IL-KUMMISSJONI EWROPEA
Brussell, 20.7.2021
SWD(2021) 704 final
DOKUMENT TA’ ĦIDMA TAL-PERSUNAL TAL-KUMMISSJONI
Rapport tal-2021 dwar l-Istat tad-Dritt
Il-Kapitolu tal-Pajjiz dwar is-sitwazzjoni tal-istat tad-dritt f'Ċipru
Li jakkumpanja d-dokument
KOMUNIKAZZJONI TAL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW, LILL-KUNSILL, LILL-KUNSILL EKONOMIKU U SOĊJALI EWROPEW U LILL-KUMITAT TAR-REĠJUNI
Rapport tal-2021 dwar l-Istat tad-Dritt
Is-sitwazzjoni tal-istat tad-dritt fl-Unjoni Ewropea
{COM(2021) 700 final} - {SWD(2021) 701 final} - {SWD(2021) 702 final} - {SWD(2021) 703 final} - {SWD(2021) 705 final} - {SWD(2021) 706 final} - {SWD(2021) 707 final} - {SWD(2021) 708 final} - {SWD(2021) 709 final} - {SWD(2021) 710 final} - {SWD(2021) 711 final} - {SWD(2021) 712 final} - {SWD(2021) 713 final} - {SWD(2021) 714 final} - {SWD(2021) 715 final} - {SWD(2021) 716 final} - {SWD(2021) 717 final} - {SWD(2021) 718 final} - {SWD(2021) 719 final} - {SWD(2021) 720 final} - {SWD(2021) 721 final} - {SWD(2021) 722 final} - {SWD(2021) 723 final} - {SWD(2021) 724 final} - {SWD(2021) 725 final} - {SWD(2021) 726 final} - {SWD(2021) 727 final}
Astratt
Ir-riforma strutturali tas-sistema ġudizzjarja Ċiprijotta għadha għaddejja, iżda qed tesperjenza dewmien. Pendenti quddiem il-Parlament hemm abbozz ta’ leġiżlazzjoni biex il-Qorti Suprema attwali tinqasam f’Qorti Kostituzzjonali Suprema u Qorti Għolja, u li tirregola l-proċeduri tal-ħatra tal-imħallfin u tal-Presidenti ta’ dawn iż-żewġ ġurisdizzjonijiet ġodda. Dawn il-ħatriet jiġu deċiżi mill-President tar-Repubblika, wara l-parir mhux vinkolanti tal-Kunsill Ġudizzjarju Konsultattiv. Huwa importanti li din ir-riforma tiggarantixxi l-indipendenza ġudizzjarja, f’konformità mal-liġi tal-UE u b’kont meħud tar-rakkomandazzjonijiet tal-Kunsill tal-Ewropa. L-istabbiliment ta’ Qorti tal-Appell ukoll qed jiġi diskuss fil-Parlament. Għadhom għaddejjin il-proċessi tal-istabbiliment ta’ qrati speċjalizzati u tar-ristrutturar tal-qrati. Ir-regoli l-ġodda tal-proċedura ċivili ġew approvati, li għandhom l-għan li jħaffu l-proċedimenti ġudizzjarji. It-tisħiħ tal-kapaċità tal-Uffiċċju tal-Liġi għadu għaddej, inkluż is-separazzjoni tal-funzjonijiet u l-proċeduri ta’ reklutaġġ. Riformi oħra għandhom l-għan li jegħlbu sfidi importanti għall-effiċjenza u l-kwalità tas-sistema ġudizzjarja, b’mod partikolari għad-diġitalizzazzjoni. Il-proċedimenti ġudizzjarji ċivili, kummerċjali u amministrattivi għadhom jieħdu wisq fit-tul.
Ċipru qed ikompli jtejjeb il-qafas leġiżlattiv tiegħu biex jiġġieled il-korruzzjoni, għalkemm għad hemm xi riformi importanti pendenti, bħall-istabbiliment ta’ aġenzija kontra l-korruzzjoni, il-protezzjoni tal-informaturi, ir-regolamentazzjoni tal-lobbying u l-iżvelar tal-assi għall-uffiċjali eletti. L-Uffiċċju għat-Trasparenza u l-Prevenzjoni tal-Korruzzjoni ngħata l-kompitu li jissorvelja l-implimentazzjoni ta’ pjan ġdid kontra l-korruzzjoni għall-2021-2026. L-investigazzjoni ta’ każijiet ta’ korruzzjoni kompliet, bil-manipulazzjoni ta’ kompetizzjonijiet sportivi tispikka bħala qasam ta’ riskju partikolari, għalkemm l-aġġudikazzjoni ta’ każijiet ta’ korruzzjoni għadha baxxa. L-Uffiċċju tal-Avukat Ġenerali rċieva riżorsi ġodda, u emenda għall-Kodiċi Kriminali żiedet is-sanzjonijiet għar-reat ta’ abbuż fil-kariga, u dan wassal għall-possibbiltà li jintużaw tekniki ta’ investigazzjoni speċjali fl-investigazzjoni ta’ dan ir-reat. Il-Gvern nieda inkjesta dwar l-iskemi ta’ ċittadini b’investitur biex iwieġeb għall-allegazzjonijiet ta’ korruzzjoni li jinvolvu individwi barranin u uffiċjali ta’ livell għoli. Kodiċi ta’ kondotta ġdid iffukat fuq il-ġlieda kontra l-korruzzjoni jfittex li jtejjeb l-integrità fil-pulizija. Matul il-pandemija tal-COVID-19, l-azzjonijiet imnedija biex jipprovdu għajnuna finanzjarja kienu akkumpanjati minn miżuri li kellhom l-għan li jtaffu r-riskju ta’ frodi u korruzzjoni.
Il-libertà tal-espressjoni u d-dritt ta’ aċċess għall-informazzjoni huma protetti b’mod legali u formali fil-Kostituzzjoni. Hemm leġiżlazzjoni sekondarja li tipproteġi espliċitament id-dritt tal-ġurnalisti li jipproteġu lis-sorsi tagħhom u tħaddan il-pluraliżmu tal-media fis-settur tar-radju u tat-televiżjoni. Minn Diċembru 2020, il-liġi sekondarja tistabbilixxi l-qafas u l-kundizzjonijiet għall-aċċess pubbliku għall-informazzjoni u tistabbilixxi l-uffiċċju tal-Kummissarju għall-Informazzjoni. L-abbozzi ta’ liġijiet li huma previsti li jiġu adottati fit-tieni nofs tal-2021 huma mmirati lejn it-tisħiħ tal-indipendenza tal-Awtorità tar-Radju u t-Televiżjoni ta’ Ċipru, it-tisħiħ tal-garanziji tal-libertà tal-espressjoni u t-trasparenza tas-sjieda.
Is-sistema ta’ kontrokontrolli tinkludi proċess ta’ konsultazzjoni bħala parti minn Proġett ta’ Regolamentazzjoni Aħjar. Madankollu, il-proċess ta’ konsultazzjoni dwar l-abbozz ta’ leġiżlazzjoni huwa limitat għal diskussjonijiet fil-Kamra tar-Rappreżentanti u jeżisti tħassib dwar l-aċċess għall-abbozzi mill-pubbliku. L-Istat ta’ emerġenza minqux fil-Kostituzzjoni ma ġiex iddikjarat matul il-pandemija. Madankollu, ġew imposti restrizzjonijiet fuq iċ-ċittadini u n-negozji skont il-Liġi tal-Kwarantina, li tagħti s-setgħa lill-Kunsill tal-Ministri biex joħroġ digrieti relatati mal-pandemija tal-COVID-19. Xi organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili għadhom qed jiffaċċjaw ċerti sfidi fir-rigward tal-qafas tar-reġistrazzjoni, kif innutat fir-Rapport tal-2020 dwar l-Istat tad-Dritt, għalkemm ġie nnutat titjib fil-leġiżlazzjoni l-ġdida, li tippermetti reġistrazzjoni aktar faċli tal-federazzjonijiet tal-NGOs.
I.Is-Sistema Ġudizzjarja
Is-sistema tal-qrati hija magħmula minn sitt Qrati Distrettwali, sitt Qrati tal-Assiżi, il-Qorti Amministrattiva, il-Qorti Amministrattiva tal-Protezzjoni Internazzjonali u l-Qorti Suprema. Bħalissa għaddej l-istabbiliment ta’ Qorti Kostituzzjonali. Barra minn hekk, hemm il-qrati tal-familja, il-qrati għall-kontroll tal-kera, il-qrati għat-tilwimiet industrijali u qorti militari. Hemm 113-il imħallef fil-qrati kollha tal-prim’istanza u 13-il imħallef li jservu fil-Qorti Suprema. L-Imħallfin tal-Qorti Suprema jiġu appuntati mill-President tar-Repubblika minn fost il-gradi tal-ġudikatura u fuq rakkomandazzjoni tal-Qorti Suprema, li l-President mhux obbligat isegwi. Madankollu, skont prattika stabbilita, il-President tar-Repubblika jsegwi r-rakkomandazzjonijiet tal-Qorti Suprema, li, fuq il-bażi tal-anzjanità, tipproponi l-aktar imħallef anzjan fis-servizz għal kull pożizzjoni vakanti. L-istess prassi tapplika għall-ħatra tal-President tal-Qorti Suprema, li għaliha l-President tar-Repubblika dejjem isegwi r-rakkomandazzjoni li jinħatar l-aktar imħallef anzjan fis-servizz ta’ dik il-Qorti. L-imħallfin tal-prim’istanza jiġu appuntati, trasferiti u promossi mill-Kunsill Suprem tal-Ġudikatura (SCJ - Supreme Council of Judicature), li huwa magħmul mill-membri kollha tal-Qorti Suprema (il-President u 12-il Imħallef). L-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku huwa indipendenti u jaqa’ taħt l-Avukat Ġenerali tar-Repubblika. L-Avukat Ġenerali huwa l-kap tal-Uffiċċju tal-Liġi tar-Repubblika, uffiċċju indipendenti li jassistih, li mhuwiex soġġett għal xi ministeru. L-Avukat Ġenerali għandu s-setgħa, eżerċitabbli għad-diskrezzjoni tiegħu fl-interess pubbliku, li jistitwixxi, imexxi, jieħu f’idejh u jkompli jew ma jkomplix kwalunkwe proċediment għal reat kontra kwalunkwe persuna (ġuridika jew fiżika). L-Avukat Ġenerali huwa wkoll il-konsulent ġuridiku tar-Repubblika tal-President, tal-Kunsill tal-Ministri u tal-Ministri individwalment. Iwettaq il-funzjonijiet u d-doveri kollha l-oħra mogħtija lilu mill-Kostituzzjoni jew mid-dritt statutorju. Ċipru jipparteċipa fl-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku Ewropew. L-assoċjazzjoni nazzjonali indipendenti tal-avukati għandha kompetenza regolatorja u dixxiplinarja fir-rigward tal-membri tagħha.
Indipendenza
Il-livell tal-indipendenza ġudizzjarja perċepita huwa medju. Fost il-pubbliku ġenerali, 48 % huma tal-fehma li l-indipendenza ġudizzjarja hija “pjuttost tajba” jew “tajba ħafna”, proporzjon li naqas b’seba’ punti perċentwali fl-2021 meta mqabbel mal-2020. Iċ-ċifra korrispondenti fost il-kumpaniji hija ta’ 45 % u naqset bi 3 punti perċentwali mill-2020. Dan il-livell ta’ indipendenza ġudizzjarja perċepita ilu fil-livell medju mill-2016.
Is-separazzjoni tal-Qorti Suprema attwali f’Qorti Kostituzzjonali Suprema u f’Qorti Għolja hija pendenti quddiem il-Parlament. L-abbozz ta’ leġiżlazzjoni ġie ppreżentat lill-Parlament fi tmiem l-2020, u ġie stabbilit Kumitat ad hoc biex jiffinalizza t-test. Dan l-abbozz attwalment jipprevedi li l-ħatra tal-imħallfin u tal-Presidenti ta’ dawn il-qrati tittieħed biss mill-President tar-Repubblika. Huwa jistabbilixxi Kunsill Ġudizzjarju Konsultattiv – differenti mill-Kunsill Suprem tal-Ġudikatura – inkarigat mit-tħejjija ta’ lista tal-aktar kandidati xierqa għall-ħatra, li ma tkunx vinkolanti fuq il-President. Huwa importanti li din ir-riforma tiggarantixxi l-indipendenza ġudizzjarja, f’konformità mal-liġi tal-UE u b’kont meħud tar-rakkomandazzjonijiet tal-Kunsill tal-Ewropa Konsultazzjoni mal-Kummissjoni ta’ Venezja dwar l-abbozz ta’ leġiżlazzjoni tagħti serħan il-moħħ dwar ir-riforma proposta għal dak il-għan. Hemm abbozzi ta’ leġiżlazzjoni li jipprevedu wkoll l-istabbiliment ta’ Qorti tal-Appell, li għaliha l-imħallfin u l-President jinħatru mill-Kunsill Suprem tal-Ġudikatura. Wara x-xoljiment tal-Parlament fl-14 ta’ April 2021 fid-dawl tal-elezzjonijiet leġiżlattivi fit-30 ta’ Mejju, l-abbozzi pendenti se jiġu diskussi mill-Parlament li għadu kif ġie elett.
Għaddejjin riformi fir-rigward tal-Kunsill Suprem tal-Ġudikatura, sabiex isir aktar rappreżentattiv tal-komponenti tas-sistema ġudizzjarja. Abbozz ta’ liġi mħejji fl-2020 ippropona t-tkabbir tal-Kunsill Suprem tal-Ġudikatura (SCJ). Dan ikun magħmul mill-membri tal-Qorti Suprema, il-President u l-Kummissarji tal-Qorti Għolja, il-President tal-Qorti tal-Appell, l-aktar President anzjan tal-Qrati Distrettwali, il-President tal-Assoċjazzjoni tal-Imħallfin, l-Avukat Ġenerali u l-President tal-Kamra tal-Avukati Ċiprijotta. Il-ġudikatura esprimiet il-preferenza għal SCJ rivedut magħmul biss minn membri tal-ġudikatura. Dan l-abbozz ta’ liġi huwa attwalment pendenti sa minn tmiem l-2020 u ma kienx ġie adottat qabel ix-xoljiment tal-Parlament aktar kmieni din ir-rebbiegħa. Huwa importanti li din ir-riforma tqis ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kunsill tal-Ewropa.
Il-Pjan ta’ Azzjoni għat-tisħiħ tal-Uffiċċju tal-Liġi tar-Repubblika qed jiġi implimentat u hija prevista leġiżlazzjoni li tiżgura l-indipendenza baġitarja tal-Uffiċċju. Fost l-oħrajn, ir-riforma tinkludi r-ristrutturar u l-ħolqien ta’ direttorati awtonomi u separati fl-Uffiċċju tal-Liġi sabiex is-separazzjoni taż-żewġ funzjonijiet ewlenin tal-Avukat Ġenerali ssir aktar effettiva, il-ħolqien ta’ karigi ġodda, ir-razzjonalizzazzjoni tal-proċeduri, is-separazzjoni tal-karigi u l-proċeduri ta’ reklutaġġ. Għadhom għaddejjin id-diskussjonijiet dwar abbozz ta’ liġi, bejn l-Avukat Ġenerali u l-Ministeru għall-Finanzi, rigward l-indipendenza baġitarja tal-Uffiċċju tal-Liġi. Sabiex tiġi antiċipata r-riforma prevista, fi tmiem l-2020, numru sostanzjali ta’ avukati ġodda ġew reklutati fl-Uffiċċju tal-Liġi tar-Repubblika u għadd minnhom jittrattaw każijiet kriminali inklużi każijiet ta’ korruzzjoni.
Kwalità
Jittieħdu miżuri biex titjieb id-diġitalizzazzjoni tal-ġustizzja iżda għad hemm tħassib serju f’dan il-qasam. Il-pubbliku ġenerali ftit għandu informazzjoni għad-dispożizzjoni tiegħu rigward is-sistema ġudizzjarja. Barra minn hekk, ftit li xejn hemm soluzzjonijiet diġitali biex jinbdew u jiġu segwiti proċedimenti f’kawżi ċivili/kummerċjali u amministrattivi. L-introduzzjoni ta’ sistema elettronika għall-amministrazzjoni tal-qrati hija fost l-objettivi ewlenin tar-riformi li għaddejjin bħalissa. Madankollu, l-implimentazzjoni tagħha u l-proċeduri rilevanti ta’ akkwist pubbliku ilhom jistennew sa mill-2017. Sadanittant, tħejja reġistru żgħir elettroniku għall-preżentazzjoni tal-kawżi u beda jopera fl-2020 fir-reġistri ċivili kollha u fil-Qorti Suprema sabiex jingħata lok għal ipproċessar aktar effiċjenti tar-rikorsi, sakemm is-sistema tal-ġustizzja elettronika (e-justice) tiġi implimentata għalkollox. L-implimentazzjoni tar-reġistru ġiet aċċellerata mill-pandemija tal-COVID-19.
Ġew żviluppati għall-pubbliku aktar websites informattivi dwar il-każistika u l-leġiżlazzjoni. Website indukrat mill-Kamra tal-Avukati Ċiprijotta, jipprovdi aċċess pubbliku miftuħ, mingħajr ħlas, għal għadd ta’ settijiet tad-data, bħal każistika u bażijiet tad-data tal-leġiżlazzjoni. Jiġifieri, jipprovdi aċċess għall-bażi tad-data tal-ġurisprudenza Ċiprijotta, il-ġurisprudenza tal-Qorti Suprema ta’ Ċipru, il-ġurisprudenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem u l-leġiżlazzjoni Ċiprijotta. L-aċċess għall-bażijiet tad-data online nazzjonali u barranin huwa pprovdut lill-Imħallfin Ċiprijotti mill-Qorti Suprema, li tħallas l-ispejjeż.
Effiċjenza
Għad hemm tħassib serju rigward l-effiċjenza tas-sistema ġudizzjarja. Iż-żmien meħtieġ biex jiġu deċiżi kawżi ċivili, kummerċjali u amministrattivi fil-qrati tal-prim’istanza (882 jum fl-2019, meta mqabbla mas-737 jum fl-2018) għadu fost l-itwal fl-UE. Fil-ġustizzja amministrattiva fil-prim’istanza, il-perjodu għall-proċedimenti żdied (495 jum fl-2019 meta mqabbla ma’ 487 jum fl-2018) u r-rata tal-għeluq tal-kawżi naqset (madwar 170 % fl-2019 meta mqabbla ma’ madwar 219 % fl-2018). Minn Settembru 2020, ġie implimentat proġett fuq bażi pilota fil-Qorti Distrettwali ta’ Paphos biex jitnaqqas ix-xogħol b’lura. Wara r-reklutaġġ ta’ għadd ta’ mħallfin addizzjonali, inħolqot task force li tiffoka b’mod partikolari fuq it-trattament tal-każijiet pendenti.
L-implimentazzjoni tal-pjan ta’ azzjoni biex jiġu indirizzati l-isfidi tal-effiċjenza tkompli għalkemm b’xi dewmien. F’dan il-qafas, abbozz ta’ liġi abbozzat mill-Ministeru tal-Ġustizzja u l-Ordni Pubbliku fi tmiem l-2020 jipprevedi ż-żieda tal-ġurisdizzjoni ċivili tal-Imħallfin tal-Qorti Distrettwali u l-imħallfin tal-Qorti Distrettwali Superjuri, fir-rigward tal-ammont ta’ disputi li jistgħu jisimgħu u jaġġudikaw, sabiex jippermetti aktar flessibbiltà għas-sistema. Id-Deċiżjoni meħuda mill-Qorti Suprema fi Frar 2019 li tassenja t-trattament ta’ tilwim finanzjarju - proċeduri ġudizzjarji relatati ma’ self improduttiv - lil sitt imħallfin anzjani li diġà qed iservu fuq il-Qorti Distrettwali, għadha qed tiġi implimentata.
Ir-regoli l-ġodda tal-proċedura ċivili ġew approvati. Fid-19 ta’ Mejju 2021, ir-Regoli tal-Proċedura Ċivili l-ġodda ġew approvati mill-Qorti Suprema, u ħadu post il-qafas legali skadut fis-seħħ mill-1958. Dawn ir-regoli, li għadhom mhumiex implimentati, għandhom l-għan li jħaffu l-proċedimenti ġudizzjarji u li jżidu l-effiċjenza ġenerali tal-proċess ġudizzjarju ċivili inkluż fir-rigward tal-eżekuzzjoni tad-deċiżjonijiet tal-qorti.
II.Qafas Kontra l-Korruzzjoni
Ġie adottat pjan ta’ azzjoni ġdid kontra l-korruzzjoni għall-2021-2026, u l-Uffiċċju għat-Trasparenza u l-Prevenzjoni tal-Korruzzjoni għandu l-kompitu li jżomm għajnejh fuq l-implimentazzjoni tiegħu. L-Avukat Ġenerali għandu l-kompetenza kumplessiva li jmexxi l-prosekuzzjoni ta’ reati kriminali, fosthom il-korruzzjoni. L-Uffiċċju tal-Prosekutur jipprovdi konsulenza ġuridika lill-awtoritajiet tal-infurzar tal-liġi li jinvestigaw reati ta’ korruzzjoni. Inħatar Avukat Ġenerali ġdid , akkumpanjat mir-reklutaġġ ta’ persunal ġdid, u r-riorganizzazzjoni tal-uffiċċju għall-prosekuzzjoni ta’ reati finanzjarji. Liġi ġdida dwar l-aċċess għall-informazzjoni pubblika turi titjib fil-qafas leġiżlattiv kontra l-korruzzjoni.
Il-perċezzjoni fost l-esperti u l-eżekuttivi tan-negozju hija li l-livell ta’ korruzzjoni fis-settur pubbliku għadu relattivament għoli. Fl-Indiċi tal-2020 dwar il-Perċezzjonijiet tal-Korruzzjoni minn Transparency International, Ċipru ġab 57 minn 100 punt u jinsab fil-tnax-il post fl-Unjoni Ewropea u fit-tnejn u erbgħin post fid-dinja.
Din il-perċezzjoni ddeterjorat b’mod sinifikanti
matul l-aħħar ħames snin
.
Il-qafas strateġiku dwar il-ġlieda kontra l-korruzzjoni ġie rivedut. F’Jannar 2021, ġiet adottata Strateġija ġdida kontra l-Korruzzjoni għall-2021-2026 mill-President tar-Repubblika u l-Ministru tal-Ġustizzja u l-Ordni Pubbliku. Il-miżuri proposti jikkonċernaw kwistjonijiet ta’ trasparenza, responsabbiltà u korruzzjoni, bil-għan li jissaħħu l-istituzzjonijiet eżistenti u jinħolqu salvagwardji ġodda
. L-istrateġija tinkludi tliet pilastri
, maqsuma f’azzjonijiet speċifiċi
. L-Uffiċċju għat-Trasparenza u l-Prevenzjoni tal-Korruzzjoni (taħt il-Ministeru tal-Ġustizzja u l-Ordni Pubbliku) ħatar żewġ uffiċjali bil-kompitu tal-koordinazzjoni u l-implimentazzjoni interistituzzjonali tal-Istrateġija. Kull istituzzjoni pubblika għandha punt fokali fuq l-istrateġija kontra l-korruzzjoni, li jirrapporta dwar il-progress rigward l-implimentazzjoni ta’ miżuri kontra l-korruzzjoni taħt ir-responsabbiltà rispettiva tagħhom. L-Uffiċċju għat-Trasparenza u l-Prevenzjoni tal-Korruzzjoni jiġbor u jiċċentralizza l-informazzjoni dwar l-implimentazzjoni tal-istrateġija, u jippubblika r-riżultati fuq pjattaforma online
. Fi tmiem l-2020, il-Kunsill tal-Ministri nieda wkoll programm nazzjonali ta’ integrità bbażat fuq l-istandard tal-Organizzazzjoni Internazzjonali għall-Istandardizzazzjoni (ISO) dwar is-sistema ta’ ġestjoni kontra t-tixħim. Il-Ministeru tal-Ġustizzja huwa responsabbli biex jissorvelja l-implimentazzjoni ta’ dan il-programm
.
Il-liġi dwar l-aċċess għall-informazzjoni pubblika ġiet ippromulgata iżda leġiżlazzjoni oħra kontra l-korruzzjoni għadha qed tiġi diskussa fil-Parlament. Il-liġi dwar id-dritt ta’ Aċċess għall-Informazzjoni tas-Settur Pubbliku
, li tagħti lil persuna fiżika jew ġuridika d-dritt ta’ aċċess għall-informazzjoni miżmuma minn awtorità pubblika, daħlet fis-seħħ f’Diċembru 2020. L-abbozz ta’ liġi għat-twaqqif ta’ Awtorità Indipendenti kontra l-Korruzzjoni u l-abbozz ta’ liġi dwar il-lobbying għaddew l-ewwel qari quddiem il-Kumitat Parlamentari rilevanti. Għadd ta’ abbozzi ta’ liġijiet dwar id-dikjarazzjoni tal-assi ta’ uffiċjali eletti u tal-Istat jibqgħu quddiem il-Kumitat Parlamentari għall-Istituzzjonijiet, il-Mertu u l-Kummissarju għall-Amministrazzjoni
. Madankollu, ma hemm l-ebda indikazzjoni dwar l-iskeda ta’ żmien għall-adozzjoni finali.
Is-sanzjoni għar-reat ta’ abbuż ta’ kariga pubblika żdiedet. F’Marzu 2021, is-sanzjoni għar-reat ta’ abbuż mill-kariga minn uffiċjali pubbliċi (kemm jekk eletti kif ukoll jekk maħtura) żdiedet minn tliet snin għal seba’ snin priġunerija
.
L-Uffiċċju tal-Avukat Ġenerali jkompli jtejjeb il-kapaċità tiegħu. L-Avukat Ġenerali ġdid inħatar fl-aħħar ta’ Ġunju 2020. L-uffiċċju reċentement irrekluta 24 avukat tal-ewwel livell li ngħataw il-mandat li jmexxu l-prosekuzzjoni kontra reati finanzjarji, inkluża l-korruzzjoni, u tliet uffiċjali ġew trasferiti mid-dipartiment tal-persunal għall-uffiċċju tal-Avukat Ġenerali. Bejn l-2013 u l-2020, ġew investigati 149 każ ta’ korruzzjoni, li minnhom 20 każ ġew aġġudikati (inklużi ħames każijiet li jikkonċernaw uffiċjali ta’ grad għoli u persuni esposti politikament)
. Qasam partikolari ta’ riskju, irregolat mil-liġi dwar il-ġlieda kontra l-manipulazzjoni tal-kompetizzjonijiet sportivi
, irriżulta f’diversi investigazzjonijiet miftuħa dwar il-korruzzjoni (12-il każ fl-2020, u tliet każijiet fl-2021) u kunflitti ta’ interess (żewġ każijiet fl-2020, u waħda fl-2021) iżda l-ebda aġġudikazzjoni sa issa
. Matul l-2020, l-Avukat Ġenerali kkoordina laqgħat mal-assoċjazzjoni tal-imħatri u mal-pulizija, relatati mal-implimentazzjoni tal-liġi dwar il-ġlieda kontra l-manipulazzjoni tal-kompetizzjonijiet sportivi.
Il-Gvern nieda kummissjoni ta’ inkjesta biex tinvestiga l-iskema Ċiprijotta ta’ ċittadinanza b’investiment. Bi tweġiba għall-allegazzjonijiet ta’ korruzzjoni li jinvolvu individwi barranin u uffiċjali ta’ grad għoli (inkluża l-parteċipazzjoni possibbli ta’ persuni esposti politikament), b'talba tal-Kunsill tal-Ministri, l-Avukat Ġenerali ħatar, fis-7 ta’ Settembru 2020, kummissjoni ta’ inkjesta bil-kompitu li tinvestiga u teżamina n-naturalizzazzjonijiet kollha skont l-iskema Ċiprijotta ta’ ċittadinanza b’investiment mill-2007 sal-2020. Huwa rrappurtat li l-Kummissjoni eżaminat 6,779 naturalizzazzjoni bbażati fuq l-investiment. Il-konklużjonijiet preliminari tal-kummissjoni, maħruġa f’April 2021, jindikaw li aktar minn 53 % tan-naturalizzazzjonijiet analizzati kollha ngħataw bi ksur tal-liġi. Il-Kummissjoni Ewropea nediet proċedura ta’ ksur kontra Ċipru fir-rigward tal-iskema ta’ ċittadinanza b’investiment.
L-uffiċċju tal-prosekuzzjoni ta’ reati finanzjarji ġie organizzat mill-ġdid. Fl-2020, l-uffiċċju tal-investigazzjoni ta’ reati finanzjarji ġie organizzat mill-ġdid f’żewġ diviżjonijiet: diviżjoni waħda responsabbli għall-investigazzjoni ta’ reati finanzjarji, u diviżjoni waħda ta’ appoġġ (li l-operazzjonijiet tagħha bdew fi Frar 2021) ma’ żewġ investigaturi tal-pulizija u erba’ kontabilisti forensiċi
. L-unità ta’ appoġġ tappoġġa b’mod trasversali lil unitajiet oħra, permezz ta’ analiżi tal-intelligence finanzjarja u diliġenza dovuta fuq persuni suspettużi. Madankollu, id-diffikultà biex jiġi attirat u miżmum persunal kwalifikat tibqa’ sfida għall-uffiċċju
. Xi investigazzjonijiet ta’ reati finanzjarji huma mdewma minħabba r-rispons bil-mod tal-istituzzjonijiet finanzjarji għal ordnijiet ta’ divulgazzjoni tal-qorti u, għal xi każijiet internazzjonali, minħabba l-allegat tul ta’ reazzjonijiet tal-awtoritajiet barranin għal talbiet għal assistenza legali reċiproka
. Fl-2020, kien hemm konfiska waħda fir-rigward ta’ reat ta’ korruzzjoni li kien jinvolvi erba’ konvenuti, inkluż impjegat wieħed taċ-ċivil
.
Ġew introdotti strumenti ġodda għat-titjib tal-integrità fil-pulizija, inkluża pjattaforma online għall-iżvelar ta’ informazzjoni protetta. Fl-2020, is-servizz tal-affarijiet interni tal-Pulizija (Police internal affairs service, PIAS), li huwa inkarigat mill-investigazzjoni ta’ allegazzjonijiet ta’ korruzzjoni fil-pulizija, nieda pjattaforma online għall-iżvelar ta’ informazzjoni protetta. Minn dak iż-żmien lil hawn irċeviet 141 ilment
: Diġà ġew investigati 36 ilment (li 21 minnhom aktar tard ġew miċħuda). Ma hemm l-ebda informazzjoni dwar il-kawżi aġġudikati. Fil-bidu tal-2021, il-PIAS adotta kodiċi ta’ kondotta tal-pulizija ffukat fuq il-ġlieda kontra l-korruzzjoni (minqux fil-kodiċi tal-etika tal-pulizija eżistenti)
, u spjega l-kompetenzi tiegħu f’fuljett informattiv għall-komunità. F’każ ta’ suspetti ta’ korruzzjoni fuq uffiċjal tal-pulizija, il-PIAS jista’ jiddeċiedi li jwettaq “test tal-integrità” fuq il-persuna suspettata. Filwaqt li s-suspetti ta’ korruzzjoni jiġu nnotifikati lill-Avukat Ġenerali, elementi li jindikaw ksur ta’ dispożizzjonijiet dixxiplinari jintbagħtu lid-Direttur tal-pulizija, għal miżuri korrettivi possibbli. Bejn l-2018 u l-2020, ġew riferuti 13-il każ lill-uffiċċju tal-Avukat Ġenerali, u każ wieħed ġie aġġudikat (b’kundanna). Bħalissa, hemm 11-il investigazzjoni miftuħa, u waħda pendenti fl-uffiċċju tal-Avukat Ġenerali.
Ġew adottati dispożizzjonijiet ġodda rigward il-kunflitt ta’ interess tal-Membri tal-Parlament. Fi Frar 2021, il-Kamra tar-Rappreżentanti adottat Kodiċi ta’ Kondotta għall-Membri tagħha, b’dispożizzjonijiet relatati ma’ inkompatibbiltajiet, dikjarazzjonijiet ta’ assi, rigali u lobbying
. Il-konformità mal-Kodiċi se tiġi mmonitorjata minn Kumitat Parlamentari speċifiku. Fil-każ ta’ impjegati oħra taċ-ċivil, minbarra l-liġi amministrattiva eżistenti
, proġett li għaddej bħalissa għandu l-għan li jfassal sett komuni ta’ prinċipji dwar il-kunflitti ta’ interess għall-uffiċjali pubbliċi mis-setturi kollha
.
Ma hemm l-ebda data dwar l-implimentazzjoni tal-qafas tad-dikjarazzjoni tal-assi. Għalkemm jeżistu regoli dwar id-dikjarazzjonijiet tal-assi, tqajmu kwistjonijiet fir-rigward tal-preċiżjoni u l-verifika ta’ dawn id-dikjarazzjonijiet. Barra minn hekk, filwaqt li jeżistu regoli u sanzjonijiet għal nuqqas ta’ konformità mal-obbligi dwar id-dikjarazzjoni tal-assi, inkluż fil-każ ta’ uffiċjali ta’ livell għoli u persuni esposti politikament (bħall-Membri tal-Parlament u l-President tar-Repubblika), l-effikaċja tagħhom għadha mhux ċara fin-nuqqas ta’ kwalunkwe informazzjoni dwar l-implimentazzjoni tas-sistema ta’ dikjarazzjoni tal-assi. Għalhekk, it-tħassib stabbilit fir-rapport tas-sena l-oħra jibqa’ validu.
Abbozz ta’ liġi dwar “Rappurtar ta’ Atti ta’ Korruzzjoni” ilu jistenna l-approvazzjoni
mil-leġiżlatur sa minn Mejju 2017. Din il-leġiżlazzjoni tintroduċi dispożizzjonijiet ġodda dwar il-protezzjoni ta’ persuni li jirrapportaw atti ta’ korruzzjoni, kemm fis-settur pubbliku kif ukoll f’dak privat
.
Azzjonijiet immirati lejn il-prevenzjoni tal-frodi fl-iskemi ta’ għajnuna ġew skjerati matul il-pandemija tal-COVID-19. Il-Ministeru tax-Xogħol, l-Assistenza Soċjali u l-Assigurazzjoni Soċjali nieda mekkaniżmu ta’ kontroll, marbut mal-bażi tad-data tas-Servizzi tal-Assigurazzjoni Soċjali, li jippermetti kontrolli awtomatiċi fuq il-benefiċjarji tas-sussidji relatati mal-COVID-19 (imsejħa wkoll “skema speċjali”). F’każ ta’ ksur tal-kriterji biex wieħed jikkwalifika għall-“iskema speċjali”, il-Ministeru tax-Xogħol, l-Assistenza Soċjali u l-Assigurazzjoni Soċjali talab li l-benefiċċji rilevanti jingħataw lura. Fis-settur tas-saħħa, il-limiti massimi tal-prezzijiet għall-elementi essenzjali għall-protezzjoni kontra l-marda (pereżempju maskri, jew testijiet mediċi tal-COVID-19) huma fost il-miżuri li għandhom l-għan li jindirizzaw ir-riskji ta’ korruzzjoni.
III.Il-Pluraliżmu tal-Media u l-Libertà tal-Media
F’Ċipru, il-protezzjoni ġuridika u formali tal-libertà ta’ espressjoni u d-dritt ta’ aċċess għall-informazzjoni tinsab minquxa fl-Artikolu 19 tal-Kostituzzjoni tar-Repubblika ta’ Ċipru. Hemm leġiżlazzjoni sekondarja li tipproteġi espliċitament id-dritt tal-ġurnalisti li jipproteġu lis-sorsi tagħhom u tħaddan il-pluraliżmu tal-media fis-settur tar-radju u tat-televiżjoni. Il-liġi dwar id-Dritt ta’ Aċċess għall-Informazzjoni tas-Settur Pubbliku (2017) daħlet fis-seħħ f’Diċembru 2020 wara bosta dewmien bil-għan li dan id-dritt jiġi stabbilit fil-leġiżlazzjoni sekondarja. Il-Liġi tistabbilixxi l-qafas u l-kundizzjonijiet għall-aċċess pubbliku għall-informazzjoni li tinżamm mill-awtoritajiet pubbliċi u tistabbilixxi l-uffiċċju tal-Kummissarju għall-Informazzjoni. Żewġ abbozzi ta’ liġijiet separati skedati għall-adozzjoni fit-tieni nofs tal-2021 huma mistennija li, rispettivament, jallinjaw il-leġiżlazzjoni Ċiprijotta mad-Direttiva dwar is-Servizzi tal-Media Awdjoviżiva u jsaħħu l-libertà tal-istampa
. Ċipru qassam għotja mill-istat, li tikkonsisti prinċipalment minn dħul mir-reklamar żborżat lill-mezzi tax-xandir biex jinforma lill-pubbliku dwar il-pandemija tal-COVID-19.
Ġew ippreżentati emendi bil-ħsieb li tissaħħaħ l-indipendenza tar-regolatur għas-servizzi tal-media awdjoviżiva, l-Awtorità Ċiprijotta tat-Televiżjoni tar-Radju. Kienu ppreżenati fil-Parlament emendi għal-Liġi tax-Xandara bir-Radju u t-Televiżjoni 7(I)/1998 sabiex tiġi stipulata b’mod espliċitu l-indipendenza funzjonali u effettiva tal-Awtorità li tallinja l-Liġi mad-Direttiva dwar is-Servizzi tal-Media Awdjoviżiva. Barra minn hekk, il-kriterji tal-għażla tal-membri tal-bord tal-Awtorità Ċiprijotta tar-Radju u t-Televiżjoni huma konformi mal-Kodiċi Ċiprijott ta’ Governanza Pubblika kif introdott bid-Deċiżjoni 87/869 tal-Kunsill tal-Ministri, biex b’hekk jiġi żgurat li l-membri tal-bord ikollhom livell għoli ta’ kwalifiki professjonali.
Il-Kunsill tal-istampa indipendenti ta’ Ċipru, il-Kummissjoni għall-Ilmenti tal-Media, jikkonsisti minn 13-il membru u huwa responsabbli għall-awtoregolamentazzjoni tal-media tal-aħbarijiet, kemm bil-miktub kif ukoll elettronika. Jekk jiġi ppromulgat, l-Abbozz dwar is-salvagwardja tal-libertà tal-istampa u l-operat tal-media jnaqqax lill-Kummissjoni tal-Ilmenti fil-liġi. Filwaqt li l-Kummissjoni tal-Ilmenti hija kompletament ħielsa mill-indħil tal-gvern u mis-superviżjoni ġudizzjarja, il-Media Pluralism Monitor jindika li l-pandemija tal-COVID-19 u s-sensji relatati aggravaw kwistjonijiet li ilhom jeżistu fejn il-ħidma tal-Kummissjoni hija fil-biċċa l-kbira ffukata fuq is-salvagwardja tal-impjiegi u s-salarji u inqas fuq l-indipendenza editorjali.
Il-qafas regolatorju f’Ċipru li diġà jippermetti ċertu livell ta’ trasparenza tas-sjieda tal-media fis-settur tal-media awdjoviżiva mistenni li jissaħħaħ. Ir-rapport tat-2021 Media Pluralism Monitor (MPM) tal-2021 ifakkar fit-tħassib u jikkonferma l-livelli ta’ riskju indikati fl-MPM 2020 fir-rigward tal-implimentazzjoni effettiva tad-dispożizzjonijiet attwali u n-nuqqas ta’ qafas li jiggarantixxi t-trasparenza tas-sjieda fis-setturi tal-istampa bil-miktub u tal-media diġitali li jagħmilha diffiċli biex jiġu identifikati u vverifikati s-sidien aħħarin jew is-sjieda trasversali f’dawn is-setturi. L-abbozz ta’ leġiżlazzjoni li bħalissa għaddejja minn konsultazzjoni, għandu l-għan li jindirizza dawn il-lakuni billi jobbliga lill-istabbilimenti tal-media kollha jippubblikaw kontijiet awditjati li jipprovdu informazzjoni fir-rigward tas-sidien benefiċjarji.
Għad hemm mekkaniżmi fis-seħħ biex tiġi salvagwardjata l-indipendenza politika tal-media u u biex jiġu evitati l-kunflitti ta’ interess. Filwaqt li għad ma hemm l-ebda qafas li jirregola r-reklamar tal-istat, ingħatat għotja mill-istat ta’ EUR 700 000 - li prinċipalment tikkonsisti fi dħul mir-reklamar żborżat lill-mezzi tal-media - biex il-pubbliku jiġi infurmat dwar il-pandemija tal-COVID-19. L-MPM 2021 iqis li s-sussidji pprovduti huma aktar diversifikati mill-iskemi tal-passat u li dawn naqqsu drastikament il-fattur ta’ riskju relatat mal-indikatur dwar ir-regolamentazzjoni mill-istat tar-riżorsi
.L-MPM 2021 ikkonkluda li kien hemm tnaqqis ġenerali fir-riskju fil-qasam tal-indipendenza politika (minn 59 % għal 55 %) għalkemm l-awtonomija editorjali għadha qed tiġi pperikolata u hija f’riskju għoli minħabba l-insegwiment ta’ aġendi politiċi mis-sidien tal-media li jwassal għal livell ta’ awtoċensura fost il-persunal editorjali. Qed jiġi żviluppat mekkaniżmu dettaljat li jirregola l-iżborż tad-dħul mir-reklamar għall-kampanji pubbliċitarji tal-istat lil hinn mill-pandemija tal-COVID-19.
Filwaqt li t-theddid dirett għadu rari, ġie rrappurtat każ ta’ fastidju u sorveljanza online ta’ ġurnalist. Hemm fis-seħħ salvagwardji regolatorji għall-protezzjoni ta’ sorsi ġurnalistiċi. Meta jiġi ppromulgat, l-Abbozz dwar is-salvagwardja tal-libertà tal-istampa u l-operat tal-media huwa mistenni li jsaħħaħ il-garanziji tal-libertà tal-espressjoni kemm online kif ukoll offline. Il-partijiet ikkonċernati qajmu tħassib relatat mal-istalking fuq ġurnalist investigattiv, l-attakk ċibernetiku u l-fastidju diġitali serju li saru fuqu, b’mod partikolari permezz ta’ esponiment fuq il-media soċjali. Il-pjattaforma tal-Kunsill tal-Ewropa għall-promozzjoni tal-protezzjoni tal-ġurnaliżmu u s-sikurezza tal-ġurnalisti ma kienet ippubblikat l-ebda twissija mir-Rapport tal-2020 dwar l-Istat tad-Dritt, rigward ir-Repubblika ta’ Ċipru.
IV.Kwistjonijiet istituzzjonali oħra relatati mal-ekwilibriju tas-setgħat
Ir-Repubblika ta’ Ċipru hija repubblika rappreżentattiva presidenzjali. Il-President ta’ Ċipru huwa l-Kap tal-Istat kif ukoll il-Kap tal-Gvern. Il-Kamra tar-Rappreżentanti hija l-Parlament u teżerċita s-setgħa leġiżlattiva. Kemm ir-Rappreżentanti kif ukoll il-Ministri għandhom id-dritt ta’ inizjattiva leġiżlattiva. Il-Qorti Suprema hija kompetenti biex tevalwa l-kostituzzjonalità tal-liġijiet fil-kuntest ta’ kawżi speċifiċi mressqa quddiemha
. Jeżistu għadd ta’ awtoritajiet, organizzazzjonijiet u istituzzjonijiet nazzjonali indipendenti li għandhom l-għan li jipproteġu u jissalvagwardjaw id-drittijiet tal-bniedem.
Minkejja l-miżuri meħuda biex jittejjeb l-involviment tal-partijiet ikkonċernati, il-konsultazzjoni pubblika mhux dejjem isseħħ fl-istadju bikri tat-tfassil u l-abbozzar tal-politika. Rarament ikun hemm konsultazzjoni pubblika miftuħa dwar atti leġiżlattivi, minkejja l-impenn meħud fil-kuntest tal-Proġett għal Regolamentazzjoni Aħjar u ċ-ċirkulari rispettivi tal-Ministeru tal-Finanzi u l-Uffiċċju Legali tar-Repubblika. Minflok, il-proċess ta’ konsultazzjoni dwar l-abbozz ta’ leġiżlazzjoni mhuwiex aċċessibbli ħafna mill-pubbliku u limitat għal diskussjonijiet fil-Kamra tar-Rappreżentanti. F’dan l-istadju, l-abbozzi ta’ atti leġiżlattivi jiġu distribwiti permezz ta’ lista ta’ distribuzzjoni standard tal-Ministeru tal-Ġustizzja lill-partijiet ikkonċernati identifikati minn qabel sabiex dawn tal-aħħar ikunu jistgħu jipprovdu l-fehmiet tagħhom u/jew jipparteċipaw fid-diskussjonijiet tal-kumitati parlamentari permanenti rilevanti. L-Avukat Ġenerali jipproċedi bi stħarriġ minn qabel tal-abbozz ta’ leġiżlazzjoni fejn jidħlu l-osservanza tal-prinċipji ta’ legalità u l-proporzjonalità.
Il-Gvern ingħata s-setgħa li jadotta miżuri sabiex tiġi indirizzata l-pandemija tal-COVID-19. L-istat ta’ emerġenza minqux fil-Kostituzzjoni ma ġiex iddikjarat f’Ċipru. Madankollu, ġew imposti restrizzjonijiet skont il-Liġi dwar il-Kwarantina, li tagħti s-setgħa lill-Kunsill tal-Ministri biex joħroġ Ordnijiet, minħabba l-pandemija tal-COVID-19, li japplikaw kemm għaċ-ċittadini kif ukoll għall-awtoritajiet pubbliċi u n-negozji. Il-Parlament Ċiprijott jimmonitorja regolarment l-implimentazzjoni tal-miżuri kollha relatati mal-COVID-19. Skont l-informazzjoni li waslet mingħand il-Gvern, il-miżuri restrittivi sa issa ġew ikkontestati darba biss, b’kawża mressqa fl-2020 u li għadha pendenti quddiem il-Qorti Amministrattiva, li tikkonċerna l-għadd ta’ impjegati li bihom l-uffiċċji u postijiet tax-xogħol oħra jkunu jistgħu joperaw
.
Fil-kuntest tal-pandemija tal-COVID-19, l-Ombudsman kien attiv biex jgħin liċ-ċittadini. L-Ombudsman ilu għaddej minn Marzu 2020 b’kampanja ta’ sensibilizzazzjoni fir-rigward tal-pandemija tal-COVID-19 u l-protezzjoni tad-drittijiet tal-bniedem. L-Ombudsman ġie akkreditat bi status B mill-Alleanza Globali tal-Istituzzjonijiet Nazzjonali tad-Drittijiet tal-Bniedem (Global Alliance of National Human Rights Institutions, GANHRI) fl-2015
u l-akkreditazzjoni tiegħu se tiġi rieżaminata f’Ġunju 2021
.
Filwaqt li sar xi progress, għad hemm tħassib fir-rigward tar-reġistrazzjoni tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili. Dan it-tħassib ġie mtenni mill-Kummissarju għad-Drittijiet tal-Bniedem tal-Kunsill tal-Ewropa
b’mod partikolari fir-rigward tal-kapaċità tal-NGOs li joperaw f’Ċipru u għall-implimentazzjoni tal-leġiżlazzjoni dwar l-assoċjazzjonijiet li reċentement wasslet għat-tneħħija tar-reġistrazzjoni ta’ diversi organizzazzjonijiet mhux governattivi. Bi tweġiba għal dan it-tħassib
, il-Gvern enfasizza li l-leġiżlazzjoni tal-2017
tintroduċi elementi ta’ trasparenza u responsabbiltà għall-operazzjonijiet tal-NGOs f’konformità kemm mal-linji gwida tat-Task Force ta’ Azzjoni Finanzjarja (FATF)
għall-protezzjoni tal-NGOs mill-finanzjament tal-abbuż tat-terroriżmu kif ukoll mal-ħames direttiva tal-UE għall-prevenzjoni u s-superviżjoni tal-ħasil tal-flus. Ir-reġistrazzjoni ta’ federazzjonijiet ta’ organizzazzjonijiet issa hija possibbli direttament mingħajr ma l-membri tagħhom ikunu wkoll irreġistrati individwalment
.
Anness I: Lista ta’ sorsi f’ordni alfabetiku *
* Il-lista ta’ kontributi riċevuti fil-kuntest tal-konsultazzjoni għar-Rapport tal-2021 dwar l-Istat tad-Dritt tista’ tinsab fuq
https://ec.europa.eu/info/policies/justice-and-fundamental-rights/upholding-rule-law/rule-law/rule-law-mechanism/2021-rule-law-report-targeted-stakeholder-consultation
.
Ċentru għall-Pluraliżmu tal-Media u l-Libertà tal-Media (2021), Media pluralism monitor 2021 – Report on Cyprus (tiżdied il-link meta tkun disponibbli).
CEPEJ (2020), Studju dwar il-funzjonament tas-sistemi ġudizzjarji fl-Istati Membri tal-UE.
Il-Kunsill tal-Ewropa: Il-Kumitat tal-Ministri (2010), Recommendation CM/Rec(2010)12 of the Committee of Ministers to member states on judges: independence, efficiency and responsibilities.
L-Assoċjazzjoni Ċiprijotta tal-Avukati (2021), Media pluralism monitor 2021 – Report on Cyprus
Il-Kummissjoni Ċiprijotta ta’ inkjeta (2021), Interim Report on the procedure of granting citizenship to foreign investors and businessmen (
https://www.pio.gov.cy/assets/pdf/newsroom/2021/04/Interim Report 27 04 2021(pdf).pdf
).
Il-Gvern ta’ Ċipru (2021), Kontribut minn Ċipru għar-Rapport tal-2021 dwar l-Istat tad-Dritt
Id-Direttorat Ġenerali għall-Komunikazzjoni (2019), Ewrobarmetru Flash 482: l-attitudnijiet tan-negozji fil-konfront tal-korruzzjoni fl-UE.
Id-Direttorat Ġenerali għall-Komunikazzjoni (2020), Ewrobarometru Speċjali 502: il-korruzzjoni.
GRECO (2020), Fourth Evaluation Round - Second Compliance Report on Cyprus on corruption prevention in respect of members of parliament, judges and prosecutors (
https://rm.coe.int/fourth-evaluation-round-corruption-prevention-in-respect-of-members-of/1680a06389
)
Il-Kummissjoni Ewropea (2020), Ir-Rapport tal-2020 dwar l-Istat tad-Dritt — Is-sitwazzjoni tal-istat tad-dritt fl-Unjoni Ewropea
Il-Kummissjoni Ewropea (2020), Skemi taċ-ċittadinanza tal-investituri: Il-Kummissjoni Ewropea tiftaħ ksur kontra Ċipru u Malta talli “jbiegħu” iċ-ċittadinanza tal-UE, INFR(2020)2300 (
https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_20_1925
).
Il-Kummissjoni Ewropea (2021), Tabella ta’ Valutazzjoni tal-Ġustizzja tal-UE.
Ir-Rokna tal-Istampa tal-Kummissjoni Ewropea (2021), Il-pakkett tal-proċeduri ta’ ksur ta’ Ġunju: id-Deċiżjonijiet Ewlenin (
https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/inf_21_2743
).
Il-Presidenza tar-Repubblika ta’ Ċipru, website ta’ Exandas Communication and Information (
https://exandas.presidency.gov.cy/
)
Financial Action Task Force (2015), Combating the abuse of non-profit organisations (Recommendation 8) (
http://www.fatf-gafi.org/media/fatf/documents/reports/BPP-combating-abuse-non-profit-organisations.pdf
)
L-Aġenzija għad-Drittijiet Fundamentali (2021), Kontribut mill-Fundamental Rights Agency għar-Rapport tal-2021 dwar l-Istat tad-Dritt.
Kathimerini (2021), Interim report on golden passports delivered (
https://knews.kathimerini.com.cy/en/news/interim-report-on-golden-passports-delivered
).
Ittra mingħand Dunja Mijatović, il-Kummissarju għad-Drittijiet tal-Bniedem lil Nicos Nouris, il-Ministru tal-Intern ta’ Ċipru (2021) (
https://rm.coe.int/letter-to-mr-nicos-nouris-minister-of-interior-of-cyprus-by-ms-dunja-m/1680a1c09b
).
Ittra ta’ tweġiba ta' Nicos Nouris, il-Ministru tal-Intern ta’Ċipru lil Dunja Mijatović, il-Kummissarju għad-Drittijiet tal-Bniedem (2021) (
https://rm.coe.int/reply-of-mr-nicos-nouris-minister-of-the-interiorof-cyprus-to-the-lett/1680a1cb15
)
OECD (2019), Indicators of Regulatory Policy and Governance – Cyprus.
Il-Proġett dwar ir-Rappurtar tal-Kriminalità Organizzata u l-Korruzzjoni, “Cypriot Journalist Says He is Being Spied on and Fears for His Life” (
https://www.occrp.org/en/daily/12631-cypriot-journalist-says-he-is-being-spied-on-and-fears-for-his-life
).
Reporters Mingħajr Fruntieri (2021), Kontribut minn Reporters Mingħajr Fruntieri għa-Rapport tal-2021 dwar l-Istat tad-Dritt
Reporters Without Borders (2021), 2021 World Press Freedom Index – Cyprus (
https://rsf.org/en/cyprus
)
Sigma Live (2021), Report on citizenship (
https://www.sigmalive.com/news/politics/795517/ekthesi-politografiseonto-53-ektos-nomikou-plaisioupeitharxikes-efthynes
).
Il-Qorti Suprema ta’ Ċipru (2021), Kontribut mill-Qorti Suprema ta' Ċipru għar-Rapport tal-2021 dwar l-Istat tad-Dritt.
Transparency International (2021), Corruption Perceptions Index 2020.
Anness II: Żjara tal-pajjiż f’Ċipru
Is-servizzi tal-Kummissjoni kellhom laqgħat virtwali f’April 2021 ma’:
·Il-Ministeru tal-Ġustizzja
·Il-Qorti Suprema
·L-Assoċjazzjoni tal-Avukati ta' Ċipru
·Uffiċċju tat-Trasparenza u l-Prevenzjoni tal-Korruzzjoni
·Il-Pulizija - Servizz tal-Affarijiet Interni
·Il-Pulizija - Uffiċċju ta’ investigazzjoni ta’ reati finanzjarji
·L-Awtorità tar-Radju u t-Televiżjoni
·L-Uffiċċju Stampa u għall-Informazzjoni
·Ir-Rappreżentanti tal-Avukat Ġenerali
·Il-Ministeru tal-Intern - Il-Media
·Il-Forum dwar l-Integrità ta’ Ċipru
* Il-Kummissjoni ltaqgħet ukoll mal-organizzazzjonijiet li ġejjin f’għadd ta’ laqgħat orizzonali:
·Amnesty International
·Iċ-Ċentru għad-Drittijiet Riproduttivi
·CIVICUS
·L-Unjoni għall-Ewropa tal-Libertajiet Ċivili
·Is-Soċjetà Ċivili Ewropa
·Il-Konferenza tal-Knejjes Ewropej
·EuroCommerce
·Iċ-Ċentru Ewropew għal-Liġi dwar għaqdiet mhux għall-gwadann
·Iċ-Ċentru Ewropew għal-Libertà tal-Istampa u tal-Media
·Il-Forum Ċiviku Ewropew
·Il-Federazzjoni Ewropea tal-Ġurnalisti
·It-Tisħib Ewropew għad-Demokrazija
·Il-Forum Ewropew taż-Żgħażagħ
·Front Line Defenders
·Il-Fundazzjoni tad-Dar tad-Drittijiet tal-Bniedem
·Human Rights Watch
·ILGA-Europe
·Il-Kummissjoni Internazzjonali tal-Ġuristi
·Il-Federazzjoni Internazzjonali tad-Drittijiet tal-Bniedem
·In-Netwerk Ewropew tal-Federazzjoni Internazzjonali tal-Ippjanar tal-Familja (IPPF EN)
·L-Istitut Internazzjonali tal-Istampa
·Il-Kumitat Netherlands Helsinki
·L-Istitut ta’ Politika Ewropew għal Soċjetà Miftuħa
·Philanthropy Advocacy
·Protection International
·Reporters Mingħajr Fruntieri
·Transparency International EU