Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Μια Ένωση ισότητας: σχέδιο δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση του ρατσισμού 2020-2025»

[COM(2020) 565 final]

(2021/C 286/21)

Εισηγητής: ο κ. Cristian PÎRVULESCU

Αίτηση γνωμοδότησης	Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 27.11.2020
Νομική βάση	Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Απόφαση του Προεδρείου	1.12.2020
Αρμόδιο τμήμα	Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις, δικαιώματα του πολίτη
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	16.4.2021
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	27.4.2021
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	560
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	192/2/9

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση του ρατσισμού 2020-2025 που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ευελπιστεί ότι θα βοηθήσει τα θεσμικά όργανα τόσο της ΕΕ όσο και των κρατών μελών να ανανεώσουν τις προσπάθειές τους για την καταπολέμηση του ρατσισμού και άλλων μορφών διαρθρωτικών διακρίσεων.

1.2.

Το σχέδιο είναι σημαντικό και καίριο. Η εξελισσόμενη επιδημιολογική κρίση της νόσου COVID-19 έθεσε νέα ζητήματα όσον αφορά την κοινωνική ένταξη και την προώθηση της πολυμορφίας. Οι ήδη περιθωριοποιημένες ομάδες, όπως οι μετανάστες, έχουν αντιμετωπίσει σημαντικές ιατρικές, κοινωνικές και οικονομικές δυσχέρειες. Σε περιόδους κρίσης, οι συμπεριφορές και οι ενέργειες που εισάγουν διακρίσεις τείνουν να εξαπλώνονται.

1.3.

Ακόμα και πριν από την κρίση της νόσου COVID-19, η κατάσταση των μειονοτήτων και των ευάλωτων ομάδων στην ΕΕ επιδεινωνόταν. Διαδόθηκαν ευρύτερα οι αντιμεταναστευτικές συμπεριφορές, τις οποίες προωθούσαν ηγέτες και κόμματα με εκλογικά κίνητρα, καλλιεργώντας το αίσθημα κατά των μουσουλμάνων, των Αφρικανών και των Ασιατών. Οι ιστορικές μειονότητες όπως οι Ρομά έγιναν εντονότερα στόχος φυλετικού μίσους. Ο εβραϊκός πληθυσμός στην Ευρώπη βρέθηκε σταδιακά σε λιγότερο ασφαλή θέση, γεγονός που επανέφερε τις οδυνηρές αναμνήσεις του φαύλου αντισημιτισμού που ταλάνισε την ευρωπαϊκή ήπειρο πριν ξεσπάσει ο Β′ Παγκόσμιος Πόλεμος.

1.4.

Στο πλαίσιο αυτό, το σχέδιο αποσκοπεί στον εξορθολογισμό των νομοθετικών και δημοσιονομικών μέτρων καθώς και των μέτρων πολιτικής. Παρόλο που το σχέδιο συγκεντρώνει όλα τα διαθέσιμα μέσα, ενίοτε φαίνεται ότι στερείται φιλοδοξίας και ιστορικού βάθους. Η προσέγγισή του είναι υπερβολικά επιφυλακτική, τη στιγμή που η επικρατούσα κατάσταση επιδεινώνεται με ταχείς ρυθμούς. Η ΕΟΚΕ θα ήθελε να τονίσει ότι η δράση για την καταπολέμηση των διακρίσεων, του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και άλλων μορφών μισαλλοδοξίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι μια σαφής αρμοδιότητα που κατοχυρώνεται στα καταστατικά έγγραφα της ΕΕ. Δεν είναι προαιρετικού χαρακτήρα και η κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ των αρχών της ΕΕ και των εθνικών αρχών δεν θα πρέπει να αποτελέσει τη βάση εφησυχασμού και αδράνειας. Μια συγκεκριμένη ανησυχία είναι πώς θα πειστούν όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ να συμμετάσχουν σε αυτήν την προσπάθεια και πώς θα διασφαλιστεί η ενεργή συνεργασία διαφόρων φορέων, θεσμικών οργάνων και οργανισμών σε εθνικό επίπεδο.

1.5.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την κατάρτιση νέας νομοθεσίας για την ενίσχυση του ρόλου των εθνικών φορέων ισότητας.

1.6.

Η ΕΟΚΕ επίσης προτρέπει το Συμβούλιο να εγκρίνει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2008 για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης των προσώπων ανεξαρτήτως θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού.

1.7.

Όσον αφορά την απόφαση-πλαίσιο για την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας μέσω του ποινικού δικαίου, η οποία αποτελεί βασική νομοθετική πράξη, απαιτείται ολοκληρωμένη αξιολόγηση της υλοποίησής της.

1.8.

Ο διαδικτυακός χώρος αντικαθιστά ολοένα και περισσότερο την παραδοσιακή δημόσια σφαίρα. Αποτελεί επίσης τον χώρο που ορισμένοι ηγέτες, ομάδες και οργανώσεις χρησιμοποιούν για την προώθηση στάσεων/συμπεριφορών που εισάγουν ρατσισμό και διακρίσεις. Κατά τον σχεδιασμό πολιτικών και διαδικασιών, θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην οργανωμένη διάδοση της ρητορικής μίσους και στην ανάλογη αντιμετώπισή της.

1.9.

Δυστυχώς, κατά την τελευταία δεκαετία έχουμε δει σημαντικό αριθμό ομάδων και οργανισμών να υποστηρίζουν ανοιχτά ιδέες, σύμβολα και δράσεις που προέρχονται από τον ευρωπαϊκό φασισμό του μεσοπολέμου. Κατά την τελευταία δεκαετία, μετακινήθηκαν από τις παρυφές της δημόσιας σφαίρας στο κέντρο της, μεταξύ άλλων μέσω της διαδικτυακής κινητοποίησης. Ενθαρρύνθηκαν επίσης από τις πολιτικές εξελίξεις εκτός Ευρώπης — κυβερνήσεις μεγάλων κρατών που υιοθετούν εθνικιστικές και συντηρητικές στάσεις στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική. Αυτή η νέα κινητοποίηση θα πρέπει να αντιμετωπιστεί αναλόγως, όχι μόνο μέσω νομοθετικών δράσεων και ποινικών κυρώσεων, οι οποίες ενδεχομένως να καθυστερήσουν πολύ, αλλά μέσω άμεσων και αποφασιστικών δράσεων που αντιμετωπίζουν τα βαθύτερα αίτια της ακροδεξιάς ριζοσπαστικοποίησης.

1.10.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων που υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2021 και ευελπιστεί ότι θα στηρίξει ένθερμα την ισότητα στην αγορά εργασίας, μεταξύ άλλων και για τα άτομα με καταγωγή από φυλετικές ή εθνοτικές μειονότητες. Επίσης, ευελπιστούμε ότι οι κοινωνικές δεσμεύσεις των θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών της ΕΕ θα τηρηθούν στους δύσκολους οικονομικά καιρούς που προκάλεσε η επιδημία COVID-19.

1.11.

Η ΕΟΚΕ προσβλέπει στην ολοκληρωμένη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα δικαιώματα του παιδιού, η οποία είναι προγραμματισμένη για το 2021. Ευελπιστούμε ότι η στρατηγική θα περιλαμβάνει δράσεις για την αντιμετώπιση του ρατσισμού και των διακρίσεων, αλλά και ότι θα συνδέεται με πολιτικές και πόρους που θα μπορούσαν να μετριάσουν τις αρνητικές επιπτώσεις της επιδημίας και τις διαταραχές που προκλήθηκαν.

1.12.

Απαιτείται ολοκληρωμένη επανεξέταση της πολιτικής στον τομέα της υγείας της ΕΕ και των κρατών μελών, με σκοπό να διασφαλιστεί η πρόσβαση σε υπηρεσίες υψηλής ποιότητας για όλους τους ανθρώπους και ιδίως για εκείνους που ανήκουν σε ευάλωτες και μειονοτικές ομάδες. Αυτό περιλαμβάνει καλύτερη χρηματοδότηση υπηρεσιών, ανάπτυξη υποδομών στον τομέα της δημόσιας υγείας σε όλες τις περιφέρειες, ιδίως στις φτωχότερες περιοχές, ανάπτυξη υπηρεσιών πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης και παροχή υπηρεσιών επικεντρωμένων στις ανάγκες και τα δικαιώματα των ασθενών. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στα δικαιώματα, την αξιοπρέπεια και την ευζωία των ηλικιωμένων πολιτών που διαβιούν απομονωμένοι σε οίκους ευγηρίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19.

1.13.

Οι ιστορικές ρίζες του ρατσισμού θα πρέπει να γίνουν αντικείμενο ανανεωμένου ενδιαφέροντος και δράσης, ιδίως στον τομέα της εκπαίδευσης. Θα πρέπει να καταρτιστούν νέα σχολικά προγράμματα και βιβλία και να οργανωθούν προγράμματα κατάρτισης δασκάλων και εκπαιδευτικών με τη στήριξη της ΕΕ. Θα πρέπει να προωθηθεί μια διεπιστημονική προσέγγιση στην κοινή ευρωπαϊκή ιστορία και κληρονομιά, στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση.

1.14.

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία ενθαρρύνει όλα τα κράτη μέλη να αναπτύξουν και να εγκρίνουν εθνικά σχέδια δράσης κατά του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων. Μόνα τα μισά περίπου κράτη μέλη διαθέτουν τέτοια σχέδια, γεγονός που αποδεικνύει τον διαφορετικό βαθμό ενδιαφέροντος και δέσμευσης από την πλευρά των κυβερνήσεων των κρατών μελών. Η ΕΟΚΕ προσβλέπει στον καθορισμό κοινών κατευθυντήριων αρχών για τα εθνικά σχέδια δράσης, οι οποίες αναμένονται το 2021, και είναι έτοιμη να συμβάλει στην προσπάθεια.

1.15.

Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί ότι οι προσπάθειες που καταβάλλονται από τις επιχειρηματικές οργανώσεις και τις μεμονωμένες εταιρείες να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν ένα εργασιακό περιβάλλον χωρίς αποκλεισμούς για τους εργαζομένους τους, ανεξαρτήτως φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας, ηλικίας, αναπηρίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού θα ενισχυθούν περαιτέρω. Ένα εργασιακό περιβάλλον χωρίς αποκλεισμούς περιλαμβάνει επίσης ουσιαστικό κοινωνικό διάλογο και ισχυρή εκπροσώπηση των εργαζομένων. Προσβλέπουμε στον ευρωπαϊκό μήνα χαρτών πολυμορφίας τον Μάιο του 2021 και στη δρομολόγηση μιας διαδικτυακής εργαλειοθήκης που θα βοηθήσει τις εταιρείες να αξιολογήσουν την εσωτερική τους πολυμορφία και τις στρατηγικές τους για την πολυμορφία.

1.16.

Η χρηματοδότηση για δράσεις καταπολέμησης του ρατσισμού και των διακρίσεων φαίνεται γενναιόδωρη. Περιλαμβάνει το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, το νέο πρόγραμμα «Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα και αξίες», το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» και τον νέο Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Βάσει μιας γενικής αξιολόγησης των δράσεων μέχρι στιγμής, φαίνεται ότι υπάρχει περιορισμένο ενδιαφέρον από τις κυβερνήσεις των κρατών μελών για πρόσβαση σε διάφορους πόρους και προσπάθεια καταπολέμησης του ρατσισμού και των διακρίσεων. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι δημοσιονομικές διατάξεις αυτές καθεαυτές δεν επαρκούν και θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή ένα σύστημα κινήτρων.

1.17.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να συνεργαστεί με τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Συνεργασίας για τις Εκλογές, την κοινωνία των πολιτών και την ακαδημαϊκή κοινότητα για τη βελτίωση της συμμετοχής στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού σχεδίου δράσης για τη δημοκρατία. Η ΕΟΚΕ είναι έτοιμη να συμβάλει στις εργασίες και να συνεισφέρει τη δική της προοπτική και εμπειρογνωμοσύνη.

1.18.

Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ενσωματώσει καλύτερα διάφορα σχέδια στα οποία αλληλοκαλύπτονται σημαντικά οι στόχοι και τα μέσα. Προτείνουμε την ενσωμάτωση του σχεδίου για την καταπολέμηση του ρατσισμού, της στρατηγικής για την εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, του σχεδίου δράσης για τη δημοκρατία και της έκθεσης για το κράτος δικαίου. Αναγνωρίζοντας το γεγονός ότι τα εν λόγω σχέδια αντιπροσωπεύουν διακριτούς τομείς πολιτικής, θα πρέπει επίσης να εντοπίσουμε κοινά στοιχεία και συνέργειες.

1.19.

Ένας από τους πυλώνες αποτελεσματικών πολιτικών στους τομείς της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι μια δυναμική, καλά οργανωμένη και αποφασιστική κοινωνία των πολιτών, η οποία είναι ενεργή σε όλα τα επίπεδα — τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ παροτρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την ευρωπαϊκή κοινωνία των πολιτών για να τη βοηθήσει να εκπληρώσει τη δημοκρατική της αποστολή.

2.   Γενικές παρατηρήσεις

2.1.   Αντιμετώπιση του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων μέσω της νομοθεσίας: επανεξέταση και δράση

2.1.1.

Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προβεί σε ολοκληρωμένη αξιολόγηση του υφιστάμενου νομικού πλαισίου το συντομότερο δυνατό. Η παρακολούθηση της μεταφοράς και εφαρμογής της ενωσιακής νομοθεσίας είναι καίριας σημασίας για τη διασφάλιση αποτελεσματικής δράσης κατά των διακρίσεων. Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συμπεριλάβει στην αξιολόγηση τις θέσεις οργανώσεων πρώτης γραμμής της κοινωνίας των πολιτών, των κοινωνικών εταίρων, των ομάδων που λειτουργούν σε επίπεδο κοινότητας καθώς και των εθνικών αρχών ισότητας. Θα πρέπει επίσης να συμπεριληφθούν οι οργανώσεις που συνεργάζονται άμεσα με τις θιγόμενες ομάδες.

2.1.2.

Η ΕΟΚΕ προσβλέπει στην έκθεση παρακολούθησης σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας για τη φυλετική ισότητα, που αναμένεται το 2021, και επικροτεί το ενδεχόμενο να δοθεί έμφαση σε ρυθμίσεις που αφορούν την επιβολή του νόμου. Επίσης, προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εφαρμόσει προορατικά τις διαδικασίες επί παραβάσει όποτε είναι αναγκαίο.

2.1.3.

Η ΕΟΚΕ στηρίζει την κατάρτιση νέας νομοθεσίας για την ενίσχυση του ρόλου των εθνικών φορέων ισότητας. Είναι λυπηρό το γεγονός ότι τόσο σημαντικά θεσμικά όργανα, τα οποία είναι υπεύθυνα για την παροχή ανεξάρτητης συνδρομής στα θύματα διακρίσεων, την προώθηση της ισότητας, τη διεξαγωγή ανεξάρτητων ερευνών και την έκδοση ανεξάρτητων μελετών και συστάσεων, έχουν συνθέσεις αρμοδιοτήτων και καθηκόντων που παρουσιάζουν ιδιαίτερα μεγάλη πολυμορφία. Είναι απολύτως απαραίτητο να επανεξεταστούν και να ενισχυθούν περαιτέρω οι ρόλοι τους.

2.1.4.

Η ΕΟΚΕ επίσης προτρέπει το Συμβούλιο να εγκρίνει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2008 για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης των προσώπων ανεξαρτήτως θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού (1).

2.1.5.

Όσον αφορά την απόφαση-πλαίσιο για την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας μέσω του ποινικού δικαίου (2), που αποτελεί βασική νομοθετική πράξη, απαιτείται ολοκληρωμένη αξιολόγηση της υλοποίησής της. Όπως αναφέρεται στην πρόταση, υπάρχει σοβαρός προβληματισμός σχετικά με τον βαθμό στον οποίο οι εθνικοί ποινικοί κώδικες ποινικοποιούν ορθά τη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους, προβληματισμός τον οποίο συμμερίζεται η ΕΟΚΕ.

2.1.6.

Η διάδοση της ρητορικής μίσους στο διαδικτυακό είναι ιδιαίτερη ανησυχητική (3). Παρόλο που η απόφαση-πλαίσιο απαιτεί από τα κράτη μέλη να ποινικοποιήσουν τη δημόσια υποκίνηση βίας ή μίσους λόγω χρώματος, θρησκείας, γενεαλογικών καταβολών ή εθνικής ή φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις στην εφαρμογή του κανόνα στην πράξη. Οι εθνικές αρχές θα πρέπει να λάβουν υπόψη την αρχή της ελευθερίας του λόγου και να ορίσουν λεπτομερέστερα το περιεχόμενο της παράνομης διαδικτυακής συμπεριφοράς. Παράλληλα, θα πρέπει να συνεργαστούν με τις πλατφόρμες τεχνολογίας πληροφοριών προκειμένου να ρυθμίσουν την πρόσβαση και να καθορίσουν σαφέστερους κανόνες για τον έλεγχο και την αφαίρεση περιεχομένου. Έχει σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά την εκούσια συμμόρφωση των παρόχων πλατφορμών και την αφαίρεση παράνομου περιεχομένου αλλά απαιτούνται συνεχείς προσπάθειες για να συμβαδίζουν με τις εξελίξεις στον διαδικτυακό χώρο.

2.1.7.

Ο διαδικτυακός χώρος αντικαθιστά ολοένα και περισσότερο την παραδοσιακή δημόσια σφαίρα. Είναι ο χώρος στον οποίο πραγματοποιείται η πλειοψηφία των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων, για διάφορες ανάγκες και σκοπούς, από την αγορά αγαθών και υπηρεσιών, τη διασκέδαση, την ενημέρωση, την εκπαίδευση, την πολιτισμική κατανάλωση, μέχρι την κινητοποίηση των πολιτών και την πολιτική κινητοποίηση. Είναι ένας τεράστιος χώρος, στον οποίο η εξέλιξη της τεχνολογίας και των υπηρεσιών διευρύνει τα όρια της κοινωνικότητας και των αλληλεπιδράσεων. Αποτελεί επίσης τον αγαπημένο χώρο πολιτικών ηγετών, ομάδων και οργανώσεων για να προωθούν τις αξίες και τις ιδεολογίες τους, να αλληλεπιδρούν με το κοινό και να κινητοποιούν για δράση (4). Ορισμένοι από αυτούς έχουν στο επίκεντρο της πολιτικής δράσης και κινητοποίησής τους στάσεις που εισάγουν ρατσισμό και διακρίσεις. Κατά τον σχεδιασμό πολιτικών και διαδικασιών, θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην οργανωμένη διάδοση της ρητορικής μίσους και στην ανάλογη αντιμετώπισή της.

2.1.8.

Δυστυχώς, κατά την τελευταία δεκαετία έχουμε δει σημαντικό αριθμό ομάδων και οργανισμών να υποστηρίζουν ανοιχτά ιδέες, σύμβολα και δράσεις που προέρχονται από τον ευρωπαϊκό φασισμό του μεσοπολέμου. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται κόμματα εθνικών κοινοβουλίων, εξωκοινοβουλευτικά κόμματα, πολιτικά κινήματα και παραστρατιωτικές οργανώσεις που βασίζονται, στο σύνολό τους, σε μια πολιτική κουλτούρα μίσους και διακρίσεων. Κατά την τελευταία δεκαετία, μετακινήθηκαν από τις παρυφές της δημόσιας σφαίρας στο κέντρο της, μεταξύ άλλων μέσω της διαδικτυακής κινητοποίησης. Ενθαρρύνθηκαν επίσης από τις πολιτικές εξελίξεις εκτός Ευρώπης —κυβερνήσεις μεγάλων κρατών που τηρούν εθνικιστική και συντηρητική στάση στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική. Αυτή η νέα κινητοποίηση θα πρέπει να αντιμετωπιστεί αναλόγως, όχι μόνο μέσω νομοθετικών δράσεων και ποινικών κυρώσεων, οι οποίες ενδεχομένως να καθυστερήσουν πολύ, αλλά μέσω άμεσων και αποφασιστικών δράσεων που αντιμετωπίζουν τα βαθύτερα αίτια της ακροδεξιάς ριζοσπαστικοποίησης.

2.1.9.

Όπως αναφέρεται στην πρόταση, ορισμένα κράτη μέλη έχουν λάβει μέτρα για την απαγόρευση των ρατσιστικών ομάδων και των συμβόλων τους, συχνά στο πλαίσιο της νομοθεσίας για τα εγκλήματα μίσους, τη ρητορική μίσους ή την τρομοκρατία, ή έχουν θεσπίσει ποινικές κυρώσεις που συνδέονται με την άρνηση εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και/ή τη ναζιστική και φασιστική περίοδο, καθώς και με την προπαγάνδα για τρομοκρατικές ομάδες. Αυτό είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση αλλά απαιτείται περαιτέρω δράση. Όλες οι χώρες θα πρέπει να μεριμνήσουν ώστε να αποκριθούν σε εθνικό επίπεδο στον βίαιο εξτρεμισμό. Και η προσέγγισή τους θα πρέπει να διευκολυνθεί από κοινές δράσεις σε επίπεδο ΕΕ. Η ΕΟΚΕ προσβλέπει στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την εθνικού επιπέδου απόκριση στον βίαιο εξτρεμισμό. Προτρέπουμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεργαστεί στενά όχι μόνο με τις αρχές επιβολής του νόμου, οι οποίες συνήθως είναι επιφορτισμένες με την εποπτεία του βίαιου εξτρεμισμού, αλλά και με εθνικές αρχές ισότητας, ανεξάρτητα όργανα-παρατηρητήρια, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών (συμπεριλαμβανομένων των θρησκευτικών κοινοτήτων), κοινωνικούς εταίρους, μέσα μαζικής ενημέρωσης και πανεπιστήμια. Η ΕΟΚΕ είναι έτοιμη να συνεισφέρει τη δική της εμπειρογνωμοσύνη με σκοπό την ανάπτυξη κοινών δράσεων της ΕΕ για την καταπολέμηση του βίαιου εξτρεμισμού. Οι δράσεις δεν θα πρέπει να στοχεύουν μόνο τις ορατές και προχωρημένες περιπτώσεις βίαιου εξτρεμισμού, αλλά και τα βαθύτερα αίτια και τα ευνοϊκά περιβάλλοντα που οδήγησαν σε ριζοσπαστικοποίηση και δράση.

2.1.10.

Η ΕΟΚΕ ενθαρρύνει όλα τα κράτη μέλη να εξετάσουν το ενδεχόμενο να κυρώσουν χωρίς καθυστέρηση τη σύμβαση αριθ. 190 (2019) της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, η οποία είναι η πρώτη διεθνής συνθήκη όπου καταδικάζεται απερίφραστα κάθε μορφή βίας και παρενόχλησης στην εργασία. Συνακόλουθα, αφορά τη φυλετική, την έμφυλη και κάθε άλλο είδος παρενόχλησης και διακρίσεων.

2.2.   Πέραν της ενωσιακής νομοθεσίας — Πώς μπορούμε να πράξουμε περισσότερα για την καταπολέμηση του ρατσισμού στην καθημερινή ζωή;

2.2.1.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη νέα εστίαση στην καταπολέμηση των διακρίσεων από τις αρχές επιβολής του νόμου. Οι αρχές επιβολής του νόμου συνεργάζονται καθημερινά με όλες τις ευρωπαϊκές κοινότητες και θα μπορούσαν να είναι βασικοί παράγοντες στην καταπολέμηση του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και των διακρίσεων. Δυστυχώς, η εκπαίδευση και η κατάρτιση προσωπικού συνήθως δεν καλύπτουν τα θέματα της δημοκρατίας, της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των διακρίσεων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το ίδιο το προσωπικό επιβολής του νόμου αναπτύσσει συμπεριφορές που εισάγουν ρατσισμό, ξενοφοβία και διακρίσεις, και στη χειρότερη των περιπτώσεων, συνδέεται με εξωτερικές ομάδες που προωθούν τις εν λόγω απόψεις. Επικροτούμε το έργο του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA) και του Οργανισμού για την Κατάρτιση στον Τομέα της Επιβολής του Νόμου (CEPOL) για την ανάπτυξη πόρων και εργαλείων κατάρτισης αλλά δεν αρκεί αυτό. Ο αριθμός των δυνητικών δικαιούχων εκπαίδευσης και κατάρτισης ανέρχεται σε εκατοντάδες χιλιάδες. Επομένως, η συνεργασία με τα εθνικά ιδρύματα κατάρτισης θα πρέπει να ενισχυθεί σημαντικά, με περισσότερους πόρους προοριζόμενους για την κατάρτιση σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο. Ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ο Οργανισμός για την Κατάρτιση στον Τομέα της Επιβολής του Νόμου μπορούν επίσης να παροτρύνουν τα εθνικά ιδρύματα κατάρτισης να συνεργαστούν με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τα πανεπιστήμια προκειμένου να προσαρμόσουν καλύτερα το περιεχόμενο κατάρτισης στις εθνικές ιδιαιτερότητες.

2.2.2.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την ισχυρή δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την καταπολέμηση των διακρίσεων, των ανισοτήτων όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, την εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη και τη στέγαση μέσω προγραμμάτων πολιτικής και χρηματοδότησης. Συνεπώς, επικροτούμε το σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων που υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2021, και ευελπιστούμε ότι θα στηρίξει ένθερμα την ισότητα στην αγορά εργασίας, μεταξύ άλλων και για τα άτομα με καταγωγή από φυλετικές ή εθνοτικές μειονότητες. Επίσης, ευελπιστούμε ότι οι κοινωνικές δεσμεύσεις των θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών της ΕΕ θα τηρηθούν στους δύσκολους οικονομικά καιρούς που προκάλεσε η επιδημία COVID-19.

2.2.3.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόθεση να χρησιμοποιηθεί το NextGeneration EU, το μέσο τεχνικής υποστήριξης και τον γενικό προϋπολογισμό για την περίοδο 2021-2027 για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης, τη διασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλους και για την καταπολέμηση των διακρίσεων. Η κρίση της νόσου COVID-19, με τις δυσανάλογες επιπτώσεις τις στα άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες και μειονοτικές ομάδες, έχει καταστήσει αναγκαία την ανάπτυξη υποδομών και την ισότιμη πρόσβαση στην αγορά εργασίας, την υγειονομική και κοινωνική μέριμνα, τη στέγαση και τις υψηλής ποιότητας, χωρίς διαχωρισμούς και χωρίς αποκλεισμούς υπηρεσίες στην εκπαίδευση και την κατάρτιση.

2.2.4.

Η κρίση της νόσου COVID-19 έχει επιδεινώσει τα προβλήματα των ευάλωτων και μειονοτικών ομάδων όσον αφορά την αγορά εργασίας. Τα άτομα που προέρχονται από μειονότητες αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εύρεση εργασίας και, ακόμα κι όταν εργάζονται, στην αμοιβή τους βάσει του επιπέδου εκπαίδευσης και δεξιοτήτων τους. Οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, με μαζικές απολύσεις και περαιτέρω επιδείνωση των συνθηκών εργασίας και της αμοιβής, πλήττουν περισσότερο τις ευάλωτες και μειονοτικές ομάδες. Προσβλέπουμε στο σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των διακρίσεων στον τομέα της απασχόλησης.

2.2.5.

Η νόσος COVID-19 είχε αρνητικές επιπτώσεις και στην εκπαίδευση. Το κλείσιμο των σχολείων που έλαβε χώρα το 2020 — και πιθανότατα θα συνεχίσει και το 2021 — διέκοψε την εκπαιδευτική διαδικασία, η οποία ήταν ήδη ανεπαρκώς συμμετοχική. Ακόμα και πριν την πανδημία, τα παιδιά και οι νέοι που ανήκουν σε ευάλωτες και μειονοτικές ομάδες εγκατέλειπαν το σχολείο νωρίς ή δεν συμμετείχαν πλήρως στην εκπαιδευτική διαδικασία. Στο βαθμό που συμμετείχαν στην εκπαίδευση, τα παιδιά που προέρχονται από μειονότητες είχαν υποστεί διακρίσεις και εκφοβισμό, το οποίο δεν αναγνωρίζεται πλήρως στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα σχολεία δεν είναι απλώς εκπαιδευτικά ιδρύματα: παρέχονται πολλές υπηρεσίες εντός των σχολείων και γύρω από αυτά, από τη σίτιση μέχρι την υγειονομική παρακολούθηση και βοήθεια καθώς και την πρόληψη κακοποίησης από γονείς και κοινότητες. Η μετάβαση στη διαδικτυακή διδασκαλία ήταν μια λύση έκτακτης ανάγκης. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτό δημιούργησε άλλο ένα εμπόδιο για τα παιδιά που ανήκουν σε ευάλωτες και μειονοτικές ομάδες καθώς δεν διέθεταν τον κατάλληλο εξοπλισμό και σύνδεση στο διαδίκτυο. Αμέσως μόλις τα σχολεία μπορέσουν να ανοίξουν εκ νέου, απαιτείται άμεση και ισχυρή δράση για την έναρξη παροχής ενισχυτικής διδασκαλίας και σχετικών υπηρεσιών. Η ΕΟΚΕ προσβλέπει στην ολοκληρωμένη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα δικαιώματα του παιδιού, η οποία είναι προγραμματισμένη για το 2021. Ευελπιστούμε ότι η στρατηγική θα περιλαμβάνει δράσεις για την αντιμετώπιση του ρατσισμού και των διακρίσεων, αλλά και ότι θα συνδέεται με πολιτικές και πόρους που θα μπορούσαν να μετριάσουν τις αρνητικές επιπτώσεις της επιδημίας και τις διαταραχές που προκλήθηκαν.

2.2.6.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το έργο του Δικτύου Ευαισθητοποίησης για τη Ριζοσπαστικοποίηση και ευελπιστεί ότι οι δραστηριότητες του θα στηριχθούν και θα αναπτυχθούν περαιτέρω, ιδίως όσον αφορά την εκπαίδευση.

2.2.7.

Όσον αφορά τον τομέα της υγείας, η νόσος COVID-19 είχε αρνητικές επιπτώσεις. Οι ανισότητες στον τομέα της υγείας σε βάρος των ατόμων με καταγωγή από φυλετικές ή εθνοτικές μειονότητες επιδεινώθηκαν. Προτρέπουμε την Πλατφόρμα για την Πολιτική Υγείας της ΕΕ να εξετάσει διεξοδικά το ζήτημα μείωσης των ανισοτήτων λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής. Η ΕΕ πρέπει να κάνει πολύ περισσότερα για να διασφαλίσει ότι οι πολίτες και οι κάτοικοι της ΕΕ έχουν πρόσβαση σε ιατρικές υπηρεσίες υψηλής ποιότητας τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά την πανδημία. Οι προσπάθειες της ΕΕ για παροχή ιατρικού εξοπλισμού και, σε μεταγενέστερο στάδιο, πρόσβασης στα εμβόλια, είναι αξιέπαινες και πρέπει να ενθαρρυνθούν. Αλλά μόνο μια ολοκληρωμένη επανεξέταση της πολιτικής στον τομέα της υγείας της ΕΕ και των κρατών μελών μπορεί να λύσει το πρόβλημα πρόσβασης και ποιότητας, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, για όλους τους ανθρώπους και ιδίως για εκείνους που ανήκουν σε ευάλωτες και μειονοτικές ομάδες. Αυτό περιλαμβάνει καλύτερη χρηματοδότηση υπηρεσιών, ανάπτυξη υποδομών στον τομέα της δημόσιας υγείας σε όλες τις περιφέρειες, ιδίως στις φτωχότερες περιοχές, ανάπτυξη υπηρεσιών πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης και παροχή υπηρεσιών επικεντρωμένων στις ανάγκες και τα δικαιώματα των ασθενών.

2.2.8.

Απαιτείται περαιτέρω δράση όσον αφορά τη στέγαση. Όπως αναφέρεται στην πρόταση, οι διακρίσεις στην αγορά στέγης επιτείνουν αυτόν τον διαχωρισμό, γεγονός που έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις όσον αφορά την εκπαίδευση ή τις ευκαιρίες απασχόλησης και, στην περίπτωση οικογενειών με παιδιά, σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη των παιδιών. Η επιδημία COVID-19 έχει τονίσει την ανάγκη για δράση για βελτίωση των συνθηκών στέγασης. Η πρόληψη των λοιμώξεων και των σοβαρών μορφών της νόσου εξαρτάται από τις γενικές υγειονομικές συνθήκες αλλά και από την πρόσβαση σε υποδομές ύδρευσης και αποχέτευσης. Ο στεγαστικός διαχωρισμός, ιδίως στις φτωχότερες περιοχές, θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα. Παρόλο που τα κονδύλια για τη στήριξη δράσεων κατά του στεγαστικού διαχωρισμού και για τη διασφάλιση της πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες υψηλής ποιότητας χωρίς αποκλεισμούς διατίθενται χάρη στην πολιτική συνοχής, δεν είναι σαφές εάν οι εθνικές και τοπικές αρχές είναι πρόθυμες να τα αξιοποιήσουν.

2.3.   Δομικός ρατσισμός — αντιμετώπιση του βαθύτερου προβλήματος

2.3.1.

Η καταπολέμηση των στερεοτύπων και η γνώση της ιστορίας είναι υψίστης σημασίας για μια ευρωπαϊκή ήπειρο χωρίς ρατσισμό και διακρίσεις. Οι ιστορικές ρίζες του ρατσισμού θα πρέπει να γίνουν αντικείμενο ανανεωμένου ενδιαφέροντος και δράσης, ιδίως στον τομέα της εκπαίδευσης. Επικροτούμε τις εργασίες του Συμβουλίου της Ευρώπης όσον αφορά την ιστορία και τη διδασκαλία της ιστορίας. Ωστόσο, τα παρεχόμενα εργαλεία δεν χρησιμοποιούνται συστηματικά για τη διδασκαλία της ιστορίας σε μεγάλη κλίμακα. Απαιτείται πιο συντονισμένη και αποφασιστική δράση προς αυτήν την κατεύθυνση. Θα πρέπει να καταρτιστούν νέα σχολικά προγράμματα και βιβλία και να οργανωθούν προγράμματα κατάρτισης δασκάλων και εκπαιδευτικών με τη στήριξη της ΕΕ. Θα πρέπει να προωθηθεί μια διεπιστημονική προσέγγιση στην κοινή ευρωπαϊκή ιστορία και κληρονομιά, στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η έμφαση στην εκπαίδευση, τυπική και μη τυπική, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο οποιασδήποτε αποτελεσματικής πολιτικής κατά του ρατσισμού και των διακρίσεων.

2.3.2.

Ο ρόλος του τομέα της δημιουργίας, ο οποίος λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ των κοινωνικών ομάδων, είναι επίσης πολύ σημαντικός. Η ενσυναίσθηση και η αλληλεγγύη είναι αξίες που αποτελούν τη βάση μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς. Ως εκ τούτου, επικροτούμε την εστίαση του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» και άλλων προγραμμάτων σε έργα που επιδιώκουν την άρση των εμποδίων και ενθαρρύνουν την κοινωνική ένταξη και συμμετοχή υποεκπροσωπούμενων και μειονεκτουσών ομάδων.

2.3.3.

Η συνεργασία με τους δημοσιογράφους είναι κι αυτή επίκαιρη και σημαντική. Στηρίζουμε την προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να διοργανώσει σειρά σεμιναρίων για τα φυλετικά και εθνοτικά στερεότυπα, στα οποία θα συμμετέχουν δημοσιογράφοι, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και εκπρόσωποι ατόμων με καταγωγή από φυλετικές ή εθνοτικές μειονότητες. Η ΕΟΚΕ είναι έτοιμη να συμβάλει σε μια τέτοια προσπάθεια.

2.3.4.

Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να επεξεργαστούν μια κοινή μεθοδολογία για τη συλλογή σχετικών δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων ξεχωριστών δεδομένων ανά εθνοτική και φυλετική καταγωγή. Η μεθοδολογία πρέπει να βασίζεται στις αρχές που ορίστηκαν στην Παγκόσμια διάσκεψη του ΟΗΕ κατά του ρατσισμού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας και της σχετικής μισαλλοδοξίας (πραγματοποιήθηκε το 2002) και στο πρόγραμμα δράσης του Ντέρμπαν, ήτοι θα πρέπει να συλλέγονται χωριστά δεδομένα στατιστικών για τον πληθυσμό με τη ρητή συγκατάθεση των ερωτώμενων, με βάση τον αυτοπροσδιορισμό τους και σύμφωνα με τα ισχύοντα πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα όσον αφορά την προστασία του ιδιωτικού βίου. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι το έργο του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα της συλλογής δεδομένων δεν επαρκεί και ότι παρόμοιες προσπάθειες θα πρέπει να οργανωθούν σε επίπεδο κρατών μελών.

2.3.5.

Η ΕΟΚΕ τονίζει τη σημασία των ορθών πρακτικών όσον αφορά τη συνεργασία με το τοπικό επίπεδο (πόλεις) και τη γειτονία/κοινότητα, όπου ο διαρθρωτικός ρατσισμός είναι αλληλένδετος με την καθημερινή ζωή και την εργασία, με στόχο τη διαμόρφωση ενός πλαισίου διαπολιτισμικής ανοχής.

2.4.   Πλαίσιο υλοποίησης: η πλήρης αξιοποίηση των μέσων της ΕΕ

2.4.1.

Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία ενθαρρύνει όλα τα κράτη μέλη να αναπτύξουν και να εγκρίνουν εθνικά σχέδια δράσης κατά του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων. Μόνα τα μισά περίπου κράτη μέλη διαθέτουν τέτοια σχέδια, γεγονός που αποδεικνύει τον διαφορετικό βαθμό ενδιαφέροντος και δέσμευσης από την πλευρά των κυβερνήσεων των κρατών μελών (5). Η ΕΟΚΕ προσβλέπει στον καθορισμό κοινών κατευθυντήριων αρχών για τα εθνικά σχέδια δράσης, οι οποίες αναμένονται το 2021, και είναι έτοιμη να συμβάλει στην προσπάθεια. Οι τομείς πολιτικής που επισημαίνονται στο τρέχον σχέδιο δράσης (νομοθεσία κατά των διακρίσεων και ρόλος των φορέων ισότητας· ρητορική μίσους και εγκλήματα μίσους· παράνομη κατάρτιση προφίλ από τις αρχές επιβολής του νόμου· κίνδυνοι από τις νέες τεχνολογίες· στερεότυπα και διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης· ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση, την απασχόληση, την υγειονομική περίθαλψη και τη στέγαση· ενσωμάτωση της διάστασης της ισότητας σε εθνικό επίπεδο· συμμετοχή του περιφερειακού και του τοπικού επιπέδου· χρηματοδότηση για την καταπολέμηση του ρατσισμού· συλλογή δεδομένων, διάλογος με την κοινωνία των πολιτών) είναι καλά διαρθρωμένοι και περιεκτικοί. Μια συγκεκριμένη πηγή ανησυχίας είναι το πώς θα πειστούν όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ να συμμετάσχουν στην προσπάθεια και πώς θα διασφαλιστεί η ενεργή συνεργασία διαφόρων φορέων, θεσμικών οργάνων και οργανισμών σε εθνικό επίπεδο.

2.4.2.

Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί ότι θα ενισχυθούν περαιτέρω οι προσπάθειες που καταβάλλονται από τις επιχειρηματικές οργανώσεις και τις μεμονωμένες εταιρείες να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν ένα εργασιακό περιβάλλον χωρίς αποκλεισμούς για τους εργαζομένους τους, ανεξαρτήτως φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας, ηλικίας, αναπηρίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού (6). Ένα εργασιακό περιβάλλον χωρίς αποκλεισμούς περιλαμβάνει επίσης ουσιαστικό κοινωνικό διάλογο και ισχυρή εκπροσώπηση των εργαζομένων. Προσβλέπουμε στον ευρωπαϊκό μήνα χαρτών πολυμορφίας τον Μάιο του 2021 και στη δρομολόγηση μιας διαδικτυακής εργαλειοθήκης που θα βοηθήσει τις εταιρείες να αξιολογήσουν την εσωτερική τους πολυμορφία και τις στρατηγικές τους για την πολυμορφία.

2.4.3.

Η ΕΟΚΕ στηρίζει πλήρως τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να διασφαλίσει ότι η καταπολέμηση των διακρίσεων που γίνονται για συγκεκριμένους λόγους και της διασύνδεσής τους με άλλους λόγους διακρίσεων, όπως το φύλο, η αναπηρία, η ηλικία, η θρησκεία ή ο σεξουαλικός προσανατολισμός, θα ενσωματωθεί σε όλες τις πολιτικές, τη νομοθεσία και τα προγράμματα χρηματοδότησης της ΕΕ.

2.4.4.

Η χρηματοδότηση για δράσεις καταπολέμησης του ρατσισμού και των διακρίσεων φαίνεται γενναιόδωρη. Περιλαμβάνει το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, το νέο πρόγραμμα «Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα και αξίες», το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» και τον νέο Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Βάσει μιας γενικής αξιολόγησης των δράσεων μέχρι στιγμής, φαίνεται ότι υπάρχει περιορισμένο ενδιαφέρον από τις κυβερνήσεις των κρατών μελών για πρόσβαση σε διάφορους πόρους και προσπάθεια καταπολέμησης του ρατσισμού και των διακρίσεων. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι δημοσιονομικές διατάξεις αυτές καθεαυτές δεν επαρκούν και θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή ένα σύστημα κινήτρων. Μια από τις σημαντικότερες αιτίες για το περιορισμένο ενδιαφέρον ενδέχεται να είναι ο πολιτικά ευαίσθητος χαρακτήρας των δράσεων και η πολιτική κινητοποίηση ριζοσπαστικών ηγετών, οργανώσεων και ομάδων κατά των εν λόγω δράσεων.

2.4.5.

Η καταπολέμηση του ρατσισμού και των διακρίσεων στις εξωτερικές πολιτικές αποτελεί επίσης προτεραιότητα, ιδίως σε έναν κόσμο σοβαρά πληττόμενο από την επιδημία COVID-19. Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί ότι οι αξίες της καταπολέμησης του ρατσισμού, της απαγόρευσης διακρίσεων και της ισότητας θα στηριχτούν πλήρως μέσω του Μηχανισμού Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας, σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις, τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τους κοινωνικούς εταίρους από τις χώρες-εταίρους της (7).

2.5.   Θετική δράση της ΕΕ: συνεκτίμηση της γνώμης του πολίτη και συνακόλουθη δράση

2.5.1.

Η δημοκρατική συμμετοχή και η εκπροσώπηση ομάδων ευπαθών στην περιθωριοποίηση, όπως είναι τα άτομα με καταγωγή από φυλετικές ή εθνοτικές μειονότητες, εξακολουθεί να είναι ανεπαρκής στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης. Επομένως, η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να συνεργαστεί με τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Συνεργασίας για τις Εκλογές και την κοινωνία των πολιτών για τη βελτίωση της συμμετοχής στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού σχεδίου δράσης για τη δημοκρατία. Η ΕΟΚΕ είναι έτοιμη να συμβάλει στις εργασίες και να συνεισφέρει τη δική της προοπτική και εμπειρογνωμοσύνη. Μια προτεραιότητα θα ήταν η άρση διαφόρων νομικών και διοικητικών δυσχερειών, φραγμών στην προσβασιμότητα και θεσμικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τα άτομα που είναι έτοιμα να ασχοληθούν με την πολιτική σε όλα τα επίπεδα. Μια άλλη προτεραιότητα θα ήταν η συνεργασία με τα κόμματα και η προτροπή να δημιουργήσουν πιο ποικιλόμορφες εκλογικές περιφέρειες χωρίς αποκλεισμούς και να προωθήσουν ηγέτες και υποψηφίους που προέρχονται από μειονοτικές/ευάλωτες ομάδες.

2.5.2.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να συνεδριάζει σε τακτά διαστήματα με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και κοινωνικούς εταίρους που δραστηριοποιούνται στην καταπολέμηση του ρατσισμού σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο, προκειμένου να προβαίνει σε απολογισμό της προόδου στην καταπολέμηση του ρατσισμού. Η ΕΟΚΕ είναι έτοιμη να συμμετάσχει στον διάλογο. Είναι σημαντικό να συμπεριληφθούν οι θρησκευτικοί παράγοντες σε αυτή τη διαδικασία.

2.5.3.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τον προγραμματισμένο διορισμό συντονιστή για την καταπολέμηση του ρατσισμού από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο συντονιστής θα αλληλεπιδρά με τα κράτη μέλη, με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τις οργανώσεις της κοινωνία των πολιτών, τους κοινωνικούς εταίρους και την πανεπιστημιακή κοινότητα για να ενισχύσει τα μέτρα πολιτικής στον τομέα της καταπολέμησης του ρατσισμού.

2.5.4.

Η ΕΟΚΕ προσβλέπει στην προγραμματισμένη σύνοδο κορυφής κατά του ρατσισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η σύνοδος κορυφής θα διοργανωθεί ώστε να συμπίπτει με τη «Διεθνή ημέρα για την εξάλειψη των φυλετικών διακρίσεων» στις 21 Μαρτίου 2021 και η ημέρα αυτή θα εορτάζεται κάθε χρόνο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

2.5.5.

Οι εργασίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την προώθηση της πολυμορφίας και τη διασφάλιση ενός χώρου εργασίας χωρίς διακρίσεις και χωρίς αποκλεισμούς, για όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από τη φυλετική ή εθνοτική καταγωγής τους ή το χρώμα του δέρματός τους, επικροτούνται και συνθέτουν ένα πολύ καλό πρότυπο για τη λειτουργία των άλλων θεσμικών οργάνων της ΕΕ.

---

(1)  COM(2008) 426 τελικό.

(2)  ΕΕ L 328 της 6.12.2008, σ. 55.

(3)  Ο διαδικτυακός χώρος γίνεται όλο και περισσότερο στόχος κρατών που επιδιώκουν αντισυμβατικές στρατηγικές για να επηρεάσουν την κοινή γνώμη.

(4)  Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ενσωματώσει καλύτερα το εν λόγω σχέδιο δράσης στην ευρωπαϊκή ψηφιακή στρατηγική.

(5)  Σύμφωνα με την έκθεση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης του 2020 (Ιούνιος 2020, FRA), καταρτίστηκαν το 2019 από 15 κράτη μέλη σχέδια κατά του ρατσισμού, των φυλετικών/εθνοτικών διακρίσεων και της σχετικής μισαλλοδοξίας: Βέλγιο, Κροατία, Τσεχική Δημοκρατία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λιθουανία, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Σλοβακία, Σουηδία, Ισπανία. Το Ηνωμένο Βασίλειο είχε σχέδιο αλλά αποχώρησε από την ΕΕ την 1η Ιανουαρίου 2021.

(6)  Σύμφωνα με την πρόταση, επί του παρόντος υπάρχουν χάρτες πολυμορφίας σε 24 κράτη μέλη με πάνω από 12 000 υπογράφοντες (εταιρείες, δημόσιοι οργανισμοί, ΜΚΟ, πανεπιστήμια, συνδικαλιστικές οργανώσεις) και συνολικά πάνω από 16 εκατομμύρια εργαζόμενοι.

(7)  ΕΕ C 110 της 22.3.2019, σ. 163.