Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Μια στρατηγική της ΕΕ για την αξιοποίηση του δυναμικού των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για ένα κλιματικά ουδέτερο μέλλον»

[COM (2020) 741 final]

(2021/C 286/26)

Εισηγητής:

ο κ. Marcin Wiesław NOWACKI

Αίτηση γνωμοδότησης	Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 24.2.2021
Νομική βάση	Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρμόδιο τμήμα	Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές και κοινωνία των πληροφοριών
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	14.4.2021
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	27.4.2021
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	560
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	239/1/4

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη στρατηγική αυτή που έχει ως σκοπό την αξιοποίηση του δυναμικού των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για ένα κλιματικά ουδέτερο μέλλον.

1.2.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τις προτάσεις για τη συμπερίληψη στόχων για την ανάπτυξη των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κατά την κατάρτιση εθνικών και περιφερειακών θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων.

1.3.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η στρατηγική δεν θα πρέπει να περιλαμβάνει υπολογισμούς της συμβολής της αιολικής ενέργειας στην επίτευξη ουδέτερου ισοζυγίου εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050.

1.4.

Η ΕΟΚΕ κρίνει θετική την άποψη ότι μια καλά ρυθμισμένη αγορά ενέργειας θα πρέπει να εκπέμπει τα σωστά επενδυτικά μηνύματα. Κατά την ΕΟΚΕ, ένα προβλέψιμο και σταθερό ρυθμιστικό πλαίσιο επηρεάζει σημαντικά την ανάπτυξη της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας.

1.5.

Δεδομένων ορισμένων χαρακτηριστικών, όπως το βάθος και η εγγύτητα με άλλες χώρες, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η εγκατάσταση υβριδικών έργων είναι δυνατή μόνο στη Βόρεια Θάλασσα και τη Βαλτική. Επιπλέον, δεδομένου του αναμενόμενου ρυθμού ανάπτυξης, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι τα ενωσιακά και εθνικά μέτρα πρέπει πρωτίστως να επικεντρωθούν στην αξιοποίηση του δυναμικού των πλέον προηγμένων έργων που προβλέπεται να συνδεθούν με το εθνικό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας σε ακτινωτή μορφή.

1.6.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την απογοήτευσή της για την επιπολαιότητα με την οποία αντιμετωπίζεται στη στρατηγική το ζήτημα της ανακύκλωσης των χρησιμοποιημένων ανεμογεννητριών και συνιστά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δώσει τη δέουσα προσοχή στο ζήτημα του κόστους παροπλισμού. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει ότι η καθαρή ενέργεια αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα όχι μόνο στο τοπικό περιβάλλον, αλλά στο περιβάλλον και το κλίμα συνολικά.

1.7.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τον καθορισμό των δυνατοτήτων στη Βόρεια Θάλασσα, τη Βαλτική, τη Μεσόγειο, τη Μαύρη Θάλασσα, τον Ατλαντικό Ωκεανό στις ακτές της ΕΕ και τα νησιά της ΕΕ. Δεδομένων των ευκαιριών που προσφέρουν οι υφιστάμενες υποδομές στη Βόρεια Θάλασσα, είναι κατανοητό να δοθεί προτεραιότητα στη δημιουργία νέων έργων στη λεκάνη της Βόρειας Θάλασσας. Ωστόσο, για να διασφαλιστούν η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και η κοινωνική και οικονομική συνοχή εντός της ΕΕ, η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη πραγματοποίησης αντίστοιχων επενδύσεων σε υπεράκτια αιολικά πάρκα σε όλες τις θαλάσσιες λεκάνες της ΕΕ.

1.8.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση τροποποίησης του κανονισμού ΔΕΔ-Ε, έτσι ώστε να συμπεριληφθεί η αρχή της μονοαπευθυντικής θυρίδας στα υπεράκτια ενεργειακά έργα.

1.9.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για την έλλειψη λεπτομερειών σχετικών με συγκεκριμένα μέτρα και μέσα υποστήριξης, πράγμα που ενδέχεται να δυσχεράνει τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, εντός των ήδη υπαρχόντων προγραμμάτων πρέπει να δημιουργηθεί ένα ενιαίο μέσο χρηματοδότησης έργων υπεράκτιας αιολικής ενέργειας. Επιπλέον, η προσέγγιση αυτή θα πρέπει να επεκταθεί και σε άλλους τύπους ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως η χερσαία αιολική και η φωτοβολταϊκή ενέργεια, σύμφωνα με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Ένωσης και της οδηγίας ΙΙ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπου αναγνωρίζεται η συμβολή κυρίως των αποκεντρωμένων και περιφερειακών εγκαταστάσεων παραγωγής ενέργειας στην ενίσχυση του δυναμικού δημιουργίας προστιθέμενης αξίας σε περιφερειακό επίπεδο, στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην ανάδειξη των πολιτών στο επίκεντρο της πολιτικής, καθιστώντας τους ενεργούς παραγωγούς και παραγωγούς-καταναλωτές. Η ΕΟΚΕ σημειώνει, εν προκειμένω, με ανησυχία ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εστιάζει επί του παρόντος «μόνον» στις υπεράκτιες τεχνολογίες και στις τεχνολογίες υδρογόνου και ότι παραμελεί αυτές τις αποκεντρωμένες προσεγγίσεις.

1.10.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι κάθε επένδυση σε υπεράκτια αιολικά πάρκα θα πρέπει να συμβάλλει όσο το δυνατόν περισσότερο στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των περιοχών που γειτνιάζουν άμεσα με την εκάστοτε επένδυση, με την υποστήριξη της συμμετοχής στο έργο του λεγόμενου παράγοντα «τοπικού περιεχομένου».

1.11.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την πρόθεση συμπλήρωσης της στρατηγικής με ένα σχέδιο ανάπτυξης δεξιοτήτων και συστημάτων κατάρτισης στο πεδίο της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας.

1.12.

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει την επιθυμία της ΕΕ να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στον τομέα της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας και είναι πρόθυμη να στηρίξει την επέκταση και ανάπτυξη του τομέα αυτού, όχι μόνο στη θάλασσα, αλλά και στην ξηρά. Ως εκ τούτου, αναμένει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμπληρώσει τη στρατηγική για τις υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με μια στρατηγική για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που παράγονται σε χερσαίες εγκαταστάσεις το συντομότερο δυνατόν.

2.   Εισαγωγή

2.1.

Θέμα της παρούσας γνωμοδότησης είναι η «Στρατηγική της ΕΕ για την αξιοποίηση του δυναμικού των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για ένα κλιματικά ουδέτερο μέλλον», η οποία δημοσιεύτηκε στις 18 Νοεμβρίου 2020. Η στρατηγική αυτή αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

2.2.

Στην εκτίμηση επιπτώσεων που συνοδεύει το «Σχέδιο κλιματικών στόχων για το 2030» εκτιμάται ότι έως το 2030 πάνω από το 80 % της ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές και ότι η επίτευξη του στόχου για το κλίμα ενόψει του 2050 απαιτεί την παραγωγή υπεράκτιας αιολικής ενέργειας εκτιμώμενης ισχύος 300 GW, η οποία θα πρέπει να συμπληρωθεί με περίπου 40 GW ωκεάνιας ενέργειας. Στην εν λόγω στρατηγική περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο η ΕΕ μπορεί να επιτύχει αυτόν τον στόχο.

3.   Γενικές παρατηρήσεις

3.1.

Η στρατηγική αποσκοπεί να επιταχύνει τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, διατηρώντας τους σημαντικούς στόχους της οικονομικής μεγέθυνσης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας στην Ευρώπη. Οι βασικοί λόγοι για τους οποίους σχεδιάστηκε η στρατηγική είναι οι εξής: — Η εφαρμογή των δεσμεύσεων της πρώτης παγκόσμιας συμφωνίας για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής (Παρίσι 2015). — Η αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας μέσω της αύξησης της ενεργειακής απόδοσης. — Η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας μέσω της αύξησης του όγκου των επενδύσεων που θα συμβάλουν στον μετριασμό των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 και στην ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας.

3.2.

Σύμφωνα με τη στρατηγική αυτή, η ισχύς από υπεράκτια αιολική ενέργεια θα αυξηθεί από το σημερινό επίπεδο των 12 GW σε τουλάχιστον 60 GW έως το 2030 και σε 300 GW έως το 2050. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτίθεται να προσθέσει 40 GW ωκεάνιας ενέργειας, καθώς και ισχύ από άλλες αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως οι πλωτές αιολικές και πλωτές φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις έως το 2050.

3.3.

Για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί, απαιτούνται επενδύσεις ύψους περίπου 800 δισεκατ. ευρώ. Απαιτείται επίσης μεγαλύτερη συμμετοχή των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των κυβερνήσεων των κρατών μελών, δεδομένου ότι, με τις υφιστάμενες πολιτικές, η τρέχουσα και η προβλεπόμενη ικανότητα εγκατάστασης θα οδηγήσει στην παραγωγή ισχύος μόλις περίπου 90 GW το 2050.

3.4.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη δημοσίευση αυτής της στρατηγικής, η οποία περιλαμβάνει ρυθμιστικές προτάσεις και μέτρα για τη διευκόλυνση της ανάπτυξης, της ενίσχυσης και της εμβάθυνσης της συνεργασίας στα της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας.

3.5.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι τα εν λόγω δεδομένα και πληροφορίες καταδεικνύουν το μέγεθος των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι επενδυτές, η βιομηχανία της ΕΕ και οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς και διανομής. Η στρατηγική παρουσιάζει αισιόδοξες προοπτικές, όπως ευκαιρίες για την τόνωση των ιδιωτικών επενδύσεων ή τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι η στρατηγική χρησιμοποιεί μόνο ασαφείς πληροφορίες ως προς τις προοπτικές ανάπτυξης της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας σε σχέση με τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Επιπλέον, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι θα δημιουργηθούν πρόσθετες θέσεις εργασίας, όχι μόνο στον τομέα της ενέργειας, αλλά και σε χερσαίες δραστηριότητες όπως η ανάπτυξη λιμένων και η ναυτιλία. Ομοίως, η στρατηγική εξετάζει την επίδραση της ανάπτυξης της βιομηχανίας στο ΑΕγχΠ της ΕΕ.

3.6.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η στρατηγική βασίζεται σε ένα διασυνδεδεμένο περιβάλλον, στο οποίο ο κλάδος των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας πρέπει να συνυπάρχει με διάφορες άλλες θαλάσσιες δραστηριότητες (τουρισμός, αλιεία, υδατοκαλλιέργεια κ.λπ.), τα υβριδικά έργα αλληλεπιδρούν με διασυνοριακές διασυνδέσεις, η ανάπτυξη βασίζεται σε στόχους που έχουν τεθεί σε πολλές χώρες και οι ηπειρωτικές χώρες μπορούν να χρηματοδοτούν υπεράκτια έργα. Δεδομένου ότι τα υπεράκτια έργα συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ, η ΕΟΚΕ συνιστά να διασφαλιστεί η διαφάνεια όσον αφορά το ζήτημα επιμερισμού των δαπανών και των οφελών.

3.7.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την απογοήτευσή της καθότι η στρατηγική δεν περιλαμβάνει υπολογισμούς της συμβολής της αιολικής ενέργειας στην επίτευξη ουδέτερου ισοζυγίου εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050. Με την έμφαση μόνο στην εγκατεστημένη ισχύ, παραβλέπεται αυτός ο βασικός παράγοντας για την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

4.   Οι προοπτικές της τεχνολογίας των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

4.1.

Οι υπεράκτιες εγκαταστάσεις στην ΕΕ παράγουν 12 GW, ποσότητα που ισοδυναμεί με το 42 % της παγκόσμιας υπεράκτιας αιολικής ενέργειας. Τα περισσότερα έργα συνίστανται σε ανεμογεννήτριες στον θαλάσσιο πυθμένα. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η τεχνολογία αυτή έχει φτάσει σε ορισμένο βαθμό ωριμότητας, κάτι που καταδεικνύεται από τη μείωση κατά 44 % του σταθμισμένου κόστους ηλεκτρικής ενέργειας για την υπεράκτια αιολική ενέργεια σε διάστημα 10 ετών.

4.2.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει αμφιβολίες για το κατά πόσον η στρατηγική ανάπτυξης της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας θα πρέπει να βασίζεται σε εξελισσόμενες τεχνολογίες όπως τα υβριδικά έργα, και εφιστά την προσοχή στην ανάγκη παραγωγής ενέργειας σε ανταγωνιστικές τιμές, η οποία θα επιτρέψει την ανάκαμψη της οικονομίας της ΕΕ μετά την κρίση του κορονοϊού.

5.   Η αξιοποίηση του τεράστιου και ποικιλόμορφου δυναμικού των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις θαλάσσιες λεκάνες της ΕΕ

5.1.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τον καθορισμό των δυνατοτήτων στη Βόρεια Θάλασσα, τη Βαλτική, τη Μεσόγειο, τη Μαύρη Θάλασσα, τον Ατλαντικό Ωκεανό στις ακτές της ΕΕ και τα νησιά της ΕΕ. Η στάθμιση στη στρατηγική των δυνατοτήτων στις θαλάσσιες λεκάνες θα επιτρέψει τον ορθό σχεδιασμό της ρυθμιστικής δράσης και την επίτευξη των στόχων.

5.2.

Δεδομένων των ευκαιριών που προσφέρουν οι υφιστάμενες υποδομές στη Βόρεια Θάλασσα, είναι κατανοητό να δοθεί προτεραιότητα στη δημιουργία νέων έργων στη λεκάνη της Βόρειας Θάλασσας. Ωστόσο, για να διασφαλιστούν η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και η κοινωνική και οικονομική συνοχή εντός της ΕΕ, η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη ύπαρξης ενός ενεργειακού μείγματος το οποίο δεν θα εξαρτάται υπερβολικά από μία πηγή ενέργειας, καθώς και πραγματοποίησης αντίστοιχων επενδύσεων σε υπεράκτια αιολικά πάρκα σε όλες τις θαλάσσιες λεκάνες της ΕΕ.

5.3.

Ταυτόχρονα, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η στρατηγική για την ανάπτυξη της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας κινείται προς την κατεύθυνση της περιφερειοποίησης.

6.   Θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός και βιώσιμη διαχείριση του χώρου και των πόρων

6.1.

Για να επιταχυνθεί η ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας, είναι αναγκαίο να εξασφαλιστεί η εύλογη συνύπαρξη των υπεράκτιων εγκαταστάσεων με άλλες χρήσεις του θαλάσσιου χώρου, με παράλληλη προστασία της βιοποικιλότητας. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τις προτάσεις για τη συμπερίληψη στόχων για την ανάπτυξη των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κατά την κατάρτιση εθνικών και περιφερειακών θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων. Επίσης, προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δηλώσει ρητά ότι το εκτιμώμενο 3 % του ευρωπαϊκού θαλάσσιου χώρου που απαιτείται για την επέκταση της υπεράκτιας βιομηχανίας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι ένας μέσος όρος και ότι πρέπει να ληφθούν υπόψη ειδικοί παράγοντες, όπως η φύση του ανέμου και τα διάφορα είδη περιβάλλοντος.

6.2.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι η εκπόνηση και η δημοσίευση σχεδίων διαχείρισης θα κατατόπιζε τις επιχειρήσεις και τους επενδυτές ως τις προθέσεις των κυβερνήσεων όσον αφορά τη μελλοντική ανάπτυξη του υπεράκτιου τομέα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, διευκολύνοντας τους σχεδιασμούς του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα.

6.3.

Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εγκατάστασης υπόκεινται επί του παρόντος σε ενδελεχή και μακρόχρονη αξιολόγηση κατά τη διαδικασία λήψης όλων των αναγκαίων διοικητικών αποφάσεων. Επομένως, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση τροποποίησης του κανονισμού ΔΕΔ-Ε, έτσι ώστε να συμπεριληφθεί η αρχή της μονοαπευθυντικής θυρίδας στα υπεράκτια ενεργειακά έργα.

7.   Μια νέα προσέγγιση των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των υποδομών δικτύου

7.1.

Τα περισσότερα από τα υφιστάμενα υπεράκτια αιολικά πάρκα έχουν υλοποιηθεί ως εθνικά έργα που συνδέονται άμεσα με την ξηρά μέσω ακτινωτών συνδέσεων. Ωστόσο, για να επιταχυνθεί η ανάπτυξη της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας, να μειωθεί το κόστος της και να μειωθούν οι χρησιμοποιούμενες θαλάσσιες εκτάσεις προτείνεται να δοθεί έμφαση σε υβριδικά έργα. Ένα τέτοιο σύστημα αποτελεί μια ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ των παραδοσιακών έργων που συνδέονται ακτινωτά με το εθνικό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας και του μοντέλου του αμιγώς διαπλεγμένου δικτύου. Η στρατηγική παρουσιάζει επίσης τη μάλλον αισιόδοξη υπόθεση ότι τα γειτονικά κράτη μέλη θα πρέπει να θέτουν από κοινού φιλόδοξους στόχους όσον αφορά την υπεράκτια αιολική ενέργεια.

7.2.

Δεδομένων ορισμένων χαρακτηριστικών, όπως το βάθος και η εγγύτητα με άλλες χώρες, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η εγκατάσταση υβριδικών έργων είναι δυνατή μόνο στη Βόρεια Θάλασσα και τη Βαλτική. Επιπλέον, δεδομένου του αναμενόμενου ρυθμού ανάπτυξης, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι τα ενωσιακά και εθνικά μέτρα πρέπει πρωτίστως να επικεντρωθούν στην αξιοποίηση του δυναμικού των πλέον προηγμένων έργων που προβλέπεται να συνδεθούν με το εθνικό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας σε ακτινωτή μορφή.

8.   Ένα σαφέστερο ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ για τις υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

8.1.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη δήλωση ότι μια καλά ρυθμισμένη αγορά ενέργειας θα πρέπει να παρέχει τα σωστά επενδυτικά μηνύματα. Κατά την ΕΟΚΕ, ένα προβλέψιμο και σταθερό ρυθμιστικό περιβάλλον επηρεάζει σημαντικά την ανάπτυξη της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας.

8.2.

Η αναμενόμενη αύξηση της σημασίας των διασυνοριακών ενεργειακών έργων σημαίνει ότι είναι αναγκαίο να αποσαφηνιστούν οι αρχές της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, όπως παρατίθενται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που συνοδεύει την υπό εξέταση στρατηγική.

8.3.

Το ισχύον νομικό πλαίσιο δεν προβλέπει καινοτόμες τεχνολογίες, όπως οι υβριδικές ενεργειακές νησίδες ή η υπεράκτια παραγωγή υδρογόνου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποδεικνύει, ως το καλύτερο μοντέλο για τη ρύθμιση των υβριδικών έργων, μια χωριστή θαλάσσια αγορά με δυνατότητα ανακατανομής μέρους των εσόδων συμφόρησης στους παραγωγούς. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τον στόχο της δημιουργίας θαλάσσιων ζωνών προσφοράς με το σκεπτικό ότι θα απλοποιήσουν τη ρύθμιση της αγοράς ενέργειας.

8.4.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τις προσπάθειες που καταβάλλονται με σκοπό την εξασφάλιση σταθερών εισόδων στους επενδυτές. Η ΕΟΚΕ ζητεί να υπάρξει ευελιξία στην προώθηση της ανάπτυξης της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας στα κράτη μέλη όπου η τεχνολογία αυτή βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης, μεταξύ άλλων με τη χορήγηση άμεσης στήριξης χωρίς να απαιτείται ανταγωνιστική διαδικασία, σύμφωνα με τις διατάξεις της οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

9.   Η συμβολή των ταμείων της ΕΕ στην πραγματοποίηση επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα στις υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

9.1.

Οι επενδυτικές ανάγκες για την εφαρμογή της στρατηγικής εκτιμώνται σε περίπου 800 δισεκατ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου τα δύο τρίτα αντιστοιχούν στη χρηματοδότηση συνοδευτικών υποδομών δικτύου και το ένα τρίτο στην υπεράκτια ηλεκτροπαραγωγή. Οι επενδύσεις σε χερσαία και υπεράκτια δίκτυα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ευρώπη τη δεκαετία μέχρι το 2020 ανήλθαν περίπου σε 30 δισεκατ. ευρώ. Η στρατηγική προβλέπει αύξηση πάνω από 60 δισεκατ. ευρώ την επόμενη δεκαετία και ακόμη μεγαλύτερη αύξηση μετά το 2030. Επιπλέον, στη στρατηγική εκφράζεται η προσδοκία ότι τα ιδιωτικά κεφάλαια θα παράσχουν το μεγαλύτερο μέρος αυτών των επενδύσεων. Ωστόσο, από το έγγραφο προκύπτει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα συνεργαστούν για την υποστήριξη στρατηγικών επενδύσεων στην υπεράκτια αιολική ενέργεια.

9.2.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για την έλλειψη λεπτομερειών σχετικά με συγκεκριμένα μέτρα και μέσα υποστήριξης, τα οποία ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο την περαιτέρω προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Με βάση την τρέχουσα στρατηγική, οι επενδυτές θα έχουν στη διάθεσή τους οκτώ διαφορετικά ταμεία της ΕΕ. Ωστόσο, εν προκειμένω δεν αναφέρονται τα αναμενόμενα ποσοστά και δη το ύψος του μεριδίου των κονδυλίων της ΕΕ. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η δημιουργία ενός ενιαίου μηχανισμού για τη χρηματοδότηση έργων υπεράκτιας αιολικής ενέργειας στο πλαίσιο υφιστάμενων προγραμμάτων είναι απαραίτητη για την ταχεία χρηματοδότηση και ανάπτυξη των έργων. Επιπλέον, η προσέγγιση αυτή θα πρέπει να ακολουθηθεί και σε άλλους τύπους ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

9.3.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι κάθε επένδυση σε υπεράκτια αιολικά πάρκα θα πρέπει να συμβάλλει όσο το δυνατόν περισσότερο στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των περιοχών που γειτνιάζουν άμεσα με την εκάστοτε επένδυση, με την υποστήριξη της συμμετοχής στο έργο του λεγόμενου παράγοντα «τοπικού περιεχομένου».

9.4.

Η στρατηγική προβλέπει τη δυνατότητα ενός χρηματοδοτικού μηχανισμού για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ο οποίος μπορεί να προσφέρει τρόπους για τον επιμερισμό των οφελών των υπεράκτιων έργων ανανεώσιμης ενέργειας με τα ηπειρωτικά κράτη μέλη. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η υπόθεση ότι τα ηπειρωτικά κράτη μέλη προτίθενται να χρηματοδοτήσουν την αιολική ενέργεια με ιδίους πόρους τους με αντάλλαγμα στατιστικά οφέλη είναι υπερβολικά αισιόδοξη.

10.   Έμφαση της έρευνας και της καινοτομίας στην υποστήριξη υπεράκτιων έργων ανανεώσιμης ενέργειας

10.1.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη βαθύτατη απογοήτευσή της για την επιπολαιότητα με την οποία αντιμετωπίζεται στη στρατηγική το ζήτημα της ανακύκλωσης των χρησιμοποιημένων ανεμογεννητριών. Σύμφωνα με τη στρατηγική, είναι αναγκαία η συστηματικότερη ενσωμάτωση της αρχής της «κυκλικότητας εκ σχεδιασμού» στην έρευνα και την καινοτομία στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ωστόσο, σε αυτήν δεν παρέχονται λεπτομέρειες ως προς τη δυνητική εφαρμογή της εν λόγω αρχής. Η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι η επεξεργασία των χρησιμοποιημένων πτερυγίων των χερσαίων ανεμογεννητριών αποτελεί διογκούμενο πρόβλημα, μεταξύ άλλων, στη Γερμανία όπου εξετάζεται το ενδεχόμενο ταφής τους. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι οι υπεράκτιες ανεμογεννήτριες έχουν πολύ μεγαλύτερο μέγεθος, το οποίο διογκώνει άμεσα το πρόβλημα.

10.2.

Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει ότι η καθαρή ενέργεια αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα όχι μόνο στο τοπικό περιβάλλον, αλλά στο περιβάλλον και το κλίμα συνολικά. Η ΕΟΚΕ διαμαρτύρεται για την κατακόρυφη ανάπτυξη της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι πιθανές επιπτώσεις της στο περιβάλλον και προτείνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στο ζήτημα του κόστους παροπλισμού. Στην πραγματικότητα, στις περιπτώσεις που τα έργα χρηματοδοτούνται από την ΕΕ, το κόστος αυτό θα πρέπει ήδη να εκτιμάται εκ των προτέρων και να τηρείται η δέουσα ευθύνη.

10.3.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την πρόθεση συμπλήρωσης της νέας στρατηγικής με ένα σχέδιο ανάπτυξης δεξιοτήτων και συστημάτων κατάρτισης στο πεδίο της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας σε επιμέλεια της ΓΔ Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Κοινωνικής Ένταξης, καθώς και της ΓΔ Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας. Η διεύρυνση των αρμοδιοτήτων αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο για την ανάπτυξη του τομέα αυτού. Η βιώσιμη και ταχεία ανάπτυξη του τομέα αυτού προϋποθέτει την καθιέρωση προγραμμάτων κατάρτισης για τα κράτη μέλη στα οποία η τεχνολογία αυτή βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης. Από τη στρατηγική προκύπτει ότι τα υφιστάμενα μέσα και ταμεία της ΕΕ μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον σκοπό αυτό. Κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η σημασία της ανάπτυξης της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας απαιτεί τη δημιουργία ειδικών μέσων και ταμείων σε επίπεδο ΕΕ.

11.   Μια ισχυρότερη αλυσίδα εφοδιασμού και προστιθέμενης αξίας σε ολόκληρη την Ευρώπη

11.1.

Η ενίσχυση της αλυσίδας εφοδιασμού απαιτεί συνολικές επενδύσεις μεταξύ περίπου μισού και ενός δισεκατ. ευρώ. Η ΕΟΚΕ αποδοκιμάζει την ασάφεια ως προς το πώς και σε τι χρονικό ορίζοντα θα διατεθούν οι πόροι αυτοί.

11.2.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το σχέδιο ενίσχυσης του Βιομηχανικού φόρουμ Καθαρής Ενέργειας και τη σύσταση —υπαγόμενης σε αυτό— ειδικής ομάδας αρμόδιας για τις υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας εντός του 2021.

11.3.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει σοβαρές ανησυχίες όσον αφορά τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού δικτύου διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (ENTSO-E) για την προώθηση της τυποποίησης και της διαλειτουργικότητας των μετατροπέων διαφορετικών κατασκευαστών έως το 2028. Η ημερομηνία αυτή είναι πολύ μακρινή, δεδομένου μάλιστα ότι τα 60 GW πρόκειται να παραχθούν σε υπεράκτια αιολικά πάρκα έως το 2030. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να οριστεί μια ημερομηνία που θα παρέχει ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα για την ανάπτυξη προτύπων για τον εξοπλισμό.