Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Ir-rwol tal-ekonomija soċjali fil-ħolqien tal-impjiegi u fl-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali”

[Opinjoni esploratorja]

(2021/C 286/04)

Relatur:	Giuseppe GUERINI
Korelatur:	Cinzia DEL RIO

Konsultazzjoni	Il-Presidenza Portugiża tal-Kunsill, 26.10.2020
Bażi legali	Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropa
Sezzjoni kompetentii	Sezzjoni għas-Suq Uniku, il-Produzzjoni u l-Konsum
Adottata fis-sezzjoni	31.3.2021
Adottata fil-plenarja	27.4.2021
Sessjoni plenarja Nru	560
Riżultat tal-votazzjoni (favur/kontra/astensjonijiet)	239/2/1

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1.

Il-KESE jirringrazzja lill-Presidenza Portugiża talli talbet din l-Opinjoni u jemmen li huwa importanti li jiġu identifikati msieħba strateġiċi fl-awtoritajiet tal-ekonomija soċjali għall-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali u għall-bini ta’ Unjoni Ewropea li ttenni li l-funzjoni prinċipali tal-ekonomija hija li tkun għas-servizz tal-poplu. F’dan ir-rigward huwa jirrakkomanda li, fil-pjani nazzjonali ta’ rkupru u reżiljenza għall-ħruġ mill-kriżi pandemika, l-awtoritajiet tal-Istati Membri jipprevedu l-involviment wiesa’ tal-awtoritajiet tal-ekonomija soċjali.

1.2.

Il-KESE jqis li huwa meħtieġ li jiġu kkonsolidati l-kriterji operattivi adottati mill-istituzzjonijiet tal-Unjoni Ewropea biex jiġi promoss rikonoxximent adegwat tal-organizzazzjonijiet u l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali, fil-forom legali differenti li fihom jiġu kkostitwiti. Dawn il-kriterji jipprevedu li tingħata prijorità lill-għanijiet soċjali ta’ interess ġenerali, li tiġi adottata governanza demokratika u li fiha jipparteċipaw diversi partijiet ikkonċernati u li, anke meta tinkiseb “profittabbiltà limitata”, din tintuża għall-ilħuq tal-għanijiet statutorji.

1.3.

Sabiex jitkejlu l-impatti soċjali maħluqa mill-organizzazzjonijiet u l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali, il-KESE jemmen li hija meħtieġa sistema ta’ ċensiment statistiku għall-Unjoni Ewropea li tipprovdi data kwalifikata, komparabbli u aġġornata dwar il-konsistenza u l-impatt tas-settur.

1.4.

Il-KESE jemmen li meta r-rwol tal-ekonomija soċjali fil-ħolqien u ż-żamma tal-impjiegi jinvolvi ħaddiema żvantaġġati u f’żoni żvantaġġati, ikunu meħtieġa politiki ta’ appoġġ adegwati u li jistgħu jagħrfu r-rwol ta’ interess ġenerali ta’ dawn l-organizzazzjonijiet li, minkejja li għandhom status legali privat, jiżvolġu funzjoni essenzjalment pubblika.

1.5.

Dawn il-politiki ta’ appoġġ għandhom jissarrfu f’erba’ livelli: — politiki tat-tassazzjoni u sistema tat-taxxa li jirrikonoxxu l-funzjoni ta’ interess ġenerali; — politiki ta’ promozzjoni ta’ investimenti pubbliċi u privati li jrawmu l-iżvilupp ta’ finanzi b’impatt soċjali – anke permezz tal-ingranaġġ tal-akkwist pubbliku u l-konċessjonijiet; — politiki ta’ appoġġ għal impjieg stabbli u għal ħaddiema ta’ intrapriżi tal-ekonomija soċjali li jkollhom rwol ewlieni fl-ekonomija; — politiki ta’ appoġġ għall-kwalifika tal-persunal u għall-innovazzjoni teknoloġika fl-organizzazzjonijiet tal-ekonomija soċjali.

1.6.

Rigward il-ħolqien u ż-żamma tal-impjiegi, il-KESE jemmen li l-formula magħrufa bħala “akkwiżizzjonijiet mill-ħaddiema”, hija prattika tajba utli mhux biss biex jingħata nifs ġdid lil kumpaniji fi kriżi, iżda wkoll f’każijiet ta’ trasferiment ta’ SMEs li ma jkunx hemm suċċessuri għall-fundaturi tagħhom. Għaldaqstant, jista’ jkun ta’ interess il-ħolqien ta’ fond ta’ investiment Ewropew speċifiku.

1.7.

Il-KESE jitlob li jkun appoġġjat u mħeġġeġ, inkluż permezz ta’ politiki ta’ inċentiv, l-interess dejjem jikber tal-operaturi tas-suq għall-investimenti b’impatt soċjali li għandhom jidentifikaw fl-intrapriżi tal-ekonomija soċjali l-attur prinċipali għat-tnedija mill-ġdid ta’ investimenti ddedikati għall-implimentazzjoni ta’ għanijiet soċjali, ambjentali u ta’ solidarjetà.

1.8.

Il-KESE jemmen li l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali jistgħu jkunu forma ta’ organizzazzjoni ideali għal forom ġodda ta’ intraprenditorija mwettqa permezz ta’ pjattaformi diġitali u b’mod partikolari għall-attivitajiet tal-ekonomija kollaborattiva, minħabba t-tendenza tagħhom li jinvolvu b’mod attiv lill-ħaddiema kif ukoll lill-utenti tal-pjattaformi diġitali.

1.9.

Il-KESE jissottolinja li kundizzjonijiet tax-xogħol deċenti u governanza demokratika huma elementi kwalifikanti għall-intrapriżi tal-ekonomija soċjali u li, meta ma jkunux previsti mill-istatuti bħal fil-każ tal-kooperattivi tax-xogħol u dawk soċjali, għandhom ikunu previsti forom konkreti ta’ konsultazzjoni u parteċipazzjoni tal-ħaddiema.

1.10.

Il-KESE jemmen li l-organizzazzjonijiet tal-ekonomija soċjali, u b’mod partikolari l-assoċjazzjonijiet volontarji, għandhom rwol ewlieni fil-koeżjoni billi jagħtu spinta lill-kapital soċjali u jappoġġjaw ir-rwol ta’ responsabbiltà tas-soċjetà ċivili.

1.11.

Il-volontarjat fost iż-żgħażagħ jirrappreżenta riżorsa ewlenija biex jiżdiedu l-impjegabbiltà u l-kapital uman tal-ġenerazzjoni l-ġdida, billi jinħoloq effett pożittiv li jżid l-opportunitajiet ta’ impjieg. Din il-funzjoni tidher utli wkoll biex jitnaqqas il-fenomenu tan-NEETs u jistħoqqilha politiki biex tiġi inkoraġġita t-tranżizzjoni minn esperjenzi ta’ volontarjat għal forom ta’ impjieg bi ħlas stabbli.

1.12.

Fl-aħħar nett, il-KESE jirrikjedi u jittama li l-Pjan ta’ Azzjoni għall-Ekonomija Soċjali jkun opportunità biex jitwaqqfu strumenti operattivi u proposti leġiżlattivi konkreti.

2.   Kummenti ġenerali

2.1.

B’din l-Opinjoni esploratorja, mitluba mill-Presidenza Portugiża tal-Kunsill tal-UE, il-KESE huwa kuntent li jikkontribwixxi għall-kisba tal-prijoritajiet tal-programm b’attenzjoni speċjali għall-promozzjoni tal-mudell soċjali Ewropew, bl-identifikazzjoni ta’ proposti konkreti dwar ir-rwol tal-intrapriżi tal-ekonomija soċjali fil-ħolqien ta’ impjiegi stabbli u deċenti u ta’ ekonomija aktar inklużiva, sostenibbli u reżiljenti.

2.2.

L-ekonomija soċjali hija dejjem aktar rikonoxxuta fuq livell internazzjonali bħala attur deċiżiv u sinifikanti li huwa f’pożizzjoni li jesprimi l-kapaċità organizzattiva u trasformattiva tas-soċjetà ċivili. F’diversi Stati Membri ġew implimentati liġijiet li jirrikonoxxu l-objettivi u l-funzjonijiet tagħha, li jiddeskrivu l-profil u l-istruttura legali tal-organizzazzjonijiet rikonoxxuti bħala espressjoni tal-ekonomija soċjali (1).

2.3.

Fir-rigward tar-rikonoxximent legali, il-KESE jenfasizza fl-Opinjoni INT/871 (2) kif l-organizzazzjonijiet u l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali jpoġġu l-għanijiet soċjali qabel ir-rwol tal-kapital anke permezz ta’ governanza demokratika li fiha jipparteċipaw diversi partijiet ikkonċernati. Dawn ma għandhomx l-objettiv li jagħmlu profitt għalihom infushom u, anke meta jiksbu “profittabbiltà limitata”, permezz ta’ attività intraprenditorjali, il-qligħ jintuża għall-ilħuq tal-għanijiet statutorji u għall-ħolqien tal-impjiegi.

2.4.

Ir-rikonoxximent sostanzjali tal-ekonomija soċjali huwa appoġġjat minn dokumenti ta’ studju prodotti minn istituzzjonijiet u korpi internazzjonali, bħall-OECD, in-Nazzjonijiet Uniti, l-ILO, u minn bosta istituzzjonijiet tal-UE fosthom il-KESE nnifsu, li t-13-il Opinjoni tiegħu ddedikati għall-ekonomija soċjali bejn l-2009 u l-2020 ikklassifikaw l-organizzazzjonijiet u l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali f’erba’ gruppi: il-kooperattivi, l-assoċjazzjonijiet, il-mutwi u l-fondazzjonijiet, li magħhom ġew miżjuda aktar reċentement l-intrapriżi soċjali.

2.5.

Għalkemm il-kriterji u l-kunċetti l-aktar rappreżentattivi tal-ekonomija soċjali bħas-supremazija tan-nies fuq il-kapital, l-investiment mill-ġdid tal-profitti u l-governanza parteċipattiva ġew rikonoxxuti mill-UE (3), għad ma kienx possibbli li jintlaħaq ftehim għal definizzjoni legali Ewropea li hija uniformi. Fl-2018, il-Parlament Ewropew ippropona l-introduzzjoni ta’ ċertifikazzjoni għall-organizzazzjonijiet tal-ekonomija soċjali bbażata fuq l-Artikolu 50 tat-TFUE. Il-KESE jemmen li, biex din timmaterjalizza, huwa meħtieġ ġbir ta’ data statistika aħjar u aktar uniformi għaċ-ċensiment tal-organizzazzjonijiet u tal-intrapriżi tal-ekonomija soċjali skont definizzjoni operattiva komuni, kif jiġri fil-pajjiżi li introduċew rekords pubbliċi tal-organizzazzjonijiet u l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali.

2.6.

Kulma jmur hemm bżonn ta’ definizzjoni operattiva rikonoxxuta u formalment aċċettata għall-istituzzjonijiet tal-UE, b’mod partikolari biex tagħti aċċess għall-ħafna opportunitajiet ta’ tkabbir u żvilupp, kif ukoll biex jitrawwem fehim aħjar tal-ekonomija soċjali mill-istituzzjonijiet pubbliċi u privati.

2.7.

Din id-definizzjoni hija essenzjali għal aċċessibbiltà sħiħa għas-suq tal-kapital, fejn qed jiżdied l-interess fl-investimenti b’impatt soċjali. Il-Pjan ta’ Azzjoni għall-Ekonomija Soċjali mhux biss jirrappreżenta opportunità tajba biex tiġi indirizzata din il-kwistjoni, iżda wkoll fil-pjan ta’ azzjoni għal Unjoni tal-Swieq Kapitali għall-persuni u n-negozji (4) għandu jiġi kkunsidrat ir-rwol tal-ekonomija biex jiġu attirati investimenti għal ekonomija li jimpurtaha min-nies.

2.8.

Il-funzjoni u l-valur ekonomiku ġġenerat mill-organizzazzjonijiet tal-ekonomija soċjali huwa sinifikattiv ħafna, kemm bħala daqs (8 % tal-PDG Ewropew) kif ukoll bħala kwalità u persistenza ta’ dan il-valur (5), li anke matul is-snin tal-kriżi finanzjarja ra żieda kemm fil-valuri ekonomiċi prodotti, kif ukoll fl-għadd ta’ ħaddiema impjegati.

2.9.

Dan ir-rwol huwa sinifikanti fil-ħolqien u ż-żamma tal-impjiegi, b’aktar minn 13,6 miljun impjieg bi ħlas fl-Ewropa, li huwa ekwivalenti għal 6,3 % tal-popolazzjoni attiva fl-UE-28 (6), jiġifieri aktar minn 232 miljun membru ta’ kooperattivi, soċjetajiet reċiproċi u istituzzjonijiet simili, jew aktar minn 2,8 miljun intrapriża u organizzazzjoni. Fost dawn il-ħaddiema, madwar 2,6 miljun huma ħaddiema f’intrapriżi soċjali li jissodisfaw ir-rekwiżiti indikati mill-Inizjattiva ta’ Negozju Soċjali tal-2011.

2.10.

Ħafna mill-impjegati f’organizzazzjonijiet u intrapriżi tal-ekonomija soċjali jinstabu f’organizzazzjonijiet żgħar, iżda hemm każijiet fejn l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali huma kbar, b’numru li xi drabi jkun ta’ diversi mijiet jew eluf ta’ ħaddiema. Parti kbira minnhom jinstabu f’organizzazzjonijiet li għandhom governanza parteċipattiva demokratika, li turi korrelazzjoni bejn il-parteċipazzjoni wiesgħa tal-partijiet ikkonċernati fil-governanza u t-tendenza li jinżammu livelli għoljin ta’ impjieg, kif ukoll kapaċità mtejba ta’ reżistenza għal xokkijiet (7).

2.11.

Fl-ekonomija soċjali hija importanti l-preżenza ta’ ħaddiema nisa, li f’ħafna każijiet tista’ faċilment taqbeż ir-rata ta’ 70 % tal-forza tax-xogħol, iżda li b’mod ġenerali xorta tilħaq rata ta’ aktar minn 50 %. Għalkemm huma meħtieġa aktar passi biex tintlaħaq l-ugwaljanza sħiħa, il-preżenza tan-nisa f’pożizzjonijiet ta’ tmexxija u tal-ogħla livell ta’ ħafna mill-organizzazzjonijiet tal-ekonomija soċjali hija sinifikanti. Għaldaqstant, f’dawn l-organizzazzjonijiet u intrapriżi, wieħed jista’ jinnota li teżisti ugwaljanza sinifikanti fil-pagi, kemm fil-pożizzjonijiet differenti tal-ġerarkija organizzattiva, kif ukoll fil-pagi, li ma jurux żbilanċi eċċessivi bejn il-ġeneri (8).

2.12.

Inqas differenza bejn il-ġeneri fil-pagi ma tikkumpensax għall-fatt li jista’ jiġi nnotat f’ħafna każijiet li l-livelli tal-pagi tal-ħaddiema f’organizzazzjonijiet u intrapriżi tal-ekonomija soċjali jibqgħu jaqgħu f’kategoriji bi dħul baxx. Dan huwa parzjalment dovut għan-nuqqas ġenerali ta’ apprezzament għax-xogħol ta’ kura, li f’wisq każijiet ma jingħatax rikonoxximent finanzjarju xieraq lanqas fil-forom konvenzjonali ta’ intraprenditorjat. F’dan ir-rigward, huwa importanti li jissaħħu d-drittijiet tat-trade unions tal-ħaddiema fis-settur soċjali u tal-kura.

2.13.

Il-funzjoni mwettqa fil-promozzjoni u fl-implimentazzjoni ta’ innovazzjonijiet soċjali hija importanti wkoll, u dan juri li dawn l-organizzazzjonijiet jafu jinterpretaw u jappoġġjaw il-bidliet fis-soċjetà billi jimmobilizzaw riżorsi ta’ kapital uman li huwa espress f’parteċipazzjoni attiva u solidali, b’aktar minn 82,8 miljun voluntier.

2.14.

In-numru kbir ta’ nies attivi f’setturi importanti, kif ukoll l-isfidi ta’ innovazzjoni soċjali u teknoloġika li jiltaqgħu magħhom l-organizzazzjonijiet u l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali, iridu jiġu appoġġjati minn interventi adegwati ta’ taħriġ kontinwu u ta’ kwalifika għat-tisħiħ tal-ħiliet professjonali u organizzattivi.

2.15.

Għalhekk, il-KESE jara adatta ħafna t-tħabbira mill-Kummissjoni ta’ Pjan ta’ Azzjoni għall-Ekonomija Soċjali u l-azzjonijiet konkreti għall-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali bi pjan ta’ azzjoni speċifiku tiegħu stess, li dwaru l-KESE esprima ruħu fl-Opinjoni SOC/614 (9).

3.   Proposti għal politika Ewropea ta’ appoġġ u promozzjoni tal-ekonomija soċjali

3.1.

Biex tingħata aktar spinta u sustanza lill-kontribut tal-organizzazzjonijiet u l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali, u biex tinbena “Ewropa aktar soċjali, reżiljenti u inklużiva”, huwa meħtieġ li jiġu introdotti miżuri leġiżlattivi u programmi ta’ politika ekonomika Ewropea li jippromovu u jinkoraġġixxu t-tkabbir tal-organizzazzjonijiet u tal-intrapriżi tal-ekonomija soċjali anke fid-dawl tal-kontribut li jistgħu jagħtu għal mudell ta’ żvilupp sostenibbli, ekoloġiku u solidali.

3.2.

F’din id-direzzjoni, nemmnu li huwa possibbli li jiġu identifikati interventi fuq erba’ livelli: — sistema tat-taxxa li tirrikonoxxi l-funzjoni ta’ interess ġenerali mwettqa mill-intrapriżi tal-ekonomija soċjali, b’attenzjoni partikolari għal dawk li joperaw f’oqsma ta’ interess pubbliku ewlieni bħas-servizzi soċjali, tas-saħħa, edukattivi u ta’ inklużjoni soċjali; — politiki ta’ promozzjoni ta’ investimenti pubbliċi u privati li jrawmu l-iżvilupp ta’ finanzi b’impatt soċjali – b’titjib ulterjuri tal-aċċessibbiltà għas-suq fejn jidħlu l-akkwist pubbliku u l-konċessjonijiet; — politiki ta’ appoġġ għal impjieg stabbli u għal ħaddiema ta’ intrapriżi tal-ekonomija soċjali li jkollhom rwol ewlieni fl-ekonomija, speċjalment fil-governanza demokratika tagħhom. — politiki ta’ appoġġ biex jiġu implimentati ħiliet ġodda u jitħeġġeġ it-tixrid tal-innovazzjoni u ta’ teknoloġiji ġodda fis-soċjetà ċivili.

3.3.

Il-KESE, filwaqt li jirrikonoxxi l-funzjoni essenzjali li għandhom l-organizzazzjonijiet u l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali fl-ambitu tas-servizzi personali u s-servizzi soċjali, jemmen, madankollu, li r-responsabbiltajiet tal-Istati u tal-amministrazzjonijiet pubbliċi biex jiġu żgurati s-servizzi essenzjali għaċ-ċittadini għad għandhom rwol essenzjali.

3.4.

Il-miżuri biex jiġu appoġġjati l-impjiegi fl-intrapriżi soċjali li għandhom bħala missjoni tagħhom l-integrazzjoni ta’ ħaddiema b’diżabilità jew severament żvantaġġati fid-dinja tax-xogħol għandhom jissaħħu aktar. Dawn il-miżuri għandu jkollhom l-għan li jnaqqsu l-piż tat-taxxa u tas-sigurtà soċjali fuq l-ispiża tax-xogħol, billi l-awtoritajiet pubbliċi jerfgħu r-rati ta’ kontribuzzjoni meħtieġa sabiex jiġu żgurati l-poloz ta’ assigurazzjoni u l-pensjonijiet ta’ dawn il-ħaddiema żvantaġġati. Dawn l-inċentivi ma għandhomx jitqiesu bħala għajnuna mill-Istat lill-intrapriżi tal-ekonomija soċjali, ladarba għandhom l-għan li jappoġġjaw l-inklużjoni ta’ persuni severament żvantaġġati fis-suq tax-xogħol. Fi kwalunkwe każ l-inċentivi għandhom jingħataw biss lil organizzazzjonijiet li josservaw il-ftehimiet kollettivi ta’ xogħol u d-drittijiet fundamentali tal-ħaddiema.

3.5.

F’ħafna każijiet, l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali huma l-operatur ewlieni ta’ servizzi essenzjali għall-popolazzjoni, bħas-servizzi edukattivi, soċjali, tas-saħħa, ta’ assistenza, u ta’ taħriġ u integrazzjoni fid-dinja tax-xogħol għall-persuni żvantaġġati, billi jimmaniġġjaw attivitajiet li, anke jekk huma ta’ natura kummerċjali jew ta’ negozju, huma xorta waħda attivitajiet li għandhom element komunitarju u lokali qawwi, u li fi kwalunkwe każ il-profitti tagħhom jiġu investiti mill-ġdid għall-għanijiet statutorji. Dawn huma servizzi li jitwettqu bil-parteċipazzjoni diretta tal-istess benefiċjarji u għandhom preżenza lokali li tagħmel parti mill-istess missjoni li jaqdu. Għalhekk dawn il-kundizzjonijiet ma jistgħux jiġu assimilati mingħajr kundizzjonijiet mas-sistemi tal-kompetizzjoni tas-suq. Għalhekk, uħud mir-rekwiżiti attwali dwar l-“għajnuna mill-Istat” li jipprevjenu l-introduzzjoni ta’ sistema tat-taxxa li tirrikonoxxi l-utilità soċjali u pubblika ta’ dawn l-organizzazzjonijiet għandhom ikunu inqas stretti.

3.6.

Barra minn hekk, għall-istess raġuni, il-KESE, kif diġà talab fl-Opinjoni INT/906 (10), tiegħu, iqis li huwa meħtieġ li l-limitu previst mir-Regolament de minimis dwar is-servizzi ta’ interess ekonomiku ġenerali, ugwali għal EUR 500 000 fuq perjodu ta’ tliet snin finanzjarji, għandu jkun tal-inqas EUR 800 000 għal kull sena finanzjarja. Dan mingħajr preġudizzju għall-ħtieġa li jiġu stabbiliti regoli dwar l-aċċess għall-finanzjament pubbliku li jkunu armonizzati ma’ kriterji uniformi, trasparenti u li jħarsu bis-sħiħ ir-regoli dwar ix-xogħol u l-applikazzjoni ta’ ftehimiet kollettivi settorjali.

3.7.

Huwa importanti li jiġu identifikati strumenti utli biex iżidu l-investimenti b’impatt soċjali magħmula fl-organizzazzjonijiet tal-ekonomija soċjali. F’din id-direzzjoni, kien hemm xi esperjenzi interessanti b’bonds u titoli speċifiċi (ekwità jew kważi ekwità) f’intrapriża tal-ekonomija soċjali, marbuta mal-ilħuq ta’ għanijiet soċjali ta’ interess ġenerali.

3.8.

Fir-rigward ta’ dawn l-istrumenti finanzjarji, bl-applikazzjoni ta’ rata tat-taxxa mnaqqsa għall-investitur jistgħu jinħolqu fatturi rilevanti għat-tkabbir fid-dawl tal-fatt li d-data storika diġà tikkonferma li, minkejja b’investimenti limitati, l-organizzazzjonijiet tal-ekonomija soċjali kienu kapaċi joħolqu ħafna impjiegi u benefiċċji soċjali għall-utenti tas-servizzi tagħhom.

3.9.

Madankollu, huwa meħtieġ li jiġu previsti metriċi adegwati li jippermettu l-kejl u t-tqabbil tar-riżultati miksuba, bħaż-żieda fl-impjieg stabbli, l-applikazzjoni ta’ standards għoljin ta’ sikurezza fuq il-post tax-xogħol u l-verifika tal-ilħuq reali tal-għanijiet soċjali fil-bażi tal-inizjattiva. Huwa għalhekk xieraq li l-Istati Membri jadottaw liġijiet qafas dwar l-ekonomija soċjali u li jimplimentaw fuq bażi kontinwa politiki favur it-tkabbir u l-iżvilupp tal-intrapriżi tal-ekonomija soċjali.

3.10.

Sa mill-2011, il-Kummissjoni Ewropea identifikat il-ħtieġa li jittejjeb il-livell ta’ għarfien pubbliku u l-ġbir ta’ data u statistika dwar l-intrapriżi tal-ekonomija soċjali. Madankollu, għad fadal ħafna xi jsir biex jiġu stabbiliti standards koordinati, li, barra minn hekk, ikunu wkoll partikolarment utli sabiex jiġi evitat “ħasil soċjali” jew aċċess mhux xieraq għall-miżuri ta’ appoġġ.

3.11.

Għal din ir-raġuni, jistgħu jiġu identifikati awtoritajiet nazzjonali, fl-Istati Membri li għadhom ma implimentawhomx, li jkunu inkarigati mill-monitoraġġ u l-verifika tal-konformità mar-rekwiżiti u l-istandards kif ukoll il-koerenza mal-objettivi soċjali.

3.12.

Fost il-miżuri speċifiċi ta’ appoġġ, waħda mill-aktar importanti hija dik tal-parteċipazzjoni fis-suq tal-akkwist pubbliku u tal-konċessjonijiet, li fir-rigward tagħhom id-Direttiva 2014/24/UE (11) diġà pproponiet strumenti sinifikanti, li mhux l-Istati Membri kollha implimentaw b’mod adegwat. Sabiex jitħeġġeġ l-akkwist pubbliku soċjalment responsabbli, il-Kummissjoni Ewropea għandha tagħti eżempju tajjeb u tisfrutta bl-aħjar mod il-proċeduri ta’ akkwist tagħha biex issegwi l-objettivi tal-politika soċjali.

3.13.

Fost dawn il-miżuri ta’ appoġġ, wieħed ma jistax ma jinnotax ukoll dawk maħsuba għall-konverżjoni ta’ attivitajiet produttivi u ta’ servizz, jew it-trasferiment ta’ dawn l-attivitajiet minn kumpaniji fi kriżi jew minn intraprendituri li waslu biex jirtiraw lill-ħaddiema, organizzati bħala kooperattiva jew intrapriża parteċipattiva.

3.14.

Ħafna minn dawn l-esperjenzi li jitqiesu bħala Akkwiżizzjonijiet mill-Ħaddiema (Worker Buy-Outs – WBOs) (12), li diġà ġew implimentati b’suċċess għat-tkomplija ta’ attivitajiet industrijali fi kriżi, illum jaraw żieda fil-każijiet li fihom għat-trasferiment ta’ intrapriża żgħira hija proposta intrapriża soċjali proprjetà tal-ħaddiema. Dan jgħodd ħafna għaż-żgħażagħ li ma jkollhomx riżorsi kapitali adegwati biex jiftħu attività intraprenditorjali iżda li ħafna drabi huma mfixkla mis-solitudni u t-tħassib għall-fatt li jridu jiffaċċjaw id-diffikultajiet tas-suq waħedhom.

3.15.

Sabiex jiżdied il-potenzjal ta’ dawn l-inizjattivi, l-investiment u l-appoġġ huma meħtieġa biex jgħinu fil-ftuħ ta’ negozju permezz ta’ parteċipazzjoni fil-kapital biex jiġu appoġġjati l-ħaddiema minn kumpaniji fi kriżi li jagħżlu li jirritornaw għan-negozju billi jiffurmaw parti minn kooperattiva. F’xi pajjiżi, dawn l-inizjattivi għamluha possibbli li jitħarrġu mill-ġdid għadd ta’ kumpaniji u li jiġu salvagwardjati eluf ta’ impjiegi.

3.16.

Ir-rwol tal-organizzazzjonijiet tat-trade unions tal-ħaddiema huwa fundamentali f’dawn il-proċessi ta’ rikonverżjoni industrijali. Forom ta’ impjieg indipendenti bħal WBOs huma parti integrali mill-politiki tax-xogħol attivi. Prattika tajba ta’ kooperazzjoni bejn il-kooperattivi u t-trade unions huwa l-ftehim li ġie ffirmat fl-Italja bejn l-aktar tliet federazzjonijiet kooperattivi u t-tliet trade unions rappreżentattivi għal kooperazzjoni sistematika dwar l-akkwiżizzjonijiet mill-ħaddiema (13).

3.17.

Il-KESE jittama li l-Pjan ta’ Azzjoni għall-Ekonomija Soċjali jippromovi l-introduzzjoni fl-Unjoni Ewropea ta’ inizjattivi simili fl-Istati Membri kollha, permezz tal-ħolqien ta’ struttura ddedikata fl-ambitu tal-Fond Ewropew tal-Investiment jew il-Fond Ewropew ta’ Aġġustament għall-Globalizzazzjoni, sabiex ikun hemm strumenti konkreti biex jiġi appoġġjat il-bidu mill-ġdid tal-attivitajiet ekonomiċi li jinsabu f’diffikultà minħabba l-kriżi kkawżata mill-pandemija.

4.   Forom ġodda ta’ ekonomija soċjali

4.1.

L-intrapriżi tal-ekonomija soċjali qegħdin jiżviluppaw impjiegi ġodda u inizjattivi ta’ innovazzjoni soċjali anke fil-kuntest tal-ekonomija ekoloġika u għall-promozzjoni ta’ żvilupp sostenibbli. Qegħdin jiżdiedu l-esperjenzi tal-ekonomija ċirkolari mwettqa minn organizzazzjonijiet tal-ekonomija soċjali li joħolqu wkoll impjiegi ġodda fis-settur tal-użu mill-ġdid jew tal-agrikoltura għal finijiet terapewtiċi. Sa issa l-qafas legali u l-politiki f’ħafna Stati Membri ma jippermettux l-implimentazzjoni ta’ politiki għall-iżvilupp ta’ kooperattivi ta’ kollokament fix-xogħol. Għaldaqstant huma mixtieqa interventi fil-livell tal-UE, biex jibda l-progress f’dawn il-kuntesti.

4.2.

Ta’ interess partikolari huwa r-rwol li l-kooperattivi tal-ħaddiema (14) jistgħu jiżvolġu biex il-forom ġodda ta’ intraprenditorija miksuba permezz tal-pjattaformi diġitali jsiru aktar inklużivi bil-għan li l-parteċipazzjoni tkun waħda aktar sostenibbli u kondiviża mill-ħaddiema u l-utenti biex jiġu żviluppati forom ġodda ta’ għajnuna reċiproka u solidarjetà, permezz ta’ teknoloġiji diġitali li jiffaċilitaw parteċipazzjoni wiesgħa. Għalkemm il-fatt jibqa’ li l-protezzjoni tal-ħaddiema tal-pjattaforma u tal-ħaddiema atipiċi neċessarjament tinvolvi l-iffirmar ta’ ftehimiet kollettivi xierqa mat-trade unions.

4.3.

L-intrapriżi tal-ekonomija soċjali jistgħu joħolqu kemm opportunitajiet ta’ impjieg kif ukoll ta’ żvilupp lokali, billi jorganizzaw il-parteċipazzjoni taċ-ċittadini għall-implimentazzjoni ta’ servizzi bħall-provvista ta’ enerġija rinnovabbli jew għall-organizzazzjoni ta’ servizzi f’oqsma deċentralizzati u f’żoni rurali, bħal fl-esperjenzi Franċiżi taċ-Ċentri Territorjali għall-Kooperazzjoni Ekonomika (PTCE), li fi proġett ilaqqgħu flimkien assoċjazzjonijiet, kooperattivi, awtoritajiet lokali, kumpaniji tradizzjonali, universitajiet, u qed isiru promoturi ta’ esperjenzi ta’ agrikoltura soċjali, turiżmu sostenibbli u tal-valorizzazzjoni ta’ assi ambjentali jew kulturali.

4.4.

Il-funzjoni tal-attivitajiet ta’ volontarjat hija essenzjali fl-ekonomija soċjali, li huma importanti għall-ġenerazzjoni żagħżugħa, iżda anke għall-anzjani, li għalihom f’xi każijiet jirrappreżentaw opportunità importanti biex iżommu rwol soċjali u ċivili attiv li jgħin biex tittejjeb il-kwalità tal-ħajja. Għaldaqstant, għandu jkun hemm tisħiħ tas-sinerġiji bejn it-taħriġ u l-ħin iddedikat lill-volontarjat, bħala għodda biex jiġu promossi t-traineeships fis-settur soċjali. Koordinazzjoni akbar bejn il-perjodi ta’ volontarjat u apprendistat tista’ tiffaċilita t-taħriġ ta’ impjegati żgħażagħ u kwalifikati.

4.5.

L-esperjenza ta’ suċċess tal-“Korp Ewropew ta’ Solidarjetà” hija waħda li għandha tissaħħaħ u tista’ tiġi estiża bil-ħolqien ta’ speċi ta’ “Erasmus għall-Intraprendituri Soċjali” li jinkoraġġixxi l-kooperazzjoni transfruntiera fl-ekonomija soċjali.

4.6.

Din il-funzjoni tidher utli ħafna wkoll biex jitnaqqas il-fenomenu kumpless tal-NEETs u jistħoqqilha politiki ta’ inċentiv biex tiġi inkoraġġita t-tranżizzjoni minn esperjenzi ta’ volontarjat għal impjieg stabbli.

---

(1)  https://oeil.secure.europarl.europa.eu/oeil/popups/ficheprocedure.do?reference=2016/2237(INL)&l=en,

https://betterentrepreneurship.eu,

https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/mt/MEMO_11_735,

https://cecop.coop/works/cecop-report-on-social-enterprises-laws-in-europe-a-worker-and-social-coops-perspective.

(2)  https://www.eesc.europa.eu/mt/our-work/opinions-information-reports/opinions/towards-appropriate-european-legal-framework.

(3)  Inizjattiva ta’ Negozju Soċjali: https://ec.europa.eu/growth/sectors/social-economy/enterprises_mt.

Konklużjonijiet tal-Kunsill dwar il-promozzjoni tal-ekonomija soċjali 2015: https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-15071-2015-INIT/mt/pdf.

Social Economy Charter (Karta tal-Prinċipji tal-Ekonomija Soċjali) 2002: https://www.socialeconomy.eu.org/wp-content/uploads/2020/04/2019-updated-Social-Economy-Charter.pdf.

(4)  Unjoni tas-Swieq Kapitali għall-persuni u n-negozji – pjan ta’ azzjoni ġdid, COM(2020) 590 final.

(5)  Id-data hija meħuda mill-pubblikazzjoni tal-Kummissjoni Ewropea: https://ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=22304&langId=en.

(6)  Id-data hija misluta mir-rapport tal-KESE: https://www.eesc.europa.eu/sites/default/files/files/qe-04-17-875-en-n.pdf.

(7)  The resilience of the cooperative model, CECOP, 2012 https://www.cecop.coop/works/the-resilience-of-the-cooperative-model.

(8)  Las mujeres en las cooperativas de trabajo, COCETA, 2019 https://www.coceta.coop/publicaciones/estudio-mujer-cooperativismo-coceta-2019.pdf.

(9)  ĠU C 14, 15.1.2020, p. 1.

(10)  ĠU C 429, 11.12.2020, p. 131.

(11)  https://ec.europa.eu/info/policies/public-procurement/support-tools-public-buyers/social-procurement_mt

(12)  Trasferimenti ta’ Negozji lill-Impjegati taħt il-Forma ta’ Kooperattiva fl-Ewropa: opportunitajiet u sfidi, CECOP, 2013 (ĠU C 191, 29.6.2012, p. 24).

(13)  Italy, historic agreement between unions and coops on worker buyouts, CECOP, 2021: https://cecop.coop/works/italy-historic-agreement-between-unions-and-coops-to-promote-worker-buyouts.

(14)  All for one – Worker-owned cooperatives’ response to non-standard employment, CECOP 2019: https://cecop.coop/works/cecop-report-all-for-one-reponse-of-worker-owned-cooperatives-to-non-standard-employment.