετέρου.

1.14.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τη σημασία των εκτιμήσεων αντίκτυπου σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένου του «τεστ ΜΜΕ», και τούτο για όλες τις πρωτοβουλίες, νομοθετικές και μη, ούτως ώστε οι πολιτικές αποφάσεις να είναι τεκμηριωμένες και να λαμβάνονται βάσει συγκεκριμένων στοιχείων. Οι εκτιμήσεις αντίκτυπου συνιστούν βοήθημα στην υπηρεσία της πολιτικής απόφασης· δεν είναι δυνατόν να την υποκαθιστούν.

1.15.

Η ΕΟΚΕ ζητά να ζητείται η γνώμη της όταν η Επιτροπή, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο συμφωνούν για την απόσυρση νομοθετικών προτάσεων, καθώς είναι σημαντικό να αξιολογούνται οι υλικές και μη υλικές συνέπειες των αποσύρσεων αυτών.

1.16.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι το Συμβούλιο πρέπει να καταστεί διαφανέστερο και ότι, σε ενδεχόμενη μελλοντική αναθεώρηση των Συνθηκών, θα πρέπει να επιχειρηθεί η βελτίωση της συνέπειας μεταξύ αποφάσεων του Συμβουλίου. Πρέπει, επίσης, να ενισχυθούν τα δικαιώματα του Κοινοβουλίου.

1.17.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί αναγκαίο να διερευνηθεί περαιτέρω η ενισχυμένη συνεργασία, χωρίς όμως να προκληθεί αποδυνάμωση των θεσμών.

1.18.

Η ΕΟΚΕ επιμένει στη συμμετοχή της στις διαδικασίες διαβούλευσης που θα πρέπει να συνοδεύσουν την εμβάθυνση της οικονομικής και νομισματικής ένωσης (ΟΝΕ). Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά και τα συμβουλευτικά όργανα, θα πρέπει να ενταχθούν καλύτερα στον κύκλο διεργασιών του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.

1.19.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι, στα πλαίσια του τριμερούς διαλόγου, η ταχεία νομοθετική διαδικασία θα πρέπει να εφαρμόζεται αποκλειστικά σε επείγουσες περιπτώσεις.

2.1.

Η σλοβακική προεδρία κάλεσε την ΕΟΚΕ να εκφράσει τη γνώμη της σχετικά με μια νομοθεσία ανθεκτική στον χρόνο και να διερευνήσει πώς μπορεί η ΕΕ να βελτιώσει τη νομοθεσία της, ώστε να προσαρμόζεται στις ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας στην ταχέως μεταβαλλόμενη εποχή μας. Η προεδρία ερωτά πώς μπορούν να διατηρηθούν σε αποδεκτά επίπεδα οι ρυθμιστικές δαπάνες των επιχειρήσεων, χωρίς να παραμελούνται οι στόχοι των Συνθηκών.

2.2.

Για να είναι ανθεκτική στον χρόνο, η ευρωπαϊκή νομοθεσία πρέπει να είναι βολονταριστική και προνοητική και να παρέχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη σαφήνεια και ασφάλεια δικαίου. Επομένως, η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ μιας νομοθεσίας ικανής να προσαρμόζεται, αλλά και να προνοεί.

2.3.

Επίσης, εάν υπάρχει πραγματική βούληση για την επίτευξη των πολιτικών στόχων των Συνθηκών, απαιτούνται ορισμένες ρυθμίσεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια κοινωνική οικονομία της αγοράς και, κατά συνέπεια, ορισμένοι κανόνες έχουν κάποιο κόστος για τις επιχειρήσεις, για παράδειγμα στον τομέα της υγιεινής και της ασφάλειας στους χώρους εργασίας. Η ισορροπία μεταξύ οικονομικών και κοινωνικών στόχων είναι αυτή που εξασφαλίζει την εργασιακή ειρήνη στην Ευρώπη. Μια νομοθεσία ανθεκτική στον χρόνο οφείλει να σέβεται την ισορροπία αυτή και να προωθεί την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή, καθώς και την αλληλεγγύη μεταξύ κρατών μελών.

2.4.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει και τονίζει ότι είναι αναγκαίο να αυξηθεί η ηθική νομιμοποίηση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας χάρη στη βελτίωση του νομοθετικού έργου, θεωρεί όμως σημαντικό η κατανόηση της ανθεκτικότητας στον χρόνο να μην οδηγήσει σε αποπολιτικοποίηση της νομοθετικής διαδικασίας. Είναι πεπεισμένη ότι κάθε νομοθεσία πρέπει να απορρέει από πολιτικές διαβουλεύσεις. Επί του προκειμένου, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο μείζων ρόλος της κοινωνίας πολιτών και των κοινωνικών εταίρων στον κοινωνικό διάλογο.

2.5.

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία θα είναι ανθεκτική στον χρόνο εάν οι πολίτες τη θεωρούν νομιμοποιημένη. Πρέπει να εδράζεται στην αντιπροσωπευτικότητα, τη συναίνεση και τη συμμετοχή και να είναι ικανή να αποφέρει αποτελέσματα ή να προσφέρει λύσεις σε ένα συλλογικό πρόβλημα.

2.6.

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι θα ήταν σκόπιμο να αναθεωρηθεί η ευρωπαϊκή νομοθετική διαδικασία εντός των πλαισίων της Συνθήκης της Λισαβόνας και, εν ανάγκη, στα πλαίσια μιας νέας Συνθήκης, ώστε οι ευρωπαϊκές πολιτικές να αποφέρουν καλύτερα αποτελέσματα. Αυτή ακριβώς είναι η πτυχή της ανθεκτικής στον χρόνο νομοθεσίας που επιθυμεί η ΕΟΚΕ να τονίσει: η ποιότητα και η νομιμοποίησή της, η διαφάνεια και η απουσία διακρίσεων.

2.7.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι όχι μόνο το περιεχόμενο της νομοθεσίας αλλά και η ίδια η νομοθετική διαδικασία πρέπει να είναι ανθεκτική στον χρόνο, ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των επιχειρήσεων και των πολιτών. Με άλλα λόγια, το ζήτημα που τίθεται είναι το ζήτημα της δημοκρατίας στο ευρωπαϊκό επίπεδο.

2.8.

Η πολιτική βούληση των αιρετών αντιπροσώπων και οι επιλογές τους έχουν καθοριστική σημασία. Η κάθε νομοθεσία μπορεί να αναλυθεί με γνώμονα την ικανότητά της να κάνει πράξη την εν λόγω πολιτική βούληση και να κριθεί με γνώμονα τη δημοκρατική της νομιμότητα. Η ΕΟΚΕ, λοιπόν, προτείνει να εξετάζεται όχι μόνο το περιεχόμενο της νομοθεσίας, αλλά και η διαδικασία διαμόρφωσής της.

2.9.

Η νέα αυτή έννοια της ανθεκτικής στον χρόνο νομοθεσίας συνδέεται και με άλλες πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της νομοθεσίας. Η ΕΟΚΕ, στις γνωμοδοτήσεις της (1), έχει τοποθετηθεί επανειλημμένως σχετικά με το πρόγραμμα «καλή νομοθέτηση» και με το πρόγραμμα REFIT (2). Επιθυμεί να υπενθυμίσει όλως ιδιαιτέρως τη γνωμοδότησή της σχετικά με την προορατική νομοθεσία (3).

2.10.

Η εφαρμογή του προγράμματος για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου και του προγράμματος REFIT —το οποίο δρομολόγησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2012 με στόχο την αποτίμηση του διοικητικού φόρτου των ισχυουσών νομοθετικών διατάξεων και, ενδεχομένως, την κατάργησή του— αποτελούν καίριες προτεραιότητες της τριάδας των Προεδριών από τον Ιανουάριο του 2016 έως τον Ιούνιο του 2017 (Κάτω Χώρες, Σλοβακία και Μάλτα). Είναι προφανές ότι η ιδέα μιας νομοθεσίας ανθεκτικής στον χρόνο εντάσσεται στη λογική των προγραμμάτων αυτών.

2.11.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι καταβάλλονται προσπάθειες για τη βελτίωση της ποιότητας της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και τονίζει ότι οι προσπάθειες αυτές πρέπει να ενταθούν. Η ΕΟΚΕ έλαβε γνώση της ανακοίνωσης της Επιτροπής της 19ης Μαΐου 2015 (4), καθώς και της Διοργανικής συμφωνίας για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου, της 13ης Απριλίου 2016 (5), διαπιστώνει δε ότι δεν εκλήθη να συμμετάσχει στη Διοργανική συμφωνία.

2.12.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι μια νομοθεσία ποιοτική, απλή, κατανοητή και συνεπής, την οποία θα εγγυώνται η Επιτροπή, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, συνιστά αναγκαία προϋπόθεση για τη δημιουργία βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης και την προώθηση της καινοτομίας, της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων —συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ και των πολύ μικρών επιχειρήσεων— και της δημιουργίας ποιοτικών θέσεων εργασίας. Επιπλέον, είναι σημαντικό να εφαρμοστεί πλήρως η πρωτοβουλία «Small Business Act» σε όλα τα επίπεδα.

2.13.

Το ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο «αποτελεί ουσιώδη παράγοντα ολοκλήρωσης και δεν πρόκειται για επιβάρυνση ή κόστος που μπορεί να ελαττωθεί. Απεναντίας, όταν είναι ισορροπημένο, συνιστά σημαντικό τεκμήριο διαφύλαξης, προστασίας και ασφάλειας δικαίου για όλους τους σχετικούς παράγοντες και τους ευρωπαίους πολίτες» (6).

2.14.

Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει τη σημασία που έχουν για την εξασφάλιση κατάλληλης νομοθεσίας οι ήδη θεσπισμένες αρχές. Πρόκειται, μεταξύ άλλων, για τις αρχές της έγκαιρης και ορθής εφαρμογής, της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, της προφύλαξης, της προβλεψιμότητας, την αρχή «προτεραιότητα στις μικρές επιχειρήσεις», την εξωτερική διάσταση της ανταγωνιστικότητας και τη δοκιμή για την εσωτερική αγορά.

2.15.

Σήμερα, μια νέα πτυχή της νομοθεσίας φαίνεται να αποκτά προτεραιότητα για το Συμβούλιο: η αρχή της καινοτομίας. Η αρχή αυτή, που συνεπάγεται τη συνεκτίμηση του αντίκτυπου στην έρευνα και την καινοτομία κατά τη διαδικασία διαμόρφωσης και επανεξέτασης νομοθετικών διατάξεων, είναι ένα από τα πολλά κριτήρια αξιολόγησης των νομοθετικών προτάσεων της Επιτροπής σε τομείς τεχνικού, τεχνολογικού και επιστημονικού χαρακτήρα. Ωστόσο, πρέπει να εφαρμόζεται με οξυδέρκεια και σύνεση, ιδίως μάλιστα στους τομείς της κοινωνικής και περιβαλλοντικής προστασίας, της υγείας και της προστασίας των καταναλωτών.

2.16.

Από τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Ανταγωνιστικότητας της ΕΕ (7) προκύπτει ότι «θα πρέπει να εφαρμόζεται η “Αρχή της Καινοτομίας”, που συνεπάγεται τη συνεκτίμηση του αντίκτυπου στην έρευνα και την καινοτομία κατά τη διαδικασία διαμόρφωσης και επανεξέτασης νομοθετικών διατάξεων σε όλους τους τομείς πολιτικής». Εξάλλου, η ίδια άποψη αντικατοπτρίζεται και στο αίτημα της σλοβακικής προεδρίας, καθώς και σε πρόσφατη μελέτη του CEPS (8), σύμφωνα με την οποία η θέσπιση υπερβολικά αυστηρών κανόνων θα κινδύνευε να παρεμποδίσει τις επενδύσεις και να επιβραδύνει την καινοτομία. Η άποψη αυτή συνάδει επίσης και με το σκεπτικό του προγράμματος REFIT.

2.17.

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι πρέπει να προσδιοριστεί εκ των προτέρων η προσφυγή στη νέα αυτή αρχή και να διασαφηνιστεί με ιδιαίτερη προσοχή η εφαρμογή της.

2.18.

Κατά την ΕΟΚΕ, η αρχή της καινοτομίας πρέπει να έχει την ίδια βαρύτητα με τα άλλα κριτήρια που χρησιμοποιεί η Επιτροπή για την ανάλυση του αντίκτυπου μιας νομοθετικής πρότασης, τα οποία αναφέρονται στο σημείο 2.14. Ως εκ τούτου, πρέπει να βρεθεί μια ισορροπία ανάμεσα στην αρχή της καινοτομίας και τα λοιπά κριτήρια και να υπάρξει μέριμνα ώστε η αρχή αυτή να μην τα υπερσκελίσει.

2.19.

Η ΕΟΚΕ προτείνει στη σλοβακική προεδρία να προβεί σε ανταλλαγή ορθών πρακτικών, προκειμένου να διερευνήσει περαιτέρω τις δυνατότητες που προσφέρει η αρχή της καινοτομίας. Επί της βάσης αυτής, η ΕΟΚΕ ζητά από την Επιτροπή να εκπονήσει απολογισμό των δυνατοτήτων και του αντίκτυπου της νέας αυτής αρχής.

2.20.

Στόχος της ευρωπαϊκής νομοθεσίας πρέπει πάντοτε να είναι η διαμόρφωση ενός νομικού πλαισίου που θα επιτρέπει στις επιχειρήσεις και στους πολίτες να αξιοποιούν τα πλεονεκτήματα και τις ελευθερίες της εσωτερικής αγοράς, δηλαδή να προωθούν τις δυνάμεις καινοτομίας στην Ευρώπη. Αυτό προϋποθέτει την αποτροπή των περιττών διοικητικών βαρών, καθώς και την αναθεώρηση ή κατάργηση των κανόνων που είναι άστοχοι, παρωχημένοι και/ή επαχθείς.

2.21.

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι το κόστος των ρυθμίσεων πρέπει να είναι ανάλογο με τα οφέλη που αποφέρουν. Το περιττό κόστος και τα περιττά διοικητικά βάρη πρέπει να αποφεύγονται, προς όφελος των επιχειρήσεων, των πολιτών και των δημόσιων υπηρεσιών που είναι επιφορτισμένες με την εφαρμογή της νομοθεσίας. Το καθαρό όφελος και η προστιθέμενη αξία μιας ρύθμισης είναι σημαντικό να υπερισχύουν του κόστους της για τις επιχειρήσεις ή για την κοινωνία στο σύνολό της.

3.1.

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι πρέπει να οριστεί καλύτερα η έννοια της «ανθεκτικής στον χρόνο νομοθεσίας». Η ανθεκτική στον χρόνο νομοθεσία πρέπει να σέβεται τις αξίες και τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως διακηρύσσονται στα άρθρα 1 και 2 της Συνθήκης της Λισαβόνας. Ως εκ τούτου, η αρχή της καινοτομίας, που είναι μία από τις προτεραιότητες της σλοβακικής προεδρίας (9) και, συνεπώς, συνδέεται άρρηκτα με τη νέα έννοια της ανθεκτικής στον χρόνο νομοθεσίας, οφείλει να διέπεται από υπευθυνότητα.

3.2.

Η καινοτομία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Ευρώπης. Οποιαδήποτε νομοθετική πράξη, είτε ευρωπαϊκή είτε εθνική, πρέπει να αποφεύγει την επιβολή περιττών βαρών στις επιχειρήσεις, ιδίως δε στις ΜΜΕ, καθώς δεν διαθέτουν πολλά μέσα. Η καινοτομία και η ανταγωνιστικότητα είναι η βάση της επιτυχίας της ευρωπαϊκής κοινωνικής οικονομίας της αγοράς. Η καινοτομία χρειάζεται ένα ρυθμιστικό πλαίσιο υψηλής ποιότητας. Η αλληλεπίδραση μεταξύ νομοθεσίας και καινοτομίας είναι πολυσύνθετη και δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται αποκλειστικά από ποσοτική άποψη, υπό την έννοια της ύπαρξης περισσότερων ή λιγότερων νομοθετικών διατάξεων (10).

3.3.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι αξίζει να μελετηθεί περαιτέρω η χρήση των ρητρών λήξης ισχύος στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, για την αποτροπή μελλοντικών γραφειοκρατικών εμποδίων.

3.4.

Μια νομοθεσία ανθεκτική στον χρόνο οφείλει να είναι αυστηρή ως προς τους στόχους της —που πρέπει πάντοτε να συνάδουν με τους στόχους των Συνθηκών— και ευέλικτη ως προς τη μεταφορά της στο εθνικό δίκαιο του κάθε κράτους μέλους, με τήρηση των αρχών που αναφέρονται παραπάνω. Δεν υπεισέρχεται σε λεπτομέρειες, αλλά περιορίζεται στον ορισμό ενός πλαισίου, το οποίο μπορεί να συμπληρωθεί, κατά περίπτωση, είτε με μη νομοθετικά μέσα είτε από τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές, τους κοινωνικούς εταίρους ή τα συστήματα αυτορρύθμισης — συστήματα τα οποία λειτουργούν πάντοτε υπό τον έλεγχο του νομοθέτη στο κατάλληλο επίπεδο.

3.5.

Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της διασαφήνισης των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Η τήρηση της επικουρικότητας, ή μάλλον της κατανομής αρμοδιοτήτων, έχει καθοριστικό ρόλο στην εύρυθμη λειτουργία της ΕΕ ως κοινού χώρου δικαίου. Ωστόσο, οι δύο αυτές αρχές προβάλλονται ενίοτε ως πρόσχημα από εκείνους που αντιτίθενται σε νομοθετικές πρωτοβουλίες, χωρίς το σκεπτικό τους να τεκμηριώνεται επαρκώς. Πρέπει να διασαφηνιστούν τα κριτήρια από τα οποία εξαρτάται η τήρηση των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Ο νομικός χώρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να είναι ενιαίος και αδιαίρετος.

3.6.

Προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα της νομοθεσίας, η ΕΟΚΕ κρίνει αναγκαίο να εξεταστεί κατά πρώτο λόγο η διαδικασία διαμόρφωσης της νομοθεσίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Πολλές πρωτοβουλίες αποβλέπουν στη βελτίωση του νομοθετικού έργου, αλλά οι συμμετέχοντες στο έργο αυτό δεν συμφωνούν ως προς τα μέσα. Η ΕΟΚΕ παραπέμπει στις κατευθύνσεις της Επιτροπής σύμφωνα με το πρόγραμμα για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (19 Μαΐου 2015) και τη διοργανική συμφωνία (Δεκέμβριος 2015/16 Απριλίου 2016), την έκθεση Brok-Bresso (Φεβρουάριος 2016), την έκθεση Hübner (Μάρτιος 2016), την έκθεση Giegold (τέλη Μαΐου 2016) και ιδίως την πρωτοβουλία «Small Business Act» (Φεβρουάριος 2011). Εφιστά, επίσης, την προσοχή στις προτάσεις των κυβερνήσεων και των κοινοβουλίων των κρατών μελών, σε πρωτοβουλίες όπως αυτές του Διεθνούς Ευρωπαϊκού Κινήματος (EMI) και της Ένωσης Ευρωπαίων Φεντεραλιστών (UEF), καθώς και στη συμβολή των ινστιτούτων ερευνών και των κέντρων μελετών.

3.7.

Η οργανωμένη κοινωνία πολιτών έχει αποφασιστική σημασία για την ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Η Ευρώπη έχει ανάγκη από μια κοινή γνώμη λιγότερο κατακερματισμένη, που να λειτουργεί ως χώρος διάδοσης και προβολής μιας ευρωπαϊκής νομοθεσίας ανθεκτικής στον χρόνο. Ως όργανο που εκπροσωπεί την οργανωμένη κοινωνία πολιτών στην Ευρώπη, η ΕΟΚΕ είναι ο κατάλληλος φορέας για να διευκολύνει τη συναίνεση ανάμεσα στους διάφορους παράγοντες της κοινωνίας πολιτών σε όλα τα επίπεδα, καθώς και στα κράτη μέλη. Πιο συγκεκριμένα, συνιστά σημαντικό διαμεσολαβητή μεταξύ του νομοθέτη, αφενός, και των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών και των κοινωνικών εταίρων, αφετέρου.

3.8.

Η ΕΟΚΕ έχει επίγνωση της σημασίας των αξιολογήσεων αντίκτυπου, ιδίως για τις ΜΜΕ. Οι αξιολογήσεις αυτές πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη νομοθετική διαδικασία, δεν μπορούν όμως να υποκαθιστούν τις πολιτικές διεργασίες.

3.9.

Η απλούστευση νομοθετικών πράξεων δυσνόητων —ή ακόμη και δυσεφάρμοστων— ή η κατάργηση ρυθμίσεων που έχουν καταστεί περιττές μπορεί να αποβεί επωφελής για τους πολίτες και για τις δυνάμεις της οικονομίας, συντελώντας έτσι στη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος που θα ευνοεί την οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία περισσότερων ποιοτικών θέσεων εργασίας. Η ΕΟΚΕ ζητά να ζητείται η γνώμη της όταν η Επιτροπή, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο συμφωνούν για την απόσυρση νομοθετικών προτάσεων. Σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι σημαντικό να αξιολογούνται οι υλικές και μη υλικές συνέπειες της εν λόγω απόσυρσης και να ενημερώνεται σχετικά η ΕΟΚΕ.

3.10.

Η Συνθήκη της Λισαβόνας επιδιώκει την ενίσχυση του ρόλου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθώς και της κοινοτικής μεθόδου. Ως συνέπεια της κρίσης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναδείχθηκε σε ακρογωνιαίο λίθο του ευρωπαϊκού θεσμικού συστήματος. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι πρόκειται για παρεκτροπή, η οποία πρέπει να διορθωθεί. Μια ευρωπαϊκή νομοθεσία ανθεκτική στον χρόνο πρέπει να στηρίζεται στην κοινοτική μέθοδο.

3.11.

Η συνεδριάσεις των διαφόρων συνθέσεων του Συμβουλίου, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται με ειδική πλειοψηφία, θα έπρεπε να είναι δημόσιες, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια και περισσότερη δημοκρατία. Η ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία θα έπρεπε να αποτελεί τον κανόνα για τις αποφάσεις του Συμβουλίου. Η ΕΟΚΕ πιστεύει, επίσης, ότι σε τυχόν μελλοντική αναθεώρηση των Συνθηκών, θα πρέπει να επιχειρηθεί να βελτιωθεί η συνέπεια μεταξύ αποφάσεων του Συμβουλίου, οι διάφορες συνθέσεις του οποίου ακολουθούν σήμερα εν μέρει αντιφατικές πολιτικές, με προφανείς επιπτώσεις επί της ποιότητας της νομοθεσίας.

3.12.

Η διεύρυνση των δικαιωμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η οποία προβλέπεται από τις Συνθήκες αλλά δεν έχει επιτευχθεί στην πραγματικότητα, πρέπει να γίνει πράξη το συντομότερο δυνατόν. Λόγου χάρη, το περιορισμένο δικαίωμα πρωτοβουλίας, που εισήχθη με τη Συνθήκη της Λισαβόνας (άρθρο 225 της ΣΛΕΕ), θα έπρεπε να ασκείται πιο συχνά, σύμφωνα με τις διατάξεις της εν λόγω Συνθήκης. Η απόρριψη εκ μέρους της Επιτροπής δεν θα έπρεπε να είναι δυνατή παρά μόνο για τυπικούς λόγους, ιδίως όταν η βάση των αρμοδιοτήτων δεν είναι επαρκής.

3.13.

Οι διαφορές ως προς τον ρυθμό ολοκλήρωσης αποτελούν πραγματικότητα στην ΕΕ εδώ και πολύ χρόνο, είναι δε αναπόφευκτες στο μέλλον, λαμβανομένου υπόψη του αριθμού των κρατών μελών. Υπό τις συνθήκες αυτές, η ΕΟΚΕ κρίνει απαραίτητο να διερευνηθούν περαιτέρω οι δυνατότητες της ενισχυμένης συνεργασίας. Παράλληλα, πρέπει να αποτραπεί το ενδεχόμενο αποδυνάμωσης των θεσμών της ΕΕ λόγω έργων ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης που θα ακολουθούν λογική δύο μέτρων και δύο σταθμών. Η ενισχυμένη συνεργασία θα πρέπει να λειτουργεί με όρους ειδικής πλειοψηφίας.

3.14.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει το αίτημα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να μετατραπεί η οικονομική και νομισματική ένωση (ΟΝΕ) σε μια αποτελεσματική και δημοκρατική οικονομική διακυβέρνηση και τονίζει για άλλη μία φορά ότι πρέπει η ίδια να συμμετέχει στις διαδικασίες διαβούλευσης, οι οποίες θα πρέπει να συνοδεύουν μια τέτοια εμβάθυνση της ΟΝΕ, εάν υπάρχει επιθυμία συμμετοχής της κοινωνίας πολιτών.

3.15.

Η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι η ταχεία νομοθετική διαδικασία στα πλαίσια του τριμερούς διαλόγου θα πρέπει να εφαρμόζεται αποκλειστικά σε επείγουσες περιπτώσεις, όπως προκύπτει εξάλλου από τις διατάξεις της Συνθήκης. Σε αντίθεση με τις επιτροπές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι συνεδριάσεις του τριμελούς διαλόγου δεν είναι ούτε διαφανείς ούτε προσβάσιμες. Ο περιορισμός της νομοθετικής διαδικασίας σε μία μόνο ανάγνωση οδηγεί σε περιορισμό της συμμετοχής της κοινωνίας πολιτών.

3.16.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι μηχανισμοί και οι διαδικασίες που καθιερώθηκαν ως συνέπεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης και της κρίσης του ευρώ πρέπει να προσαρμοστούν καλύτερα στο ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά και τα όργανα όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ) και η ΕΟΚΕ, θα πρέπει να ενταχθούν καλύτερα στον κύκλο διεργασιών του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας πρέπει να συνδεθεί με το νομικό πλαίσιο της ΕΕ.

3.17.

Όσον αφορά τις κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να εισάγει μεγαλύτερη διαφάνεια στις διαδικασίες λήψης αποφάσεών της (βλέπε άρθρο 290 της ΣΛΕΕ), όπως έχει επανειλημμένως τονίσει η ΕΟΚΕ.