Ψήφισμα της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Η σύμπραξη της ευρωπαϊκής κοινωνίας των πολιτών για το βιώσιμο μέλλον μας — Συμβολή της ΕΟΚΕ στην Κοινωνική σύνοδο κορυφής του Πόρτο»

(2021/C 286/02)

Εισηγητές:

ο κ. Stefano MALLIA (Ομάδα Ι) ο κ. Oliver RÖPKE (Ομάδα ΙΙ) ο κ. Séamus BOLAND (Ομάδα III)

Κατά τη σύνοδο ολομέλειάς της που πραγματοποιήθηκε στις 27 και 28 Απριλίου 2021 (συνεδρίαση της 28ης Απριλίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε το ακόλουθο ψήφισμα με 225 ψήφους υπέρ, μία ψήφο κατά έξι αποχές.

Η Κοινωνική σύνοδος κορυφής του Πόρτο της 7ης Μαΐου 2021 αποτελεί μοναδική ευκαιρία για να θέσει η ΕΕ τους πολίτες στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Ευκαιρία να αποδείξουμε πως η ΕΕ και τα κράτη μέλη δρουν από κοινού με τους πολίτες της με σκοπό την ευημερία τους, χωρίς να αφήνουν κανέναν στο περιθώριο. Πρόκειται για την κορύφωση των ευρωπαϊκών φιλοδοξιών για βιώσιμες, καινοτόμες, ανταγωνιστικές και συνεκτικές κοινωνίες, που θα οδηγήσουν την ΕΕ στο έτος 2030 και πέραν αυτού και θα της επιτρέψουν να ανταποκριθεί και να εκμεταλλευτεί τις προκλήσεις της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης. Η σύνοδος πρέπει επίσης να υποστηρίξει την οικονομία και την κοινωνία μας στην επίτευξη αειφορίας, δίνοντας ίσο βάρος στην οικονομική, την κοινωνική και την περιβαλλοντική διάσταση.

Η πανδημία COVID-19 κατέστησε ακόμα πιο επείγουσα την ανάγκη μιας τακτικής που θα επικεντρώνεται εξίσου στην κοινωνική και την περιβαλλοντική πτυχή των κοινωνιών και των οικονομιών μας. Οι πολίτες βίωσαν την πανδημία COVID-19 ως πανδημία με θύμα τον άνθρωπο και, καθώς η Ευρώπη κινείται αργά προς την κοινωνικοοικονομική ανασυγκρότηση και οικοδομεί τον Ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων (ΕΠΚΔ), οι λαοί και οι κοινότητες πρέπει να παραμείνουν σταθερά στο επίκεντρο. Υπό αυτό το πρίσμα, το σχέδιο δράσης για τον ΕΠΚΔ δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρο.

Μια δήλωση του Πόρτο θα πρέπει να δεσμεύει όλους τους θεσμικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς φορείς ως προς την υλοποίηση του σχεδίου δράσης, αξιοποιώντας τον διάλογο πολιτών και των κοινωνικό διάλογο. Πρόκειται για ορόσημο για την Ευρώπη που θα κάνει τα ουσιαστικά επόμενα βήματα προς μια βιώσιμη και αειφόρο ένωση.

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) καλεί τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να αναλάβουν δράση με μέλημα τα εξής:

1.

Το σχέδιο δράσης για τον ΕΠΚΔ πρέπει να καταστεί αποτελεσματικό μέσο που θα επιτρέπει σε όλους τους παράγοντες να λειτουργούν συμπράττοντας και να οικοδομήσουν πιο ίσες, βιώσιμες, πολυδεκτικές και ανθεκτικές ευρωπαϊκές κοινωνίες. Όλες οι διαστάσεις της κοινωνίας των πολιτών όπως εκπροσωπούνται εντός της ΕΟΚΕ έχουν θεμελιώδη συνεισφορά στην επιτυχία της διαδικασίας. Όλοι οι πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία, των εθνοτικών και μειονοτικών ομάδων, των πιο ευάλωτων και περιθωριοποιημένων, πρέπει να είναι σε θέση να συμμετάσχουν, να ταυτιστούν και να βρουν ελπίδα στο όραμα και τη μελλοντική υλοποίηση του ΕΠΚΔ, μέσω της ενεργού συμμετοχής της ευρωπαϊκής κοινωνίας των πολιτών. Ιδιαίτερη αναγνώριση και στήριξη θα πρέπει να δοθεί στην κοινωνική οικονομία, που επιτελεί καθοριστική λειτουργία στην αντιμετώπιση των ακάλυπτων κοινωνικών αναγκών, την άμβλυνση της φτώχειας και τη μείωση των ανισοτήτων.

2.

Οι πιο ίσες, βιώσιμες, πολυδεκτικές και ανθεκτικές ευρωπαϊκές κοινωνίες δεν θα είναι εφικτές χωρίς ουσιαστική συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και αποτελεσματικό διάλογο με τους κοινωνικούς εταίρους και την κοινωνία των πολιτών. Η μέτρηση και η ενημέρωση ως προς την επίδραση της κοινωνίας των πολιτών, η ευαισθητοποίηση σχετικά με τη θετική τους συνεισφορά και η δημιουργία ευνοϊκού νομικού περιβάλλοντος και μείγματος πολιτικών έχουν τεράστια σημασία.

3.

Η σύλληψη και η δημιουργία ανθεκτικών πολυδεκτικών, ίσων και βιώσιμων κοινωνιών προϋποθέτει πρωτοβουλίες από τη βάση, που θα στηρίζονται σε νέους ορισμούς της ευημερίας και της ανάπτυξης πέραν του ΑΕγχΠ, καθώς και στην επένδυση στην κοινωνική καινοτομία, με σεβασμό παράλληλα προς τις απόψεις και τα δικαιώματα των πολιτών. Επιπλέον, προβάλλει επιτακτική η σημασία οι περιορισμοί δικαιωμάτων που επιβλήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας να μη συνεχιστούν μετά το τέλος της.

4.

Η Ευρώπη πρέπει να συνεχίσει ενωμένη και με αλληλεγγύη, σε πνεύμα διαλόγου πολιτών και κοινωνικού διαλόγου, όπως συμβαίνει κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ο ΕΠΚΔ υποστηρίζει μια κοινωνική οικονομία της αγοράς, κλιμακώνοντας και προσαρμόζοντας το κοινωνικό μοντέλο στις αλλαγές του μέλλοντος. Για την ανάπτυξη κοινωνικής ανθεκτικότητας και βιωσιμότητας, το σχέδιο δράσης για τον ΕΠΚΔ πρέπει να εξασφαλίζει ευρεία ευημερία και πολυδεκτική αγορά εργασίας όπου οι διακρίσεις θα απαγορεύονται και οι θέσεις εργασίας θα είναι σταθερές και καλά αμειβόμενες.

5.

Στον απόηχο της πανδημίας, μέσω κοινωνικού διαλόγου, τα θεσμικά όργανα και οι κοινωνικοί εταίροι πρέπει να βρουν λύσεις που θα ενισχύουν την κοινωνική ανθεκτικότητα των οικονομιών μας με νέα και ανοιχτή νοοτροπία απέναντι στην αλλαγή, επιδιώκοντας παράλληλα την καθιέρωση ελάχιστων προτύπων προστασίας και ίσων ευκαιριών, με έμφαση στην επάρκεια των μισθών, τις διακρίσεις λόγω φύλου, τη στήριξη των νέων εργαζομένων και την προστασία των επισφαλών εργαζομένων και των μεταναστών.

6.

Μία από τις κύριες οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις στην Ευρώπη συνίσταται στην τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης, της δημιουργίας θέσεων εργασίας και της συμμετοχής στην απασχόληση (συμπεριλαμβανομένων των γηραιότερων και των νεότερων πολιτών, των γυναικών, των πλέον απομακρυσμένων από την αγορά εργασίας, των ανενεργών ατόμων), τη μείωση της ανεργίας, ιδίως των νέων, και την ενίσχυση της θέσης των γυναικών στην αγορά εργασίας. Η εξασφάλιση της ανταγωνιστικής βάσης για επενδύσεις αποτελεί σημαντικό στοιχείο για να γίνουν όλα αυτά πραγματικότητα.

7.

Η ανταγωνιστικότητα και η αυξημένη παραγωγικότητα με βάση τις δεξιότητες και τη γνώση αποτελούν θεμιτό μέσο για τη διατήρηση της ευημερίας των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Η οικονομική ανάπτυξη και η ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς αποτελούν σημαντικό στοιχείο για την ενίσχυση της κοινωνικής διάστασης της ΕΕ. Πρέπει να ενισχύσουμε τα δυνατά σημεία του ευρωπαϊκού μας συστήματος κοινωνικής οικονομίας της αγοράς, εξαλείφοντας παράλληλα τις αδυναμίες, και προσαρμόζοντάς το κατ’ αυτόν τον τρόπο ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται στις μελλοντικές προκλήσεις.

8.

Όλα τα κύρια συστατικά των οικονομιών και των κοινωνιών μας πρέπει να είναι έτοιμα να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που προσφέρει η ψηφιοποίηση και η μετάβαση στην πράσινη οικονομία. Προαπαιτούμενο για αυτό είναι η προθυμία και η ικανότητα υλοποίησης διαρθρωτικών αλλαγών, είτε πρόκειται για τις αγορές εργασίας είτε για την κοινωνική ασφάλεια, την εκπαίδευση, την κατάρτιση ή τη φορολογία. Αυτό προϋποθέτει μια πραγματική κυριότητα των μεταρρυθμίσεων από τα κράτη μέλη, που θα συντονίζονται και θα διευκολύνονται από πλαίσια και δράσεις ενωσιακού επιπέδου, όπως το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο. Τούτο είναι καθοριστικής σημασίας για την ενθάρρυνση των επιχειρήσεων να επενδύσουν στην Ευρώπη.

9.

Ο συνδυασμός ενός ολοένα γηράσκοντος πληθυσμού και ενός συρρικνούμενου εργατικού δυναμικού σημαίνει ότι ολοένα μεγαλύτερος αριθμός ηλικιωμένων θα είναι οικονομικά εξαρτημένος, εκτός αν καταφέρουμε να διευρύνουμε το εργατικό δυναμικό μέσο πιο πολυδεκτικών αγορών εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της ενεργοποίησης ομάδων που σήμερα αποκλείονται ή υποεκπροσωπούνται στην αγορά εργασίας. Απαιτείται ανάληψη δράσης για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που βιώνουν τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στα κράτη μέλη. Η δημογραφική αλλαγή συνεπάγεται επίσης την ανάγκη για ευπροσάρμοστα και ευέλικτα εκπαιδευτικά συστήματα, αγορές εργασίας και συστήματα πρόνοιας. Αυτές οι προκλήσεις δεν αποτελούν κατ’ ανάγκην προβλήματα, αλλά ευκαιρίες για την επίτευξη θετικών αποτελεσμάτων.

10.

Το σχέδιο δράσης πρέπει να είναι συγκεκριμένο και απτό, με μετρήσιμες δράσεις, και να συνοδεύεται από πλαίσια εποπτείας που θα συμφωνούνται από κοινού μεταξύ των αρμοδίων ενδιαφερόμενων φορέων, και θα εμπερικλείουν τα κοινωνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά κριτήρια. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τους πρωταρχικούς στόχους που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και καλεί τα κράτη μέλη να επιδείξουν φιλοδοξία κατά τον καθορισμό των δικών τους στόχων, ώστε όλα τα κράτη μέλη να συνεισφέρουν πραγματικά στην επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων.

11.

Καθώς η Ευρώπη περνά από την αντιμετώπιση της κρίσης στην ανάκαμψη, ο κοινωνικός διάλογος, η ενημέρωση, η διαβούλευση και η συμμετοχή των εργαζομένων, μέσω ικανών διαύλων, επιτελούν σημαντική λειτουργία στην οικονομική μετάβαση και στην καλλιέργεια της καινοτομίας στο χώρο εργασίας, ιδίως ενόψει της υπό εξέλιξη διπλής μετάβασης και των αλλαγών στον κόσμο της εργασίας.

12.

Ο μεσο-μακροπρόθεσμος αντίκτυπος της κρίσης COVID-19 στα ευρωπαϊκά συστήματα υγείας δεν λαμβάνεται δεόντως υπόψη στον ΕΠΚΔ. Η πανδημία απέδειξε πως η υγεία μπορεί να έχει άμεσο αντίκτυπο στην οικονομική και κοινωνική σταθερότητα, ακόμα και στην ΕΕ. Κατά την υλοποίηση του ΕΠΚΔ, πρέπει τα κράτη μέλη να πραγματοποιήσουν αυξημένες και αειφόρες επενδύσεις στην αναβάθμιση των δημόσιων υπηρεσιών και υποδομών υγείας, καθώς και στη βελτίωση του συντονισμού σε θέματα δημόσιας υγείας εντός και μεταξύ των κρατών μελών.

13.

Υπάρχουν υψηλές προσδοκίες ως προς την ανάληψη ισχυρής δέσμευσης στη σύνοδο από όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς όσον αφορά τη διατήρηση και την ανάπτυξη του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου με βάση ένα ισορροπημένο συνδυασμό δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Απευθύνουμε έκκληση στα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να επιδείξουν φιλοδοξία και αποφασιστικότητα.