ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 20.7.2021

SWD(2021) 703 final

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου





Κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη Βουλγαρία

που συνοδεύει το έγγραφο

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου
Η κατάσταση του κράτους δικαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση

{COM(2021) 700 final} - {SWD(2021) 701 final} - {SWD(2021) 702 final} - {SWD(2021) 704 final} - {SWD(2021) 705 final} - {SWD(2021) 706 final} - {SWD(2021) 707 final} - {SWD(2021) 708 final} - {SWD(2021) 709 final} - {SWD(2021) 710 final} - {SWD(2021) 711 final} - {SWD(2021) 712 final} - {SWD(2021) 713 final} - {SWD(2021) 714 final} - {SWD(2021) 715 final} - {SWD(2021) 716 final} - {SWD(2021) 717 final} - {SWD(2021) 718 final} - {SWD(2021) 719 final} - {SWD(2021) 720 final} - {SWD(2021) 721 final} - {SWD(2021) 722 final} - {SWD(2021) 723 final} - {SWD(2021) 724 final} - {SWD(2021) 725 final} - {SWD(2021) 726 final} - {SWD(2021) 727 final}

Ο μηχανισμός συνεργασίας και ελέγχου (ΜΣΕ) θεσπίστηκε κατά την προσχώρηση της Βουλγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2007 ως μεταβατικό μέτρο για τη διευκόλυνση των συνεχιζόμενων προσπαθειών της Βουλγαρίας να μεταρρυθμίσει το δικαστικό της σύστημα και να εντείνει την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος 1 . Σύμφωνα με την απόφαση για τη δημιουργία του μηχανισμού και όπως υπογραμμίζεται από το Συμβούλιο, ο ΜΣΕ λήγει με την ικανοποιητική πλήρωση όλων των κριτηρίων αναφοράς που ισχύουν για τη Βουλγαρία 2 . Στην πλέον πρόσφατη έκθεση της Επιτροπής σχετικά με τον ΜΣΕ, η οποία εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2019, διαπιστώθηκε ότι η Βουλγαρία ανέλαβε περαιτέρω δεσμεύσεις και η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πρόοδος που είχε επιτευχθεί στο πλαίσιο του ΜΣΕ ήταν επαρκής για την τήρηση των δεσμεύσεων που η χώρα είχε αναλάβει κατά την προσχώρησή της στην ΕΕ. Η Επιτροπή τόνισε επίσης ότι η Βουλγαρία θα πρέπει να συνεχίσει να εργάζεται με συνέπεια για τη μετατροπή των καθοριζόμενων στην έκθεση δεσμεύσεων σε συγκεκριμένη νομοθεσία και για τη συνέχιση της εφαρμογής τους. Οποιαδήποτε απόφαση σχετικά με τη λήξη του ΜΣΕ θα λαμβάνει δεόντως υπόψη τη θέση που εξέφρασαν το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 3 .

I.Σύστημα απονομής δικαιοσύνης

Το δικαστικό σύστημα της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας 4 περιλαμβάνει συνολικά 182 δικαστήρια τακτικής και ειδικής δικαιοδοσίας. Κατά γενικό κανόνα, οι υποθέσεις ενώπιον των τακτικών δικαστηρίων εκδικάζονται σε τρεις βαθμούς δικαιοδοσίας, ενώ το σύστημα αυτών των δικαστηρίων απαρτίζεται από 113 επαρχιακά δικαστήρια, 28 περιφερειακά δικαστήρια και 5 εφετεία. Τα δικαστήρια ειδικής δικαιοδοσίας περιλαμβάνουν στρατοδικεία και ποινικά και διοικητικά δικαστήρια. Το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο επιλαμβάνεται σε τελευταίο βαθμό των υποθέσεων που εκδικάζονται από τα τακτικά δικαστήρια, τα στρατοδικεία και τα ειδικά ποινικά δικαστήρια, ενώ οι διοικητικές υποθέσεις εκδικάζονται σε τελευταίο βαθμό από το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο. Το δικαστικό σύστημα περιλαμβάνει επίσης την εισαγγελική αρχή, ενώ το Συνταγματικό Δικαστήριο της Βουλγαρίας δεν εντάσσεται στη δικαστική εξουσία 5 . Η εισαγγελική αρχή διαθέτει ενοποιημένη δομή και διοικείται από τον γενικό εισαγγελέα 6 . Η Βουλγαρία αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο (ΑΔΣ) αποτελεί την ανώτατη διοικητική αρχή στο πλαίσιο του βουλγαρικού δικαστικού συστήματος. Είναι αρμόδιο για τη διαχείριση του δικαστικού σώματος και για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας του. Οι δικαστές, οι εισαγγελείς και οι ανακριτές 7 διορίζονται, προάγονται, μετατίθενται και παύονται με απόφαση του αντίστοιχου τμήματος (του τμήματος δικαστών ή του τμήματος εισαγγελέων) του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου 8 . Ο Ανώτατος Δικηγορικός Σύλλογος αποτελεί ανεξάρτητο και αυτοδιοικούμενο όργανο το οποίο έχει συσταθεί με νόμο 9 .

Ανεξαρτησία

Το επίπεδο της εκλαμβανόμενης ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης στη Βουλγαρία παραμένει χαμηλό μεταξύ του γενικού πληθυσμού και μέτριο μεταξύ εταιρειών και έχει σημειώσει μικρή μείωση σε σύγκριση με το 2020. Μόνο το 31 % του γενικού πληθυσμού το θεωρεί «αρκετά καλό ή πολύ καλό». Το επίπεδο της εκλαμβανόμενης ανεξαρτησίας μεταξύ των εταιρειών παραμένει μέτριο, ενώ το 43 % θεωρεί ότι είναι «αρκετά καλό ή πολύ καλό» 10 . Το επίπεδο της εκλαμβανόμενης ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης παραμένει σταθερά χαμηλό για τον γενικό πληθυσμό κατά την τελευταία πενταετία. Μεταξύ των εταιρειών, το επίπεδο της εκλαμβανόμενης ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης ήταν πολύ χαμηλό έως το 2019 και έκτοτε παραμένει μέτριο παρά τις μικρές διακυμάνσεις.

Ο νέος νόμος σχετικά με τη λογοδοσία και την ποινική ευθύνη του γενικού εισαγγελέα και των αναπληρωτών του έχει κηρυχθεί αντισυνταγματικός και εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις. Η απουσία δυνατότητας διεξαγωγής αποτελεσματικής ποινικής έρευνας εις βάρος του γενικού εισαγγελέα και των αναπληρωτών του έχει αποτελέσει μακροχρόνιο ζήτημα, το οποίο έθιξε όχι μόνον η Ευρωπαϊκή Επιτροπή 11 αλλά και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου 12 και το Συμβούλιο της Ευρώπης 13 . Ο συνδυασμός των εξουσιών του γενικού εισαγγελέα 14 με τη θέση του στο Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο 15 έχει ως αποτέλεσμα την άσκηση σημαντικής επιρροής εντός της εισαγγελίας, δυνητικά στο Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο (τόσο στο Εισαγγελικό Συμβούλιο όσο και στην ολομέλεια) και στο δικαστικό σώμα 16 . Στις 29 Ιανουαρίου 2021 το Κοινοβούλιο ενέκρινε νόμο σχετικά με την εκτέλεση της απόφασης Kolevi του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων 17 , ο οποίος θεσπίζει νέο πλαίσιο για κάθε έρευνα κατά του γενικού εισαγγελέα και/ή των αναπληρωτών του 18 . Ο νέος μηχανισμός ανέθεσε σε ειδικό εισαγγελέα οποιαδήποτε έρευνα κατά γενικού εισαγγελέα και/ή των αναπληρωτών του 19 . Κάθε άρνηση του ειδικού εισαγγελέα να κινήσει έρευνα θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο δικαστικού ελέγχου 20 ενώπιον του Ειδικού Ποινικού Δικαστηρίου σε πρώτο βαθμό 21 . Βάσει ορισμένων από τις προτάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης 22 , ο νέος νόμος προέβλεπε τον διορισμό ειδικού εισαγγελέα από την ολομέλεια του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου αντί του Τμήματος Εισαγγελέων του. Στις 10 Φεβρουαρίου 2021 ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αμφισβήτησε τη συνταγματικότητα του νέου νόμου ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου 23 . Κατά συνέπεια, η ολομέλεια του ΑΔΣ αποφάσισε να αναστείλει τη διαδικασία επιλογής του ειδικού εισαγγελέα εν αναμονή της απόφασης του Συνταγματικού Δικαστηρίου 24 . Στις 11 Μαΐου 2021 το Συνταγματικό Δικαστήριο εξέδωσε απόφαση με την οποία κήρυξε αντισυνταγματικές τις διατάξεις που προσέβαλε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, θεωρώντας, ως εκ τούτου, ολόκληρο τον μηχανισμό αντισυνταγματικό 25 . Επιπλέον, κατόπιν σύστασης της Επιτροπής στις 23·Φεβρουαρίου 2021, οι βουλγαρικές αρχές ζήτησαν νέα γνώμη της Επιτροπής της Βενετίας 26 σχετικά με τον εν λόγω νόμο. Ωστόσο, λόγω της απόφασης του Συνταγματικού Δικαστηρίου, η αναμενόμενη γνώμη δεν θα εκδοθεί. Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει εντοπίσει ορισμένα άλλα ζητήματα σχετικά με τον εν λόγω νόμο 27 , τα οποία απορρέουν από την προαναφερθείσα σημαντική επιρροή του γενικού εισαγγελέα 28 , η οποία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τον έλεγχο των υποψηφιοτήτων για τη θέση του ειδικού εισαγγελέα 29 και τον διορισμό του 30 . Στις 11 Μαρτίου 2021 η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης 31 τόνισε τη σημασία της μείωσης της επιρροής του γενικού εισαγγελέα εντός της εισαγγελίας, κάθε πιθανής επιρροής στο ΑΔΣ 32 και στο δικαστικό σώμα, ώστε να καταστεί δυνατή η εφαρμογή ενός μηχανισμού αποτελεσματικής διερεύνησης, μεταξύ άλλων, με την επέκταση του δικαστικού ελέγχου σε τυχόν αρνήσεις των εισαγγελικών αρχών να κινήσουν έρευνες 33 .

Η απουσία δικαστικού ελέγχου κατά απόφασης εισαγγελέα να μην κινήσει έρευνα εγείρει ανησυχίες. Στις 11 Μαρτίου 2021 η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης επανέλαβε τη σύστασή της σχετικά με τη θέσπιση δικαστικού ελέγχου για τις αρνήσεις των εισαγγελέων να κινήσουν έρευνα, καθώς και ρυθμίσεις για την αποφυγή υπερβολικού πρόσθετου φόρτου εργασίας για τα δικαστήρια και τους εισαγγελείς 34 . Η σύσταση αυτή διατυπώθηκε στο πλαίσιο του μηχανισμού ενισχυμένης εποπτείας του Συμβουλίου της Ευρώπης, ο οποίος ενεργοποιήθηκε μετά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, και σύμφωνα με την οποία η αναποτελεσματικότητα των ποινικών ερευνών θεωρείται συστημικό πρόβλημα 35 .

Εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τη σύνθεση και τη λειτουργία του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου. Η κατάσταση στην οποία ο συνολικός αριθμός των δικαστών που εκλέγονται από συναδέλφους τους δεν αρκεί για την επίτευξη πλειοψηφίας παραμένει αμετάβλητη 36 . Επίσης, όπως επεξηγείται σε προηγούμενη παράγραφο, ο γενικός εισαγγελέας έχει καθοριστικό ρόλο 37 στο Τμήμα Εισαγγελέων 38 και διατηρεί σημαντική επιρροή στην ολομέλεια 39 και, ενδεχομένως και στο Τμήμα Δικαστών 40 , καθώς τα μέλη του Τμήματος Δικαστών 41 που εκλέγονται από το Κοινοβούλιο και που δεν φέρουν υποχρεωτικά την ιδιότητα του δικαστή, μπορούν να προέρχονται από τις τάξεις των εισαγγελέων 42 . Η πρακτική της ψηφοφορίας 43 καταδεικνύει την περιορισμένη επιρροή στη λήψη αποφάσεων από δικαστές που εκλέγονται από συναδέλφους τους στο ΑΔΣ και την πιθανή επιρροή του γενικού εισαγγελέα στο ΑΔΣ. Παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί μέσω προηγούμενων μεταρρυθμίσεων 44 , η κατάσταση του ΑΔΣ εξακολουθεί να αποτελεί πηγή ανησυχίας για το Συμβούλιο της Ευρώπης 45 , καθώς και για διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη 46 . Μολονότι οι μεταρρυθμίσεις είχαν ως αποτέλεσμα μια πιο ισορροπημένη σύνθεση του ΑΔΣ 47 , η εμπλοκή των εισαγγελέων και ιδίως του γενικού εισαγγελέα στη διακυβέρνηση του δικαστικού σώματος εξακολουθεί να εγείρει ανησυχίες 48 . Οι προσπάθειες τροποποιήσεων του Συντάγματος που μεταβάλλουν τη σύνθεση του ΑΔΣ 49 , οι οποίες κατατέθηκαν στα τέλη Σεπτεμβρίου 2020, αποσκοπούσαν στη μερική αντιμετώπιση αυτών των ανησυχιών 50 . Η αντιμετώπιση του ζητήματος σχετικά με τη σύνθεση του ΑΔΣ επείγει περισσότερο, διότι το ισχύον σύστημα θα επηρεάσει τις μελλοντικές εκλογές για τα μέλη του ΑΔΣ, λόγω της επικείμενης λήξης της τρέχουσας θητείας τους, και θα επηρεάσει και άλλες σημαντικές θέσεις στο δικαστικό σώμα 51 . Όσον αφορά τη λειτουργία του ΑΔΣ, θετική εξέλιξη αποτέλεσε η εισαγωγή ηλεκτρονικού μητρώου των θέσεων που έλαβε το ΑΔΣ, συμπεριλαμβανομένης της ολομέλειάς του και των δύο τμημάτων, κατά των απειλών για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης 52 . Ωστόσο, το μητρώο καλύπτει μόνο τις περιπτώσεις στις οποίες το ΑΔΣ ή άλλα όργανα του δικαστικού σώματος έλαβαν θέση και όχι όλες τις υποθέσεις επιθέσεων κατά της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, την οποία ορισμένα ενδιαφερόμενα μέρη θεωρούν ανεπαρκή 53 . Επιπλέον, τα ενδιαφερόμενα μέρη επισήμαναν υποθέσεις στις οποίες ορισμένες από τις θέσεις που έλαβε το ΑΔΣ χαρακτηρίζονται ως αντίθετες προς τα μέλη του ίδιου του δικαστικού σώματος 54 .

Το σχέδιο δράσης που εγκρίθηκε για την αντιμετώπιση ορισμένων προκλήσεων που διατυπώνονται στην έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου καλύπτει, μεταξύ άλλων, τη δικαστική μεταρρύθμιση. Στις 6 Νοεμβρίου 2020 η κυβέρνηση εξέδωσε σχέδιο δράσης 55 για την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης σχετικά με τη λογοδοσία και την ποινική ευθύνη του γενικού εισαγγελέα, για τη βελτίωση της λειτουργίας και της σύνθεσης της Επιθεώρησης του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου 56 , για την αναθεώρηση των κριτηρίων που επιτρέπουν πρόσθετες αμοιβές των δικαστικών λειτουργών και για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που σχετίζονται με τη δικαστική ανεξαρτησία.

Έχει συσταθεί ομάδα εργασίας για την πιθανή μεταρρύθμιση της σύνθεσης και της λειτουργίας της Επιθεώρησης του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου. Στο πλαίσιο του προαναφερθέντος κυβερνητικού σχεδίου δράσης, τον Δεκέμβριο του 2020 ο υπουργός Δικαιοσύνης συγκρότησε ομάδα εργασίας 57 επιφορτισμένη με την εκπόνηση νομοθετικών τροποποιήσεων για την αντιμετώπιση ζητημάτων που αφορούν την Επιθεώρηση, τα οποία προσδιορίστηκαν ως πηγή ανησυχίας σύμφωνα με την έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου 58 και την Επιτροπή της Βενετίας 59 . Επί του παρόντος, η Επιθεώρηση ελέγχει τις δραστηριότητες του δικαστικού σώματος, διενεργεί ελέγχους σχετικά με την ακεραιότητα και τις πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων των δικαστικών λειτουργών και προτείνει στο ΑΔΣ την κίνηση πειθαρχικών διαδικασιών που αφορούν δικαστικούς λειτουργούς. Η Επιθεώρηση απαρτίζεται από τον γενικό επιθεωρητή και δέκα επιθεωρητές, οι οποίοι είναι ανεξάρτητοι και εκλέγονται από την Εθνοσυνέλευση 60 . Στην εντολή της ομάδας εργασίας περιλαμβάνεται η επανεξέταση των ελέγχων ακεραιότητας, η πειθαρχική ευθύνη των δικαστικών λειτουργών, η δημιουργία συστήματος πρόληψης δεοντολογικών ζητημάτων, οι δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων και συμφερόντων 61 , καθώς και η επισημοποίηση της τρέχουσας πρακτικής που επιτρέπει στο Κοινοβούλιο να διορίζει τον γενικό επιθεωρητή και τους επιθεωρητές από πρόσωπα που έχουν διοριστεί από τις ολομέλειες των Ανωτάτων Δικαστηρίων και των επαγγελματικών οργανώσεων 62 . Ωστόσο, δεν υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την οριστικοποίηση των τροποποιήσεων και εξακολουθούν να υφίστανται ανησυχίες σχετικά με την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και την άσκηση πιέσεων στους δικαστές, οι οποίες διατυπώνονται στην έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου 63 και εκφράζονται από την Επιτροπή της Βενετίας 64 . Ο γενικός επιθεωρητής και οι επιθεωρητές συνεχίζουν να εργάζονται βάσει θητείας που έχει λήξει 65 , σύμφωνα με την αρχή της συνέχειας 66 . Σημειώνεται ότι σε αυτήν την κατάσταση βρίσκονται και άλλα θερμικά όργανα: πέντε άλλες ανεξάρτητες και εποπτικές αρχές λειτουργούν με βάση θητεία που έχει λήξει 67 . Σε άλλες περιπτώσεις, η πραγματοποίηση αλλαγών στους κανόνες εκλογής και θητείας έδωσε τη δυνατότητα για την αυτόματη επανεκλογή των σημερινών διευθυντών 68 .

Το καθεστώς προαγωγής των δικαστικών λειτουργών εξακολουθεί να εγείρει ανησυχίες. Οι δικαστικοί λειτουργοί προάγονται συνήθως κατόπιν επιτυχούς συμμετοχής σε διαγωνισμό 69 . Ωστόσο, στην πράξη, καμία διαδικασία διαγωνισμού για την προαγωγή δικαστικών λειτουργών δεν έχει ολοκληρωθεί για περισσότερα από τρία έτη 70 . Εκτός από τη συνήθη διαδικασία προαγωγών μέσω διαγωνισμού, τα μέλη του ΑΔΣ τα οποία δεν φέρουν υποχρεωτικά την ιδιότητα του δικαστή προάγονται στο τέλος της θητείας τους. Η ολομέλεια του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου αμφισβήτησε τη συνταγματικότητα του νέου νόμου ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου 71 , θεωρώντας ότι επρόκειτο για περίπτωση αυτόματης προαγωγής. Στις 11 Μαΐου 2021 το Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι ο νόμος που προβλέπει την προαγωγή των μελών του ΑΔΣ —τα οποία δεν φέρουν υποχρεωτικά την ιδιότητα του δικαστή— κατά τη λήξη της θητείας τους, είναι συνταγματικός, διότι το ΑΔΣ εξακολουθεί να συμμετέχει στη λήψη της απόφασης 72 . Τα ενδιαφερόμενα μέρη επέκριναν την απουσία τακτικών διαγωνισμών για την προαγωγή και την απουσία μηχανισμού προαγωγής των μελών του ΑΔΣ 73 . Η απουσία τακτικών διαγωνισμών είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού των αποσπάσεων. Συγκεκριμένα, τα ενδιαφερόμενα μέρη ανέφεραν ότι από το 2017 ο αριθμός αποσπασθέντων δικαστών έχει αυξηθεί 74 , όπως και ο αριθμός μακροχρόνιων αποσπάσεων (με συγκατάθεση) 75 , ορισμένες φορές έως και 90-100 μήνες ή περισσότερο 76 για την πλήρωση θέσεων υψηλότερης βαθμίδας 77 . Τα ευρωπαϊκά πρότυπα προβάλλουν την προαγωγή με βάση τα προσόντα 78 και την απόσπαση που πραγματοποιείται με συγκατάθεση και σε προσωρινή βάση, η οποία χρησιμοποιείται μόνο σε εξαιρετικές περιστάσεις 79 . Η απουσία τακτικών αξιοκρατικών προαγωγών μπορεί να επηρεάσει την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Ανησυχίες εκφράστηκαν επίσης 80 στο πλαίσιο της προβλεπόμενης μεταρρύθμισης του δικαστικού χάρτη, σύμφωνα με την οποία οι δικαστές των επαρχιακών δικαστηρίων, τα οποία θα ανήκουν στα περιφερειακά δικαστήρια, θα προάγονται αυτόματα σε υψηλότερη θέση 81 . Δεδομένου ότι οι συζητήσεις βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο, υπάρχει περιθώριο για ευρεία διαβούλευση σχετικά με τη μεταρρύθμιση του δικαστικού χάρτη 82 . Επιπλέον, είναι σημαντικό κάθε μεταρρύθμιση του δικαστικού χάρτη να βασίζεται σε ενδελεχή αξιολόγηση των πιθανών αποτελεσμάτων της και να διαφυλάσσει την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και την πρόσβαση σε αυτήν 83 .

Το ΑΔΣ τροποποιεί τα κριτήρια για τη λήψη απόφασης σχετικά με τις πρόσθετες αμοιβές. Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την παροχή ευρείας διακριτικής ευχέρειας στους προέδρους των δικαστηρίων όσον αφορά την κατανομή των πρόσθετων αμοιβών των δικαστών, συστάθηκαν δύο ομάδες εργασίας 84 . Τα σχέδια κανόνων καταρτίστηκαν κατά τη διάρκεια του Μαρτίου του 2020, ωστόσο, δεν συζητήθηκαν στην ολομέλεια του ΑΔΣ και δεν δημοσιοποιήθηκαν 85 . Ως εκ τούτου, είναι πολύ νωρίς για να αξιολογηθεί αν οι διαπιστωθείσες ανησυχίες έχουν αντιμετωπιστεί με βάση τις συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης. Είναι σημαντικό κάθε τροποποίηση να λαμβάνει υπόψη τις σχετικές συστάσεις 86 .

Το ηλεκτρονικό μητρώο για τη συμμετοχή δικαστικών λειτουργών σε επαγγελματικές οργανώσεις έχει διαγραφεί. Η υποχρέωση των δικαστικών λειτουργών να δηλώνουν συμμετοχή σε επαγγελματικές οργανώσεις 87 καταργήθηκε το 2020. Κατά τη δημοσίευση της έκθεσης του 2020 για το κράτος δικαίου, η ηλεκτρονική βάση δεδομένων των δικαστικών λειτουργών που συμμετέχουν σε επαγγελματικές ενώσεις εξακολουθούσε να είναι διαθέσιμη στον ιστότοπο του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου. Στο μεταξύ, οι αρχές έχουν αντιμετωπίσει αυτή την ανησυχία και από τις 14 Ιανουαρίου 2021 το μητρώο δεν είναι πλέον διαθέσιμο στο διαδίκτυο.

Ποιότητα

Τα δικαστικά τέλη έχουν μειωθεί για τις αξιώσεις που υποβάλλονται ηλεκτρονικά. Οι τροποποιήσεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας προέβλεπαν μείωση κατά 15 % του οφειλόμενου τέλους, όταν η αίτηση προστασίας και συνδρομής έχει υποβληθεί ηλεκτρονικά. Ωστόσο, το μέτρο εξακολουθεί να είναι πολύ περιορισμένο σε σημαντικά χαμηλότερα δικαστικά τέλη για την κίνηση διαδικασίας 88 , διότι αφορά μόνον ηλεκτρονικά υποβαλλόμενους φακέλους και όχι όλες τις υποθέσεις. Επιπλέον, το μέτρο αυτό δεν αφορά το όριο για τη νομική συνδρομή 89 ούτε απαλλάσσει τους αποδέκτες της νομικής συνδρομής από τα δικαστικά τέλη 90 . Ο αντίκτυπος της μεταρρύθμισης υπονομεύεται επίσης από την έλλειψη ψηφιοποίησης 91 . Επιπλέον, η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών εξέφρασε συγκεκριμένες ανησυχίες σχετικά με την περιορισμένη πρόσβαση των γυναικών και των κοριτσιών στη δικαιοσύνη 92 .

Πραγματοποιήθηκαν τροποποιήσεις, ώστε να καταστεί δυνατή η χρήση βιντεοδιάσκεψης σε αστικές, διοικητικές και ποινικές διαδικασίες. Στις 17 Δεκεμβρίου 2020 εγκρίθηκαν τροποποιήσεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Επιτρέπουν τη χρήση βιντεοδιάσκεψης σε αστικές και διοικητικές διαδικασίες, καθώς και σε ποινικές διαδικασίες για τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων. Ωστόσο, στην πράξη, φαίνεται ότι το σύστημα δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί 93 . Έχουν ανακοινωθεί περαιτέρω βελτιώσεις μέσω δύο έργων στο πλαίσιο του εθνικού σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Βουλγαρίας 94 . Παρά τις εν λόγω μεταρρυθμίσεις και τα σχέδια, επί του παρόντος δεν είναι δυνατόν το προσωπικό των δικαστηρίων και οι δικαστές να εργάζονται με ασφάλεια εξ αποστάσεως 95 , και η ασφαλής ηλεκτρονική επικοινωνία είναι διαθέσιμη μόνο για επικοινωνία μεταξύ των δικαστηρίων αλλά όχι με άλλους επαγγελματίες του νομικού κλάδου 96 . Παρότι είναι δυνατή η πρόσβαση σε ηλεκτρονικούς φακέλους για εκκρεμείς και περατωθείσες υποθέσεις και η ηλεκτρονική λήψη πληροφοριών σχετικά με τα δικαστικά τέλη, εξακολουθεί να μην είναι δυνατή η ηλεκτρονική κίνηση της διαδικασίας, η ηλεκτρονική υποβολή αίτησης νομικής συνδρομής και η ηλεκτρονική επίδοση των επίσημων δικαστικών εγγράφων 97 . Το χρηματοδοτούμενο από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο έργο (2016-2020) «Ανάπτυξη μοντέλου για τη βελτιστοποίηση του δικαστικού χάρτη των βουλγαρικών δικαστηρίων και εισαγγελιών και ενός ενιαίου συστήματος πληροφοριών για τα δικαστήρια» 98 καλύπτει συνολικά επτά δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων δύο που σχετίζονται ειδικά με την ψηφιοποίηση και την ηλεκτρονική δικαιοσύνη 99 . Εκφράστηκαν ανησυχίες σχετικά με την εφαρμογή του ενιαίου συστήματος πληροφοριών για τα δικαστήρια (Unified Court Information System, UCIS) απουσία πλήρους διαδικασίας ψηφιοποίησης 100 . Η πανδημία COVID-19 ανέδειξε τις αδυναμίες του δικαστικού συστήματος της χώρας στον τομέα της ψηφιοποίησης της δικαιοσύνης. Κατά τη διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης 101 , η επεξεργασία των δικαστικών υποθέσεων, εκτός των υποθέσεων επείγοντος χαρακτήρα 102 , ανεστάλη για έναν μήνα. Μετά την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 13 Μαρτίου 2020, το Τμήμα Δικαστών του ΑΔΣ ενέκρινε νέα οργάνωση εργασιών στα δικαστήρια για τον περιορισμό της μετάδοσης. Ωστόσο, οι εξ αποστάσεως ακροαματικές διαδικασίες διεξήχθησαν σε πολύ περιορισμένες περιπτώσεις με πρωτοβουλία συγκεκριμένων δικαστηρίων, ενώ η τηλεργασία αποτέλεσε εξαίρεση 103 .

Οι οικονομικοί και ανθρώπινοι πόροι του Ειδικού Ποινικού Δικαστηρίου αυξήθηκαν. Το Ειδικό Ποινικό Δικαστήριο πρώτου βαθμού, το οποίο αντιμετώπιζε προβλήματα που σχετίζονταν με την έλλειψη ανθρώπινων ή οικονομικών πόρων, διέθεσε δύο πρόσθετες θέσεις δικαστών 104 . Πρόκειται για θετική εξέλιξη χάρη στην οποία αντιμετωπίστηκε η ανησυχία που εκφράστηκε στο κεφάλαιο της έκθεσης του 2020 για το κράτος δικαίου στη Βουλγαρία. Οι καταγεγραμμένες επενδύσεις που πραγματοποίησε η κυβέρνηση στο δικαστικό σύστημα κατά τα τελευταία έτη παρουσιάζουν αύξηση 105 .

Μια νέα νομοθεσία τροποποίησε το καθεστώς που ισχύει για τις νομικές εταιρείες. Κατά τη διάρκεια του Φεβρουαρίου του 2021 εισήχθησαν τροποποιήσεις του νόμου για τους δικηγορικούς συλλόγους, με τις οποίες κατέστη δυνατή η σύσταση ατομικών επιχειρήσεων με ιδιοκτήτη δικηγόρο, και καταργήθηκε η απαγόρευση άσκησης καθηκόντων των δικηγόρων ως διευθυντών και εκτελεστικών διευθυντών εμπορικών εταιρειών 106 . Οι τροπολογίες αυτές δημιουργούν την ευκαιρία για σύσταση περισσότερων νομικών εταιρειών, γεγονός που με τη σειρά του θα αυξήσει τον ανταγωνισμό μεταξύ δικηγόρων και θα δίνει τη δυνατότητα για μεγαλύτερη πρόσβαση στους ασκούντες νομικά επαγγέλματα.

Αποδοτικότητα

Συνεχής βελτίωση της αποδοτικότητας της διοικητικής δικαιοσύνης. Οι επιδόσεις των διοικητικών δικαστηρίων όσον αφορά τη διάρκεια των διαδικασιών είναι από τις πλέον αποδοτικές στην ΕΕ 107 . Ωστόσο, η έλλειψη δεδομένων για την αποδοτικότητα των αστικών και εμπορικών υποθέσεων αμφισβητούμενης και εκούσιας δικαιοδοσίας (πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια δικαστήρια) δεν επιτρέπει την ορθή αξιολόγηση της συνολικής αποδοτικότητας του συστήματος απονομής δικαιοσύνης 108 . Όσον αφορά τη διάρκεια των διαδικασιών ενώπιον του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου, η Βουλγαρία συνεχίζει να έχει καλές επιδόσεις σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη 109 . Επιπλέον, όσον αφορά την αποδοτικότητα σε συγκεκριμένους τομείς του δικαίου της ΕΕ, οι διαδικασίες επιλύονται ταχέως στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών και της προστασίας των καταναλωτών 110 .

II.Πλαίσιο για την αντιμετώπιση της διαφθοράς

Μετά τη συνολική μεταρρύθμιση του 2017 και του 2018, η Βουλγαρία συγκρότησε την Επιτροπή για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς και τη Δήμευση Παρανόμως Αποκτηθέντων Περιουσιακών Στοιχείων (στο εξής: Επιτροπή κατά της Διαφθοράς). Η εν λόγω Επιτροπή κατά της Διαφθοράς είναι κυρίως υπεύθυνη τόσο για τις προληπτικές όσο και για τις κατασταλτικές δράσεις όσον αφορά τη διαφθορά σε υψηλά κλιμάκια, την τήρηση και διαχείριση δημόσιου μητρώου δηλώσεων περιουσιακών στοιχείων, την παρακολούθηση και την παροχή συμβουλών σε θέματα που σχετίζονται με τη σύγκρουση συμφερόντων, καθώς και τη δήμευση παρανόμως αποκτηθέντων περιουσιακών στοιχείων. Διενεργεί επίσης θεσμικές εκτιμήσεις κινδύνου διαφθοράς, προκειμένου να αναπτύξει ειδικά προσαρμοσμένα σχέδια δράσης για την ακεραιότητα των θεσμικών οργάνων. Μετά την εκτίμηση αυτήν, οι συστάσεις που απευθύνονται στους δημόσιους οργανισμούς είναι δεσμευτικές και οι επακόλουθες δράσεις πρέπει να αναφέρονται τακτικά στην Επιτροπή κατά της Διαφθοράς. Η αρμοδιότητα για την εκδίκαση υποθέσεων διαφθοράς σε υψηλά κλιμάκια μεταβιβάστηκε στο Ειδικό Ποινικό Δικαστήριο, ενώ η διερεύνηση αυτών των υποθέσεων τελεί υπό την εποπτεία της ειδικής εισαγγελίας.

Σύμφωνα με την αντίληψη εμπειρογνωμόνων και διευθυντικών στελεχών επιχειρήσεων, το επίπεδο διαφθοράς στον δημόσιο τομέα παραμένει υψηλό. Στον δείκτη αντίληψης της διαφθοράς της Διεθνούς Διαφάνειας για το 2020, η Βουλγαρία βαθμολογήθηκε με 44/100, και κατέλαβε την 19η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την 69η θέση παγκοσμίως 111 . Η αντίληψη αυτή παραμένει σχετικά σταθερή 112 κατά την τελευταία πενταετία 113 .

Η Επιτροπή κατά της Διαφθοράς έχει εξορθολογίσει περαιτέρω την οργανωτική δομή της. Εξορθολόγισε τους χρηματοδοτικούς πόρους, οι οποίοι αυξήθηκαν στις αρχές του 2021 114 . Συνέχισε επίσης να αυξάνει το προσωπικό της, μεταξύ άλλων, μέσω νέων προσλήψεων επιθεωρητών στη διεύθυνση που είναι αρμόδια για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Το 2020 η Επιτροπή κατά της Διαφθοράς κατάσχεσε περιουσιακά στοιχεία αξίας 6,2 εκατ. EUR 115 που αποκτήθηκαν παράνομα, ενώ επιβλήθηκαν κυρώσεις σε 30 άτομα για συγκρούσεις συμφερόντων. Σε σύγκριση με το 2019 σημειώθηκε μείωση (περίπου 20 %) στον αριθμό των επιθεωρήσεων που διενεργήθηκαν, καθώς και στις εκθέσεις που υποβλήθηκαν σχετικά με εικαζόμενες παραβιάσεις που σχετίζονται με διαφθορά 116 .

Η νέα στρατηγική για την αντιμετώπιση της διαφθοράς για την περίοδο 2021-2027 εγκρίθηκε τον Μάρτιο του 2021. Με βάση τα διδάγματα από την προηγούμενη στρατηγική, έχουν καθοριστεί νέες προτεραιότητες όσον αφορά τους τομείς υψηλού κινδύνου, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης της ικανότητας καταπολέμησης της διαφθοράς· της αύξησης της λογοδοσίας των τοπικών αρχών· και της δημιουργίας ενός περιβάλλοντος κατά της διαφθοράς με ικανότητα έγκαιρης αντιμετώπισης. Η στρατηγική περιλαμβάνει επίσης κατάλογο των σχετικών στόχων, των δεικτών επιδόσεων και των αρμόδιων φορέων υλοποίησης 117 .

Το σχέδιο δράσης που εγκρίθηκε τον Νοέμβριο του 2020 για την αντιμετώπιση ορισμένων προκλήσεων που διατυπώνονται στην έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου καλύπτει επίσης ζητήματα που σχετίζονται με τη διαφθορά. Το σχέδιο δράσης αποσκοπεί στη βελτίωση των ερευνών και στη συνέχιση της ενίσχυσης των δραστηριοτήτων της Επιτροπής κατά της Διαφθοράς. Επιπλέον, όπως ανακοινώθηκε στο σχέδιο δράσης, συνεχίζονται οι προσπάθειες για τη βελτίωση της αποδοτικότητας των ερευνών και των δικών. Στις 30 Μαρτίου 2021 ανατέθηκε σε ομάδα εργασίας να προτείνει αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα προκειμένου να βελτιωθεί η αποδοτικότητα των ερευνών και των δικών 118 .

Παρά την αυξημένη ερευνητική δραστηριότητα, τα αποτελέσματα των τελεσίδικων καταδικαστικών αποφάσεων για διαφθορά σε υψηλά κλιμάκια παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα, χωρίς σταθερό ιστορικό καλών επιδόσεων όσον αφορά τις τελεσίδικες καταδικαστικές αποφάσεις. Το 2020 εκδόθηκαν 33 αποφάσεις του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου σχετικά με υποθέσεις διαφθοράς συνολικά. Σε 19 υποθέσεις επιβεβαιώθηκαν οι αποφάσεις, σε 8 υποθέσεις ανακλήθηκαν οι πράξεις του εφετείου και επεστράφησαν για νέα εξέταση, σε τέσσερις υποθέσεις οι αποφάσεις του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου τροποποιήθηκαν και σε δύο από αυτές επαναλήφθηκε η ποινική διαδικασία 119 . Στις 17 Δεκεμβρίου 2020 η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) συνέστησε να ανακτηθούν σχεδόν 6 εκατ. EUR μετά από εικαζόμενη κατάχρηση εξουσίας σε βουλγαρικό υπουργείο 120 . Τέλος, εκκρεμεί η δημιουργία σταθερού ιστορικού τελεσίδικων καταδικαστικών αποφάσεων σε υποθέσεις διαφθοράς σε υψηλά κλιμάκια 121 .

Υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των μέτρων που σχετίζονται με την ακεραιότητα της δημόσιας διοίκησης. Η εφαρμογή του κώδικα δεοντολογίας των δημοσίων υπαλλήλων 122 εμπίπτει στην αρμοδιότητα των θεσμικών πειθαρχικών επιτροπών στο πλαίσιο κάθε δημόσιας υπηρεσίας. Η ανάπτυξη δεοντολογικών προτύπων συμπεριφοράς ανωτέρων υπαλλήλων (συμπεριλαμβανομένων υπουργών και δημάρχων), συστημάτων επαλήθευσης της ακεραιότητας και συνδρομής για την εφαρμογή τους εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Επιτροπής κατά της Διαφθοράς 123 . Οι διατάξεις δεοντολογίας για τα μέλη του Κοινοβουλίου καθορίζονται στον κανονισμό οργάνωσης και λειτουργίας της Εθνοσυνέλευσης 124 , η εφαρμογή των οποίων αποτελεί αρμοδιότητα επιτροπής της Εθνοσυνέλευσης. Μολονότι έχουν θεσπιστεί οι νομικές διατάξεις, δεν υπάρχουν πραγματικά στοιχεία που να αποδεικνύουν την εφαρμογή ή την αποτελεσματικότητά τους 125 . Όσον αφορά τα μέλη του δικαστικού σώματος, δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι παρέχεται κατάρτιση για την καταπολέμηση της διαφθοράς ούτε ότι έχει συσταθεί συμβουλευτική επιτροπή για θέματα δεοντολογίας. Όσον αφορά την αστυνομία, από το 2021 η Επιθεώρηση του Υπουργείου Εσωτερικών έχει αναπτύξει νέο σύστημα βιντεοσκόπησης των δράσεων των υπαλλήλων ασφαλείας και των οδικών περιπολιών 126 . Τα αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με παραβιάσεις των κανόνων ακεραιότητας, συμπεριλαμβανομένης της διαφθοράς, τα οποία συλλέγονται μέσω συσκευής βιντεοσκόπησης, χρησιμοποιήθηκαν για την πειθάρχηση, την επιβολή κυρώσεων ή την καταδίκη αστυνομικών από διάφορες υπηρεσίες 127 .

Εφαρμόζεται σύστημα επαλήθευσης για τη δήλωση περιουσιακών στοιχείων και τη σύγκρουση συμφερόντων. Το 2020 η Επιτροπή Καταπολέμησης της Διαφθοράς διενήργησε 21 587 επαληθεύσεις δηλώσεων περιουσιακών στοιχείων και συμφερόντων προσώπων που κατέχουν ανώτερες δημόσιες θέσεις (σε σύγκριση με 9 900 επαληθεύσεις που διενεργήθηκαν το 2019), συμπεριλαμβανομένων εκείνων των ατόμων που συμμετείχαν στις τοπικές εκλογές 128 . Οι δηλώσεις είναι προσβάσιμες στο κοινό μέσω του μητρώου ανώτερων δημόσιων λειτουργών στην ιστοσελίδα της Επιτροπής κατά της Διαφθοράς. Τα μέτρα σύγκρουσης συμφερόντων και ασυμβιβάστου για τους δημόσιους υπαλλήλους (ισχύουν για τους υπαλλήλους της κεντρικής διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης) ορίζονται στον νόμο για τους δημόσιους υπαλλήλους, στον εργατικό κώδικα, στον νόμο για το Υπουργείο Εσωτερικών, στον νόμο για την κρατική υπηρεσία εθνικής ασφάλειας, στον νόμο για τα τελωνεία και σε άλλους οργανικούς νόμους 129 .

Εξακολουθεί να μην υπάρχει ειδική ρύθμιση για τις πρακτικές άσκησης πίεσης και επιρροής από ομάδες συμφερόντων. Μολονότι η ρύθμιση για τις πρακτικές άσκησης πίεσης και επιρροής από ομάδες συμφερόντων αποτελεί μέρος του εθνικού σχεδίου δράσης ως απάντηση στην έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου 130 , πρέπει να γίνουν συγκεκριμένα βήματα προόδου.

Δεν υπάρχει ειδικός νόμος για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος. Ωστόσο, η ισχύουσα ποινική νομοθεσία 131 , η οποία εφαρμόζεται στους μάρτυρες, παρέχει, τηρουμένων των αναλογιών, προστασία στα άτομα που καταγγέλλουν αξιόποινες πράξεις, συμπεριλαμβανομένης της διαφθοράς. Οι ανώνυμες καταγγελίες δεν επιτρέπονται ούτε προστατεύονται και, ως εκ τούτου, η Επιτροπή κατά της Διαφθοράς δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τις πληροφορίες που λαμβάνει από άγνωστα άτομα ή απόρρητες πηγές.

Οι αρχές έχουν λάβει ορισμένα μέτρα για την αντιμετώπιση των κινδύνων διαφθοράς που σχετίζονται με τα μέτρα για την πανδημία COVID-19. Τα μέτρα αυτά καλύπτουν τομείς με υψηλό κίνδυνο διαφθοράς, όπως η υγειονομική περίθαλψη και οι δημόσιες συμβάσεις. Εφαρμόστηκαν επείγουσες διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων, με σημαντική χρήση διαδικασιών με διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση και χρήση απλουστευμένων διαδικασιών (π.χ. με έναν πωλητή ή πωλητή χωρίς προηγούμενη αποδεδειγμένη πείρα ή εταιρική ικανότητα για τη συγκεκριμένη σύμβαση). Στο πλαίσιο της πολιτικής προσέγγισης για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19, εκπρόσωποι του Υπουργείου Εσωτερικών 132 , του Υπουργείου Υγείας και των αρχών ελέγχου συνεδριάζουν τακτικά για να ανταλλάσσουν επιχειρησιακές πληροφορίες και να λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, συμπεριλαμβανομένης της αντιμετώπισης του κινδύνου διαφθοράς. Έχει συσταθεί χωριστή μονάδα στη Γενική Διεύθυνση του Υπουργείου Εσωτερικών για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος με σκοπό την καταπολέμηση της διαφθοράς στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης 133 .

III.Πολυφωνία και ελευθερία των μέσων μαζικής επικοινωνίας

Το νομικό πλαίσιο της Βουλγαρίας 134 βασίζεται σε ένα σύνολο συνταγματικών εγγυήσεων και νομοθετικών μέτρων, όπως ο νόμος για τη ραδιοφωνία και την τηλεόραση 135 . Ο νόμος για την πρόσβαση σε δημόσιες πληροφορίες διέπει την πρόσβαση σε δημόσιες πληροφορίες και την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα. Η ρυθμιστική αρχή για τα μέσα ενημέρωσης, το Συμβούλιο Ηλεκτρονικών Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας (CEM), έχει συσταθεί και λειτουργεί σύμφωνα με τον νόμο για τη ραδιοφωνία και την τηλεόραση.

Εγκρίθηκε νέα νομοθεσία για την ενίσχυση της ανεξαρτησίας της ρυθμιστικής αρχής των μέσων μαζικής επικοινωνίας (CEM) και λαμβάνονται μέτρα για την αύξηση των πόρων της. Η Εθνοσυνέλευση ενέκρινε τον νόμο του Δεκεμβρίου του 2020 για την τροποποίηση του νόμου για τη ραδιοφωνία και την τηλεόραση 136 , με σκοπό τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο της αναθεωρημένης οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων. Αυτό θα ενισχύσει την ανεξαρτησία της CEM, ειδικότερα με τη διασφάλιση ότι θα σέβεται το δημόσιο συμφέρον, και θα λαμβάνει μέτρα για την προστασία της ελευθερίας και της πολυφωνίας του λόγου και της πληροφόρησης, καθώς και της ανεξαρτησίας των παρόχων υπηρεσιών μέσων μαζικής επικοινωνίας. Η αύξηση κατά 574 867 EUR (1,12 εκατ. BGN) του προϋπολογισμού της CEM, που προβλέπεται στον κρατικό προϋπολογισμό του 2021, αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των ανησυχιών που εκφράστηκαν στην έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου όσον αφορά την έλλειψη των αναγκαίων πόρων για την αποτελεσματική εκτέλεση των καθηκόντων της 137 . Μολονότι πρόκειται για θετική εξέλιξη, πρόσφατα κατά την περίοδο Μαρτίου-Απριλίου 2021, η κυβέρνηση μείωσε τον προϋπολογισμό της ρυθμιστικής αρχής 138 . Επιπλέον, απομένει να διαπιστωθεί αν η σχεδιαζόμενη αύξηση του προϋπολογισμού θα είναι επαρκής ενόψει των πρόσθετων καθηκόντων που σχετίζονται με την εφαρμογή της αναθεωρημένης οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων 139 .

Η έλλειψη διαφάνειας όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των μέσων μαζικής επικοινωνίας αποτελεί πηγή ανησυχίας. Παρά τις τακτικές επικαιροποιήσεις του δημόσιου μητρώου ηλεκτρονικών και μη ηλεκτρονικών υπηρεσιών μέσων μαζικής επικοινωνίας της CEM που αναφέρονται στην έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, τα δεδομένα σχετικά με την ιδιοκτησία των μέσων μαζικής επικοινωνίας 2020 εξακολουθούν να μην δημοσιοποιούνται πλήρως. Ορισμένα ενδιαφερόμενα μέρη εξέφρασαν ανησυχίες ότι το ζήτημα της διαφάνειας των μέσων μαζικής επικοινωνίας μπορεί να επιδεινωθεί λόγω της σημαντικής συγκέντρωσης μέσων μαζικής επικοινωνίας που έλαβε χώρα το 2020 140 .

Η έλλειψη κανονιστικών διασφαλίσεων για δίκαιη και διάφανη κατανομή των κρατικών διαφημίσεων 141 εξακολουθεί να εγείρει ανησυχίες. Επιπλέον, τα ενδιαφερόμενα μέρη τόνισαν ότι η διαφάνεια στην κατανομή της δημόσιας χρηματοδότησης στα μέσα μαζικής επικοινωνίας παραμένει προβληματική 142 .

Η πολιτική παρέμβαση στα μέσα μαζικής επικοινωνίας εξακολουθεί να αποτελεί πιεστικό πρόβλημα. Η έλλειψη νομοθεσίας που να εμποδίζει πολιτικούς και κόμματα να κατέχουν μέσα μαζικής επικοινωνίας φαίνεται να αποτελεί σημαντικό παράγοντα, και από την άποψη αυτή, καταγράφηκε υψηλότερος κίνδυνος στους τομείς της τηλεόρασης και των εφημερίδων 143 . Οι αρχές υπέβαλαν σχέδιο δράσης που περιλαμβάνει το θέμα αυτό ως μία από τις προτεραιότητες του βουλγαρικού εθνικού αναπτυξιακού προγράμματος 2030 144 . Ωστόσο, δεν έχουν προσδιοριστεί ακόμη συγκεκριμένα μέτρα.

Η πανδημία COVID-19 επηρέασε αρνητικά την πολυφωνία των μέσων μαζικής επικοινωνίας και δεν έχουν θεσπιστεί μέτρα για την άμεση στήριξη του τομέα των μέσων μαζικής επικοινωνίας. Η πανδημία έχει επηρεάσει την πολυφωνία των μέσων μαζικής επικοινωνίας και την προστασία των δημοσιογράφων κυρίως από οικονομική άποψη, λόγω περικοπών μισθών και καθυστερήσεων στις πληρωμές, με σοβαρές επιπτώσεις στην περιφερειακή δημοσιογραφία, όπως επισημαίνεται από τα ενδιαφερόμενα μέρη 145 . Αναφέρεται ότι ορισμένα από τα μικρότερα και περιφερειακά μέσα μαζικής επικοινωνίας χρεοκόπησαν ως συνέπεια της πανδημίας 146 .

Το εργασιακό περιβάλλον και η ασφάλεια των δημοσιογράφων εξακολουθούν να εγείρουν ανησυχίες 147 . Η πρόσβαση σε δημόσιες πληροφορίες παραμένει δύσκολη και οι δημοσιογράφοι εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν πολιτικές πιέσεις και αυτολογοκρισία 148 . Έξι νέες καταχωρίσεις σχετικά με επιθέσεις και παρενόχληση δημοσιογράφων καταχωρίστηκαν στην πλατφόρμα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προώθηση της προστασίας της δημοσιογραφίας και της ασφάλειας των δημοσιογράφων μετά την τελευταία έκθεση 149 . Σε αυτές περιλαμβάνεται μία καταχώριση σχετικά με υπόθεση δημοσιογράφου ο οποίος φέρεται ότι ξυλοκοπήθηκε από την αστυνομία και κρατήθηκε για 24 ώρες, την οποία η εισαγγελία αρνήθηκε να διερευνήσει. Οι άλλες καταχωρίσεις αφορούν επιθέσεις και παρενοχλήσεις δημοσιογράφων και άλλων παραγόντων μέσων μαζικής επικοινωνίας, καθώς και καταχρηστικές μηνύσεις. Επιπλέον, η πανδημία COVID-19 οδήγησε στην αναστολή των εργασιών σχετικά με τον χάρτη πορείας, τον οποίον οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα απέστειλαν στις βουλγαρικές αρχές τον Μάρτιο του 2020 για την αντιμετώπιση των ανησυχιών σχετικά με την ελευθερία του Τύπου στη Βουλγαρία, συμπεριλαμβανομένων πτυχών, όπως η ασφάλεια των δημοσιογράφων, η πρόσβαση σε πληροφορίες, η κατανομή της κρατικής διαφήμισης και η χρηματοδότηση των μέσων μαζικής επικοινωνίας 150 .

IV.Άλλα θεσμικά θέματα σχετικά με το σύστημα ελέγχων και ισορροπιών

Το πολίτευμα της Βουλγαρίας είναι αντιπροσωπευτική δημοκρατία στο πλαίσιο της οποίας ο πρόεδρος εκλέγεται άμεσα από τον λαό, η Εθνοσυνέλευση αποτελείται από ένα μόνο σώμα, ενώ το Συνταγματικό Δικαστήριο είναι επιφορτισμένο με τον συνταγματικό έλεγχο των νόμων. Η Εθνοσυνέλευση έχει την εξουσία λήψης τελικών αποφάσεων στη νομοθετική διαδικασία 151 . Στη Βουλγαρία υπάρχουν δύο εθνικοί οργανισμοί για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πρώτον, ο Διαμεσολαβητής, ο οποίος αποτελεί ανεξάρτητο όργανο που προβλέπεται από το Σύνταγμα, εκλέγεται από την Εθνοσυνέλευση και είναι επιφορτισμένο με την προαγωγή και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών. Δεύτερον, η Επιτροπή για την Προστασία κατά των Διακρίσεων, η οποία είναι αρμόδια για την εφαρμογή πολιτικών στους τομείς της ισότητας των φύλων και της απαγόρευσης των διακρίσεων.

H σύσταση μηχανισμού για την εκ των υστέρων παρακολούθηση δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Όπως αναφέρεται στην έκθεση του Οκτωβρίου του 2019 σχετικά με τον ΜΣΕ 152 και υπενθυμίζεται στην έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, η κυβέρνηση αποφάσισε να θεσπίσει έναν πρόσθετο, πιο ολοκληρωμένο μηχανισμό για την εγχώρια παρακολούθηση στο πλαίσιο ενός Συμβουλίου Συντονισμού και Συνεργασίας («συμβούλιο για την εκ των υστέρων παρακολούθηση»). Στόχος του συμβουλίου είναι η αξιολόγηση της προόδου της Βουλγαρίας όσον αφορά τη δικαστική μεταρρύθμιση και την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος, με ανεξάρτητο, διαφανή και αντικειμενικό τρόπο 153 . Οι δραστηριότητες του συμβουλίου θα ξεκινήσουν μετά τη λήξη του ΜΣΕ. Ωστόσο, η σύσταση συμβουλίου πολιτών —όργανο στο πλαίσιο του Συμβουλίου Συντονισμού και Συνεργασίας το οποίο περιλαμβάνει μέλη της κοινωνίας των πολιτών και για τα οποία έχει δρομολογηθεί διαδικασία επιλογής— ανεστάλη εν αναμονή της απόφασης του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου για σχετική προσφυγή 154 .

Το σχέδιο δράσης το οποίο εγκρίθηκε ως απάντηση στην έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου περιλαμβάνει μέτρα που επιδιώκουν την αντιμετώπιση ορισμένων προκλήσεων που εντοπίστηκαν όσον αφορά το σύστημα ελέγχων και τις ισορροπιών. Στο σχέδιο αυτό περιλαμβάνονται μέτρα για την αύξηση των κονδυλίων για τους εθνικούς οργανισμούς για τα ανθρώπινα δικαιώματα (ΕΟΑΔ) και για τη βελτίωση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων. Όσον αφορά την τελευταία περίπτωση, προβλέφθηκαν δύο πρωτοβουλίες: η δημιουργία κατευθυντήριων γραμμών για την εκ των υστέρων εκτίμηση των επιπτώσεων 155 και η διενέργεια εκ των υστέρων εκτιμήσεων των επιπτώσεων βασικών νόμων 156 .

Πρόσφατη μελέτη επιβεβαιώνει την περιορισμένη χρήση της δημόσιας διαβούλευσης και της εκτίμησης των επιπτώσεων, ιδίως όσον αφορά τη νομοθεσία που προτείνεται από μέλη του Κοινοβουλίου. Στο πλαίσιο μελέτης που εκπονήθηκε από το Εθνικό Κέντρο Κοινοβουλευτικών Ερευνών, τμήμα της Εθνοσυνέλευσης, εξετάζεται η νομοθετική δραστηριότητα της Εθνοσυνέλευσης μεταξύ Απριλίου 2017 και Μαρτίου 2021 157 . Τα κύρια πορίσματα επιβεβαιώνουν τον αυξημένο αριθμό σχεδίων νόμου που προτείνονται από μέλη του Κοινοβουλίου 158 , χωρίς υποχρεωτική διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη, εκτίμηση επιπτώσεων και έλεγχο συμβατότητας με τη νομοθεσία της ΕΕ 159 που εφαρμόζεται στα σχέδια νόμου που προτείνει η κυβέρνηση. Οι αρχές δεσμεύτηκαν να τηρήσουν τους πρόσφατα ενισχυμένους κανόνες 160 και να συνεχίσουν την πρακτική της κυβέρνησης να υποβάλλει σχέδια νόμων στο Κοινοβούλιο με πλήρη ή μερική εκτίμηση των επιπτώσεων 161 . Ωστόσο, οι προσπάθειες αυτές για τη βελτίωση της ποιότητας της εκτίμησης των επιπτώσεων και των δημόσιων διαβουλεύσεων δεν καλύπτουν τα σχέδια νόμων που προτείνουν τα μέλη του Κοινοβουλίου. Επιπλέον, μολονότι η εκπόνηση μιας εκτίμησης επιπτώσεων αποτελεί υποχρεωτικό στάδιο της νομοθετικής διαδικασίας από το 2016, η νομοθετική παρέμβαση βασίζεται μόνο σε περιορισμένο αριθμό σχεδίων σχετικά με την επιστημονική εμπειρογνωσία 162 . Για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος, οι αρχές δεσμεύτηκαν να αρχίσουν να διενεργούν εκ των υστέρων εκτιμήσεις των επιπτώσεων της βασικής νομοθεσίας, για την οποία το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε κατευθυντήριες γραμμές στις 3 Δεκεμβρίου 2020 163 . Επιπλέον, η δημόσια διαβούλευση και οι παρατηρήσεις των ενδιαφερόμενων μερών αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας. Ωστόσο, στο μεγαλύτερο μέρος του προτεινόμενου σχεδίου νόμου 164 δεν υπάρχουν πληροφορίες σχετικά με δημόσιες διαβουλεύσεις ή συζητήσεις που διοργανώνονται από μέλη του Κοινοβουλίου ή την κυβέρνηση για τον προσδιορισμό των προβλημάτων και των λόγων έγκρισης του σχεδίου νόμου 165 . Επιπλέον, οι λόγοι έγκρισης νόμου περιλαμβάνουν απόψεις ορισμένων ή όλων των ενδιαφερόμενων μερών σε πολύ λίγα από τα προτεινόμενα σχέδια νόμου 166 .

Εξακολουθούν να εγείρονται ανησυχίες για την πρακτική της εισαγωγής σημαντικών νομοθετικών τροποποιήσεων μέσω τροποποιήσεων σε άλλες νομικές πράξεις. Συνεχίστηκε η νομοθετική τεχνική της χρήσης των μεταβατικών διατάξεων μίας νομικής πράξης για την εισαγωγή σημαντικών τροποποιήσεων σε άλλη άσχετη πράξη 167 . Αυτό επιβεβαιώνει τις ανησυχίες που εκφράστηκαν στην έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, δεδομένου ότι οι εν λόγω τροποποιήσεις παρακάμπτουν τις απαιτήσεις για δημόσια διαβούλευση και εκτίμηση των επιπτώσεων 168 . Επιπλέον, μια άλλη τάση, η οποία εντοπίστηκε στην έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου και εξακολουθεί να εγείρει ανησυχίες, είναι η νομοθετική πρακτική της έγκρισης σημαντικών τροποποιήσεων μεταξύ της πρώτης και δεύτερης ανάγνωσης στην Εθνοσυνέλευση χωρίς τη διεξαγωγή δημόσιας διαβούλευσης 169 .

Το καθεστώς της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που σχετίζεται με την πανδημία COVID-19 εξακολουθεί να ισχύει. Μετά την έγκριση του καθεστώτος «κατάστασης έκτακτης ανάγκης» από τις 13 Μαρτίου έως τις 13 Μαΐου 2020 170 , στις 12 Μαΐου 2020 εγκρίθηκε τροποποίηση του νόμου για την υγεία 171 , σύμφωνα με την οποία θεσπίστηκε νέο καθεστώς έκτακτης ανάγκης («κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω πανδημίας») 172 . Στις 13 Μαΐου 2020 το Υπουργικό Συμβούλιο, κατόπιν πρότασης του υπουργού Υγείας, αποφάσισε να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω επιδημίας για περίοδο ενός μηνός, η διάρκεια της οποίας ανανεώνεται τακτικά και εξακολουθεί να ισχύει έως τις [31 Ιουλίου 2021]. Το νέο καθεστώς κατάστασης έκτακτης ανάγκης υποβλήθηκε στον έλεγχο του Συνταγματικού Δικαστηρίου 173 , το οποίο στις 23 Ιουλίου 2020 αποφάνθηκε ότι το καθεστώς συνάδει με το Σύνταγμα 174 .

Η Εθνοσυνέλευση θέσπισε κανόνες για τη διασφάλιση της συνέχειας κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Προκειμένου να προσαρμοστεί στην κατάσταση, η Εθνοσυνέλευση συνέχισε τις τακτικές εργασίες της και στις 6 Νοεμβρίου 2020 θέσπισε κανόνες, προσθέτοντας τη δυνατότητα συμμετοχής σε βιντεοδιασκέψεις σε συνεδριάσεις της ολομέλειας για τα μέλη του Κοινοβουλίου που τίθενται σε υποχρεωτική απομόνωση ή καραντίνα λόγω COVID-19 175 . Στις 23 Νοεμβρίου 2020 54 μέλη του Κοινοβουλίου αμφισβήτησαν τη συνταγματικότητα των εν λόγω κανόνων ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου 176 , το οποίο έκρινε ότι είναι συμβατοί με το Σύνταγμα 177 .

Οι οικονομικοί και ανθρώπινοι πόροι των εθνικών οργανισμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα αυξήθηκαν. Σημειώθηκαν αυξήσεις στους προϋπολογισμούς του Διαμεσολαβητή και της Επιτροπής για την Προστασία κατά των διακρίσεων. Οι βουλγαρικές αρχές ενημέρωσαν ότι σύμφωνα με την πρόβλεψη του προϋπολογισμού για την περίοδο 2021-2023 αναμένεται αύξηση κατά 10 % των κονδυλίων προσωπικού και για τα δύο θεσμικά όργανα. Επιπλέον, προκειμένου να βελτιωθεί η δυναμικότητα των θεσμικών οργάνων του Διαμεσολαβητή, το σχέδιο προϋπολογισμού προβλέπει πρόσθετες δαπάνες 178 .

Το σχέδιο νόμου για την αύξηση της διαφάνειας της εξωτερικής χρηματοδότησης των ΜΚΟ δεν προχώρησε περαιτέρω. Το σχέδιο νόμου που κατατέθηκε στις 3 Ιουλίου 2020 179 και αποσκοπούσε στην επιβολή νέων υποχρεώσεων σε μη κερδοσκοπικές οργανώσεις είχε εγείρει ανησυχίες μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών 180 όσον αφορά τη συμμόρφωσή του με το δίκαιο της ΕΕ 181 . Μετά τη δημοσίευση της έκθεσης του 2020 για το κράτος δικαίου, το σχέδιο νόμου δεν συζητήθηκε περαιτέρω 182 . Ωστόσο, ο χώρος των πολιτών παραμένει περιορισμένος 183 και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα μέλη της κοινωνίας των πολιτών φαίνεται να δέχονται πιέσεις, μέσω εκστρατειών δυσφήμισης, εκφοβισμού και αρνητικής ρητορικής 184 . Τον Νοέμβριο του 2020 με την ευκαιρία της καθολικής περιοδικής επανεξέτασης, η Βουλγαρία έλαβε διάφορες συστάσεις σχετικά με την ανάγκη βελτίωσης του χώρου των πολιτών και αντιμετώπισης του εκφοβισμού και των απειλών 185 .

Παράρτημα I: Κατάλογος των πηγών με αλφαβητική σειρά*

*Ο κατάλογος των παρατηρήσεων που ελήφθησαν στο πλαίσιο της διαβούλευσης για την έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου διατίθεται στον ιστότοπο https://ec.europa.eu/info/policies/justice-and-fundamental-rights/upholding-rule-law/rule-law/rule-law-mechanism/2021-rule-law-report-targeted-stakeholder-consultation_el .

Βουλγαρικό Κέντρο για τις Μη Κερδοσκοπικές Οργανώσεις (2021), Παρατηρήσεις που υπέβαλε το Βουλγαρικό Κέντρο για τις Μη Κερδοσκοπικές Οργανώσεις για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

Βουλγαρικό Φόρουμ Επιχορηγήσεων (2021), Παρατηρήσεις που υπέβαλε το Βουλγαρικό Φόρουμ Επιχορηγήσεων για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

Βουλγαρική κυβέρνηση (2021), Στοιχεία που υπέβαλε η Βουλγαρία για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

Βουλγαρική κυβέρνηση (2021), Σχέδιο εθνικής στρατηγικής για την πρόληψη και την καταπολέμηση της διαφθοράς (2021-2027) ( https://www.strategy.bg/PublicConsultations/View.aspx?lang=bg-BG&Id=5828 ).

Βουλγαρική Επιτροπή του Ελσίνκι (2021) Παρατηρήσεις που υπέβαλε η Βουλγαρική Επιτροπή του Ελσίνκι για την έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου.

Βουλγαρικό Ινστιτούτο Νομικών Πρωτοβουλιών (2021), Παρατηρήσεις που υπέβαλε το Βουλγαρικό Ινστιτούτο Νομικών Πρωτοβουλιών για την έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου.

Centre for Media Pluralism and Media Freedom (Κέντρο για την πολυφωνία και την ελευθερία των μέσων μαζικής επικοινωνίας) (2021), Media pluralism monitor 2021 — Report on Bulgaria (Παρατηρητήριο για την πολυφωνία στα μέσα μαζικής επικοινωνίας για το 2021 — Έκθεση για τη Βουλγαρία).

CEPEJ (Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την αξιολόγηση της αποδοτικότητας της δικαιοσύνης) (2013), Revised Guidelines on the Creation of Judicial Maps to Support Access to Justice within a Quality Judicial System (Αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές για τη δημιουργία δικαστικών χαρτών για την υποστήριξη της πρόσβασης στη δικαιοσύνη στο πλαίσιο ενός ποιοτικού δικαστικού συστήματος) ( https://rm.coe.int/european-commission-for-the-efficiency-of-justice-cepej-revised-guidel/168078c492 ).

CEPEJ (Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την αξιολόγηση της αποδοτικότητας της δικαιοσύνης) (2020), Study on the functioning of the judicial systems in the EU Member States (Μελέτη για τη λειτουργία των δικαστικών συστημάτων στα κράτη μέλη της ΕΕ).

CIVICUS, Monitor tracking civic space – Bulgaria (Παρατηρητήριο του χώρου δράσης της κοινωνίας των πολιτών — Βουλγαρία) ( https://monitor.civicus.org/country/bulgaria/ ).

Συνταγματικό Δικαστήριο, υπόθεση αριθ. 15 του 2020 — http://www.constcourt.bg/bg/Cases/Details/585 .

Απόφαση αριθ. 6 του Συνταγματικού Δικαστηρίου του 2021 σχετικά με την υπόθεση αριθ. 15 του 2020 — http://www.constcourt.bg/bg/Acts/GetHtmlContent/96c8d204-d2eb-4785-beac-7133ed3b6cd2 .

Συμβούλιο της Ευρώπης, Platform to promote the protection of journalism and safety of journalists (Πλατφόρμα για την προώθηση της προστασίας της δημοσιογραφίας και της ασφάλειας των δημοσιογράφων), ( https://www.coe.int/en/web/media-freedom/bulgaria ).

Συμβούλιο της Ευρώπης: Επιτροπή Υπουργών (2010), Σύσταση CM/Rec(2010)12 της Επιτροπής Υπουργών προς τα κράτη μέλη σχετικά με τους δικαστές: ανεξαρτησία, αποτελεσματικότητα και αρμοδιότητες.

Συμβούλιο της Ευρώπης: Επιτροπή Υπουργών (2019), Απόφαση CM/Notes/1362/H46-6.

Συμβούλιο της Ευρώπης: Επιτροπή Υπουργών (2019), Ενδιάμεσο Ψήφισμα CM/ResDH(2019)367.

Συμβούλιο της Ευρώπης: Επιτροπή Υπουργών (2020), Απόφαση CM/Del/Dec(2020)1377bis/H46-9.

Συμβούλιο της Ευρώπης: Επιτροπή Υπουργών (2021), Απόφαση CM/Notes/1398/H46-6 της 9-11ης Μαρτίου, ( https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectID=0900001680a1abfa ). 

Συμβούλιο της Ευρώπης: Γραφείο Εκτέλεσης Αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (2021), Υπόμνημα H/Exec(2021)9.

Συμβούλιο της Ευρώπης: Επιτροπή της Βενετίας (2010), Report on the Independence of the Judicial System Part I: The Independence of Judges (Έκθεση σχετικά με την ανεξαρτησία του συστήματος δικαιοσύνης, Μέρος Ι: η ανεξαρτησία των δικαστών) [CDL-AD(2010)004].

Συμβούλιο της Ευρώπης: Επιτροπή της Βενετίας (2017), Bulgaria — Opinion on the judicial system act (Βουλγαρία — Γνώμη σχετικά με τον νόμο για το δικαστικό σύστημα) [CDL-AD(2017)018].

Συμβούλιο της Ευρώπης: Επιτροπή της Βενετίας (2019), Bulgaria — Opinion on draft amendments to the Criminal Procedure Code and the Judicial System Act, concerning criminal investigations against top magistrates (Βουλγαρία — Γνώμη σχετικά με τα σχέδια τροποποιήσεων του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και του νόμου για το δικαστικό σύστημα που αφορούν τις ποινικές έρευνες εις βάρος ανώτατων δικαστικών λειτουργών) [CDL-AD(2019)031].

Συμβούλιο της Ευρώπης: Επιτροπή της Βενετίας (2020), Bulgaria — Urgent interim opinion on the draft new constitution opinion (Βουλγαρία — Επείγουσα ενδιάμεση γνώμη σχετικά με το σχέδιο γνώμης για το νέο Σύνταγμα) [CDL-AD(2020)035].

Συμβούλιο της Ευρώπης: Επιτροπή της Βενετίας (2020), Poland — Joint Urgent Opinion of the Venice Commission and the Directorate General of Human Rights and Rule of Law (DGI) of the Council of Europe on amendments to the Law on the Common courts, the Law on the Supreme court and some other Laws [Πολωνία — Κοινή επείγουσα γνώμη της Επιτροπής της Βενετίας και της Γενικής Διεύθυνσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Κράτους Δικαίου (DGI) του Συμβουλίου της Ευρώπης όσον αφορά τις τροποποιήσεις στον νόμο περί κοινών δικαστηρίων, τον νόμο περί του Ανώτατου Δικαστηρίου και σε ορισμένους άλλους νόμους], [CDL-AD(2020)017].

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2017), Council conclusions on the Cooperation and Verification Mechanism (Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τον μηχανισμό συνεργασίας και ελέγχου) ( https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/20171212-st15587_en.pdf ).

Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απόφαση της 18ης Ιουνίου 2020, Επιτροπή κατά Ουγγαρίας, C-78/18.

Υπουργικό Συμβούλιο (2020), Κατευθυντήριες γραμμές για την εκ των υστέρων εκτίμηση των επιπτώσεων. ( https://www.strategy.bg/Publications/View.aspx?lang=bg-BG&categoryId=&Id=320&y=&m=&d ).

Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας (2019), Έκτακτο Ευρωβαρόμετρο 482: στάση των επιχειρήσεων απέναντι στη διαφθορά στην ΕΕ.

Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας (2020), Ειδικό Ευρωβαρόμετρο 502: διαφθορά.

Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2019), Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την πρόοδο της Βουλγαρίας στο πλαίσιο του μηχανισμού συνεργασίας και ελέγχου [COM(2019) 498].

Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2020), Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου — Η κατάσταση του κράτους δικαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2021), Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης.

Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης, OLAF recommends recovery of nearly €6 million after alleged abuse of power at Bulgarian ministry — EU press release No. 04/2021 (Η OLAF συνιστά ανάκτηση σχεδόν 6 εκατ. EUR μετά από εικαζόμενη κατάχρηση εξουσίας σε βουλγαρικό υπουργείο — Δελτίο τύπου αριθ. 04/2021 της ΕΕ) ( https://ec.europa.eu/anti-fraud/media-corner/news/01-02-2021/olaf-recommends-recovery-nearly-eu6-million-after-alleged-abuse-power_el ).

Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, απόφαση της 5ης Φεβρουαρίου 2010, Kolevi κατά Βουλγαρίας.

Ευρωπαϊκό Δίκτυο Δικαστικών Συμβουλίων (European Network of Councils for the Judiciary — ENJC) (2019), Independence and Accountability of the Judiciary — ENCJ Survey on the independence of judges (Ανεξαρτησία και λογοδοσία της δικαιοσύνης — Έρευνα του ENCJ σχετικά με την ανεξαρτησία των δικαστών).

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (2020), Ψήφισμα σχετικά με το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα στη Βουλγαρία, [2020/2793(RSP)].

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Να σταματήσει η πώληση «χρυσών διαβατηρίων» από τα κράτη μέλη απαιτούν ευρωβουλευτές — Δελτίο Τύπου της 22ας Οκτωβρίου 2020. ( https://www.europarl.europa.eu/news/el/press-room/20201016IPR89564/na-stamatisei-i-polisi-chruson-diavatirion-apo-ta-krati-meli ).

Φινλανδική προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2019), Presidency report (Έκθεση της Προεδρίας) ( https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-14856-2019-INIT/en/pdf ).

Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (2020), Coronavirus COVID-19 outbreak in the EU Fundamental Rights Implications (Η έξαρση της νόσου COVID-19 στην ΕΕ — Επιπτώσεις για τα θεμελιώδη δικαιώματα), ( https://fra.europa.eu/sites/default/files/fra_uploads/bulgaria-report-covid-19-april-2020_en.pdf ).

Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (2021), Legal environment and space of civil society organisations in supporting fundamental rights in Bulgaria (Νομικό περιβάλλον και χώρος των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών για την υποστήριξη των θεμελιωδών δικαιωμάτων στη Βουλγαρία).

GRECO (Ομάδα χωρών κατά της διαφθοράς) (2015), Fourth Evaluation Round — Evaluation Report on Bulgaria on corruption prevention in respect of members of Parliament, judges and prosecutors (Τέταρτος γύρος αξιολογήσεων — Έκθεση αξιολόγησης της Bουλγαρίας σχετικά με την πρόληψη της διαφθοράς όσον αφορά τους βουλευτές, τους δικαστές και τους εισαγγελείς): ( https://rm.coe.int/CoERMPublicCommonSearchServices/DisplayDCTMContent?documentId=09000016806c983f ).

Ινστιτούτο Οικονομίας της Αγοράς (2021), Μελέτη σχετικά με την απόσπαση δικαστικών λειτουργών ( https://ime.bg/bg/articles/komandirovane-na-magistrati-ili-kadruvane-tihomylkom/#ixzz6pUEALbxu ).

Magistrats Européens pour la Démocratie et les Libertés (2021), Contribution from Magistrats Européens pour la Démocratie et les Libertés for the 2021 Rule of Law Report [Παρατηρήσεις που υπέβαλε η Ένωση Ευρωπαίων Δικαστών για τη Δημοκρατία και τις Ελευθερίες (MEDEL) για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου].

Υπουργείο Οικονομικών (2019), Εθνικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Βουλγαρίας 2030 ( https://www.minfin.bg/upload/46720/National%2BDevelopment%2BProgramme%2BBULGARIA%2B2030.pdf ).

Εθνοσυνέλευση της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας (2017), Κανονισμός οργάνωσης και λειτουργίας της Εθνοσυνέλευσης ( https://www.parliament.bg/en/rulesoftheorganisations ).

Εθνοσυνέλευση της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας (2020),    Απόφαση κήρυξης κατάστασης έκτακτης ανάγκης — 13 Μαρτίου 2020 ( https://www.parliament.bg/bg/desision/ID/157374 ).

Εθνοσυνέλευση της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας (2020), Απόφαση για παράταση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης — 3 Απριλίου 2020 ( https://www.parliament.bg/bg/desision/ID/157396 ).

Δελτίο Τύπου σχετικά με την ανοικτή επιστολή προς το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο κατά του επιλεγέντος μοντέλου μεταρρύθμισης του δικαστικού χάρτη που υπεγράφη από 500 δικαστές. — https://news.lex.bg/564 .

Δελτίο Τύπου του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου σχετικά με το Εθνικό Ινστιτούτο για τη Διαχείριση της Δικαιοσύνης — http://www.vks.bg/novini/nip.html .

Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα — Βουλγαρία ( https://rsf.org/en/bulgaria ).

Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της Βουλγαρίας (2019), Ετήσια έκθεση 2020.

Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της Βουλγαρίας (2021), Παρατηρήσεις που υπέβαλε το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της Βουλγαρίας για την έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου.

Κριτική του Ανώτατου Δικηγορικού Συλλόγου σχετικά με τη μεταρρύθμιση του δικαστικού χάρτη — https://www.vas.bg/bg/a/predlozheniyata-za-reforma-na-sdebnata-karta .

Διεθνής Διαφάνεια (2021), Corruption Perception Index 2020 (Δείκτης αντίληψης για τη διαφθορά 2020).

Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, Specially designated nationals list update — 2 Ιουνίου 2021 (Επικαιροποίηση καταλόγου ειδικώς σεσημασμένων πολιτών) ( https://home.treasury.gov/policy-issues/financial-sanctions/recent-actions/20210602 ).

Περιφερειακό Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα για την Ευρώπη (2021), Contribution from the UN OHCHR Regional Office for Europe for the 2021 Rule of Law Report (Παρατηρήσεις που υπέβαλε το Περιφερειακό Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα για την Ευρώπη σχετικά με την έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου).

Παράρτημα II: Επίσκεψη στη Βουλγαρία

Τον Μάρτιο του 2021 οι υπηρεσίες της Επιτροπής πραγματοποίησαν διαδικτυακές συναντήσεις με τους ακόλουθους φορείς:

·Πρόγραμμα για την Πρόσβαση σε Πληροφορίες

·Διεύθυνση Διοικητικού Εκσυγχρονισμού

·Συμβούλιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς

·Ταμείο για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς

·Ένωση Ευρωπαίων Δημοσιογράφων — Βουλγαρία

·Ένωση Εισαγγελέων στη Βουλγαρία

·Ρυθμιστική αρχή οπτικοακουστικών μέσων (CEM)

·Βουλγαρικό Ινστιτούτο Νομικών Πρωτοβουλιών

·Βουλγαρική Ένωση Δικαστών

·Κέντρο Μελετών για τη Δημοκρατία

·Επιτροπή για την καταπολέμηση της διαφθοράς και τη δήμευση παρανόμως αποκτηθέντων περιουσιακών στοιχείων

·Για το έργο της αλήθειας

·Επιθεώρηση του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου

·Ινστιτούτο Οικονομίας της Αγοράς

·Υπουργείο Πολιτισμού

·Υπουργείο Εσωτερικών

·Υπουργείο Δικαιοσύνης

·Εθνικό Συμβούλιο Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας

·Γενική Εισαγγελία

·Δικηγορικός Σύλλογος Σόφιας

·Ειδικό Ποινικό Δικαστήριο

·Ειδική Εισαγγελία

·Ανώτατος Δικηγορικός Σύλλογος

·Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο

·Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο

·Ένωση Εκδοτών στη Βουλγαρία

* Η Επιτροπή συναντήθηκε επίσης με τους ακόλουθους οργανισμούς στο πλαίσιο σειράς οριζόντιων συνεδριάσεων:

·Διεθνής Αμνηστία

·Κέντρο για τα Δικαιώματα Αναπαραγωγής

·CIVICUS

·Civil Liberties Union for Europe (Ένωση για τις ατομικές ελευθερίες στην Ευρώπη)

·Κοινωνία των Πολιτών της Ευρώπης

·Conference of European Churches (Διάσκεψη των Ευρωπαϊκών Εκκλησιών)

·EuroCommerce

·Ευρωπαϊκό Κέντρο για το Δίκαιο των Μη Κερδοσκοπικών Οργανώσεων

·Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελευθερίας του Τύπου και των Μέσων Ενημέρωσης

·Ευρωπαϊκό Φόρουμ Πολιτών

·Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων

·Ευρωπαϊκή Σύμπραξη για τη Δημοκρατία

·Ευρωπαϊκό Φόρουμ Νεολαίας

·Front Line Defenders

·Ίδρυμα για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα

·Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

·ILGA-Europe

·Διεθνής Επιτροπή Νομικών

·Διεθνής Ομοσπονδία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα

·Ευρωπαϊκό Δίκτυο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Οικογενειακού Προγραμματισμού (IPPF EN)

·Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου

·Ολλανδική Επιτροπή του Ελσίνκι

·Open Society European Policy Institute

·Philanthropy Advocacy

·Protection International

·Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα

·Διεθνής Διαφάνεια ΕΕ

(1)      Έπειτα από τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 17ης Οκτωβρίου 2006 (13339/06), ο μηχανισμός θεσπίστηκε με απόφαση της Επιτροπής της 13ης Δεκεμβρίου 2006 (ΕΕ L 354 της 14.12.2006, σ. 58).

(2)      Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τον μηχανισμό συνεργασίας και ελέγχου, 12 Δεκεμβρίου.

(3)      Παρότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποστήριξε αρχικά τον τερματισμό του ΜΣΕ (βλ. την επιστολή του προέδρου Sassoli της 20ής Δεκεμβρίου 2019 προς την πρόεδρο von der Leyen), έχει πλέον λάβει άλλη θέση {βλ. ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 8ης Οκτωβρίου 2020, για το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα στη Βουλγαρία [2020/2793(RSP)]}. Στο Συμβούλιο δεν επιτεύχθηκε συναίνεση σχετικά με τα συμπεράσματα επί του θέματος. Στην έκθεσή της τής 13ης Δεκεμβρίου 2019, η φινλανδική προεδρία σημείωσε τη διχογνωμία στο πλαίσιο του Συμβουλίου σχετικά με τη γραμμή που πρέπει να ακολουθηθεί όσον αφορά τη Βουλγαρία.

(4)      Για περιγραφή της διάρθρωσης του συστήματος απονομής δικαιοσύνης βλ. π.χ. CEPEJ (2020) [Ευρωπαϊκή επιτροπή για την αποτελεσματικότητα της δικαιοσύνης (2020)], Study on the functioning of the judicial systems in the EU Member States (Μελέτη για τη λειτουργία των δικαστικών συστημάτων στα κράτη μέλη της ΕΕ).

(5)      Βλ. έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη Βουλγαρία, σ. 3.

(6)      Άρθρα 126 έως 128 του Συντάγματος.

(7)      Γνώμη της Επιτροπής της Βενετίας [CDL-AD(2019)031], παράγραφοι 13 και 14: Οι περισσότεροι ανακριτές είναι αστυνομικοί και, όσον αφορά τη διαδικασία, τελούν υπό την εποπτεία των εισαγγελέων· ένας μικρότερος αριθμός ανακριτών φέρουν την ιδιότητα του δικαστικού λειτουργού και εργάζονται στην Εθνική Ανακριτική Υπηρεσία ή σε ανακριτικά τμήματα τα οποία υπάγονται στις περιφερειακές εισαγγελίες. Σε επίπεδο διαδικασίας, τελούν όλοι υπό την εποπτεία των εισαγγελέων. Αυτή η διαδικαστική εποπτεία έχει την έννοια ότι όλες οι αποφάσεις των ανακριτών μπορούν να ανατραπούν από τον εποπτεύοντα εισαγγελέα. Με τη σειρά του, ο εποπτεύων εισαγγελέας υπόκειται στην εποπτεία ιεραρχικά ανώτερου εισαγγελέα, έως τον βαθμό του γενικού εισαγγελέα.

(8)      Η ολομέλεια του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου αποτελείται από 25 μέλη. Το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο απαρτίζεται από το Τμήμα Δικαστών και το Τμήμα Εισαγγελέων. Το Τμήμα Δικαστών απαρτίζεται από έξι δικαστές που εκλέγονται από δικαστές, έξι μέλη που εκλέγονται από το Κοινοβούλιο και τους προέδρους των δύο ανώτερων δικαστηρίων, οι οποίοι είναι αυτοδίκαια μέλη. Το Τμήμα Εισαγγελέων αποτελείται από τέσσερις εισαγγελείς και έναν ανακριτή, που εκλέγονται από τους συναδέλφους τους, πέντε μέλη που εκλέγονται από το Κοινοβούλιο και τον γενικό εισαγγελέα, ο οποίος είναι αυτοδίκαιο μέλος.

(9)      Βλ. έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στο Βουλγαρία, σ. 4.

(10)      Διαγράμματα 48 και 50, Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για το 2021. Το επίπεδο της εκλαμβανόμενης ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης κατηγοριοποιείται ως εξής: πολύ χαμηλό (κάτω από το 30 % όσων απάντησαν θεωρούν ότι η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης είναι αρκετά καλή και πολύ καλή)· χαμηλό (μεταξύ 30-39 %), μέτριο (μεταξύ 40-59 %), υψηλό (μεταξύ 60-75 %), πολύ υψηλό (άνω του 75 %).

(11)      Έκθεση προόδου για τη Βουλγαρία 2019 [COM(2019) 498], σ. 6.

(12)      ΕΔΔΑ, απόφαση της 5ης Φεβρουαρίου 2010, Kolevi κατά Βουλγαρίας, σκέψεις 121-127, 129, 135 και 136.

(13)      Συμβούλιο της Ευρώπης, Εποπτεία της εκτέλεσης των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, απόφαση της Επιτροπής Υπουργών CM/Del/Dec(2021)1398/H46-6 της 11ης Μαρτίου 2021 και CM/Notes/1398/H46-6 της 9-11ης Μαρτίου· απόφαση της Επιτροπής Υπουργών CM/Del/Dec(2020)1377bis/H46-9 της 1-3ης Σεπτεμβρίου 2020 και CM/Notes/1377bis/H46-9 της 3ης Σεπτεμβρίου 2020. Βλ. επίσης Επιτροπή Υπουργών [Ενδιάμεσο ψήφισμα CM/ResDH(2019)367 της 5ης Δεκεμβρίου 2019 και CM/Notes/1362/H46-6 της 3-5ης Δεκεμβρίου 2019]· γνώμη της Επιτροπής της Βενετίας [CDL-AD(2019)031].

(14)      Ο γενικός εισαγγελέας έχει τη δυνατότητα να ακυρώσει ή να τροποποιήσει οποιαδήποτε απόφαση λαμβάνει οποιοσδήποτε εισαγγελέας, εφόσον αυτή δεν υποβλήθηκε σε δικαστικό έλεγχο. Επιπλέον, έχει τη δυνατότητα να αποφασίζει την απόσπαση εισαγγελέων, χωρίς τη συγκατάθεσή τους, για χρονικό διάστημα 3 μηνών εντός ενός ημερολογιακού έτους, καθώς και να εκδίδει έγγραφες εντολές προς τους εισαγγελείς οι οποίες αφορούν αποκλειστικά την εφαρμογή του νόμου, ακόμη και σε επιμέρους υποθέσεις. Ο γενικός εισαγγελέας διαθέτει σημαντικές εξουσίες επί των εισαγγελέων που διοικούν τις περιφερειακές και επαρχιακές εισαγγελίες.

(15)      Στο Τμήμα Εισαγγελέων (το οποίο απαρτίζεται από τέσσερις εισαγγελείς και έναν ανακριτή, που εκλέγονται από τους συναδέλφους τους, πέντε μέλη που εκλέγονται από το Κοινοβούλιο —τα οποία επί του παρόντος είναι επίσης εισαγγελείς ή ανακριτές με την τρέχουσα σύνθεση— και τον γενικό εισαγγελέα), ο γενικός εισαγγελέας, αυτοδίκαιο μέλος και πρόεδρος, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο σε σχέση με τη σταδιοδρομία των εισαγγελέων και τις πειθαρχικές διαδικασίες που τους αφορούν· Στην Ολομέλεια, τα μέλη της εισαγγελίας ψηφίζουν συνήθως ως ομάδα υποστήριξης του γενικού εισαγγελέα.

(16)      Συμβούλιο της Ευρώπης, Εποπτεία της εκτέλεσης των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, CM/Del/Dec(2021)1398/H46-6 της 9-11ης Μαρτίου 2021. Βλ. επίσης έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη Βουλγαρία, σ. 4.

(17)      ΕΔΔΑ, απόφαση της 5ης Φεβρουαρίου 2010, Kolevi κατά Βουλγαρίας. 

(18)      Νόμος για τη συμπλήρωση του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα αριθ. 16 της 23ης Φεβρουαρίου 2021.

(19)      Ο εν λόγω ειδικός εισαγγελέας επρόκειτο να διοριστεί κατόπιν πρότασης έξι μελών της ολομέλειας του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου ή με αυτοδιορισμό για πέντε έτη με πλειοψηφία δεκαπέντε ψήφων (από τις είκοσι πέντε) στην ολομέλεια του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου. Κατά τη διεξαγωγή της έρευνας, ο ειδικός εισαγγελέας μπορεί να έχει επικουρηθεί από ανακριτή της ειδικής εισαγγελίας. Κατά τη λήξη της θητείας, ο ειδικός εισαγγελέας θα μπορούσε να γίνει δικαστής ή ανακριτής ή να παραμείνει εισαγγελέας, στο ίδιο επίπεδο με τη θέση που κατείχε στην εισαγγελία πριν από τη θητεία ή σε ανώτερο επίπεδο. Ο ειδικός εισαγγελέας θα διέθετε ιεραρχική ανεξαρτησία και ανεξαρτησία ως προς τη λήψη αποφάσεων. .

(20)      Η άρνηση του τακτικού εισαγγελέα να κινήσει έρευνα δεν υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο· μπορεί να ανακληθεί μόνον από εισαγγελέα ανωτέρου επιπέδου.

(21)      Οι υποθέσεις που διερευνήθηκαν από τον ειδικό εισαγγελέα επρόκειτο να εξεταστούν από το Ειδικό Ποινικό Δικαστήριο σε πρώτο βαθμό, το Ειδικό Ποινικό Εφετείο σε δεύτερο βαθμό και το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο σε τελευταίο βαθμό.

(22)      Συμβούλιο της Ευρώπης, Εποπτεία της εκτέλεσης των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, απόφαση της Επιτροπής Υπουργών CM/Del/Dec(2021)1398/H46-6 της 11ης Μαρτίου 2021 και CM/Notes/1398/H46-6 της 9-11ης Μαρτίου. Το σχέδιο νόμου έλαβε υπόψη ορισμένες από τις προκαταρκτικές παρατηρήσεις της Διεύθυνσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης που διαβιβάστηκαν στις βουλγαρικές αρχές στις 15 Δεκεμβρίου 2020, στις 18 και 19 Ιανουαρίου 2021.

(23)      Συνταγματική υπόθεση αριθ. 4 του 2021.

(24)      Απόφαση της ολομέλειας του ΑΔΣ, πρωτόκολλο αριθ. 6 της 8ης Απριλίου 2021.

(25)      Απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου αριθ. 7 του 2021.

(26)      Ελλείψει βελτιώσεων για την αντιμετώπιση των υπαρχουσών ανησυχιών, το Τμήμα Εκτέλεσης Αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δήλωσε ότι ο νέος μηχανισμός θα πρέπει να θεωρηθεί προσωρινή λύση.

(27)      CM/Del/Dec(2021)1398/H46-6 της 9-11ης Μαρτίου 2021.

(28)      Συμβούλιο της Ευρώπης, Εποπτεία της εκτέλεσης των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, CM/Del/Dec(2021)1398/H46-6 της 9ης-11ης Μαρτίου 2021. Βλ. επίσης έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη Βουλγαρία, σ. 4.

(29)      Οι δυνητικοί υποψήφιοι που είναι εισαγγελείς θα μπορούσαν να φοβούνται τους κινδύνους όσον αφορά τη σταδιοδρομία τους, σε περίπτωση που ο γενικός εισαγγελέας εναντιωθεί για την υποψηφιότητά τους, διότι όλα τα μέλη του Τμήματος Εισαγγελέων του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου υπάγονται επίσης στον γενικό εισαγγελέα [H/Exec (2021)9 11 Μαρτίου 2021, υπόμνημα που συνέταξε το Τμήμα Εκτέλεσης Αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου].

(30)      Λόγω του συνδυασμού των εξουσιών του γενικού εισαγγελέα και της θέσης του στο Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο, η ψηφοφορία με πλειοψηφία 15 από τις 25 ψήφους στην ολομέλεια «δεν καθιστά αδύνατο για έναν γενικό εισαγγελέα να επηρεάσει τον διορισμό ή τη σταδιοδρομία των υπευθύνων για τη διερεύνησή του», όπως απαιτείται από το ενδιάμεσο ψήφισμα CM/ResDH (2019) 367 της επιτροπής. Πράγματι, 11 μέλη (από τα 25) του Τμήματος Εισαγγελέων ενδέχεται να ψηφίσουν ως ομάδα υπεράσπισης των συμφερόντων του γενικού εισαγγελέα. Με τον τρόπο αυτόν θα μπορούσαν να ασκήσουν βέτο στις αποφάσεις της ολομέλειας ή να υποχρεώσουν την ολομέλεια να εξετάζει μόνον υποψηφίους που έγιναν δεκτοί από γενικό εισαγγελέα. Επιπλέον, με την υποστήριξη άλλων λίγων μελών υπό «de facto μόχλευση» του γενικού εισαγγελέα (CM/Notes/1398/H46-6), μπορούν να αντιπροσωπεύσουν την κύρια συνιστώσα της πλειοψηφίας.

(31)      Απόφαση της Επιτροπής Υπουργών CM/Del/Dec(2021)1398/H46-6.

(32)      Λαμβάνει επίσης υπόψη ότι η εκλογή νέου ΑΔΣ θα πραγματοποιηθεί το 2022. Στο πλαίσιο αυτό, ενώ επισημαίνεται ότι ο προτεινόμενος μηχανισμός θα μπορούσε να θεωρηθεί μόνο προσωρινή λύση έως ότου λάβει χώρα ευρύτερη μεταρρύθμιση, το Συμβούλιο της Ευρώπης πρότεινε την καθιέρωση διπλής πλειοψηφίας για τον διορισμό του ειδικού εισαγγελέα στην ολομέλεια του ΑΔΣ.

(33)      Υπενθυμίζεται ότι στο παρελθόν εκφράστηκαν ανησυχίες σχετικά με τη δυνατότητα θέσπισης δικαστικού ελέγχου, διότι μια τέτοιου είδους τροποποίηση θα έθιγε τις συνταγματικές αρμοδιότητες της εισαγγελίας. Δεδομένου ότι ο νέος νόμος εισήγαγε δικαστικό έλεγχο κάθε άρνησης κίνησης έρευνας κατά του γενικού εισαγγελέα και των αναπληρωτών του, έχει εξαλειφθεί κάθε σχετική αμφιβολία.

(34)      Βλ. CM/Del/Dec(2021)1398/H46-6, παράγραφος 3· CM/Del/Dec(2020)1377bis/H46-9, παράγραφος 4· CM/Del/Dec(2019)1362/H46-6.

(35)      Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (2001), απόφαση της 3ης Ιουνίου 2015, S.Z. κατά Πολωνίας, 29263/12.

(36)      CM/Rec(2010)12, παράγραφος 27· Γνώμη της Επιτροπής της Βενετίας [CDL-AD(2020)035], παράγραφος 44· νόμος για το δικαστικό σύστημα, άρθρο 16 παράγραφοι 3 και 4 — στο Τμήμα Δικαστών του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου (14 μέλη) την προεδρία ασκεί ένα εκ των αυτοδίκαιων μελών του, ο πρόεδρος του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου ή ο πρόεδρος του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου. Έξι από τα μέλη του εκλέγονται απευθείας από δικαστές, ενώ άλλα έξι εκλέγονται από το Κοινοβούλιο. Τόσο στην ολομέλεια όσο και στο Τμήμα Δικαστών του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου είναι δυνατή η επίτευξη πλειοψηφίας χωρίς τις ψήφους των δικαστών που εκλέγονται από τους συναδέλφους τους.

(37)      Λόγω της θέσης του γενικού εισαγγελέα εντός της Εισαγγελίας και του ρόλου του ως προέδρου του Τμήματος Εισαγγελέων, διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο στο Τμήμα Εισαγγελέων και μέσω της επέκτασης σημαντικής επιρροής στην ολομέλεια του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου.

(38)      Νόμος για το δικαστικό σύστημα, άρθρο 16 παράγραφοι 3 και 4 — Η προεδρία στο Τμήμα Εισαγγελέων (11 μέλη) ασκείται από το αυτοδίκαιο μέλος του, δηλαδή από τον γενικό εισαγγελέα· το εν λόγω τμήμα απαρτίζεται από πέντε μέλη που εκλέγονται από το Κοινοβούλιο, καθώς και από τέσσερις εισαγγελείς και έναν ανακριτή, οι οποίοι εκλέγονται από τους αντίστοιχους συναδέλφους τους.

(39)      Νόμος για το δικαστικό σύστημα, άρθρο 30 παράγραφος 1 και άρθρο 32 — Στην ολομέλεια του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου (25 μέλη), η οποία συγκροτείται από τα προαναφερθέντα τμήματα, την προεδρία ασκεί ο υπουργός Δικαιοσύνης, ο οποίος δεν έχει δικαίωμα ψήφου. Η ολομέλεια του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου αποφασίζει επί του σχεδίου προϋπολογισμού, επί πειθαρχικών ποινών παύσης και επί των προτάσεων για τον διορισμό των προέδρων του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου και του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου, καθώς και του γενικού εισαγγελέα (άρθρο 30 παράγραφος 2 του νόμου για το δικαστικό σύστημα). Τα δύο τμήματα λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με τον διορισμό, την προαγωγή, τη μετάθεση και την παύση, καθώς και για ζητήματα που αφορούν τη μονιμοποίηση και την επαναφορά σε καθεστώς μονιμότητας, ενώ αποφασίζουν και επί πειθαρχικών κυρώσεων (άρθρο 30 παράγραφος 5 του νόμου για το δικαστικό σύστημα)· η πλειοψηφία για ψηφοφορία αποφάσεων του Τμήματος Δικαστών περιγράφεται στο άρθρο 33 παράγραφος 4 του νόμου για το δικαστικό σύστημα.

(40)      Γνώμη της Επιτροπής της Βενετίας [CDL-AD(2017)018], παράγραφος 19.

(41)      Τα μέλη —τα οποία δεν φέρουν υποχρεωτικά την ιδιότητα του δικαστή— είναι όλα αιρετά μέλη κατά την έννοια του νόμου για το δικαστικό σύστημα.

(42)      Το άρθρο 16 παράγραφος 3 του νόμου για το δικαστικό σύστημα απαιτεί, στην εκλογή για κάθε τμήμα, τα μέλη να εκλέγονται μεταξύ δικαστών, εισαγγελέων, ανακριτών, ακαδημαϊκών στον τομέα των νομικών επιστημονικών, δικηγόρων και άλλων νομικών υψηλού επαγγελματικού κύρους και ηθικής ακεραιότητας, λαμβανομένων υπόψη των επαγγελματικών τους προσόντων και της εξειδίκευσής τους. Επί του παρόντος στο Τμήμα Δικαστών δεν υπάρχουν εισαγγελείς, ωστόσο, στην προηγούμενη σύνθεση του τμήματος ορισμένα μέλη ήταν πρώην εισαγγελείς.

(43)      Για σημαντικές αποφάσεις, τα μέλη του Τμήματος Εισαγγελέων φαίνεται να ψηφίζουν ομαδικά, μαζί με τα μέλη του Τμήματος Δικαστών που εκλέγονται από το Τμήμα Δικαστών. Βλ. Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης [CM/Del/Dec(2021)1398/H46-6]· βλ. επίσης την ολομέλεια των αποφάσεων του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου — πρωτόκολλο αριθ. 24 του 2019, ψηφοφορία για την εκλογή γενικού εισαγγελέα· πρωτόκολλο αριθ. 27 του 2019, εκ νέου ψηφοφορία για την εκλογή γενικού εισαγγελέα· πρωτόκολλο αριθ. 26 του 2020, ψηφοφορία ώστε να διακοπεί η συζήτηση σχετικά με το αν θα κινηθεί πειθαρχική διαδικασία κατά του γενικού εισαγγελέα βάσει μηνύματος επαγγελματικής οργάνωσης· πρωτόκολλο αριθ. 2 του 2021, ψηφοφορία για την εκπόνηση ανάλυσης σχετικά με την πρόταση να ανατεθεί η διαχείριση ακίνητης περιουσίας (θερινό θέρετρο) στο Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο για τις ανάγκες της Εισαγγελίας της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας· πρωτόκολλο αριθ. 2 του 2021, ψηφοφορία για την ανάθεση της διαχείρισης ακίνητης περιουσίας (θερινό θέρετρο) στο Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο, για τις ανάγκες της Εισαγγελίας της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας· πρωτόκολλο αριθ. 3 του 2021, ψηφοφορία με συζήτηση και έγκριση μοντέλου για την αναδιοργάνωση των δικαστικών δομών σε περιφερειακό επίπεδο και χάρτη πορείας με σχέδιο δράσης για την αναδιοργάνωση των δικαστικών δομών σε επίπεδο επαρχιακών δικαστηρίων και εφετείων· βλ. επίσης πιθανή πρακτική ψηφοφορίας στο Τμήμα Δικαστών του ΑΔΣ — πρωτόκολλο αριθ. 1 του 2021, ψηφοφορίες σχετικά με τον νέο δικαστικό χάρτη· πρωτόκολλο αριθ. 2 του 2021, ψηφοφορίες σχετικά με πρόσθετες θέσεις σε δικαστήρια κατώτερου βαθμού· πρωτόκολλο αριθ. 3 του 2021, ψηφοφορίες σχετικά με αλλαγές στα σύνορα των δικαστικών περιφερειών.

(44)      Τροποποιήσεις του Συντάγματος της Βουλγαρίας (2015) — άρθρο 130α· τροποποιήσεις του νόμου για το δικαστικό σύστημα (2016) — άρθρο 30 παράγραφος 1.

(45)      Απόφαση της Επιτροπής Υπουργών CM/Del/Dec(2021)1398/H46-6. Βλ. επίσης τη γνώμη της Επιτροπής της Βενετίας [CDL-AD(2020)035], παράγραφος 40.

(46)      Παρατηρήσεις που υπέβαλε το Περιφερειακό Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα για την Ευρώπη, την Ένωση Ευρωπαίων Δικαστών για τη Δημοκρατία και τις Ελευθερίες (MEDEL) και το βουλγαρικό Ινστιτούτο Νομικών Πρωτοβουλιών για την έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου.

(47)      Γνώμη της Επιτροπής της Βενετίας [CDL-AD(2017)018], παράγραφος 9.

(48)      Γνώμη της Επιτροπής της Βενετίας [CDL-AD (2020)035], παράγραφος 42, γνώμη της Επιτροπής της Βενετίας [CDL-AD (2017)018], παράγραφοι 16, 17 και 19.

(49)      Πρέπει να σημειωθεί ότι μια αλλαγή στη σύνθεση του ΑΔΣ απαιτεί αναθεώρηση του Συντάγματος, η οποία μπορεί να αποφασιστεί είτε με τη διαδικασία της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης, όπως ζητήθηκε από τις βουλγαρικές αρχές στα τέλη του 2020, είτε με την απλουστευμένη τακτική διαδικασία της Εθνοσυνέλευσης, παρόμοια με τη μεταρρύθμιση που πραγματοποιήθηκε το 2015. Βλ. επίσης απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου αριθ. 3 του 2003, απόφαση αριθ. 8 του 2005 και άρνηση έκδοσης απόφασης σχετικά με την υπόθεση αριθ. 7 του 2015.

(50)      Στις 17 Αυγούστου 2020 ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα ότι το κόμμα του θα προτείνει σχέδιο Συντάγματος. Στις 2 Σεπτεμβρίου 2020 το σχέδιο νέου Συντάγματος κατατέθηκε στο Κοινοβούλιο. Στις 18 Σεπτεμβρίου 2020 ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου ζήτησε από την Επιτροπή της Βενετίας να γνωμοδοτήσει επί του σχεδίου. Στις 25 Νοεμβρίου 2020 το Κοινοβούλιο καταψήφισε το σχέδιο νέου Συντάγματος και, τέλος, τον Δεκεμβρίου του 2020 η Επιτροπή της Βενετίας εξέδωσε τη γνώμη της σχετικά με το σχέδιο.

(51)      Η θητεία του σημερινού ΑΔΣ διαρκεί έως τα τέλη Οκτωβρίου του 2022 και τα νέα μέλη θα διοριστούν σύμφωνα με την προαναφερθείσα διαδικασία. Η θητεία του σημερινού προέδρου του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου λήγει στις 10 Φεβρουαρίου 2022 και ο νέος πρόεδρος εκλέγεται από την ολομέλεια του ΑΔΣ.

(52)      Για πρόσβαση στο μητρώο μεταβείτε στην εξής διεύθυνση: http://www.vss.justice.bg/page/view/106204 . Το μητρώο περιλαμβάνει επίσης τις θέσεις άλλων οργάνων του δικαστικού σώματος, συμπεριλαμβανομένων των προϊσταμένων διοίκησης και των δικαστών.

(53)      Στις 24 Οκτωβρίου 2020 σε συνέντευξή του, ο τότε αναπληρωτής πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης κατηγόρησε ονομαστικά δικαστές του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου, οι οποίοι αποφάνθηκαν σε υπόθεση που τον αφορούσε, ότι ήταν μεροληπτικοί. Στις 3 Νοεμβρίου 2020 το ΑΔΣ έλαβε θέση υπέρ των δικαστών, αφού του ζητήθηκε από επαγγελματική οργάνωση. Κατά τη διάρκεια του Οκτωβρίου του 2020 ένας ιστότοπος που ειδικεύεται στις νομικές ειδήσεις δημοσίευσε απόφαση του Ειδικού Ποινικού Εφετείου, στην οποία ο δευτεροβάθμιος δικαστής (επίσης διοικητικός προϊστάμενος του δικαστηρίου) παρείχε προσωπική εκτίμηση των επαγγελματικών προσόντων του πρωτοβάθμιου δικαστή. Μια επαγγελματική οργάνωση ζήτησε από το ΑΔΣ να λάβει θέση και να αναπτύξει κριτήρια αποδεκτής διατύπωσης, τα οποία θα πρέπει να χρησιμοποιεί το ανώτερο δικαστήριο, προκειμένου να μη διακυβεύεται η αντικειμενική και υποκειμενική ανεξαρτησία του δικαστηρίου. Ωστόσο, δεν λήφθηκε καμία θέση και δεν αναπτύχθηκαν κριτήρια.

(54)      Δήλωση του προέδρου του Ανώτατου ΑΔΣ κατά του προέδρου του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου, θέση της 8ης Μαΐου 2020. Δήλωση του Τμήματος Εισαγγελέων κατά του προέδρου του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου, πρωτόκολλο αριθ. 16 της 13ης Μαΐου 2020. Βλ. επίσης έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη Βουλγαρία, υποσημείωση 37, σ. 8.

(55)      «Σχέδιο για την εφαρμογή μέτρων ανταποκρινόμενων στις συστάσεις και στις προκλήσεις που εντοπίστηκαν στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κράτος δικαίου» (Σχέδιο δράσης).

(56)      Βλ. κατωτέρω παράγραφο σχετικά με την πιθανή μεταρρύθμιση της Επιθεώρησης του ΑΔΣ.

(57)      Βλ. σχέδιο δράσης που εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο· βλ. επίσης διάταγμα αριθ. LS-13-88/21.12.2020.

(58)      Πληροφορίες που έδωσε η Βουλγαρία για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου, σ. 3.

(59)      Επιτροπή της Βενετίας [CDL-AD(2017)018], παράγραφος 58.

(60)      Άρθρο 132α του Συντάγματος.

(61)      Σύμφωνα με το τμήμα 1α του νόμου για το δικαστικό σύστημα.

(62)      Πληροφορίες που έδωσε η Βουλγαρία για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου, σ. 3.

(63)      Βλ. έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη Βουλγαρία, σ. 10-11.

(64)      Επιτροπή της Βενετίας [CDL-AD(2017)018], παράγραφος 58.

(65)      Η διαδικασία για την εκλογή των νέων επιθεωρητών και του γενικού επιθεωρητή επρόκειτο να ξεκινήσει το αργότερο έως τις 9 Φεβρουαρίου 2020 για τον γενικό επιθεωρητή και το αργότερο έως τις 14 Ιανουαρίου 2020 για τους επιθεωρητές (άρθρο 44 παράγραφος 1 του νόμου για το δικαστικό σύστημα). Έως σήμερα δεν έχει ξεκινήσει αυτή η διαδικασία. Παρόμοια κατάσταση προέκυψε και κατά τη διάρκεια της θητείας του προηγούμενου γενικού επιθεωρητή, ο οποίος ασκούσε τα καθήκοντά του βάσει διετούς de facto παράτασης της θητείας του.

(66)      Απόφαση αριθ. 13 του Συνταγματικού Δικαστηρίου του 2010 σχετικά με την υπόθεση αριθ. 12 του 2010, με την οποία το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η αρχή της συνέχειας εφαρμόζεται σε όργανα με συλλογική διοίκηση.

(67)      Επιτροπή για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, η θητεία της οποίας έληξε στις 16 Απριλίου 2019· επιτροπή για την προστασία των καταναλωτών, η θητεία της οποίας έληξε στις 27 Μαρτίου 2020· επιτροπή για τη ρύθμιση της ενέργειας και των υδάτων, η θητεία της οποίας έληξε στις 20 Απριλίου 2020.

(68)      Στις 11 Φεβρουαρίου 2021 η Εθνοσυνέλευση ενέκρινε τροποποιήσεις του νόμου για την προστασία του ανταγωνισμού, σύμφωνα με τις οποίες δόθηκε η δυνατότητα για παράταση της θητείας του εν ενεργεία διευθυντή του εποπτικού οργάνου κατά 2 επιπλέον έτη. Η τρέχουσα θητεία του επρόκειτο να λήξει στα τέλη Ιουνίου του 2021. Βλ. επίσης νόμο για την τροποποίηση του νόμου σχετικά με την προστασία του ανταγωνισμού — https://www.parliament.bg/bg/laws/ID/163501 · Το διοικητικό συμβούλιο του Εθνικού Ινστιτούτου για τη Διαχείριση της Δικαιοσύνης (το οποίο απαρτίζεται από πέντε μέλη του ΑΔΣ, τον υπουργό Δικαιοσύνης και ένα μέλος του Υπουργείου Δικαιοσύνης) τροποποίησε τους κανόνες διορισμού του διευθυντή του Ινστιτούτου, παρέχοντας σχεδόν αυτόματα τη δυνατότητα για επαναδιορισμό του σημερινού διευθυντή.

(69)      Όλες οι διαδικασίες διαγωνισμού διεξάγονται σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις του νόμου για το δικαστικό σύστημα.

(70)      Κατά τη διάρκεια των ετών 2018, 2019 και 2020 προκηρύχθηκαν κανονικοί διαγωνισμοί για προαγωγή, αλλά κανένας από αυτούς δεν ολοκληρώθηκε ( http://www.vss.justice.bg/page/view/1878 ).

(71)      Αίτημα που απηύθυνε στις 20 Δεκεμβρίου 2020 η ολομέλεια του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου στο Συνταγματικό Δικαστήριο — υπόθεση αριθ. 15 του 2020.

(72)      Απόφαση αριθ. 6 του Συνταγματικού Δικαστηρίου του 2021 σχετικά με την υπόθεση αριθ. 15 του 2020.

(73)      Παρατηρήσεις που υπέβαλε η MEDEL για την έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου, σ. 15.

(74)      Το 2017 υπήρχαν 83 αποσπασθέντες δικαστές· το 2018 υπήρχαν 104 αποσπασθέντες δικαστές· το 2019 υπήρχαν 144 αποσπασθέντες δικαστές· το 2020 υπήρχαν 202 αποσπασθέντες δικαστές. Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. μελέτη που εκπόνησε το Ινστιτούτο Οικονομίας της Αγοράς (Institute for Market Economics, IME).

(75)      Το 2020 υπήρχαν 59 δικαστές που αποσπάστηκαν για περισσότερους από 24 μήνες. Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. μελέτη σχετικά με την απόσπαση δικαστών που εκπονήθηκε από το Ινστιτούτο Οικονομίας της Αγοράς.

(76)      Βλ. μητρώο δικαστών που έχουν αποσπαστεί από τα δικαστήρια από τις 10 Δεκεμβρίου 2020, το οποίο δημιουργήθηκε από το ΑΔΣ. Βλ. επίσης τις παρατηρήσεις που υπέβαλε το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο για την έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου.

(77)      Μια τέτοια στρεβλωμένη πρακτική απόσπασης αναφέρεται ότι χρησιμοποιείται για απόσπαση χωρίς τη συγκατάθεση της εισαγγελίας ως εικαζόμενη τιμωρία. Παρατηρήσεις που υπέβαλε το Βουλγαρικό Ινστιτούτο Νομικών Πρωτοβουλιών και ο πρόεδρος του Ακυρωτικού Δικαστηρίου για την έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου και σχετικές πληροφορίες που ελήφθησαν κατά την επίσκεψη στη χώρα.

(78)      CM/Rec(2010)12, παράγραφος 44.

(79)      Επιτροπή της Βενετίας [CDL-AD(2017)018], παράγραφοι 86 και 87.

(80)      Περισσότεροι από 500 δικαστές υπέγραψαν ανοικτή επιστολή προς το ΑΔΣ κατά του επιλεγέντος μοντέλου για τη μεταρρύθμιση του δικαστικού χάρτη. Ο Ανώτατος Δικηγορικός Σύλλογος επέκρινε επίσης τη μεταρρύθμιση.

(81)      Πληροφορίες που έδωσε η Βουλγαρία για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου, σ. 15· Παρατηρήσεις που υπέβαλε το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο για την έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου.

(82)      Το Υπουργείο Δικαιοσύνης διοργάνωσε σειρά δημόσιων συζητήσεων (14, 25 και 29 Ιουνίου 2021) σχετικά με το προτεινόμενο μοντέλο μεταρρύθμισης του δικαστικού χάρτη με τη συμμετοχή ευρέος φάσματος εκπροσώπων διαφόρων επαγγελματικών οργανώσεων στον τομέα της δικαιοσύνης, δικαστών του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου, δικηγόρων, τοπικών δικαστηρίων, δήμων και εκπροσώπων ΜΚΟ.

(83)      Revised Guidelines on the Creation of Judicial Maps to Support Access to Justice within a Quality Judicial System As adopted on the CEPEJ’s 22th plenary meeting, on 6 December 2013 (Αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές για τη δημιουργία δικαστικών χαρτών για την υποστήριξη της πρόσβασης στη δικαιοσύνη στο πλαίσιο ενός ποιοτικού δικαστικού συστήματος, όπως εγκρίθηκε κατά την 22η συνεδρίαση της ολομέλειας της CEPEJ, στις 6 Δεκεμβρίου 2013).

(84)      Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έλαβαν οι βουλγαρικές αρχές σχετικά με το «σχέδιο δράσης», κατόπιν απόφασης της ολομέλειας του ΑΔΣ σχετικά με το πρωτόκολλο αριθ. 26/22.10.20, στοιχείο 32, συστάθηκε ομάδα εργασίας για να προτείνει στην ολομέλεια του ΑΔΣ τροποποιήσεις και προσθήκες στους κανόνες για τον καθορισμό και την καταβολή πρόσθετων αμοιβών στους δικαστικούς λειτουργούς, με σκοπό τον καθορισμό σαφών, αντικειμενικών και διαφανών κριτηρίων για τον καθορισμό των συμπληρωματικών αμοιβών και τον περιορισμό των διακριτικών εξουσιών των διοικητικών στελεχών του δικαστικού σώματος. Η ομάδα εργασίας περιλαμβάνει μέλη του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου, εκπροσώπους των δικαστικών αρχών και της διοίκησης του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου. Η εν λόγω ομάδα εργασίας αποφάσισε να αναμείνει τη θέσπιση κανόνων δυνάμει του άρθρου 233 παράγραφος 6 πρώτο εδάφιο του νόμου για το δικαστικό σύστημα (με βάση το επίπεδο φόρτου εργασίας του αντίστοιχου δικαστικού οργάνου, το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο μπορεί να καθορίζει πρόσθετες αμοιβές για τους δικαστές, τους εισαγγελείς και τους ανακριτές), όπως έχει εκπονηθεί από την ομάδα εργασίας που συστάθηκε με απόφαση σχετικά με το πρωτόκολλο αριθ. 3/19.02.20, στοιχείο 1.1. και πρωτόκολλο αριθ. 7/27.05.20, στοιχείο 4.1. της επιτροπής δικαστικού χάρτη, φόρτου εργασίας και δικαστικών στατιστικών στοιχείων του Τμήματος Δικαστών του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου. Με απόφαση της 22ας Ιουνίου 2021, το Τμήμα Δικαστών του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου ενέκρινε κανόνες για τον καθορισμό του ύψους πρόσθετων αμοιβών σύμφωνα με τους όρους του άρθρου 233 παράγραφος 6 πρώτο εδάφιο του νόμου για το δικαστικό σύστημα. Οι εγκριθέντες κανόνες πρέπει ωστόσο να αποσταλούν στην Επιτροπή Προϋπολογισμού και Οικονομικών στην ολομέλεια του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου και στην επιτροπή δικαστικού χάρτη, φόρτου εργασίας και δικαστικών στατιστικών στοιχείων του Τμήματος Δικαστών για ανάληψη δράσεων σύμφωνα με τις αντίστοιχες αρμοδιότητές τους. Σύμφωνα με την GRECO (Ομάδα χωρών κατά της διαφθοράς), το σύστημα για την καταβολή συμπληρωτικής αμοιβής φαίνεται ότι εξακολουθεί να εξαρτάται από αποφάσεις που λαμβάνονται στο πλαίσιο ευρείας διακριτικής ευχέρειας, και να υπόκειται στον κίνδυνο κατάχρησης επιρροής. GRECO (Ομάδα χωρών κατά της διαφθοράς), Fourth Evaluation Round – Evaluation report, recommendation x (Τέταρτος γύρος αξιολογήσεων της GRECO — Έκθεση αξιολόγησης, σύσταση x), παράγραφος 26· βλ. επίσης την έκθεση της Επιτροπής της Βενετίας [CDL-AD(2010)004], παράγραφοι 46 και 51· τη σύσταση CM/Rec(2010)1 της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, παράγραφος 55.

(85)      Πληροφορίες που έδωσε η Βουλγαρία για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου, σ. 7.

(86)      Σύσταση CM/Rec(2010)12 της Επιτροπής Υπουργών προς τα κράτη μέλη σχετικά με τους δικαστές: ανεξαρτησία, αποδοτικότητα και αρμοδιότητες, παράγραφος 55: «τα συστήματα στα οποία οι κύριες αποδοχές των δικαστών εξαρτώνται από την απόδοση θα πρέπει να αποφεύγονται, καθώς θα μπορούσαν να προκαλέσουν προβλήματα στην ανεξαρτησία της δικαιοσύνης».

(87)      COM(2019) 498, σ. 6, υποσημείωση 29· Επιτροπή της Βενετίας [CDL-AD(2020)017], παράγραφος 29.

(88)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη Βουλγαρία, σ. 12-13. Όσον αφορά το επίπεδο των τελών σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, βλ. διαγράμματα 24 και 25, Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για το 2021.

(89)      Σύμφωνα με το ισχύον σύστημα νομικής συνδρομής στη Βουλγαρία, ακόμη και άτομα των οποίων το εισόδημα βρίσκεται στο όριο ή ελαφρώς κάτω από το όριο της φτώχειας που καθορίζεται από την Eurostat, δεν δικαιούνται νομική συνδρομή. Διάγραμμα 24, Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για το 2021.

(90)      Διάγραμμα 25, Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για το 2021.

(91)      Στην πράξη, επί του παρόντος, δεν υπάρχει δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής υπόθεσης· δεν υπάρχει δυνατότητα συμμετοχής σε ακροαματική διαδικασία μέσω βιντεοδιάσκεψης· δεν υπάρχει δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής υπόθεσης. Βλ. επίσης διαγράμματα 39 και 45, Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για το 2021.

(92)      Ειδικότερα, κυρίως λόγω της ευρέως διαδεδομένης διαφθοράς, του κοινωνικού στιγματισμού, της αδυναμίας πρόσβασης στο δικαστικό σύστημα, των προκαταλήψεων λόγω φύλου μεταξύ υπαλλήλων των αρχών επιβολής του νόμου, συμπεριλαμβανομένης της αστυνομίας, και λόγω των περιορισμένων γνώσεων των δικαστών και των αρχών επιβολής του νόμου σχετικά με τη Σύμβαση του 1979 για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών. Παρατηρήσεις που υπέβαλε το Περιφερειακό Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCHR) για την Ευρώπη σχετικά με την έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου, σ. 2.

(93)      Διαγράμματα 39 έως 44, Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για το 2021· οι πληροφορίες ελήφθησαν κατά την επίσκεψη στη χώρα. (π.χ. Ένωση Εισαγγελέων στη Βουλγαρία· Βουλγαρική Ένωση Δικαστών).

(94)      Πληροφορίες που έδωσε η Βουλγαρία για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου, σ. 11. Σημειώνεται ότι το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα μπορούσε να τροποποιηθεί περαιτέρω και τα εν λόγω έργα ενδέχεται τελικά να αποσυρθούν από το τελικό σχέδιο.

(95)      Διάγραμμα 41, Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για το 2021.

(96)      Διάγραμμα 42, Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για το 2021.

(97)      Διάγραμμα 44, Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για το 2021.

(98)      Το ΑΔΣ απέστειλε διευκρίνιση σχετικά με το σχέδιο δράσης — ψηφιοποίηση. Όσον αφορά το UCIS, η προαναφερθείσα διευκρίνιση, καθώς και τα ενδιαφερόμενα μέρη κατά τη διάρκεια των επισκέψεων στη χώρα ενημέρωσαν σχετικά με τη δυσαρέσκεια των δικαστών και του προσωπικού, γεγονός που οδήγησε στην αναστολή του συστήματος στις 16.9.2020 (περαιτέρω παράταση έως τις 31.12.2020) για νέες υποθέσεις. Σύμφωνα με τη διευκρίνιση του ΑΔΣ ανακοινώθηκε ότι με την απόφαση της ολομέλειας, με έναρξη ισχύος την 1η Ιανουαρίου 2021 έως την 1η Ιουνίου 2021, όλα τα δικαστήρια θα συνεχίσουν τις νέες υποθέσεις.

(99)      «Ανάπτυξη και εφαρμογή ενιαίου συστήματος πληροφοριών για τα δικαστήρια — UCIS» και «Δημιουργία εξειδικευμένου συστήματος πληροφοριών για την παρακολούθηση και την ανάλυση των παραγόντων που σχετίζονται με την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη της δικαστικής περιφέρειας και τον φόρτο εργασίας των δικαστηρίων — SISMA».

(100)      Πιο συγκεκριμένα, τα ενδιαφερόμενα μέρη ανέφεραν ότι όλα εφαρμόζονται σε έντυπη μορφή και στη συνέχεια κωδικοποιούνται στο σύστημα. Το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο υλοποιεί σειρά έργων, τα οποία χρηματοδοτούνται από δημοσιονομικούς πόρους και από προγράμματα εξωτερικών επιχορηγήσεων, για τη βελτίωση και την ενίσχυση της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης και τη διευκόλυνση της προσβασιμότητάς της.

(101)      Τμήμα Δικαστών του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου, Έκτακτη συνεδρίαση, Πρωτόκολλο βραχυπρόθεσμης εφαρμογής αριθ. 9, 15 Μαρτίου 2020.

(102)      Όπως αυτές που αφορούν την επανεξέταση της προφυλάκισης ή τη λήψη μέτρων για την προστασία θυμάτων και για την προστασία παιδιών. Βλ. επίσης Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, «Coronavirus COVID-19 outbreak in the EU Fundamental Rights Implications» (Η έξαρση της νόσου COVID-19 στην ΕΕ — Επιπτώσεις για τα θεμελιώδη δικαιώματα), σ. 3.

(103)      Παρατηρήσεις που υπέβαλε το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

(104)      Συνεδρίαση του Τμήματος Δικαστών, πρωτόκολλο αριθ. 3, 2 Φεβρουαρίου 2021· συνεδρίαση του Τμήματος Δικαστών, πρωτόκολλο αριθ. 6, 23 Φεβρουαρίου 2021. Το Δικαστικό Τμήμα του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου απέρριψε την πρόταση της Επιτροπής Βεβαιώσεων και Διαγωνισμών προς το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο να μην χορηγήσει πρόσθετες θέσεις στο Ειδικό Ποινικό Δικαστήριο και, στη συνέχεια, ενέκρινε δύο νέες θέσεις που θα προστεθούν στο προσωπικό του Ειδικού Ποινικού Δικαστηρίου.

(105)      Διαγράμματα 29-31, Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για το 2021.

(106)      Νόμος για την τροποποίηση και τη συμπλήρωση του νόμου σχετικά με τους δικηγορικούς συλλόγους https://www.parliament.bg/bg/laws/ID/163509 .

(107)      Διαγράμματα 9 και 10, Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για το 2021. Σημειώνεται ότι δεν υπάρχει εναρμονισμένη μεθοδολογία για τη μέτρηση των εν λόγω επιδόσεων.

(108)      Διαγράμματα 7 και 8, Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για το 2021.

(109)      Διάγραμμα 8, Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για το 2021.

(110)      Διαγράμματα 18 και 20, Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για το 2021.

(111)      Διεθνής Διαφάνεια, Δείκτης αντίληψης της διαφθοράς 2020, σ. 2-3. Το επίπεδο της εκλαμβανόμενης διαφθοράς κατηγοριοποιείται ως εξής: χαμηλό (η αντίληψη εμπειρογνωμόνων και διευθυντικών στελεχών επιχειρήσεων σχετικά με τη διαφθορά στον δημόσιο τομέα λαμβάνει βαθμολογία μεγαλύτερη από 79)· σχετικά χαμηλό (βαθμολογίες μεταξύ 79-60), σχετικά υψηλό (βαθμολογίες μεταξύ 59-50), υψηλό (βαθμολογίες κάτω του 50).

(112)      Το 2015 η βαθμολογία ήταν 41, ενώ το 2020 η βαθμολογία είναι 44. Η βαθμολογία αυξάνεται/μειώνεται σημαντικά όταν μεταβάλλεται πάνω από πέντε μονάδες· βελτιώνεται/επιδεινώνεται (μεταβολή 4-5 μονάδων)· είναι σχετικά σταθερή (μεταβολή από 1-3 μονάδες) την τελευταία πενταετία.

(113)      Τα στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου σχετικά με την αντίληψη και την εμπειρία των πολιτών και των επιχειρήσεων όσον αφορά τη διαφθορά, όπως αναφέρθηκαν πέρυσι, επικαιροποιούνται κάθε δεύτερο έτος. Τα πλέον πρόσφατα στοιχεία προέρχονται από το Ειδικό Ευρωβαρόμετρο 502 (2020) και από το Έκτακτο Ευρωβαρόμετρο 482 (2019).

(114)      Πληροφορίες που έδωσε η Βουλγαρία για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

(115)      12 172 551,64 BGN.

(116)      Πληροφορίες και παρατηρήσεις που ελήφθησαν από την Επιτροπή κατά της Διαφθοράς στο πλαίσιο της επίσκεψης στη Βουλγαρία.

(117)      Παρατηρήσεις που υπέβαλε η Επιτροπή κατά της Διαφθοράς. Βλ. επίσης το σχέδιο εθνικής στρατηγικής για την πρόληψη και την καταπολέμηση της διαφθοράς (2021-2027).

(118)      Πληροφορίες που έδωσε η Βουλγαρία για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου, σ. 1.

(119)

     Ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου για το 2020, σ. 41-43.

(120)      Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης, Η OLAF συνιστά ανάκτηση σχεδόν 6 εκατ. EUR μετά από εικαζόμενη κατάχρηση εξουσίας σε βουλγαρικό υπουργείο — Δελτίο τύπου αριθ. 04/2021 της ΕΕ.

(121)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη Βουλγαρία, σ. 16. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια του Ιουνίου 2021 το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε κυρώσεις σε βάρος ορισμένων Βουλγάρων πολιτών (συμπεριλαμβανομένου ενός πρώην μέλους του Κοινοβουλίου) για πράξεις διαφθοράς σύμφωνα με τον αμερικανικό νόμο Global Magnitsky. Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, Specially designated nationals list update (Επικαιροποίηση καταλόγου ειδικώς σεσημασμένων πολιτών) — 2 Ιουνίου 2021.

(122)

     Εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο με το ψήφισμα αριθ. 57 της 2ας Απριλίου 2020. Ο ρόλος του κώδικα δεοντολογίας των δημοσίων υπαλλήλων στο σύστημα ακεραιότητας του δημόσιου τομέα εξετάζεται επί του παρόντος με τη στήριξη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) στο πλαίσιο του έργου «Υλοποίηση της μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης». 

(123)

     Άρθρο 32 παράγραφος 1 στοιχείο 6 του νόμου για την καταπολέμηση της διαφθοράς και της δήμευσης παρανόμως αποκτηθέντων περιουσιακών στοιχείων.

(124)

     Εθνοσυνέλευση της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας (2017), Κανονισμός οργάνωσης και λειτουργίας της Εθνοσυνέλευσης.

(125)

     Όπως ανοικτές ή κλειστές διαδικασίες και αποφάσεις των αρμόδιων φορέων.

(126)      Το Υπουργείο Εσωτερικών έχει παράσχει πολλές κάμερες σώματος (έργο χρηματοδοτούμενο από το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), οι οποίες έχουν εγκατασταθεί από το 2021.

(127)

     Έκθεση εσωτερικής ασφάλειας: κατά την περίοδο 2014-2020, οκτώ τροχονόμοι καταδικάστηκαν. Επιπλέον, σχετικές πληροφορίες ελήφθησαν κατά την επίσκεψη στη Βουλγαρία.

(128)      Το 2020 υποβλήθηκαν εγκαίρως 83 316 δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων και συμφερόντων προσώπων που εργάζονται στη δημόσια διοίκηση (δηλαδή 250 λιγότερες σε σχέση με το 2019). Σε 46 περιπτώσεις σημειώθηκε παραβίαση των διοικητικών κανόνων (δηλαδή μείωση κατά 38 % σε σύγκριση με το 2019)· και επιβλήθηκαν κυρώσεις σε δύο περιπτώσεις (δηλαδή μείωση κατά 50 % σε σύγκριση με το 2019). Το 2020 οι εσωτερικές επιθεωρήσεις διενήργησαν 4 750 επαληθεύσεις (δηλαδή μείωση κατά 23 % σε σύγκριση με το 2019). Το 2020 διαπιστώθηκαν 21 διοικητικές παραβάσεις (σε σύγκριση με έξι παραβάσεις για το 2019)· με την εφαρμογή κυρώσεων σε τέσσερις περιπτώσεις, επιπλέον των εννέα περιπτώσεων λήξης της εργασιακής σχέσης λόγω ασυμβιβάστου (δηλαδή ο ίδιος αριθμός με το 2019). Για το 2020 ο αριθμός των δηλώσεων περιουσιακών στοιχείων των ανώτερων δημόσιων λειτουργών που ελήφθησαν και διεκπεραιώθηκαν μειώθηκε κατά περίπου 36 % σε σύγκριση με το 2019. Ο αριθμός των δηλώσεων που δεν υποβλήθηκαν ή υποβλήθηκαν εκπρόθεσμα αυξήθηκε κατά περίπου 160 % το 2020, σε σύγκριση με το 2019. Πληροφορίες που έδωσε η Βουλγαρία για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου.

(129)      Το 2020 η Επιτροπή Κατά της Διαφθοράς διενήργησε 28 επαληθεύσεις (σε σύγκριση με τις 17 το 2019) σε περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων και ασυμβιβάστου. Το 2020 εκδόθηκαν συνολικά 30 αποφάσεις που διαπιστώνουν σύγκρουση συμφερόντων, ενώ το 2019 εκδόθηκαν 14 τέτοιες αποφάσεις. Πληροφορίες που έδωσε η χώρα για την κατάρτιση της έκθεσης για το κράτος δικαίου του 2021. Βλ. επίσης GRECO (Ομάδα χωρών κατά της διαφθοράς), Fourth Evaluation round — Second Compliance Report (Τέταρτος γύρος αξιολόγησης — Δεύτερη έκθεση συμμόρφωσης, συστάσεις iii και iv), παράγραφος 11. Η GRECO κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι συστάσεις iii και iv σχετικά με τη δημοσιοποίηση περιουσιακών στοιχείων, τη γνωστοποίηση και τη διαπίστωση των συγκρούσεων συμφερόντων και των επιπτώσεών τους στην πρόληψη και τον εντοπισμό της διαφθοράς έχουν εφαρμοστεί ικανοποιητικά.

(130)      Όπως αναφέρεται στην έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, από ανάλυση που πραγματοποίησε το Εθνικό Κέντρο Κοινοβουλευτικών Ερευνών, η οποία κάλυπτε την περίοδο από τον Απρίλιο του 2017 έως τον Δεκέμβριο του 2019, προκύπτει ότι σχεδόν το 37 % των νομικών πράξεων που θεσπίζονται τροποποιούν άλλες πράξεις με την εισαγωγή τροπολογιών, μεταξύ άλλων και μέσω των μεταβατικών και των τελικών διατάξεων της τροποποιητικής πράξης. Διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη είχαν εκφράσει σοβαρές ανησυχίες, καθώς θεώρησαν ότι αυτή η πρακτική όχι μόνο επηρεάζει αρνητικά τη διαφάνεια της νομοθετικής διαδικασίας στη χώρα, αλλά θα μπορούσε, σε ορισμένες περιπτώσεις, να αποτελεί ένδειξη παράτυπων πρακτικών άσκησης πίεσης και επιρροής από ομάδες συμφερόντων.

(131)      Άρθρο 123 (σχετικά με την προστασία μαρτύρων) του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

(132)      Γενική Διεύθυνση Εθνικής Αστυνομίας.

(133)      Πληροφορίες που έδωσε η Βουλγαρία για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου, σ. 29.

(134)      Σύμφωνα με τον παγκόσμιο δείκτη ελευθερίας του Τύπου των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα για το 2021, η Βουλγαρία κατατάσσεται στην 112η θέση από τις 180 υπό παρακολούθηση χώρες, μία θέση χαμηλότερη σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (η τελευταία θέση στην ΕΕ).

(135)      Νόμος για τη ραδιοφωνία και την τηλεόραση.

(136)      Δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα, τεύχος 109/2020.

(137)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη Βουλγαρία, σ. 20.

(138)      Νομοθετικό διάταγμα αριθ. 113/29.3.2021 και νομοθετικό διάταγμα αριθ. 177/29.4.2021.

(139)      Πληροφορίες που ελήφθησαν από το CEM κατά την επίσκεψη στη χώρα.

(140)      Πληροφορίες που ελήφθησαν στο πλαίσιο της επίσκεψης στη Βουλγαρία και του Παρατηρητηρίου για την πολυφωνία στα μέσα μαζικής επικοινωνίας (2021) στη Βουλγαρία, σ. 12. Το υψηλό επίπεδο συγκέντρωσης καταγράφεται στον τηλεοπτικό τομέα (92 % του συνολικού μεριδίου αγοράς των 4 σημαντικότερων ιδιοκτητών). Τα σωρευτικά ποσοστά ακροαματικότητας των 4 κορυφαίων ομίλων τηλεοπτικών μέσων μαζικής επικοινωνίας (74 %) και των 4 πρώτων ραδιοφωνικών ομίλων (79 %) είναι επίσης ενδεικτικά της υψηλής συγκέντρωσης. Ο τομέας των ηλεκτρονικών μέσων μαζικής επικοινωνίας χαρακτηρίζεται από έλλειψη ακριβών δεδομένων.

(141)      2021 Media Pluralism Monitor (Παρατηρητήριο για την πολυφωνία στα μέσα μαζικής επικοινωνίας 2021), σ. 15.

(142)      Δημοσιογράφοι χωρίς σύνορα, Βουλγαρία.

(143)      Media Pluralism Monitor 2021 (Παρατηρητήριο για την πολυφωνία στα μέσα μαζικής επικοινωνίας 2021), Βουλγαρία, σ. 14.

(144)      Υπουργείο Οικονομικών (2019), Εθνικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Βουλγαρίας 2030.

(145)      Οι σχετικές πληροφορίες ελήφθησαν κατά την επίσκεψη στη Βουλγαρία.

(146)      2021 Media Pluralism Monitor (Παρατηρητήριο για την πολυφωνία στα μέσα μαζικής επικοινωνίας 2021), Βουλγαρία, σ. 7.

(147)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη Βουλγαρία, σ. 22-23.

(148)      Οι σχετικές πληροφορίες ελήφθησαν κατά την επίσκεψη στη Βουλγαρία.

(149)      Οι αρχές δεν απάντησαν σε καμία από τις καταχωρίσεις. Συμβούλιο της Ευρώπης, Πλατφόρμα για την προώθηση της προστασίας της δημοσιογραφίας και της ασφάλειας των δημοσιογράφων.

(150)      Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα, Βουλγαρία.

(151)      Άρθρο 87 του Συντάγματος: Οποιοδήποτε μέλος της Εθνοσυνέλευσης ή του Υπουργικού Συμβουλίου έχει το δικαίωμα να υποβάλει σχέδιο νόμου. Το σχέδιο νόμου εγκρίνεται από την Εθνοσυνέλευση μετά από δύο αναγνώσεις. Το εγκριθέν σχέδιο νόμου διαβιβάζεται στον πρόεδρο της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας, ο οποίος υπογράφει διάταγμα για τη δημοσίευση του νόμου. Ο νόμος δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα και αρχίζει να ισχύει τρεις ημέρες μετά τη δημοσίευσή του, εκτός αν οι διατάξεις του ορίζουν διαφορετικά. Βλ. επίσης το πρόσφατο σχέδιο μεταρρύθμισης του Συντάγματος που αναφέρεται στην υποσημείωση 40, σύμφωνα με το οποίο το δικαίωμα νομοθετικής πρωτοβουλίας εκτείνεται και στα δικαστικά συμβούλια. Ωστόσο η ρύθμιση αυτή δεν συμπεριλήφθηκε τελικά στο σχέδιο της μεταρρύθμισης.

(152)      COM(2019) 498, σ. 3.

(153)      Με το διάταγμα αριθ. 21 της 14ης Φεβρουαρίου 2020 τροποποιήθηκε η αρχική ημερομηνία έναρξης ισχύος του διατάγματος (αριθ. 240 του Υπουργικού Συμβουλίου του 2019) για τη θέσπιση του Εθνικού Μηχανισμού Παρακολούθησης.

(154)      Η προσφυγή ασκήθηκε από τη ΜΚΟ που θίγεται από την ακύρωση της αρχικής διαδικασίας για την επιλογή του αποκαλούμενου συμβουλίου πολιτών στο πλαίσιο του μηχανισμού εκ των υστέρων παρακολούθησης.

(155)      Θεσπίστηκε με την απόφαση αριθ. 885 του Υπουργικού Συμβουλίου, της 3ης Δεκεμβρίου 2020.

(156)      Οι βασικοί νόμοι ορίζονται από το Συμβούλιο Διοικητικής Μεταρρύθμισης, μετά από 5ετή θητεία, σύμφωνα με τον νόμο του 2016 για τις νομικές πράξεις.

(157)      Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. https://www.parliament.bg/pub/NCIOM/2021 .

(158)      Κατά τη διάρκεια της 44ης Εθνοσυνέλευσης, πάνω από το 60 % των σχεδίων νόμου προτάθηκαν από μέλη του Κοινοβουλίου. — Μελέτη της νομοθετικής δραστηριότητας της Εθνοσυνέλευσης (Απρίλιος 2017 – Μάρτιος 2021), σ. 9.

(159)      Μελέτη της νομοθετικής δραστηριότητας της Εθνοσυνέλευσης (Απρίλιος 2017 – Μάρτιος 2021), σ. 62.

(160)      Η μεθοδολογία της εκτίμησης των επιπτώσεων επικαιροποιήθηκε το 2019. Τον Φεβρουάριο του 2021 το Συμβούλιο Διοικητικής Μεταρρύθμισης (συμβουλευτικό όργανο του Υπουργικού Συμβουλίου) ενέκρινε νέα υποδείγματα και κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις εκτιμήσεις επιπτώσεων. Η κυβέρνηση δημοσιεύει επίσης τον κατάλογο των εκτιμήσεων επιπτώσεων στον ιστότοπό της για διαβουλεύσεις: www.strategy.bg .

(161)      Από τον ιστότοπο του Κοινοβουλίου προκύπτει ότι τα σχέδια νόμων του Υπουργικού Συμβουλίου περιέχουν τα εν λόγω έγγραφα.

(162)      Μελέτη της νομοθετικής δραστηριότητας της Εθνοσυνέλευσης (Απρίλιος 2017 – Μάρτιος 2021), σ. 16 και σ. 20.

(163)      Υπουργικό Συμβούλιο (2020), Κατευθυντήριες γραμμές για την εκ των υστέρων εκτίμηση των επιπτώσεων.

(164)      Στο 93 % του σχεδίου νόμου — Βλ. μελέτη της νομοθετικής δραστηριότητας της Εθνοσυνέλευσης (Απρίλιος 2017 – Μάρτιος 2021), σ. 56-57.

(165)      Βλ. προηγούμενη παραπομπή.

(166)      Στο 9 % του νομοσχεδίου — Βλ. μελέτη της νομοθετικής δραστηριότητας της Εθνοσυνέλευσης (Απρίλιος 2017 – Μάρτιος 2021), σ. 59.

(167)      Στο 37 % των προτεινόμενων σχεδίων νόμων, οι τελικές και μεταβατικές διατάξεις τροποποίησαν άλλες νομοθετικές πράξεις, δηλαδή σε ποσοστό 2 % περισσότερο σε σύγκριση με την προηγούμενη Εθνοσυνέλευση. Μελέτη της νομοθετικής δραστηριότητας της Εθνοσυνέλευσης (Απρίλιος 2017 – Μάρτιος 2021), σ. 46. (Π.χ. εισαγωγή τροποποιήσεων στον Ποινικό Κώδικα μέσω του Ναυτικού Εμπορικού Κώδικα, ώστε η μη ρυθμισμένη μεταφορά ανθρώπων να αποτελεί ποινικό αδίκημα, παρά το γεγονός ότι ήδη τιμωρείται βάσει της διοικητικής νομοθεσίας).

(168)      Έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου, κεφάλαιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη Βουλγαρία, σ. 25.

(169)      Οι σχετικές πληροφορίες ελήφθησαν κατά την επίσκεψη στη Βουλγαρία. Για παράδειγμα, βλ. νόμο για τη θέσπιση μηχανισμού λογοδοσίας και ποινικής ευθύνης του γενικού εισαγγελέα και των αναπληρωτών του, όπου οι τροποποιήσεις μεταξύ των δύο αναγνώσεων εισήχθησαν στη λήξη της προθεσμίας και εγκρίθηκαν αμέσως μετά χωρίς να πραγματοποιηθεί διεξοδικός διάλογος. Πληροφορίες για τη διαδικασία διατίθενται στη διεύθυνση https://www.parliament.bg/bg/bills/ID/163448.

(170)      Εθνοσυνέλευση της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας (2020),    Απόφαση για την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης — 13 Μαρτίου 2020, και Εθνοσυνέλευση της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας (2020), Απόφαση για παράταση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης — 3 Απριλίου 2020. Με την απόφαση αυτή παραχωρήθηκαν εκτενείς εξουσίες στην κυβέρνηση, ώστε να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την αντιμετώπιση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης.

(171)      Νόμος για την τροποποίηση και συμπλήρωση του νόμου για την υγεία.

(172)      Άρθρο 63 του νόμου για την υγεία. Σύμφωνα με αυτό το νέο καθεστώς, το Υπουργικό Συμβούλιο θα έχει τη δυνατότητα να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για συγκεκριμένη χρονική περίοδο κατόπιν εισήγησης του υπουργού Υγείας. Αυτό θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα να εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται ορισμένα από τα μέτρα που ελήφθησαν στο πλαίσιο της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, αλλά και να θεσπιστούν νέα μέτρα, παρά τη λήξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης.

(173)      Κατόπιν αιτήματος του προέδρου της Δημοκρατίας· Συνταγματικό Δικαστήριο, υπόθεση αριθ. 7 του 2020.

(174)      Απόφαση αριθ. 10 του Συνταγματικού Δικαστηρίου του 2020 στην υπόθεση αριθ. 7 του 2020, 23 Ιουλίου 2020.

(175)      Πληροφορίες που έδωσε η Βουλγαρία για την κατάρτιση της έκθεσης του 2021 για το κράτος δικαίου, σ. 42-43.

(176)      Υπόθεση του Συνταγματικού Δικαστηρίου αριθ. 13 του 2020.

(177)      Απόφαση αριθ. 2 του Συνταγματικού Δικαστηρίου του 2021 σχετικά με την υπόθεση αριθ. 13 του 2020.

(178)      Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. σχέδιο δράσης με μέτρα για την αντιμετώπιση των ανησυχιών που εκφράστηκαν στην έκθεση του 2020 για το κράτος δικαίου — https://www.strategy.bg/StrategicDocuments/View.aspx?lang=bg-BG&Id=1314 .

(179)      Σχέδιο νόμου 054-01-60 — Σχέδιο νόμου για την τροποποίηση και συμπλήρωση του νόμου για τα νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.

(180)      Οι ανησυχίες που έχουν διατυπωθεί από ενδιαφερόμενα μέρη στις γνώμες που δημοσίευσαν στον ιστότοπο του Κοινοβουλίου στο πλαίσιο της διαδικασίας θέσπισης του νόμου, αφορούν, μεταξύ άλλων, τους περιορισμούς της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι και της ελεύθερης κυκλοφορίας κεφαλαίων, καθώς και τη δημοσιότητα του μητρώου η οποία θα μπορούσε επίσης να προβλέπεται σε εκτελεστικές πράξεις (βλ. τις παρατηρήσεις που υπέβαλε το Βουλγαρικό Κέντρο για τις Μη Κερδοσκοπικές Οργανώσεις, το Βουλγαρικό Φόρουμ Επιχορηγήσεων, η Βουλγαρική Επιτροπή του Ελσίνκι), https://www.parliament.bg/bg/bills/ID/157496 .

(181)      Στο ίδιο πνεύμα, βλ. δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απόφαση της 18ης Ιουνίου 2020, Επιτροπή κατά Ουγγαρίας, C-78/18.

(182)      Μόλις λήξει η θητεία μιας Εθνοσυνέλευσης, τα εκκρεμή σχέδια νόμων παύουν να ισχύουν. Μπορούν να επανεισαχθούν με την επόμενη Εθνοσυνέλευση, ωστόσο, η νομοθετική διαδικασία θα πρέπει να ξεκινήσει από την αρχή.

(183)      Βλ. την αξιολόγηση από τη Civicus, Βουλγαρία. Οι βαθμολογίες δίνονται σε κλίμακα πέντε κατηγοριών, οι οποίες ορίζονται ως: ανοιχτό, περιορισμένο, εμποδισμένο, κατεσταλμένο και κλειστό.

(184)      Οι σχετικές πληροφορίες ελήφθησαν κατά την επίσκεψη στη Βουλγαρία.

(185)      Παρατηρήσεις που υπέβαλε το Περιφερειακό Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCHR) για την Ευρώπη σχετικά με την έκθεση του 2021 για το κράτος δικαίου, σ. 8-9.