SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (L-Ewwel Awla)
30 ta’ Marzu 2023 ( *1 )
“Rinviju għal deċiżjoni preliminari — Protezzjoni ta’ data personali — Regolament (UE) 2016/679 — Artikolu 88(1) u (2) Ipproċessar ta’ data fil-qasam tal-impjieg — Sistema skolastika reġjonali — Tagħlim live permezz ta’ videokonferenza minħabba l-pandemija tal-COVID‑19 — Implimentazzjoni mingħajr il-kunsens espliċitu tal-għalliema”
Fil-Kawża C‑34/21,
li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mil-Verwaltungsgericht Wiesbaden (il-Qorti Amministrattiva ta’ Wiesbaden, Il-Ġermanja), permezz ta’ deċiżjoni tal‑20 ta’ Diċembru 2020, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fl‑20 ta’ Jannar 2021, fil-proċedura
Hauptpersonalrat der Lehrerinnen und Lehrer beim Hessischen Kultusministerium
vs
Minister des Hessischen Kultusministeriums,
IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (L-Ewwel Awla),
komposta minn A. Arabadjiev, President ta’ Awla, K. Lenaerts, President tal-Qorti tal-Ġustizzja, L. Bay Larsen, Viċi President tal-Qorti tal-Ġustizzja, li qed jaġixxu bħala Imħallfin tal-Ewwel Awla, A. Kumin u I. Ziemele (Relatriċi), Imħallfin,
Avukat Ġenerali: M. Campos Sánchez-Bordona,
Reġistratur: S. Beer, Amministratriċi,
wara li rat il-proċedura bil-miktub u wara s-seduta tat‑30 ta’ Ġunju 2022,
wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:
– |
għall-Hauptpersonalrat der Lehrerinnen und Lehrer beim Hessischen Kultusministerium, minn J. Kolter, avukat, |
– |
għall-Minister des Hessischen Kultusministeriums, minn C. Meinert, |
– |
għall-Gvern Ġermaniż, minn J. Möller u D. Klebs, bħala aġenti, |
– |
għall-Gvern Awstrijak, minn G. Kunnert u J. Schmoll, bħala aġenti, |
– |
għall-Gvern Rumen, minn E. Gane u A. Wellman, bħala aġenti, |
– |
għall-Kummissjoni Ewropea, minn F. Erlbacher, H. Kranenborg u D. Nardi, bħala aġenti, |
wara li semgħet il-Konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali, ippreżentati fis-seduta tat‑22 ta’ Settembru 2022,
tagħti l-preżenti
Sentenza
1 |
It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 88(1) u (2) tar-Regolament (UE) 2016/679 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas‑27 ta’ April 2016 dwar il-protezzjoni tal-persuni fiżiċi fir-rigward tal-ipproċessar ta’ data personali u dwar il-moviment liberu ta’ tali data, u li jħassar id-Direttiva 95/46/KE (Regolament Ġenerali dwar il-Protezzjoni tad-Data) (ĠU 2016, L 119, p. 1, rettifika fil-ĠU 2018, L 127, p. 2, iktar ’il quddiem ir-“RĠPD”). |
2 |
Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ tilwima bejn il-Hauptpersonalrat der Lehrerinnen und Lehrer beim Hessischen Kultusministerium (il-Kumitat Prinċipali tal-Persunal tal-għalliema fi ħdan il-Ministeru tal-Edukazzjoni u tal-Kultura tal-Land ta’ Hessen, il-Ġermanja) u l-Minister des Hessischen Kultusministeriums (il-Ministru tal-Edukazzjoni u tal-Kultura tal-Land ta’ Hessen, il-Ġermanja) dwar il-legalitá ta’ sistema ta’ xandir direttament tal-lezzjonijiet permezz ta’ videokonferenza li tqiegħed fis-seħħ fl-iskejjel tal-Land ta’ Hessen (il-Ġermanja) mingħajr ma jkun previst il-kunsens infurmat minn qabel tal-għalliema kkonċernati. |
Il‑kuntest ġuridiku
Id‑dritt tal‑Unjoni
Id‑Direttiva 95/46/KE
3 |
Id-Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill 95/46/KE tal‑24 ta’ Ottubru, 1995 dwar il-protezzjoni ta’ individwi fir-rigward tal-ipproċessar ta’ data personali u dwar il-moviment liberu ta’ dik id-data (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 13, Vol. 15, p. 355), tħassret, b’effett mill‑25 ta’ Mejju 2018, mir-RĠPD. L-Artikolu 3 ta’ din id-direttiva, intitolat “Skop”, kien ifformulat kif ġej: “1. Din id-Direttiva għandha tkun applikabbli għall-ipproċessar ta’ data personali fl-intier tiegħu jew parti minnu b’mezzi awtomatiċi, u għall-ipproċessar b’mezzi oħra mhux awtomatiċi ta’ data personali li tagħmel parti minn sistema ta’ skedar jew li tkun maħsuba li tagħmel parti minn sistema ta’ skedar. 2. Din id-Direttiva m’għandhiex tapplika għall-ipproċessar ta’ data personali:
[…]” |
Ir‑RĠPD
4 |
Il-premessi 8 sa 10, 13, 16, 45 u 155 tar-RĠPD jistabbilixxu:
[…]
[…]
[…]
[…]
|
5 |
L-Artikolu 1 tar-RĠPD, bit-titolu “Suġġett u objettivi”, jipprovdi: “1. Dan ir-Regolament jistabbilixxi regoli relatati mal-protezzjoni tal-persuni fiżiċi fir-rigward tal-ipproċessar tad-data personali u regoli relatati mal-moviment liberu tad-data personali. 2. Dan ir-Regolament jipproteġi d-drittijiet u l-libertajiet fundamentali tal-persuni fiżiċi u b’mod partikolari d-dritt tagħhom għall-protezzjoni ta’ data personali. 3. Il-moviment liberu tad-data personali fl-Unjoni għandu jkun la ristrett u lanqas ipprojbit għal raġunijiet marbutin mal-protezzjoni tal-persuni fiżiċi fir-rigward tal-ipproċessar ta’ data personali.” |
6 |
L-Artikolu 2 ta’ dan ir-regolament, bit-titolu “Kamp ta’ applikazzjoni materjali”, jipprevedi fil-paragrafi 1 u 2 tiegħu: “1. Dan ir-Regolament japplika għall-ipproċessar ta’ data personali kompletament jew parzjalment b’mezzi awtomatizzati, u għall-ipproċessar għajr b’mezzi awtomatizzati ta’ data personali li tifforma parti minn sistema ta’ arkivjar jew li tkun maħsuba sabiex tifforma parti minn sistema ta’ arkivjar. 2. Dan ir-Regolament ma japplikax għall-ipproċessar ta’ data personali:
|
7 |
L-Artikolu 4 tal-imsemmi regolament, intitolat “Definizzjonijiet”, jistabbilixxi: “Għall-finijiet ta’ dan ir-Regolament:
[…]” |
8 |
L-Artikolu 5 tar-RĠPD, intitolat “Prinċipji relatati mal-ipproċessar ta’ data personali”, jipprevedi: “1. Id-data personali għandha:
2. Il-kontrollur għandu jkun responsabbli għall-konformità mal-paragrafu 1 u jkun kapaċi juriha (‘responsabbiltà’).” |
9 |
L-Artikolu 6 ta’ dan ir-regolament, intitolat “Legalità tal-ipproċessar”, fil-paragrafi 1 sa 3 tiegħu jipprovdi: “1. L-ipproċessar għandu jkun legali biss jekk u safejn mill-inqas ikun japplika wieħed mill-punti li ġejjin:
[…]
Il-punt (f) tal-ewwel subparagrafu m’għandux japplika għall-ipproċessar li jitwettaq minn awtoritajiet pubbliċi fit-twettiq tal-kompiti tagħhom. 2. L-Istati Membri jistgħu jżommu jew jintroduċu dispożizzjonijiet aktar speċifiċi biex jadattaw l-applikazzjoni tar-regoli ta’ dan ir-Regolament fir-rigward ta’ pproċessar għal konformità mal-punti (c) u (e) tal-paragrafu 1 billi jiddeterminaw b’mod aktar preċiż rekwiżiti speċifiċi għall-ipproċessar u miżuri oħrajn biex jiġi żgurat ipproċessar legali u ġust inkluż għal sitwazzjonijiet speċifiċi oħrajn ta’ pproċessar kif previst fil-Kapitolu IX. 3. Il-bażi għall-ipproċessar imsemmi fil-punti (c) u (e) tal-paragrafu 1 għandha tkun stipulata minn:
Il-fini tal-ipproċessar għandu jkun iddeterminat fdik il-bażi legali jew, fir-rigward tal-ipproċessar imsemmi fil-punt (e) tal-paragrafu 1, għandu jkun meħtieġ għat-twettiq ta’ kompitu li jsir fl-interess pubbliku jew fl-eżerċizzju tal-atorità uffiċjali mogħtija lill-kontrollur. Dik il-bażi legali jista’ jkun fiha dispożizzjonijiet speċifiċi biex tiġi adattata l-applikazzjoni ta’ regoli ta’ dan ir-Regolament, inklużi l-kondizzjonijiet ġenerali li jirregolaw il-legalità tal-ipproċessar mill-kontrollur; it-tipi ta’ data li huma soġġetti għall-ipproċessar; is-suġġetti tad-data kkonċernati; l-entitajiet li lilhom, jew li għalihom, tista’ tiġi żvelata d-data personali; il-limitazzjoni tal-fini; il-perijodi tal-ħażna u attivitajiet ta’ pproċessar u proċeduri ta’ pproċessar, inklużi miżuri li jiżguraw ipproċessar legali u ġust bħal dawk għal sitwazzjonijiet speċifiċi oħrajn ta’ pproċessar kif previst fil-Kapitolu IX. Il-liġi tal-Unjoni jew il-liġi tal-Istat Membru għandha tissodisfa l-objettiv ta’ interess pubbliku u tkun proporzjonata mal-għan leġittimu mfittex.” |
10 |
Fil-Kapitolu IX tar-RĠPD, intitolat “Dispożizzjonijiet b’rabta ma’ sitwazzjonijiet speċifiċi ta’ pproċessar”, l-Artikolu 88 tiegħu, dwar “[i]pproċessar fil-kuntest tal-impjieġi”, jipprevedi: “1. L-Istati Membri jistgħu, bil-liġi jew bi ftehimiet kollettivi, jipprevedu regoli aktar speċifiċi biex tiġi żgurata l-protezzjoni tad-drittijiet u l-libertajiet fir-rigward tal-ipproċessar ta’ data personali ta’ impjegati fil-kuntest tal-impjiegi, b’mod partikolari għall-finijiet tar-reklutaġġ, it-twettiq tal-kuntratt tax-xogħol, inkluż it-twettiq tal-obbligi stipulati bil-liġi jew bi ftehimiet kollettiv, il-ġestjoni, l-ippjanar u l-organizzazzjoni tax-xogħol, l-ugwaljanza u d-diversità fil-post tax-xogħol, is-saħħa u s-sikurezza fil-post tax-xogħol, il-protezzjoni tal-proprjetà ta’ min iħaddem jew il-klijenti, u għall-finijiet tal-eżerċizzju u t-tgawdija, fuq bażi individwali jew kollettiva, ta’ drittijiet u benefiċċji relatati mal-impjieg u għall-fini tat-terminazzjoni tar-relazzjoni tal-impjieg. 2. Dawk ir-regoli għandhom jinkludu miżuri xierqa u speċifiċi biex jissalvagwardjaw id-dinjità tal-bniedem tas-suġġetti tad-data, l-interessi leġittimi u d-drittijiet fundamentali, b’mod partikolari fir-rigward tat-trasparenza tal-ipproċessar, it-trasferiment ta’ data personali fi grupp ta’ impriżi, jew grupp ta’ intrapiżi involuti f’attività ekonomika konġunta u s-sistemi ta’ monitoraġġ fil-post tax-xogħol. 3. Kull Stat Membru għandu jinnotifika lill-Kummissjoni [Ewropea] dwar dawk id-dispożizzjonijiet tal-liġi tiegħu li jadotta skont il-paragrafu 1, sal‑25 ta’ Mejju 2018 u, mingħajr dewmien, dwar kwalunkwe emenda sussegwenti li taffettwahom.” |
Id‑dritt nazzjonali
11 |
L-Artikolu 26(1) tal-Bundesdatenschutzgesetz (il-Liġi Federali dwar il-Protezzjoni tad-Data), tat‑30 ta’ Ġunju 2017 (BGBl. 2017 I, p. 2097), jipprovdi: “Id-data personali tal-impjegati tista’ tkun is-suġġett ta’ pproċessar għall-finijiet tar-relazzjoni ta’ xogħol jekk dan ikun neċessarju sabiex jiġi deċiż l-istabbiliment ta’ relazzjoni ta’ xogħol jew, wara l-istabbiliment tar-relazzjoni ta’ xogħol, għall-eżekuzzjoni jew għat-terminazzjoni tagħha, jew għall-eżerċizzju tad-drittijiet jew tal-osservanza tal-obbligi rispettivament marbuta mar-rappreżentazzjoni tal-interessi tal-impjegati li jirriżultaw minn liġi jew minn strument ta’ regolamentazzjoni kollettiva ta’ xogħol, minn ftehim ta’ impriża jew ta’ servizz (ftehim kollettiv). […]” |
12 |
Skont l-Artikolu 23 tal-Hessisches Datenschutz- und Informationsfreiheitsgesetz (il-Liġi dwar il-Protezzjoni tad-Data u l-Libertà tal-Informazzjoni tal-Land ta’ Hessen), tat‑3 ta’ Mejju 2018 (iktar ’il quddiem l-“HDSIG”): “1. Id-data personali tal-ħaddiema tista’ tiġi pproċessata għall-finijiet tar-relazzjoni ta’ impjieg jekk dan ikun meħtieġ għad-deċiżjoni dwar l-istabbiliment ta’ relazzjoni ta’ impjieg jew, wara l-istabbiliment tar-relazzjoni ta’ impjieg, għall-applikazzjoni, it-terminazzjoni jew il-likwidazzjoni tagħha, kif ukoll għall-applikazzjoni ta’ miżuri interni ta’ ppjanar, organizzazzjoni, soċjali jew tal-persunal. […] 2. Meta l-ipproċessar tad-data personali tal-impjegati jitwettaq fuq il-bażi ta’ kunsens, hemm lok, sabiex jiġi evalwat jekk il-kunsens ingħatax liberament, li tittieħed inkunsiderazzjoni, b’mod partikolari, id-dipendenza tal-impjegat fir-relazzjoni ta’ xogħol kif ukoll iċ-ċirkustanzi li fihom ingħata l-kunsens. In-natura libera tal-kunsens tista’ tintwera b’mod partikolari jekk ikun hemm, għall-impjegat, vantaġġ legali jew ekonomiku, jew jekk il-persuna li timpjega u l-impjegat ikollhom interessi konverġenti. Il-kunsens għandu jiġi stabbilit bil-miktub, ħlief meta tkun meħtieġa forma oħra minħabba ċirkustanzi partikolari. Il-persuna li timpjega hija obbligata tinforma lill-impjegat bil-miktub dwar l-għan tal-ipproċessar tad-data u bid-dritt tagħha li tirtira l-kunsens tagħha, li huwa previst fl-Artikolu 7(3) tar-[RĠPD] 3. B’deroga mill-Artikolu 9(1) tal-[RĠPD], l-ipproċessar li jirrigwarda kategoriji partikolari ta’ data personali fis-sens tal-Artikolu 9(1) tar-[RĠPD] huwa awtorizzat għall-finijiet tar-relazzjoni ta’ xogħol meta jkun meħtieġ għall-eżerċizzju ta’ drittijiet jew għar-rispett ta’ obbligi legali li jirriżultaw mid-dritt industrijali, mid-dritt tas-sigurtà soċjali u mill-protezzjoni soċjali, u li ma hemmx raġuni li wieħed jaħseb li l-interess leġittimu tas-suġġett tad-data li għandu jiġi eskluż l-ipproċessar jipprevali. Il-paragrafu 2 għandu wkoll ikun validu għall-kunsens għall-ipproċessar li jirrigwarda kategoriji partikolari ta’ data personali. F’dan ir-rigward, il-kunsens għandu jirreferi espressament għal din id-data. […] 4. L-ipproċessar ta’ data personali, inklużi kategoriji speċjali ta’ data personali tal-ħaddiema għall-finijiet tar-relazzjoni ta’ impjieg, għandu jkun permess b’konformità mad-dispożizzjonijiet tal-ftehim kollettiv. F’dak il-kuntest, il-partijiet fin-negozjati għandhom jikkonformaw mal-Artikolu 88(2) tar-[RĠPD]. 5. Il-kontrollur għandu jieħu l-miżuri xierqa biex jiżgura, b’mod partikolari, il-konformità mal-prinċipji relatati mal-ipproċessar stabbiliti fl-Artikolu 5 tar-[RĠDP]. […] 7. Il-paragrafi 1 sa 6 japplikaw ukoll meta data personali, inklużi kategoriji partikolari ta’ data personali tal-impjegati, tiġi pproċessata mingħajr ma tkun tinsab jew tkun intiża li titqiegħed f’sistema ta’ ħażna. Id-dispożizzjonijiet tal-Hessisches Beamtengesetz ((HGBG) (il-Liġi dwar is-Servizz Pubbliku tal-Land ta’ Hessen), tal‑21 ta’ Ġunju 2018 (iktar ’il quddiem il-“HBG”)) applikabbli għall-fajls tal-persunal japplikaw mutatis mutandis għall-ħaddiema tas-settur pubbliku, sakemm ma jkunx previst mod ieħor fl-istrument ta’ regolamentazzjoni kollettiva tax-xogħol. 8. Impjegati skont it-tifsira ta’ din il-liġi:
[…]
[…]” |
13 |
L-Artikolu 86(4) tal-HBG jipprovdi: “Min iħaddem jista’ jiġbor data personali mingħand l-applikanti, l-uffiċjali u l-ex uffiċjali biss sa fejn dan ikun neċessarju għall-istabbiliment ta’ relazzjoni ta’ impjieg jew għall-implimentazzjoni, it-terminazzjoni jew il-likwidazzjoni tagħha, kif ukoll għall-applikazzjoni ta’ miżuri organizzattivi, ta’ natura soċjali jew tal-persunal, b’mod partikolari għall-ippjanar u t-tqassim tal-persunal, jew jekk dispożizzjoni leġiżlattiva jew ftehim kollettiv tas-servizz pubbliku jippermetti dan. […]” |
Il‑kawża prinċipali u d‑domandi preliminari
14 |
Kif jirriżulta mill-proċess ippreżentat lill-Qorti tal-Ġustizzja, permezz ta’ żewġ atti adottati matul is-sena 2020, il-Ministru tal-Edukazzjoni u tal-Kultura tal-Land ta’ Hessen stabbilixxa l-qafas ġuridiku u organizzattiv tat-tagħlim skolastiku matul il-perijodu ta’ pandemija ta’ COVID‑19. Dan il-qafas kien jirregola b’mod partikolari l-possibbiltà għall-istudenti li ma setgħux ikunu preżenti fi klassi li jassistu b’mod dirett permezz ta’ videokonferenza. Sabiex jiġu protetti d-drittijiet tal-istudenti fil-qasam tal-protezzjoni tad-data personali, ġie stabbilit li l-konnessjoni għas-servizz tal-videokonferenza hija awtorizzata biss bil-kunsens tal-istudenti stess jew, fil-każ ta’ minoranza tagħhom, tal-ġenituri tagħhom. Min-naħa l-oħra, il-kunsens tal-għalliema kkonċernati għall-parteċipazzjoni tagħhom f’dan is-servizz ma kienx previst. |
15 |
Il-kumitat prinċipali tal-persunal tal-għalliema fi ħdan il-Ministeru għall-Edukazzjoni u għall-Kultura tal-Land ta’ Hessen ippreżenta rikors quddiem il-Verwaltungsgericht Wiesbaden (il-Qorti Amministrattiva ta’ Wiesbaden, il-Ġermanja) billi lmenta li x-xandir dirett tal-lezzjonijiet permezz ta’ videokonferenza ma kienx suġġett għall-kundizzjoni tal-kunsens tal-għalliema kkonċernati. |
16 |
Il-Ministru għall-Edukazzjoni u għall-Kultura tal-Land ta’ Hessen, min-naħa tiegħu, sostna li l-ipproċessar tad-data personali li tikkonsisti fix-xandir dirett tal-lezzjonijiet permezz ta’ videokonferenza kien kopert mill-ewwel sentenza tal-Artikolu 23(1) tal-HDSIG, b’tali mod li seta’ jsir mingħajr ma jintalab il-kunsens tal-għalliem ikkonċernat. |
17 |
Il-Verwaltungsgericht Wiesbaden (il-Qorti Amministrattiva ta’ Wiesbaden) tindika f’dan ir-rigward li, konformement mar-rieda tal-leġiżlatur tal-Land ta’ Hessen, l-Artikolu 23 tal-HDSIG u l-Artikolu 86 tal-HBG jaqgħu taħt il-kategorija ta’ “regoli aktar speċifiċi” li l-Istati Membri jistgħu jipprevedu, konformement mal-Artikolu 88(1) tar-RĠPD, sabiex tiġi żgurata l-protezzjoni tad-drittijiet u tal-libertajiet fir-rigward tal-ipproċessar tad-data personali tal-impjegati fil-kuntest tar-relazzjonijiet ta’ xogħol. Madankollu, din il-qorti għandha dubji dwar il-kompatibbiltà tal-ewwel sentenza tal-Artikolu 23(1) tal-HDSIG u tal-Artikolu 86(4) tal-HBG mar-rekwiżiti stabbiliti fl-Artikolu 88(2) tar-RĠPD. |
18 |
Fil-fatt, fl-ewwel lok, l-ewwel sentenza tal-Artikolu 23(1) tal-HDSIG u l-Artikolu 86(4) tal-HBG huma bbażati fuq in-“neċessità”, bħala bażi legali għall-ipproċessar tad-data tal-impjegati. Issa, minn naħa, l-inklużjoni fil-liġi tal-prinċipju ta’ “neċessità” ma tikkostitwixxix regola li tispeċifika r-rekwiżiti li jinsabu fl-Artikolu 88(2) tar-RĠPD, peress li l-ipproċessar ta’ data neċessarja fil-kuntest ta’ relazzjoni ta’ xogħol huwa diġà rregolat mill-punt (b) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 6(1) tar-RĠPD. |
19 |
Min-naħa l-oħra, l-ewwel sentenza tal-Artikolu 23(1) tal-HDSIG tidher li tapplika, lil hinn mir-relazzjoni kuntrattwali nnifisha, għal kull ipproċessar ta’ data tal-impjegati. Issa, mill-punt (f) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 6(1) tar-RĠPD jirriżulta li, fil-każ ta’ pproċessar ta’ data personali li jmur lil hinn mill-ipproċessar strettament neċessarju fil-kuntest tal-kuntratt ta’ xogħol, għandhom jiġu bbilanċjati l-libertajiet u d-drittijiet fundamentali tal-persuna kkonċernata, f’dan il-każ l-impjegati u l-uffiċjali, mal-interess leġittimu mfittex mill-kontrollur, f’dan il-każ il-persuna li timpjega. Sa fejn l-ewwel sentenza tal-Artikolu 23(1) tal-HDSIG tidher li ma tipprevedix tali bbilanċjar, din id-dispożizzjoni ma tistax titqies li hija regola settorjali speċifika wara d-dħul fis-seħħ tar-RĠPD. |
20 |
Fit-tieni lok, il-Verwaltungsgericht Wiesbaden (il-Qorti Amministrattiva ta’ Wiesbaden) tqis li s-sempliċi riferiment li jinsab fl-Artikolu 23(5) tal-HDSIG, li jgħid li l-kontrollur għandu josserva b’mod partikolari l-prinċipji stabbiliti fl-Artikolu 5 tar-RĠPD, ma jissodisfax ir-rekwiżiti tal-Artikolu 88(2) ta’ dan ir-regolament. Fil-fatt, din l-aħħar dispożizzjoni tidher li teżiġi li d-dispożizzjonijiet leġiżlattivi xierqa u speċifiċi li hija tipprevedi jiġu adottati sabiex jipproteġu d-dinjità tal-bniedem, l-interessi leġittimi u d-drittijiet fundamentali tal-persuni kkonċernati, billi jagħtu attenzjoni partikolari lit-trasparenza tal-ipproċessar, għat-trasferiment ta’ data personali fi ħdan grupp ta’ impriżi, jew ta’ grupp ta’ impriżi involuti f’attività ekonomika konġunta u għas-sistemi ta’ kontroll fuq il-post tax-xogħol, u ma hijiex sempliċement regola li l-utent ta’ standard nazzjonali għandu josserva barra minn hekk. L-utent tal-istandard jidher li ma huwiex id-destinatarju tal-Artikolu 88(2) tar-RĠPD. |
21 |
F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Verwaltungsgericht Wiesbaden (il-Qorti Amministrattiva ta’ Wiesbaden) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:
|
22 |
Permezz ta’ komunikazzjoni li waslet fir-Reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja fit‑30 ta’ Novembru 2021, il-Verwaltungsgericht Wiesbaden (il-Qorti Amministrattiva ta’ Wiesbaden) informat lill-Qorti tal-Ġustizzja li, minħabba emendi tal-leġiżlazzjoni nazzjonali li tirregola l-ġurisdizzjoni territorjali tal-qrati amministrattivi tal-Land ta’ Hessen li kellhom jidħlu fis-seħħ fl‑1 ta’ Diċembru 2021, il-kawża prinċipali kienet ġiet ittrasferita lill-Verwaltungsgericht Frankfurt am Main (il-Qorti Amministrattiva ta’ Frankfurt am Main, il-Ġermanja). Permezz ta’ komunikazzjoni li waslet fir-Reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja fil‑21 ta’ Frar 2022, din il-qorti tal-aħħar ikkonfermat dan it-trasferiment u indikat lill-Qorti tal-Ġustizzja n-numru ġdid ta’ rwol mogħti fil-kawża prinċipali. |
Fuq l‑ammissibbiltà tat‑talba għal deċiżjoni preliminari
23 |
Fl-osservazzjonijiet bil-miktub tiegħu, il-Gvern Ġermaniż sostna li t-talba għal deċiżjoni preliminari kienet inammissibbli sa fejn id-domandi preliminari ma kinux rilevanti għas-soluzzjoni tal-kawża prinċipali. Fil-fatt, ir-risposta tal-Qorti tal-Ġustizzja ma hijiex utli għall-qorti tar-rinviju fl-eventwalità li l-ipproċessar tad-data jkun awtorizzat minħabba l-kunsens tal-għalliem. Issa, il-qorti tar-rinviju ma tidhirx li tispjega r-raġunijiet li għalihom hija ma tiħux inkunsiderazzjoni tali eventwalità. |
24 |
Mistoqsi fuq dan il-punt waqt is-seduta quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, il-Gvern Ġermaniż madankollu rrikonoxxa li d-domandi preliminari kienu rilevanti meta l-kunsens tal-għalliem ma setax jinġabar. |
25 |
F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita, id-domandi relatati mal-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni magħmula mill-qorti nazzjonali fil-kuntest leġiżlattiv u fattwali li hija tiddefinixxi taħt ir-responsabbiltà tagħha, u li l-eżattezza tagħhom ma huwiex il-kompitu tal-Qorti tal-Ġustizzja li tivverifika, jibbenefikaw minn preżunzjoni ta’ rilevanza. Il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ biss tirrifjuta li tiddeċiedi fuq talba għal deċiżjoni preliminari mressqa minn qorti nazzjonali jekk ikun jidher b’mod manifest li l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni mitluba ma għandha ebda relazzjoni mar-realtà jew mas-suġġett tal-kawża prinċipali, meta l-problema tkun ta’ natura ipotetika jew meta l-Qorti tal-Ġustizzja ma jkollhiex il-punti ta’ fatt u ta’ liġi neċessarji sabiex tirrispondi b’mod utli għad-domandi li jkunu sarulha (sentenza tal‑1 ta’ Awwissu 2022, Vyriausioji tarnybinės etikos komisija, C‑184/20, EU:C:2022:601, punt 48 u l-ġurisprudenza ċċitata). |
26 |
F’dan il-każ, mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li l-partijiet fil-kawża prinċipali ma jaqblux dwar jekk l-istabbiliment tax-xandir dirett ta’ lezzjonijiet permezz ta’ sistemi ta’ videokonferenza jirrikjedix, minbarra l-kunsens tal-ġenituri għat-tfal tagħhom jew dak tal-istudenti maġġorenni, il-kunsens tal-għalliema kkonċernati, jew jekk, min-naħa l-oħra, l-ipproċessar tad-data personali ta’ dawn tal-aħħar huwiex kopert mill-ewwel sentenza tal-Artikolu 23(1) tal-HDSIG u mill-Artikolu 86(4) tal-HBG. |
27 |
Għandu jiġi rrilevat ukoll li l-Verwaltungsgericht Wiesbaden (il-Qorti Amministrattiva ta’ Wiesbaden) indikat fit-talba tagħha għal deċiżjoni preliminari, minn naħa, li l-leġiżlatur nazzjonali kkunsidra li l-Artikolu 23 tal-HDSIG u l-Artikolu 86 tal-HBG jikkostitwixxu regoli iktar speċifiċi fis-sens tal-Artikolu 88 tar-RĠPD u, min-naħa l-oħra, li l-eżitu tat-tilwima fil-kawża prinċipali jiddependi fuq il-kwistjoni dwar jekk l-ewwel sentenza tal-Artikolu 23(1) tal-HDSIG u l-Artikolu 86(4) tal-HBG jissodisfawx iktar ir-rekwiżiti tal-Artikolu 88 tar-RĠPD, b’mod li jistgħu jikkostitwixxu regoli iktar speċifiċi applikabbli għall-ipproċessar tad-data personali tal-għalliema fl-okkażjoni tax-xandir dirett tal-lezzjonijiet mis-sistema ta’ videokonferenza inkwistjoni fil-kawża prinċipali. |
28 |
Fid-dawl tal-indikazzjonijiet hekk ipprovduti fit-talba għal deċiżjoni preliminari, l-argument imressaq mill-Gvern Ġermaniż ma huwiex ta’ natura li jikkonfuta l-preżunzjoni ta’ rilevanza li minnha jibbenefikaw id-domandi magħmula. |
29 |
F’dawn iċ-ċirkustanzi, ma jistax jitqies la li l-interpretazzjoni tad-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni mitluba ma għandha manifestament ebda relazzjoni mar-realtà jew mas-suġġett tal-kawża prinċipali, u lanqas li l-problema hija ta’ natura ipotetika, peress li l-qorti tar-rinviju tista’ tieħu inkunsiderazzjoni din l-interpretazzjoni għall-finijiet tas-soluzzjoni tal-kawża prinċipali. Finalment, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha l-punti ta’ fatt u ta’ liġi neċessarji sabiex tirrispondi b’mod utli għad-domandi magħmula lilha. |
30 |
Għaldaqstant, it-talba għal deċiżjoni preliminari hija ammissibbli. |
Fuq id‑domandi preliminari
Osservazzjonijiet preliminari
31 |
Id-domandi preliminari jirrigwardaw l-interpretazzjoni tal-Artikolu 88(1) u (2) tar-RĠPD fil-kuntest ta’ tilwima dwar l-ipproċessar tad-data personali tal-għalliema waqt ix-xandir dirett permezz ta’ videokonferenza tal-lezzjonijiet ta’ tagħlim pubbliku li huma inkarigati li jagħtu. |
32 |
Fl-ewwel lok, għandu jiġi ddeterminat jekk tali pproċessar jaqax fil-kamp ta’ applikazzjoni ratione materiae tar-RĠPD fid-dawl tal-fatt li, skont l-Artikolu 2(2)(a) ta’ dan ir-regolament, dan ma japplikax għall-ipproċessar ta’ data personali mwettaq “matul attività li ma taqax taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-liġi tal-Unjoni;” u li, skont l-Artikolu 165(1) TFUE, l-Istati Membri huma responsabbli għall-kontenut tat-tagħlim u tal-organizzazzjoni tas-sistemi edukattivi tagħhom. |
33 |
F’dan ir-rigward, mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li d-definizzjoni tal-kamp ta’ applikazzjoni ratione materiae tar-RĠDP, kif stabbilita fl-Artikolu 2(1) tiegħu hija wiesgħa ħafna u li l-eċċezzjonijiet għal dan il-kamp ta’ applikazzjoni, previsti fl-Artikolu 2(2) tiegħu għandhom jingħataw interpretazzjoni stretta. (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tad‑9 ta’ Lulju 2020, Land Hessen, C‑272/19, EU:C:2020:535, punt 68, kif ukoll tat‑22 ta’ Ġunju 2021, Latvijas Republikas Saeima (Punti ta’ penalità), C‑439/19, EU:C:2021:504, punti 61 u 62). |
34 |
Barra minn hekk, l-Artikolu 2(2)(a) tar-RĠPD għandu jinqara flimkien mal-Artikolu 2(2)(b) u mal-premessa 16 tiegħu, li tispeċifika li l-imsemmi regolament ma japplikax għall-ipproċessar ta’ data personali fil-kuntest ta’ “attivitajiet li jaqgħu barra l-kamp ta’ applikazzjoni tal-liġi tal-Unjoni, bħal attivitajiet rigward is-sigurtà nazzjonali” kif ukoll “attivitajiet fir-rigward tal-politika estera u ta’ sigurtà komuni tal-Unjoni” (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat‑22 ta’ Ġunju 2021, Latvijas Republikas Saeima (Punti ta’ penalità), C‑439/19, EU:C:2021:504, punt 63). |
35 |
Minn dan jirriżulta li l-Artikolu 2(2)(a) u (b) tar-RĠPD, li jidħol parzjalment fil-kontinwità tal-ewwel inċiż tal-Artikolu 3(2) tad-Direttiva 95/46, ma jistax jiġi interpretat bħala li għandu portata iktar wiesgħa mill-eċċezzjoni li tirriżulta mill-ewwel inċiż tal-Artikolu 3(2) tad-Direttiva 95/46, li kien diġà jeskludi mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva, b’mod partikolari, l-ipproċessar ta’ data personali li jseħħ fil-kuntest ta’ “attività li ma tkunx skond il-finijiet ta’ liġi tal-Komunità, bħalma huma dawk provduti fit-Titoli V u VI tat-Trattat [UE, fil-verżjoni tiegħu qabel it-Trattat ta’ Lisbona], u fi kwalunkwe każ għal operazzjonijiet ta’ ipproċessar dwar sigurtà pubblika, difiża, sigurtà ta’ l-Istat” (sentenza tat‑22 ta’ Ġunju 2021, Latvijas Republikas Saeima (Punti ta’ penalità), C‑439/19, EU:C:2021:504, punt 64). |
36 |
F’dan il-każ, huwa paċifiku li l-attività relatata mal-organizzazzjoni tat-tagħlim fil-Land ta’ Hessen ma tistax tiġi kklassifikata fil-kategorija tal-attivitajiet li għandhom bħala għan il-preżervazzjoni tas-sigurtà nazzjonali, imsemmija fl-Artikolu 2(2)(a) tar-RĠPD. |
37 |
Għaldaqstant, l-ipproċessar ta’ data personali ta’ għalliema fil-kuntest tax-xandir dirett permezz ta’ videokonferenza tal-lezzjonijiet ta’ tagħlim pubbliku li huma jagħtu, bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali, jaqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni ratione materiae tar-RĠPD. |
38 |
Fit-tieni lok, mit-talba għal deċiżjoni preliminari jirriżulta li l-għalliema, li l-ipproċessar tad-data personali tagħhom huwa s-suġġett tat-tilwima fil-kawża prinċipali, jaqgħu taħt is-servizz pubbliku tal-Land ta’ Hessen, u dan bħala impjegati jew uffiċjali. |
39 |
Għaldaqstant, għandu jiġi ddeterminat jekk tali pproċessar ta’ data personali jaqax fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 88 tar-RĠPD, li jirrigwarda l-“ipproċessar ta’ data personali ta’ impjegati fil-kuntest tal-impjiegi”. |
40 |
F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat li r-RĠPD ma jiddefinixxix it-termini “użati” u “relazzjonijiet ta’ impjieg”, u lanqas ma jirreferi għad-dritt tal-Istati Membri sabiex jiddefinixxihom. Fl-assenza ta’ tali riferiment, għandu jitfakkar li, hekk kif jirriżulta mir-rekwiżiti kemm tal-applikazzjoni uniformi tad-dritt tal-Unjoni kif ukoll mill-prinċipju ta’ ugwaljanza, it-termini ta’ dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni li ma jagħmlu ebda riferiment espliċitu għad-dritt tal-Istati Membri sabiex jiġu ddeterminati t-tifsira u l-portata tiegħu għandhom normalment jingħataw, fl-Unjoni kollha, interpretazzjoni awtonoma u uniformi (sentenza tat‑2 ta’ Ġunju 2022, HK vs Danmark u HK vs Privat, C‑587/20, EU:C:2022:419, punt 25 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata). |
41 |
Barra minn hekk, peress li r-RĠPD ma jiddefinixxix il-kliem “użati” u “relazzjonijiet ta’ xogħol”, dawn għandhom jiġu interpretati konformement mas-sens normali tagħhom fil-lingwaġġ ta’ kuljum, filwaqt li jittieħed inkunsiderazzjoni l-kuntest li fih jintużaw u l-għanijiet imfittxija mil-leġiżlazzjoni li jagħmlu parti minnha (sentenza tat‑2 ta’ Ġunju 2022, HK vs Danmark u HK vs Privat, C‑587/20, EU:C:2022:419, punt 26 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata). |
42 |
Issa, il-kelma “impjegat” fis-sens abitwali tiegħu tirreferi għal persuna li twettaq ix-xogħol tagħha fil-kuntest ta’ relazzjoni ta’ subordinazzjoni mal-persuna li timpjegaha u għalhekk taħt il-kontroll tagħha (sentenza tat‑18 ta’ Marzu 2021, Kuoni Travel, C‑578/19, EU:C:2021:213, punt 42). |
43 |
Bl-istess mod, il-karatteristika essenzjali ta’ “relazzjoni ta’ impjieg” hija ċ-ċirkustanza li persuna twettaq, matul ċertu żmien, favur persuna oħra u taħt id-direzzjoni tagħha, servizzi li bħala korrispettiv għalihom hija tirċievi remunerazzjoni (sentenza tal‑15 ta’ Lulju 2021, Ministrstvo za obrambo, C‑742/19, EU:C:2021:597, punt 49). |
44 |
Peress li tali karatteristika hija speċifika għall-impjegati u għar-relazzjonijiet ta’ xogħol kemm tas-settur pubbliku kif ukoll tas-settur privat, minn dan għandu jiġi dedott li t-termini “impjegat” u “relazzjonijiet ta’ impjieg”, inklużi fis-sens abitwali tagħhom, ma jeskludux lill-persuni li jeżerċitaw l-attività professjonali tagħhom fis-settur pubbliku. |
45 |
Fil-fatt, il-portata tal-Artikolu 88(1) tar-RĠPD ma tistax tiġi ddeterminata skont in-natura tar-rabta legali li torbot lill-impjegat mal-persuna li timpjega. Għalhekk, huwa irrilevanti l-punt dwar jekk il-persuna kkonċernata hijiex impjegata bħala impjegat jew bħala uffiċjal, jew inkella jekk ir-rabta ta’ impjieg tagħha taqax taħt id-dritt pubbliku jew id-dritt privat, peress li dawn il-kwalifiki legali fil-fatt ivarjaw skont il-leġiżlazzjonijiet nazzjonali u għalhekk ma jistgħux jipprovdu kriterju xieraq għal interpretazzjoni uniformi u awtonoma ta’ din id-dispożizzjoni (ara, b’analoġija, is-sentenzi tat‑12 ta’ Frar 1974, Sotgiu, 152/73, EU:C:1974:13, punt 5, u tat‑3 ta’ Ġunju 1986, Il‑Kummissjoni vs Franza, 307/84, EU:C:1986:222, punt 11). |
46 |
Fir-rigward speċifikament tal-persuni li r-relazzjoni ta’ impjieg tagħhom ma hijiex kuntratt ta’ xogħol, bħalma huma l-uffiċjali, huwa minnu li l-Artikolu 88 tar-RĠPD jirreferi, fil-paragrafu 1 tiegħu, għal “twettiq tal-kuntratt tax-xogħol”. Madankollu, għandu jiġi rrilevat, minn naħa, li dan ir-riferiment jinsab fost għanijiet oħra tal-ipproċessar ta’ data personali fil-kuntest tar-relazzjonijiet ta’ xogħol li jistgħu jkunu s-suġġett ta’ regoli iktar speċifiċi adottati mill-Istati Membri, elenkati fl-Artikolu 88(1) tar-RĠPD, u li, fi kwalunkwe każ, din il-lista ma hijiex ta’ natura eżawrjenti, kif jixhed l-avverbju “b’mod partikolari” użat f’din id-dispożizzjoni. |
47 |
Min-naħa l-oħra, l-assenza ta’ rilevanza tal-klassifikazzjoni tar-rabta legali bejn l-impjegat u l-amministrazzjoni li timpjegah hija kkorroborata mill-fatt li l-ġestjoni, l-ippjanar u l-organizzazzjoni tax-xogħol, l-ugwaljanza u d-diversità fuq il-post tax-xogħol, is-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol, il-protezzjoni tal-beni li jappartjenu lill-persuna li timpjega jew lill-klijent, l-eżerċizzju u t-tgawdija tad-drittijiet u l-vantaġġi marbuta mal-impjieg, individwalment jew kollettivament, kif ukoll ix-xoljiment tar-relazzjoni ta’ xogħol, li huma elenkati wkoll f’dan l-Artikolu 88(1) tar-RĠPD jirrelataw mal-impjieg kemm fis-settur privat kif ukoll fis-settur pubbliku. |
48 |
Konsegwentement, mir-riferiment għat-“twettiq tal-kuntratt tax-xogħol”, li jinsab fl-Artikolu 88(1) tar-RĠPD, ma jistax jiġi dedott li l-impjieg fis-settur pubbliku li ma huwiex ibbażat fuq kuntratt ta’ xogħol huwa eskluż mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-imsemmija dispożizzjoni. |
49 |
L-istess konklużjoni tapplika fir-rigward tal-fatt li l-Artikolu 88(2) tar-RĠPD isemmi, fost it-tliet elementi li l-Istati Membri għandhom jagħtu attenzjoni “partikolari” meta jadottaw tali “regoli...speċifiċi”, it-trasferiment ta’ data personali “fi grupp ta’ impriżi, jew grupp ta’ intrapriżi involuti f’attività ekonomika konġunta”. Fil-fatt, iż-żewġ elementi l-oħra, jiġifieri t-trasparenza tat-trattament u s-sistemi ta’ kontroll fuq il-post tax-xogħol, huma rilevanti kemm għall-impjieg fis-settur privat kif ukoll għal dak fis-settur pubbliku, tkun xi tkun in-natura tar-rabta legali li torbot lill-impjegat mal-persuna li timpjega. |
50 |
L-interpretazzjoni li tirriżulta mill-formulazzjoni tal-Artikolu 88 tar-RĠPD hija kkonfermata mill-kuntest li jidħol fih dan l-artikolu kif ukoll mill-għan imfittex mil-leġiżlazzjoni li jagħmel parti minnha. |
51 |
Kif jirriżulta mill-Artikolu 1(1) tar-RĠPD, moqri fid-dawl, b’mod partikolari, tal-premessi 9, 10 u 13 tiegħu, dan ir-regolament huwa intiż li jiżgura armonizzazzjoni tal-leġiżlazzjonijiet nazzjonali dwar il-protezzjoni tad-data personali li, bħala prinċipju, hija kompleta. Madankollu, numru ta’ dispożizzjonijiet tal-imsemmi regolament jiftħu l-possibbiltà għall-Istati Membri li jipprovdu regoli nazzjonali supplimentari, iktar stretti jew derogatorji, u jħallu lill-Istati Membri marġni ta’ diskrezzjoni dwar il-mod kif dawn id-dispożizzjonijiet jistgħu jiġu implimentati (“klawżoli ta’ ftuħ”). (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat‑28 ta’ April 2022, Meta Platforms Ireland (C‑319/20, EU:C:2022:322, punt 57). |
52 |
L-Artikolu 88 tar-RĠPD, li jagħmel parti mill-Kapitolu IX ta’ dan ir-regolament, intitolat “Dispożizzjonijiet b’rabta ma’ sitwazzjonijiet speċifiċi ta’ pproċessar”, jikkostitwixxi tali klawżola ta’ ftuħ, peress li jagħti lill-Istati Membri l-possibbiltà li jadottaw “regoli aktar speċifiċi” sabiex jiżguraw il-protezzjoni tad-drittijiet u tal-libertajiet fir-rigward tal-ipproċessar tad-data ta’ natura personali tal-impjegati fil-kuntest tar-relazzjonijiet ta’ xogħol. |
53 |
Il-karatteristiċi partikolari tal-ipproċessar tad-data personali fil-kuntest tar-relazzjonijiet ta’ xogħol u, konsegwentement, il-possibbiltà mogħtija lill-Istati Membri mill-Artikolu 88(1) tar-RĠPD huma spjegati b’mod partikolari mill-eżistenza ta’ rabta ta’ subordinazzjoni bejn l-impjegat u l-persuna li timpjega u mhux min-natura tar-rabta legali li torbot lil dan tal-ewwel ma’ dan tal-aħħar. |
54 |
Barra minn hekk, skont l-Artikolu 1(2) tar-RĠPD, moqri flimkien mal-premessa 10 tiegħu, dan ir-regolament għandu l-għan, b’mod partikolari, li jiggarantixxi livell għoli ta’ protezzjoni tal-libertajiet u tad-drittijiet fundamentali tal-persuni fiżiċi fir-rigward tal-ipproċessar tad-data personali, peress li dan id-dritt huwa rrikonoxxut ukoll fl-Artikolu 8 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea u marbut mill-qrib mad-dritt għar-rispett tal-ħajja privata, stabbilit fl-Artikolu 7 tagħha (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal‑1 ta’ Awwissu 2022, Vyriausioji tarnybinės etikos komisija, C‑184/20, EU:C:2022:601, punt 61). |
55 |
Issa, hija konformi ma’ dan l-għan interpretazzjoni wiesgħa tal-Artikolu 88(1) tar-RĠPD, li skontha r-“regoli aktar speċifiċi” li l-Istati Membri jistgħu jipprevedu sabiex jiżguraw il-protezzjoni tad-drittijiet u tal-libertajiet fir-rigward tal-ipproċessar tad-data personali tal-impjegati fil-kuntest tar-relazzjonijiet ta’ xogħol jistgħu jikkonċernaw lill-impjegati kollha, indipendentement min-natura tar-rabta legali li torbothom mal-persuna li timpjegahom. |
56 |
F’dawn iċ-ċirkustanzi, l-ipproċessar ta’ data personali ta’ għalliema fl-okkażjoni tax-xandir dirett permezz ta’ videokonferenza tal-lezzjonijiet ta’ tagħlim pubbliku li huma jagħtu, bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali, jaqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni ratione materiae u personali tal-Artikolu 88 tar-RĠPD. |
Fuq l‑ewwel domanda
57 |
Permezz tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment jekk l-Artikolu 88 tar-RĠPD għandux jiġi interpretat fis-sens li, sabiex tkun tista’ tiġi kklassifikata bħala regola iktar speċifika fis-sens tal-paragrafu 1 ta’ dan l-artikolu, dispożizzjoni legali għandha tissodisfa l-kundizzjonijiet stabbiliti fil-paragrafu 2 tal-imsemmi artikolu. |
58 |
Kif ġie rrilevat fil-punt 52 ta’ din is-sentenza, l-Istati Membri għandhom il-fakultà u mhux l-obbligu li jadottaw tali regoli, peress li dawn jistgħu jkunu previsti mil-liġi jew permezz ta’ ftehimiet kollettivi. |
59 |
Barra minn hekk, meta l-Istati Membri jeżerċitaw il-fakultà mogħtija lilhom permezz ta’ klawżola ta’ ftuħ tar-RĠPD, huma għandhom jużaw il-marġni ta’ diskrezzjoni tagħhom fil-kundizzjonijiet u l-limiti stabbiliti mid-dispożizzjonijiet ta’ dan ir-regolament u għandhom għalhekk jilleġiżlaw b’mod li ma jippreġudikawx il-kontenut u l-għanijiet tal-imsemmi regolament (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat‑28 ta’ April 2022, Meta Platforms Ireland, C‑319/20, EU:C:2022:322, punt 60). |
60 |
Sabiex jiġu ddeterminati l-kundizzjonijiet u l-limiti li għalihom huma suġġetti r-regoli msemmija fl-Artikolu 88(1) u (2) tar-RĠPD u, konsegwentement, sabiex jiġi evalwat il-marġni ta’ diskrezzjoni mogħti lill-Istati Membri permezz ta’ dawn id-dispożizzjonijiet, għandu jitfakkar li, konformement ma’ ġurisprudenza stabbilita, l-interpretazzjoni ta’ dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni teħtieġ li jittieħdu inkunsiderazzjoni mhux biss il-kliem tagħha, iżda wkoll il-kuntest li fih din id-dispożizzjoni taqa’ kif ukoll l-objettivi u l-għanijiet tal-att li minnu jifforma parti (sentenza tal‑15 ta’ Marzu 2022, C‑302/20, EU:C:2022:190, punt 63). |
61 |
Fir-rigward tal-formulazzjoni tal-Artikolu 88(1) tar-RĠPD, jirriżulta, qabelxejn, mill-użu tal-kliem “aktar speċifiċi” mir-regoli previsti minn din id-dispożizzjoni għandu jkollhom kontenut normattiv speċifiku għall-qasam irregolat u distint mir-regoli ġenerali ta’ dan ir-regolament. |
62 |
Sussegwentement, kif ġie rrilevat fil-punt 52 ta’ din is-sentenza, l-għan tar-regoli adottati abbażi ta’ din id-dispożizzjoni huwa li jiġu protetti d-drittijiet u l-libertajiet tal-impjegati fir-rigward tal-ipproċessar tad-data personali tagħhom fil-kuntest tar-relazzjonijiet ta’ xogħol. |
63 |
Fl-aħħar nett, mid-diversi finijiet li għalihom l-ipproċessar tad-data personali jista’ jsir, kif stabbiliti fl-Artikolu 88(1) tar-RĠPD, jirriżulta li r-“regoli aktar speċifiċi” li huwa jkopri jistgħu jkunu relatati ma’ numru kbir ħafna ta’ pproċessar b’rabta ma’ relazzjoni ta’ xogħol, b’mod li jkopri l-finijiet kollha li għalihom l-ipproċessar ta’ data personali jista’ jsir fil-kuntest ta’ relazzjoni ta’ xogħol. Barra minn hekk, peress li d-dikjarazzjoni ta’ dawn il-finijiet ma hijiex eżawrjenti, kif ġie rrilevat fil-punt 46 ta’ din is-sentenza, l-Istati Membri għandhom marġni ta’ diskrezzjoni fir-rigward tal-ipproċessar hekk suġġett għal dawn ir-regoli iktar speċifiċi. |
64 |
L-Artikolu 88 tar-RĠPD jipprevedi, fil-paragrafu 2 tiegħu, li r-regoli adottati abbażi tal-paragrafu 1 tiegħu, jinkludu miżuri xierqa u speċifiċi għall-protezzjoni tad-dinjità tal-bniedem, l-interessi leġittimi u d-drittijiet fundamentali tal-persuni kkonċernati, billi jagħtu attenzjoni partikolari lit-trasparenza tal-ipproċessar, għat-trasferiment ta’ data personali fi ħdan grupp ta’ impriżi, jew grupp ta’ impriżi impenjati f’attività ekonomika konġunta u għas-sistemi ta’ kontroll fil-post tax-xogħol. |
65 |
Għalhekk mill-formulazzjoni tal-Artikolu 88 tar-RĠPD jirriżulta li l-paragrafu 2 ta’ dan l-artikolu jirregola l-marġni ta’ diskrezzjoni tal-Istati Membri li jixtiequ jadottaw “regoli aktar speċifiċi” skont il-paragrafu 1 tal-imsemmi artikolu. Għalhekk, minn naħa, dawn ir-regoli ma jistgħux sempliċement jirrepetu d-dispożizzjonijiet ta’ dan ir-regolament u għandhom ikunu intiżi għall-protezzjoni tad-drittijiet u tal-libertajiet tal-impjegati fir-rigward tal-ipproċessar tad-data personali tagħhom fil-kuntest tar-relazzjonijiet ta’ xogħol u jinkludu miżuri xierqa u speċifiċi sabiex jipproteġu d-dinjità tal-bniedem, l-interessi leġittimi u d-drittijiet fundamentali tal-persuni kkonċernati. |
66 |
Min-naħa l-oħra, għandha tingħata attenzjoni partikolari lit-trasparenza tal-ipproċessar, għat-trasferiment ta’ data ta’ natura personali fi ħdan grupp ta’ impriżi, jew ta’ grupp ta’ impriżi involuti f’attività ekonomika konġunta, u għas-sistemi ta’ kontroll fuq il-post tax-xogħol. |
67 |
Fir-rigward tal-kuntest, li fih jinsab l-Artikolu 88 tar-RĠPD għandu jiġi rrilevat, fl-ewwel lok, li din id-dispożizzjoni għandha tiġi interpretata fid-dawl tal-premessa 8 ta’ dan ir-regolament, li tipprovdi li, meta dan ir-regolament jipprovdi li d-dritt ta’ Stat Membru jista’ jagħmel preċiżazzjonijiet jew limitazzjonijiet għar-regoli li huwa jipprevedi, l-Istati Membri jistgħu jintegraw elementi tal-imsemmi regolament fid-dritt tagħhom sa fejn huwa neċessarju sabiex tiġi ggarantita l-koerenza u sabiex id-dispożizzjonijiet nazzjonali li jinftiehmu għall-persuni li għalihom japplikaw. |
68 |
Fit-tieni lok, għandu jitfakkar li l-Kapitoli II u III tar-RĠPD jistabbilixxu, rispettivament, il-prinċipji li jirregolaw l-ipproċessar tad-data personali kif ukoll id-drittijiet tas-suġġett tad-data li għandu jirrispetta kull ipproċessar ta’ data personali (sentenza tal‑24 ta’ Frar 2022, Valsts ieņēmumu dienests (Ipproċessar ta’ data personali għal finijiet fiskali), C‑175/20, EU:C:2022:124, punt 50). |
69 |
B’mod partikolari, kull ipproċessar ta’ data personali għandu, minn naħa, ikun konformi mal-prinċipji dwar l-ipproċessar tad-data stabbiliti fl-Artikolu 5 tar-RĠPD u, min-naħa l-oħra, jissodisfa wieħed mill-prinċipji relatati mal-legalità tal-ipproċessar elenkati fl-Artikolu 6 tal-imsemmi regolament (sentenza tat‑22 ta’ Ġunju 2021, Latvijas Republikas Saeima (Punti ta’ penalità), C‑439/19, EU:C:2021:504, punt 96 u l-ġurisprudenza ċċitata). |
70 |
F’dak li jikkonċerna l-prinċipji relattivi għal-legalità tal-ipproċessar, l-Artikolu 6 tar-RĠPD jistabbilixxi lista eżawrjenti u limitattiva ta’ każijiet li fihom l-ipproċessar tad-data personali jista’ jitqies bħala legali. Għalhekk, sabiex ikun jista’ jitqies li huwa leġittimu, trattament għandu jaqa’ taħt wieħed mill-każijiet previsti fl-imsemmi Artikolu 6 (sentenza tat‑22 ta’ Ġunju 2021, Latvijas Republikas Saeima (Punti ta’ penalità), C‑439/19, EU:C:2021:504, punt 99 u l-ġurisprudenza ċċitata). |
71 |
Għalhekk, għalkemm, fl-eżerċizzju tal-possibbiltà mogħtija lilhom minn klawżola ta’ ftuħ tar-RĠPD, l-Istati Membri jistgħu jintegraw elementi ta’ dan ir-regolament fid-dritt tagħhom sa fejn huwa neċessarju sabiex jiżguraw il-koerenza u sabiex jagħmlu d-dispożizzjonijiet nazzjonali komprensibbli għall-persuni li għalihom japplikaw, ir-“regoli aktar speċifiċi” adottati abbażi tal-Artikolu 88(1) tal-imsemmi regolament ma jistgħux sempliċement jikkostitwixxu r-repetizzjoni tal-kundizzjonijiet ta’ legalità tal-ipproċessar tad-data personali kif ukoll tal-prinċipji ta’ dan l-ipproċessar, imsemmija, rispettivament, fl-Artikolu 6 u fl-Artikolu 5 tal-istess regolament, jew jibgħatu lil dawn il-kundizzjonijiet u prinċipji. |
72 |
L-interpretazzjoni li l-marġni ta’ diskrezzjoni tal-Istati Membri waqt l-adozzjoni tar-regoli abbażi tal-Artikolu 88(1) tar-RĠPD hija limitata mill-paragrafu 2 ta’ dan l-artikolu hija konformi mal-għan ta’ dan ir-regolament, imfakkar fil-punt 51 ta’ din is-sentenza, li huwa li tiġi żgurata armonizzazzjoni tal-leġiżlazzjonijiet nazzjonali dwar il-protezzjoni tad-data personali li hija, bħala prinċipju, kompleta. |
73 |
Fil-fatt, kif irrileva essenzjalment l-Avukat Ġenerali fil-punti 56, 70 u 73 tal-konklużjonijiet tiegħu, il-possibbiltà għall-Istati Membri li jadottaw “regoli aktar speċifiċi” abbażi tal-Artikolu 88(1) tar-RĠPD tista’ twassal għal nuqqas ta’ armonizzazzjoni fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-imsemmija regoli. Issa, il-kundizzjonijiet imposti mill-Artikolu 88(2) ta’ dan ir-regolament jirriflettu l-limiti tad-differenzazzjoni aċċettata mill-imsemmi regolament, fis-sens li dan in-nuqqas ta’ armonizzazzjoni jista’ jiġi aċċettat biss meta d-differenzi li jeżistu ikunu akkumpanjati minn salvagwardji speċifiċi u xierqa li huma intiżi sabiex jipproteġu d-drittijiet u l-libertajiet tal-impjegati fir-rigward tal-ipproċessar tad-data personali tagħhom fil-kuntest tar-relazzjonijiet ta’ xogħol. |
74 |
Konsegwentement, sabiex tkun tista’ tiġi kklassifikata bħala “regola aktar speċifika” fis-sens tal-Artikolu 88(1) tar-RĠPD, dispożizzjoni legali għandha tissodisfa l-kundizzjonijiet stabbiliti fil-paragrafu 2 tal-imsemmi artikolu. Lil hinn milli jkollhom kontenut normattiv speċifiku għall-qasam irregolat u distint mir-regoli ġenerali ta’ dan ir-regolament, dawn ir-regoli iktar speċifiċi għandhom ikunu intiżi għall-protezzjoni tad-drittijiet u tal-libertajiet tal-impjegati fir-rigward tal-ipproċessar tad-data personali tagħhom fil-kuntest tar-relazzjonijiet ta’ xogħol u jinkludu miżuri xierqa u speċifiċi sabiex jipproteġu d-dinjità tal-bniedem, l-interessi leġittimi u d-drittijiet fundamentali tal-persuni kkonċernati. Għandha tingħata attenzjoni partikolari għat-trasparenza tal-ipproċessar, għat-trasferiment ta’ data personali fi ħdan grupp ta’ impriżi, jew grupp ta’ impriżi involuti f’attività ekonomika konġunta u fis-sistemi ta’ kontroll fuq il-post tax-xogħol. |
75 |
Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti kollha, ir-risposta għall-ewwel domanda għandha tkun li l-Artikolu 88 tar-RĠPD għandu jiġi interpretat fis-sens li leġiżlazzjoni nazzjonali ma tistax tikkostitwixxi “regola aktar speċifika”, fis-sens tal-paragrafu 1 ta’ dan l-artikolu, fil-każ fejn hija ma tissodisfax il-kundizzjonijiet stabbiliti fil-paragrafu 2 tal-imsemmi artikolu. |
Fuq it‑tieni domanda
76 |
Permezz tat-tieni domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, dwar il-konsegwenzi li għandhom jinsiltu minn konstatazzjoni ta’ inkompatibbiltà mal-kundizzjonijiet u mal-limiti previsti fl-Artikolu 88(1) u (2) tar-RĠPD ta’ dispożizzjonijiet nazzjonali adottati sabiex tiġi żgurata l-protezzjoni tad-drittijiet u tal-libertajiet fir-rigward tal-ipproċessar tad-data ta’ natura personali tal-impjegati fil-kuntest tar-relazzjonijiet ta’ xogħol. |
77 |
F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, skont it-tieni paragrafu tal-Artikolu 288 TFUE, regolament huwa obbligatorju fl-intier tiegħu u li huwa direttament applikabbli fl-Istati Membri kollha, b’tali mod li d-dispożizzjonijiet tiegħu ma jeħtieġu, bħala prinċipju, ebda miżura ta’ applikazzjoni tal-Istati Membri (sentenza tal‑15 ta’ Ġunju 2021, Facebook Ireland et, C‑645/19, EU:C:2021:483, punt 109). |
78 |
Madankollu, kif tfakkar fil-punt 51 ta’ din is-sentenza, klawżoli ta’ ftuħ previsti mir-RĠPD jiftħu l-possibbiltà għall-Istati Membri li jipprovdu regoli nazzjonali supplimentari, iktar stretti jew derogatorji, u jħallu lill-Istati Membri marġni ta’ diskrezzjoni dwar il-mod kif id-dispożizzjonijiet ikkonċernati jistgħu jiġu implimentati. |
79 |
Kif ġie rrilevat fil-punt 59 ta’ din is-sentenza, meta l-Istati Membri jeżerċitaw il-fakultà mogħtija lilhom permezz ta’ klawżola ta’ ftuħ tar-RĠPD, huma għandhom jużaw il-marġni ta’ diskrezzjoni tagħhom fil-kundizzjonijiet u l-limiti stabbiliti mid-dispożizzjonijiet ta’ dan ir-regolament u għandhom għalhekk jilleġiżlaw b’mod li ma jippreġudikawx il-kontenut u l-għanijiet tal-imsemmi regolament. |
80 |
Hija l-qorti tar-rinviju, li hija l-unika li għandha ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta d-dritt nazzjonali, li għandha tevalwa jekk id-dispożizzjonijiet inkwistjoni fil-kawża prinċipali josservawx il-kundizzjonijiet u l-limiti stabbiliti fl-Artikolu 88 tar-RĠPD, kif miġbura fil-qosor fil-punt 74 ta’ din is-sentenza. |
81 |
Madankollu, kif irrileva l-Avukat Ġenerali fil-punti 60 sa 62 tal-konklużjonijiet tiegħu, dispożizzjonijiet bħall-Artikolu 23(1) tal-HDSIG u l-Artikolu 86(4) tal-HBG, li jissuġġettaw l-ipproċessar tad-data personali tal-impjegati għall-kundizzjoni li dan l-ipproċessar ikun neċessarju għal ċerti finijiet marbuta mal-eżekuzzjoni ta’ relazzjoni ta’ xogħol, jidhru li jtennu l-kundizzjoni ta’ legalità ġenerali ta’ pproċessar diġà stabbilita fil-punt (b) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 6(1) tar-RĠPD, mingħajr ma jżidu regola iktar speċifika fis-sens tal-Artikolu 88(1) ta’ dan ir-regolament. Fil-fatt, tali dispożizzjonijiet ma jidhrux li għandhom kontenut normattiv speċifiku għall-qasam irregolat u distint mir-regoli ġenerali tal-imsemmi regolament. |
82 |
Fil-każ li l-qorti tar-rinviju tasal għall-konstatazzjoni li d-dispożizzjonijiet inkwistjoni fil-kawża prinċipali ma josservawx il-kundizzjonijiet u l-limiti stabbiliti mill-Artikolu 88 tar-RĠPD, hija jkollha, bħala prinċipju, tħalli mhux applikati l-imsemmija dispożizzjonijiet. |
83 |
Fil-fatt, skont il-prinċipju ta’ supremazija tad-dritt tal-Unjoni, id-dispożizzjonijiet tat-Trattati u l-atti tal-istituzzjonijiet direttament applikabbli għandhom l-effett, fir-relazzjonijiet tagħhom mad-dritt intern tal-Istati Membri, li jirrendu ipso jure inapplikabbli, minħabba d-dħul fis-seħħ tagħhom stess, kull dispożizzjoni kuntrarja tal-leġiżlazzjoni nazzjonali (sentenzi tad‑9 ta’ Marzu 1978, Simmenthal, 106/77, EU:C:1978:49, punt 17; tad‑19 ta’ Ġunju 1990, Factortame et, C‑213/89, EU:C:1990:257, punt 18, kif ukoll tal‑4 ta’ Frar 2016, Ince, C‑336/14, EU:C:2016:72, punt 52). |
84 |
Għalhekk, fl-assenza ta’ regoli iktar speċifiċi li josservaw il-kundizzjonijiet u l-limiti stabbiliti fl-Artikolu 88 tar-RĠPD, l-ipproċessar ta’ data personali fil-kuntest tar-relazzjonijiet ta’ xogħol, kemm fis-settur privat kif ukoll fis-settur pubbliku, huwa direttament irregolat mid-dispożizzjonijiet ta’ dan ir-regolament. |
85 |
F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat li jistgħu japplikaw għal ipproċessar ta’ data personali bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali l-punti (c) u (e) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 6(1) tar-RĠPD, li jipprovdu li l-ipproċessar ta’ data personali huwa legali meta dan l-ipproċessar ikun meħtieġ, rispettivament, għall-osservanza ta’ obbligu legali li għalih huwa suġġett il-kontrollur jew għat-twettiq ta’ missjoni ta’ interess pubbliku jew fl-eżerċizzju tal-awtorità pubblika mogħtija lill-kontrollur. |
86 |
L-Artikolu 6(3) tar-RĠPD jistabbilixxi, minn naħa, fir-rigward taż-żewġ ipoteżijiet ta’ legalità msemmija rispettivament fil-punti (c) u (e) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 6(1) ta’ dan ir-regolament, li l-ipproċessar għandu jkun ibbażat fuq id-dritt tal-Unjoni jew fuq id-dritt tal-Istat Membru li għalih huwa suġġett il-kontrollur, u jżid, min-naħa l-oħra, li l-finijiet tal-ipproċessar huma ddefiniti f’din il-bażi legali jew, fir-rigward tal-ipproċessar fl-imsemmi punt (e) tal-ewwel subparagrafu tal-paragrafu 1, huma neċessarji għall-eżekuzzjoni ta’ kompitu ta’ interess pubbliku jew fl-eżerċizzju tal-awtorità pubblika li huwa investit bih il-kontrollur (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat‑8 ta’ Diċembru 2022, Inspektor v Inspektorata kam Visshia sadeben savet (Finaltajiet tal-ipproċessar ta’ data personali – Investigazzjoni kriminali), C‑180/21, EU:C:2022:967, punt 95). |
87 |
Għandu jitfakkar li l-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li l-ipproċessar legali ta’ data personali mill-kontrolluri tal-ipproċessar abbażi tal-punt (e) tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 6(1) tar-RĠPD jippresupponi mhux biss li dawn jistgħu jitqiesu bħala li jeżegwixxu kompitu ta’ interess pubbliku, iżda wkoll li l-ipproċessar ta’ data personali għall-finijiet tal-eżekuzzjoni ta’ tali kompitu huwa bbażat fuq bażi legali msemmija fl-Artikolu 6(3) ta’ dan ir-regolament (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal‑20 ta’ Ottubru 2022, Koalitsia Demokratichna Bulgaria – Obedinenie, C‑306/21, EU:C:2022:813, point 52). |
88 |
Konsegwentement, meta l-qorti tar-rinviju tasal għall-konstatazzjoni li d-dispożizzjonijiet nazzjonali dwar l-ipproċessar tad-data personali fil-kuntest tar-relazzjonijiet ta’ xogħol ma josservawx il-kundizzjonijiet u l-limiti stabbiliti mill-Artikolu 88(1) u (2) tar-RĠPD, hija għandha tivverifika wkoll jekk l-imsemmija dispożizzjonijiet jikkostitwixxux bażi legali msemmija fl-Artikolu 6(3) ta’ dan ir-regolament, moqri flimkien mal-premessa 45 tiegħu, li tosserva r-rekwiżiti previsti mill-imsemmi regolament. Jekk dan ikun il-każ, l-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet nazzjonali ma għandhiex tiġi eskluża. |
89 |
Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, ir-risposta għat-tieni domanda preliminari għandha tkun li l-Artikolu 88(1) u (2) tar-RĠPD għandu jiġi interpretat fis-sens li l-applikazzjoni ta’ dispożizzjonijiet nazzjonali adottati sabiex tiġi żgurata l-protezzjoni tad-drittijiet u tal-libertajiet tal-impjegati fir-rigward tal-ipproċessar tad-data personali tagħhom fil-kuntest ta’ relazzjonijiet ta’ xogħol għandha tiġi eskluża meta dawn id-dispożizzjonijiet ma josservawx il-kundizzjonijiet u l-limiti stabbiliti minn dan l-Artikolu 88(1) u (2) tar-RĠPD sakemm l-imsemmija dispożizzjonijiet jikkostitwixxu bażi legali msemmi fl-Artikolu 6(3) ta’ dan ir-regolament li josserva r-rekwiżiti previsti minn dan. |
Fuq l‑ispejjeż
90 |
Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura. |
Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (l-Ewwel Awla) taqta’ u tiddeċiedi: |
|
|
Firem |
( *1 ) Lingwa tal-kawża: il-Ġermaniż.