EUROPESE COMMISSIE

Brussel, 20.7.2021

SWD(2021) 727 final

WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE

Verslag over de rechtsstaat 2021

Landenhoofdstuk over Slowakije

bij het document

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S

Verslag over de rechtsstaat 2021

Situatie op het gebied van de rechtsstaat in de Europese Unie

{COM(2021) 700 final} - {SWD(2021) 701 final} - {SWD(2021) 702 final} - {SWD(2021) 703 final} - {SWD(2021) 704 final} - {SWD(2021) 705 final} - {SWD(2021) 706 final} - {SWD(2021) 707 final} - {SWD(2021) 708 final} - {SWD(2021) 709 final} - {SWD(2021) 710 final} - {SWD(2021) 711 final} - {SWD(2021) 712 final} - {SWD(2021) 713 final} - {SWD(2021) 714 final} - {SWD(2021) 715 final} - {SWD(2021) 716 final} - {SWD(2021) 717 final} - {SWD(2021) 718 final} - {SWD(2021) 719 final} - {SWD(2021) 720 final} - {SWD(2021) 721 final} - {SWD(2021) 722 final} - {SWD(2021) 723 final} - {SWD(2021) 724 final} - {SWD(2021) 725 final} - {SWD(2021) 726 final}

I.Justitieel stelsel

Het stelsel van rechtbanken in Slowakije bestaat uit 54 districtsrechtbanken, 8 regionale rechtbanken, de speciale strafrechtbank, het hooggerechtshof en het grondwettelijk hof van de Republiek Slowakije 1 . De regionale rechtbanken fungeren als hoven van beroep in civiel- en handelsrechtelijke zaken en strafzaken en tegelijkertijd als rechtbanken van eerste aanleg in bestuursrechtelijke zaken. De speciale strafrechtbank is bevoegd om uitspraak te doen in ernstige strafzaken zoals opgesomd in de desbetreffende bepaling van het wetboek van strafvordering 2 . De raad voor de rechtspraak speelt een centrale rol in de autonomie van de rechterlijke macht en bij de benoeming, de schorsing en het ontslag van rechters en de handhaving van de rechtsethiek. Deze raad bestaat voor de helft uit rechters (9 van de 18 leden), die door hun ambtsgenoten worden verkozen. De andere leden van de raad voor de rechtspraak worden benoemd door de Slowaakse president, het parlement en de regering 3 . Het Openbaar Ministerie van Slowakije is een onafhankelijke overheidsinstantie die onder leiding staat van de procureur-generaal 4 . Slowakije neemt deel aan het Europees Openbaar Ministerie. De Slowaakse orde van advocaten is een onafhankelijke, autonome beroepsvereniging 5 .

Onafhankelijkheid

De perceptie van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht is verbeterd maar blijft laag onder bedrijven en is zeer laag bij het grote publiek. De onafhankelijkheid van de rechterlijke macht wordt door 30 % van de bedrijven beoordeeld als “redelijk goed tot zeer goed”, en dat is een aanzienlijke verbetering ten opzichte van 2020 (15 %) 6 . Het oordeel van het grote publiek over de onafhankelijkheid van rechtbanken en rechters is echter niet verbeterd; 28 % van de bevolking beoordeelt die onafhankelijkheid als “redelijk goed tot zeer goed” en 65 % als “redelijk slecht tot zeer slecht” 7 , in lijn met de langetermijntrend die werd genoemd in het verslag over de rechtsstaat 2020 8 . Inmenging of druk van de regering en politici en inmenging of druk in verband met economische of andere specifieke belangen worden ongeveer even vaak aangevoerd als voornaamste reden voor het vermeende gebrek aan onafhankelijkheid 9 .

De autoriteiten hebben stappen gezet tegen vermeende corruptie en vermeend ambtsmisbruik binnen de rechterlijke macht. Volgend op de politieacties tegen hooggeplaatste personen die in het verslag over de rechtsstaat 2020 werden genoemd 10 zijn verdere operaties opgestart. Momenteel lopen er strafprocedures tegen twintig rechters 11 en andere medewerkers van justitiële en rechtshandhavingsinstanties 12 wegens ernstige beschuldigingen van corruptie en ambtsmisbruik, in het kader van de opgeschroefde overheidsinspanningen om de corruptie in het justitiële stelsel terug te dringen. Eén rechter is veroordeeld. Verscheidene rechters hebben als gevolg van de strafvervolging hun ambt neergelegd of zijn tijdelijk uit hun functie ontheven 13 . Ook in het kader van het Europees Semester is opgemerkt dat de specifieke problemen in verband met de algehele integriteit van het justitiële stelsel verder moeten worden aangepakt, en Slowakije heeft hiertoe een landspecifieke aanbeveling ontvangen 14 .

Er is een uitgebreide hervorming van het rechtsstelsel aangenomen, waarbij de grondwet en de uitvoeringshandelingen zijn gewijzigd. De regering had eerder een hervorming aangekondigd om het vertrouwen van het publiek in de rechtsstaat te vergroten 15 , zoals uiteengezet in het verslag over de rechtsstaat van 2020 16 . In december 2020 zijn de wijzigingen van de grondwet en de uitvoeringswetgeving aangenomen. Daarbij zijn met name een administratief hooggerechtshof opgericht, wijzigingen 17 aangebracht in de selectie en benoeming van rechters van het grondwettelijk hof en diverse bepalingen betreffende de raad voor de rechtspraak gewijzigd. De belanghebbenden hebben opgemerkt dat de hervorming het resultaat is van de inspanningen om het justitiële stelsel te verbeteren en onafhankelijker te maken 18 , hoewel sommige onderdelen van de hervorming op verzet zijn gestuit (zie hieronder).

Hoewel bepaalde aspecten van de hervorming van de raad voor de rechtspraak op instemming konden rekenen, werden bezwaren geuit ten aanzien van de regeling voor het ontslag van de leden ervan. Bij de grondwetswijziging zijn de wijze van benoeming van de leden van de raad voor de rechtspraak en de bepaling inzake het ontslag van de leden gewijzigd en zijn de bevoegdheden van de raad uitgebreid 19 Bij de wijziging is een nieuwe regel ingevoerd op grond waarvan de rechters-leden van de raad worden verkozen in verschillende kiesdistricten 20 . Volgens de regering is de wijziging bedoeld om de legitimiteit van de raad te vergroten door de vertegenwoordiging van rechters diverser te maken. Deze doelstelling is in overeenstemming met de aanbevelingen van de Raad van Europa 21 . In het kader van de wijziging zijn ook de bevoegdheden van de raad voor de rechtspraak uitgebreid 22 . Voorts is in de gewijzigde tekst uitdrukkelijk bepaald dat de leden van de raad voor de rechtspraak, onder wie de voorzitter en de vicevoorzitter, te allen tijde kunnen worden ontslagen door de autoriteit die hen heeft benoemd 23 . Volgens de memorie van toelichting 24 betekent dit dat een voorstel tot ontslag niet noodzakelijkerwijs gebaseerd hoeft te zijn op wettelijke criteria 25 en kan zijn ingegeven door een gebrek aan vertrouwen 26 . De belanghebbenden hebben hun bezorgdheid uitgesproken over de mogelijke negatieve gevolgen van dit wijzigingselement voor de onafhankelijkheid van de raad voor de rechtspraak 27 . Deze zorgen komen ook naar voren in een advies van het bureau van de Adviesraad van Europese rechters (CCJE) van 9 december 2020 28 . Een ontslagen lid kan door middel van een grondwettelijke klacht bij het grondwettelijk hof bezwaar aantekenen tegen het ontslag 29 . Het is belangrijk dat de onafhankelijkheid van de raad voor de rechtspraak ten opzichte van de wetgevende en de uitvoerende macht voldoende wordt gewaarborgd, ook wat betreft de wijze waarop zijn leden kunnen worden ontslagen 30 .

Er is een pensioenleeftijd voor rechters vastgesteld om zekerheid te bieden 31 . Bij de wijziging van de grondwet is bepaald dat rechters met pensioen gaan zodra zij 67 worden 32 . De wijziging biedt rechters meer juridische zekerheid en stabiliteit aangezien de discretionaire bevoegdheid van de raad voor de rechtspraak om de pensionering van rechters ouder dan 65 jaar voor te stellen is geschrapt.

De regeling inzake de strafrechtelijke aansprakelijkheid van rechters is gewijzigd. In oktober 2020 is het wetboek van strafrecht gewijzigd 33 , gevolgd door een wijziging van de grondwettelijke bepaling betreffende de immuniteit van rechters. De wijzigingen houden in dat rechters 34 niet ter verantwoording kunnen worden geroepen voor een mening die zij in het kader van de besluitvorming hebben geuit, tenzij de besluitvorming van een rechter als een misdrijf kan worden aangemerkt 35 . In dit verband is het nieuwe misdrijf “misbruik van recht” opgenomen in het wetboek van strafrecht 36 . Overeenkomstig deze bepaling kunnen rechters 37 worden vervolgd voor willekeurige beslissingen die een andere persoon schade berokkenen of een gunst verlenen 38 . De bepaling dient alleen te worden toegepast in geval van kennelijk willekeurige en onjuiste beslissingen 39 . De strafvervolging staat onder leiding van de speciale aanklager en de speciale strafrechtbank. Een rechter die van dit misdrijf wordt beschuldigd, is gerechtigd de raad voor de rechtspraak te verzoeken zich uit te spreken tegen de voortzetting van de strafvervolging, wat erop neerkomt dat de procedure wordt beëindigd indien het verzoek wordt ingewilligd 40 . De vervolgde rechter kan uitsluitend door middel van een beslissing van een tuchtcollege tijdelijk worden geschorst 41 . Hoewel rechters uit hoofde van de Europese normen in uitzonderlijke gevallen van kwade opzet of ernstige nalatigheid aansprakelijk kunnen worden gesteld voor hun beslissingen, moeten alle regelingen inzake de aansprakelijkheid van rechters duidelijke, nauwkeurige waarborgen bieden om te voorkomen dat een dergelijke regeling wordt aangegrepen om de rechtspraak onder druk te zetten of om politieke controle uit te oefenen op de inhoud van rechterlijke beslissingen 42 . Het is van belang om deze waarborgen bij de praktische toepassing van deze nieuwe bepalingen naar behoren in acht te nemen overeenkomstig de Europese normen. Sommige belanghebbenden hebben hun bezorgdheid geuit over de grondwetswijziging betreffende de immuniteit van rechters. Volgens hen kan de brede en vage formulering ervan een potentieel risico van misbruik inhouden 43 .

Bij de recente grondwetswijziging zijn veranderingen aangebracht in de regeling waarbij rechters zonder hun toestemming worden overgeplaatst. Sinds de recente grondwetswijziging mogen rechters zonder hun toestemming worden overgeplaatst wanneer de gerechtelijke kaart wordt gewijzigd, indien een dergelijke overplaatsing nodig is om de goede werking van de rechterlijke macht te verzekeren 44 . Uit hoofde van de Europese normen is het in uitzonderlijke gevallen mogelijk om rechters zonder hun toestemming over te plaatsen, mits er toereikende waarborgen gelden. Die waarborgen houden in dat de rechter niet mag worden overgeplaatst naar een lagere rechtbank en dat hij of zij toegang heeft tot rechterlijke toetsing 45 . Het is van belang dat de uitvoeringswet 46 toereikende waarborgen zal bieden in overeenstemming met de Europese normen.

Er is een voorstel voor de hervorming van de gerechtelijke kaart in voorbereiding. In een verslag van de Europese Commissie voor Efficiëntie in Justitie (Cepej) van de Raad van Europa 47 werd onder meer aanbevolen om na te denken over de verdere specialisatie van rechters en over een wijziging van de gerechtelijke kaart en met name het verminderen van het aantal districtsrechtbanken 48 . Naar aanleiding hiervan heeft het ministerie van Justitie werkgroepen opgezet, onder meer bestaande uit rechters, om een voorstel voor een hervorming van de gerechtelijke kaart uit te werken 49 . De hervorming heeft tot doel het vertrouwen van het publiek in de rechterlijke macht te vergroten en de efficiëntie en kwaliteit ervan te verbeteren 50 . De ontwerpversie van de kaart heeft als uitgangspunten dat rechtbanken voldoende groot moeten zijn om verdere specialisering van de rechters bij elke rechtbank mogelijk te maken, dat de culturele en regionale identiteiten worden geëerbiedigd en dat iedereen toegang tot de rechter moet hebben 51 . Op basis van gegevens met betrekking tot de werklast, infrastructuur en toegankelijkheid van de huidige rechtbanken wordt in het hervormingsvoorstel gesuggereerd het aantal districtsrechtbanken terug te brengen van 54 naar 30 en het aantal regionale rechtbanken van 8 naar 3 52 . Daarbij zouden de rechters, het justitieel personeel en de rechtszaken van de op te heffen rechtbanken worden overgeheveld naar de resterende rechtbanken 53 . Tussen september en december 2020 is het hervormingsvoorstel voorgelegd aan rechters en andere belanghebbenden; de besprekingen zijn in januari en februari 2021 voortgezet 54 . Het ministerie van Justitie buigt zich momenteel over de opmerkingen die zijn ingediend tijdens de openbare raadpleging, die plaatsvond van medio december 2020 tot begin maart 2021 55 . Verschillende belanghebbenden hadden kritiek op het hervormingsvoorstel, bijvoorbeeld over de gebrekkige betrokkenheid bij de opstelling ervan, en waren bezorgd over de toegankelijkheid van de rechtbanken 56 . Naar aanleiding van de kritiek heeft het ministerie van Justitie besloten de raadpleging van rechters voort te zetten tot september 2021, waarna opnieuw een openbare raadpleging zal worden gehouden over een geherformuleerd voorstel voor een hervorming van de gerechtelijke kaart 57 . Aangezien de hervorming gepaard zal gaan met de overplaatsing van rechters 58 , moet erop worden gewezen dat voor rechters die in het kader van de hervorming zonder hun toestemming worden overgeplaatst, overeenkomstig de Europese normen procedurele waarborgen moeten gelden om te voorkomen dat hun onafhankelijkheid in het gedrang komt (zie hierboven). In een evaluatie van het hervormingsvoorstel concludeerde de Cepej dat de gebruikte methode in overeenstemming is met haar richtsnoeren en beoordelingsverslag, en benadrukte zij dat de Slowaakse autoriteiten een empirisch onderbouwde aanpak hadden gevolgd 59 . De Cepej deed nog meer aanbevelingen, bijvoorbeeld om te overwegen de uitvoering uit te stellen 60 .

Er is een administratief hooggerechtshof opgericht en het voornemen bestaat om administratieve rechtbanken op te richten 61 . Het nieuwe stelsel van administratieve rechtbanken zal naar verwachting bestaan uit drie administratieve rechtbanken (waarvan de oprichting wordt voorzien in het voorstel voor een hervorming van de gerechtelijke kaart) en een administratief hooggerechtshof, dat is opgericht bij de recente grondwetswijziging en naar verwachting in augustus 2021 operationeel zal worden 62 . De president van het administratief hooggerechtshof is in mei 2020 benoemd 63 en de selectieprocedure voor de rechters loopt. De raad voor de rechtspraak selecteert de rechters 64 . In het voorstel voor een hervorming van de gerechtelijke kaart (zie hierboven) is de oprichting van drie afzonderlijke administratieve rechtbanken voorzien. Het is de bedoeling 65 dat de presidenten van deze nieuwe administratieve rechtbanken worden gekozen door een comité van vijf leden, aan te wijzen door de minister van Justitie, die daarbij twee leden moet kiezen uit de door de raad voor de rechtspraak voorgedragen kandidaten 66 . Het voorstel 67 is dat de minister van Justitie 68 bepaalt welke rechtersvacatures bij de administratieve rechtbanken worden vervuld door rechters over te plaatsen 69 en welke door middel van een selectieprocedure 70 . Het is van belang dat de oprichting van en de toepasselijke regelingen voor deze rechtbanken in overeenstemming zijn met de Europese normen 71 .

Via een nieuwe procedure zijn een procureur-generaal en een speciale aanklager verkozen. In september 2020 heeft het parlement een wet 72 aangenomen waarmee de verkiezingsprocedure voor de procureur-generaal en de speciaal aanklager op verschillende punten werd gewijzigd 73 . Bij de wet is de lijst van personen die gerechtigd zijn een kandidaat voor te stellen voor het ambt van procureur-generaal, uitgebreid 74 , is de kandidatuur ook opengesteld voor niet-aanklagers en is bepaald dat kandidaten voor de ambten van procureur-generaal en speciaal aanklager worden onderworpen aan een openbare hoorzitting in het parlement 75 . De nieuwe regels werden in december 2020 en februari 2021 toegepast, toen een procureur-generaal en een speciaal aanklager werden verkozen. Beide verkiezingen werden nauwlettend gevolgd door de media, en de belanghebbenden merkten op dat de procedure transparanter was dan voorheen 76 .

Kwaliteit

De inspanningen ter bevordering van digitalisering sorteren effect, maar in de praktijk doen zich tekortkomingen voor. De actieve bevordering van de digitalisering van het justitiële stelsel in de afgelopen jaren 77 begint vruchten af te werpen. Slowakije beschikt over goede procedureregels die het gebruik van digitale technologie in de rechtbanken vergemakkelijken 78 en over een reeks instrumenten en infrastructuren die communicatie op afstand, veilige toegang op afstand tot de werkplek 79 en veilige elektronische communicatie tussen rechtbanken en juristen en juridische instellingen 80 mogelijk maken of gebruikers de mogelijkheid bieden om procedures in civiel-, handels- en bestuursrechtelijke zaken in te leiden en te volgen 81 . De tekortkomingen houden met name verband met het Openbaar Ministerie 82 en met digitale oplossingen in strafprocedures 83 . Er zijn evenwel signalen dat het gebruik van de bestaande instrumenten en voorzieningen in de praktijk wordt belemmerd, onder meer door geringe gebruiksvriendelijkheid, onverenigbaarheid van de verschillende gebruikte informatiesystemen en een gebrek aan vaardigheden bij de gebruikers 84 . De COVID-19-pandemie heeft het digitaliseringsproces in het algemeen een impuls gegeven, maar heeft ook een aantal praktische gebreken aan het licht gebracht 85 . Een nieuwe IT-afdeling binnen het ministerie van Justitie stuurt verschillende projecten aan om in de behoeften van het justitiële stelsel te voorzien, waaronder de ontwikkeling van een nieuw dossierbeheersysteem en een nieuw handelsregister, die ook in het Slowaakse herstel- en veerkrachtplan waren opgenomen 86 .

Hoewel de gevolgen van de pandemie voor het gerechtelijk apparaat groot waren, konden de rechtbanken en advocaten hun werkzaamheden in het algemeen voortzetten. De districts- en regionale rechtbanken hebben minder zittingen gehouden. De zittingen die wel doorgingen, vonden plaats via een videoverbinding en zo nodig was men fysiek aanwezig met inachtneming van de veiligheidsmaatregelen. Het hooggerechtshof ondervond minder gevolgen, onder meer omdat de meeste zaken schriftelijk worden afgehandeld 87 . Advocaten ondervonden ook gevolgen van de pandemie, maar stuitten niet op al te grote obstakels bij de uitvoering van hun werkzaamheden 88 . De raad voor de rechtspraak heeft de situatie bij de rechtbanken nauwlettend gevolgd. Het ministerie van Justitie heeft tot genoegen van de rechtbanken richtsnoeren en informatie uitgevaardigd over de beperkingen 89 .

Efficiëntie

De efficiëntie van administratieve gerechtelijke procedures is verder verslechterd. Administratieve procedures duurden al relatief lang afgezet tegen het EU-gemiddelde en de trend heeft zich in 2019 voortgezet, toen de procedures 518 dagen in beslag namen tegenover 157 in 2018 90 . Tegelijk bleef ook het afhandelingspercentage dalen, van 96,1 % in 2018 tot 81,4 % in 2019 91 . Dit duidt erop dat het systeem niet in staat is de werklast van administratieve zaken efficiënt te beheren. De gemiddelde duur van de procedures in litigieuze civiel- en handelsrechtelijke zaken nam toe van 157 dagen in 2018 tot 170 in 2019 92 . De Raad van Europa heeft de buitensporig lange duur van civiele procedures bij verschillende groepen zaken onderzocht 93 .

II.Corruptiebestrijding

De bevoegdheden voor de voorkoming, opsporing en vervolging van corruptie zijn in Slowakije verspreid over verschillende autoriteiten. Het regeringsbureau is het centrale orgaan voor de coördinatie van corruptiepreventie en rapporteert rechtstreeks aan het bureau van de premier. Het nationale agentschap voor misdaadbestrijding van het presidium van de politie is belast met het opsporen en onderzoeken van corruptiemisdrijven, met uitzondering van corruptiemisdrijven die zijn gepleegd door leden van de politie en bepaalde rechtshandhavingsinstanties die onder de bevoegdheid van het bureau van de inspectiedienst vallen 94 . Het bureau van de speciale aanklager 95 is exclusief bevoegd voor het onderzoek naar strafbare feiten die onder de materiële bevoegdheid van de speciale strafrechtbank vallen, met inbegrip van corruptiemisdrijven 96 . 

De perceptie van corruptie in de publieke sector blijft hoog onder deskundigen en bedrijfsleiders. In de corruptieperceptie-index 2020 van Transparency International scoort Slowakije 49/100, waarmee het op de 17e plaats komt in de Europese Unie en op de 60e plaats wereldwijd 97 . Deze perceptie is in de afgelopen vijf jaar 98 redelijk stabiel 99 gebleven.

Het corruptiebestrijdingsbeleid 2019–2023 vormt het strategisch kader tegen corruptie. Preventie aan de hand van zachte maatregelen vormt het zwaartepunt van het beleid 100 , dat wordt geflankeerd door een actieplan, het nationale corruptiebestrijdingsprogramma 101 en verschillende sectorale programma’s 102 . In het huidige actieplan, dat nagenoeg identiek is aan het beleidsdocument, ontbreekt het aan concrete operationele maatregelen om de uitvoering van de beleidsprioriteiten te vergemakkelijken. Het nationale corruptiebestrijdingsplan wordt momenteel bijgewerkt 103 . De afdeling corruptiepreventie van het regeringsbureau ziet toe op de uitvoering van het beleid en het actieplan. De desbetreffende centrale overheidsorganen zijn belast met het toezicht op de uitvoering van de sectorale programma’s 104 .

Het strafrechtskader is aangevuld met de inwerkingtreding van een nieuwe wet inzake de inbeslagname van vermogensbestanddelen. De in januari 2021 in werking getreden wet inzake de inbeslagname van vermogensbestanddelen 105 verhindert onder meer dat criminele vermogensbestanddelen via overdrachten aan derden worden gelegaliseerd. Bij deze wet zijn nieuwe strafbare feiten toegevoegd aan het wetboek van strafrecht, zoals het aannemen of aanbieden van ongerechtvaardigde of onterechte voordelen, en indirecte corruptie 106 . Voorts bevat de wet een omschrijving van de term “opbrengsten van misdrijven”. De wet voorziet met name in de oprichting van een nieuw bureau voor het beheer van in beslag genomen eigendommen 107 . De wetgeving schiet tekort wat betreft de bevoegdheid van de politie om financiële informatie over verdachten op te vragen bij banken in de onderzoeksfase van deze misdrijven 108 , en wat betreft de strafbaarstelling van vermeende ongeoorloofde beïnvloeding 109 .

Er wordt gewerkt aan de ophoging van de middelen van het bureau van de speciale aanklager teneinde de capaciteit ervan te versterken. Op 10 februari 2021 heeft de regering een voorstel goedgekeurd om de middelen en het aantal gespecialiseerde medewerkers van het bureau van de speciale aanklager te verhogen 110 . Het aantal aanklagers is toegenomen, van 35 naar 38 in 2021. Om tegemoet te komen aan de bezorgdheid over de beperkte middelen en capaciteit om corruptie op hoog niveau te vervolgen 111 , is het aantal personeelsleden van de afdeling die zich specifiek bezighoudt met corruptie en corruptiegerelateerde misdrijven verdubbeld, van vijf naar tien aanklagers bij het bureau van de speciale aanklager 112 . De reorganisatie vond plaats in de loop van 2021 113 . Voorts is overeenstemming bereikt over een aanzienlijke verhoging van de begrotingsmiddelen voor het bureau van de speciale aanklager 114 . De bezorgdheid over het vertrouwen in en de specialisatie en digitalisering van de politie is van invloed op de samenwerking van het Openbaar Ministerie met de politie en op de opsporing van corruptie en corruptiegerelateerde misdrijven 115 . Zoals opgemerkt in het verslag over de rechtsstaat 2020 zou met name een versterkte forensische en analytische capaciteit van het nationale agentschap voor misdaadbestrijding ten goede komen aan de doeltreffendheid van financiële onderzoeken 116 . Er staat een uitgebreide politiehervorming gepland om de politie in dit opzicht tegen juni 2022 te moderniseren 117 .

De bestrijding van corruptie op hoog niveau in Slowakije is in de loop van de verslagperiode aanzienlijk opgeschroefd. Het vermogen om corruptie op hoog niveau te onderzoeken en te vervolgen is aanzienlijk verbeterd na de massale demonstraties tegen de vermeende straffeloosheid ervan, die plaatsvonden na onthullingen rond de moord op journalist Ján Kuciak en zijn verloofde Martina Kušnírová in 2018. Vanaf oktober 2020 zijn verschillende voormalige hoge functionarissen van de politie, het Openbaar Ministerie en justitie en uit de particuliere sector aangeklaagd wegens corruptie en corruptiegerelateerde misdrijven 118 . In 2020 heeft het nationale agentschap voor misdaadbestrijding 158 procedures wegens corruptie ingeleid 119 . Het aantal veroordeelden wegens corruptiemisdrijven is in 2020 meer dan verdubbeld ten opzichte van 2019 (128 veroordelingen in 2020 en 62 in 2019) 120 . Onlangs, in mei 2021, heeft het nationale agentschap voor misdaadbestrijding ook verschillende hoge ambtenaren van het grondfonds 121 in hechtenis genomen die tussen 2016 en 2020 betrokken zouden zijn geweest bij corruptie 122 . In dit verband heeft het Europees Bureau voor fraudebestrijding (OLAF) naar aanleiding van drie administratieve onderzoeken naar landbouwbetalingen reeds in 2020 zijn bezorgdheid geuit over tekortkomingen bij het grondfonds op het gebied van transparantie, de gelijke behandeling van pachters en de rechtszekerheid van de interne procedures 123 . De samenwerking tussen het nationale agentschap voor misdaadbestrijding, de nationale veiligheidsdienst, de hoge rekenkamer en de financiële-inlichtingeneenheid kan evenwel worden verbeterd en verder aangehaald om corruptie beter te detecteren en in kaart te brengen 124 . De doeltreffende handhaving van buitenlandse omkoping blijft ook een punt van zorg 125 .

Het Slowaakse parlement heeft in februari 2021 het hoofd van het bureau voor de bescherming van klokkenluiders benoemd. Binnen zes maanden 126 na deze benoeming 127 zal het bureau operationeel worden en met de werkzaamheden aanvangen. Het hoofd van het bureau wordt benoemd voor een termijn van zes jaar. Het bureau functioneert onafhankelijk van andere afdelingen 128 . Het mandaat van het bureau houdt voornamelijk verband met wetsovertredingen en bescherming tegen vergeldingsmaatregelen door de in kennis gestelde entiteit op basis van de beginselen van vertrouwelijkheid en anonimiteit 129 . Het bureau heeft tot taak advies, opleidingen en methodologische richtsnoeren te verstrekken en het publiek voor te lichten over klokkenluiden, onder meer over corruptiezaken. Het legt verantwoording af aan het parlement en zal jaarverslagen opstellen. De doelgroep van het bureau omvat zowel de publieke als de private sector.

Slowakije heeft toegezegd in november 2021 te komen met een wetsvoorstel inzake lobbyactiviteiten. De eerste voorbereidingen 130 voor dit door het regeringsbureau 131 aangestuurde proces zijn aan de gang. Er zijn verschillende pogingen ondernomen om wetgeving aan te nemen, maar tot op heden is lobbywerk nog steeds niet gereguleerd in Slowakije 132 . Daardoor ontbreekt het aan wettelijke definities van lobbyisten, lobbyactiviteiten en lobbydoelstellingen, aan doeltreffende sancties voor onrechtmatige lobbyactiviteiten en aan een wetgevingsvoetafdruk 133 . Aanverwante wetten en instrumenten maken het echter mogelijk de opmerkingen van de belanghebbenden te volgen en na te gaan in hoeverre die zijn verwerkt in een wetgevingsontwerp 134 . Voor 2021 staan ook een gedragscode voor parlementsleden 135 en de invoering van een wettelijke regeling met voorschriften voor de periode na uitdiensttreding (“draaideurpraktijken”) gepland 136 . De wet inzake de bescherming van het algemeen belang is gewijzigd en bevat nu de verplichting om geschenken en andere voordelen en het gebruik van roerende en onroerende goederen te melden 137 .

De regering is voornemens een nieuw, centraal bureau op te richten voor het toezicht op en de verificatie van vermogensbestanddelen, waaronder van topambtenaren. Het regeringsbureau schetst momenteel met het parlement de contouren van een wetgevingsvoorstel voor de oprichting van een centraal bureau 138 . Tot nu toe is het systeem van vermogensverklaringen voor parlementsleden, rechters, aanklagers en ambtenaren decentraal georganiseerd. Begin 2021 werden grote vertragingen gemeld bij de publicatie van de vermogensverklaringen van de parlementsleden voor 2019, die in augustus 2020 moesten worden ingediend. Die vertragingen hielden verband met de COVID-19-pandemie en de lopende boeteprocedures wegens niet-naleving 139 .

De financiering van politieke partijen is transparant, maar het toezicht erop kan worden versterkt. De belangrijkste wet waarin regels zijn vervat voor de financiering van politieke partijen in Slowakije is de wet inzake politieke partijen en bewegingen 140 . Voor donaties aan politieke partijen geldt een maximum van 5 000 EUR in contanten per jaar, terwijl er in verkiezingstijd geen limiet geldt. Donaties van buitenlandse entiteiten en anonieme sponsoren zijn verboden. Bij niet-naleving kan de staatscommissie voor verkiezingen en controle op de financiering van politieke partijen een boete uitschrijven ten belope van het dubbele van de inkomsten uit de donatie of de gratis dienst. Politieke partijen moeten jaarlijks bij de staatscommissie verslag uitbrengen over hun financiën. De financiële verslagen worden openbaar gemaakt. De nationale raad van de Slowaakse Republiek ziet toe op deze verslagen, die informatie moeten bevatten over de financiering van verkiezingscampagnes en over de identiteit van de donateurs 141 . De toezichthoudende instanties beschikken over beperkte personele middelen en er is bezorgdheid geuit over de politieke benoemingen binnen deze instanties 142 . In twee dagen tijd is een wetsvoorstel aangenomen waarmee de regels voor campagnefinanciering voor de verkiezingen van 2020 zijn aanscherpt door beperkingen in te stellen voor donaties 143 . De wet heeft met name gevolgen voor pas opgerichte partijen en daarom hebben nieuwe partijen, het maatschappelijk middenveld en de media hun zorgen geuit over de eerlijke concurrentie tussen partijen.

De COVID-19-pandemie heeft volgens het Openbaar Ministerie geen specifieke gevolgen gehad voor het aantal corruptiegevallen, de opsporing van corruptie of de inspanningen ter bestrijding ervan in Slowakije. Doordat verschillende processen vanwege de COVID-19-pandemie zijn uitgesteld, is de achterstand bij de behandeling van zaken opgelopen 144 . Sectoren met een hoog risico die vóór de pandemie al vatbaar waren voor corruptie, bleven ook tijdens de pandemie corruptiegevoelig, waaronder de sector van de overheidsopdrachten en de gezondheidszorg. In die laatste sector bestaat een verhoogd risico op fraude met subsidies in verband met de pandemie en doet dergelijke fraude zich vaker voor 145 . In het kader van het sectorale anticorruptieprogramma van het ministerie van Volksgezondheid 146 werd een specifieke werkgroep opgericht om de corruptierisico’s in het kader van de COVID-19-pandemie te beoordelen. Daarbij werden twee risicogebieden vastgesteld met betrekking tot niet-subsidiabele kostenaanvragen en dubbele terugbetalingsaanvragen 147 . In een poging de termijn voor de inkoop van goederen, diensten en bouwwerkzaamheden tijdens de pandemie te verkorten, heeft de regering een wetsvoorstel 148 geformuleerd tot wijziging van de wet inzake overheidsopdrachten. Het voorstel is evenwel in mei 2021 herzien naar aanleiding van een openbaar verzoekschrift en kritiek omdat het bureau voor overheidsopdrachten was uitgesloten van de oorspronkelijk geplande evaluatieprocedure en de overheid dus geen zeggenschap had over opdrachten die een hoge waarde vertegenwoordigen 149 . Volgens het maatschappelijk middenveld komt het herziene wetgevingsvoorstel tegemoet aan de in het verzoekschrift geuite zorgen, zorgt het voor meer transparantie en publieke controle en leidt het zo tot een lager corruptierisico 150 .

III.Mediapluriformiteit en -vrijheid

Het recht om meningen te uiten in woord, geschrift, beeld of op enigerlei andere wijze, het recht om ideeën en informatie te zoeken, te ontvangen en te verspreiden alsook het recht op toegang tot informatie zijn verankerd in de Slowaakse grondwet. Het recht op toegang tot informatie is uitgedrukt in de wet op de vrijheid van informatie 151 . De omroep- en doorgiftewet 152 is gericht op het waarborgen van de pluriformiteit van informatie, terwijl in de perswet 153 regels zijn neergelegd met betrekking tot de pers en journalisten 154 . Momenteel wordt er wetgeving behandeld om de omroep- en doorgiftewet in overeenstemming te brengen met de richtlijn audiovisuele mediadiensten 155 .

De raad voor omroep en doorgifte werkt autonoom 156 . Aangezien de omroepraad over zijn eigen begroting beschikt, de toegewezen middelen toereikend worden geacht voor de uitvoering van zijn taken 157 en er duidelijke wettelijke regels gelden voor de benoeming en het ontslag van de leden van de raad 158 , wordt in de Media Pluralism Monitor 2021 159 (monitor voor de pluriformiteit van de media 2021) geconcludeerd dat de onafhankelijkheid van de raad over het algemeen gewaarborgd is, hoewel incidentele politieke benoemingen een probleem blijven.

Naar verwachting zal bij een wetsvoorstel tot wijziging van de omroep- en doorgiftewet een kader worden vastgesteld om transparantie inzake media-eigendom te waarborgen. Het wetsvoorstel, dat naar verwachting tegen het einde van 2021 zal worden aangenomen 160 , zal vermoedelijk bepalingen bevatten inzake transparantie over de eigendomsstructuur en de uiteindelijke begunstigden, zoals bepaald in de richtlijn audiovisuele mediadiensten. In afwachting daarvan wordt in de Media Pluralism Monitor 2021 opnieuw 161 geconcludeerd dat er op dit gebied door het ontbreken van regelgeving een groot risico blijft bestaan  162 . De omroep- en doorgiftewet bevat plafonds en beperkingen om een hoge mate van horizontale eigendomsconcentratie op de televisie- en radiomarkten te voorkomen. Een gebrek aan gegevens over inkomsten en marktaandeel op het gebied van kijkcijfers bemoeilijkt echter de beoordeling van de werkelijke situatie 163 .

Verschillende personen die betrokken waren bij de moord op onderzoeksjournalist Ján Kuciak en zijn verloofde Martina Kušnírová in 2018 zijn veroordeeld. Drie personen zijn door de speciale strafrechtbank veroordeeld tot gevangenisstraffen van 15 tot 25 jaar. Tegen een van de vonnissen is door de verdachte beroep ingesteld. De openbaar aanklager is in beroep gegaan tegen de vrijspraken van de vermeende opdrachtgevers van de moordaanslag door de rechtbank van eerste aanleg 164 . Op 15 juni 2021 heeft het hooggerechtshof de vrijspraken in eerste aanleg van de speciale strafrechtbank nietig verklaard en de zaak naar dit laatste gerecht terugverwezen. Het hooggerechtshof bevestigde ook de gevangenisstraf van 25 jaar die was uitgesproken tegen een van de andere verdachten 165 .

Er zijn berichten over verbale aanvallen op journalisten en mediakanalen door politici van zowel regerings- als oppositiepartijen. Journalisten zijn ervan beschuldigd laster te verspreiden en de werkzaamheden van de regering te ondermijnen tijdens de COVID-19-pandemie. Sinds september 2020 heeft het platform van de Raad van Europa ter bevordering van de bescherming van de journalistiek en de veiligheid van journalisten een waarschuwing over Slowakije gepubliceerd 166 met betrekking tot het in de gaten houden van een krantenjournalist door onbekenden 167 . De wetgeving die is voorgesteld om de bescherming van journalisten te versterken, is uitgesteld vanwege de COVID-19-pandemie 168 . De voorstellen voorzien in een omschrijving van de status van journalisten, de bescherming van journalistieke bronnen en betere toegang tot informatie. Voorts bereidt de regering wijzigingen voor van de thans strenge Slowaakse strafwetgeving inzake smaad om journalisten waarborgen te bieden. Er is geen steunregeling voor de nieuwsmedia opgezet om de effecten van de COVID-19-pandemie tegen te gaan 169 .

IV.Andere institutionele kwesties in verband met controles en waarborgen

Slowakije is een parlementaire republiek waar de nationale raad (het parlement) het enige constitutionele en wetgevende orgaan is 170 . Het recht om wetgeving in te voeren behoort toe aan de commissies van het parlement, de individuele parlementsleden en de regering 171 . Het grondwettelijk hof beslist of de wetten in overeenstemming zijn met de grondwet, de grondwettelijke besluiten en de internationale overeenkomsten en ziet toe op de eerbiediging van de grondrechten en grondwettelijke rechten. Onafhankelijke autoriteiten spelen ook een rol bij de bescherming van de grondrechten.

Er zijn zorgen geuit over de inclusiviteit van het wetgevingsproces. De recente grondwetswijziging (zie hoofdstuk I) werd aangekondigd in het regeerakkoord van april 2020 en werd, na een presentatie aan diverse belanghebbenden 172 en een schriftelijke openbare raadpleging in juli 2020, begin oktober 2020 aan het parlement voorgelegd en in december 2020 goedgekeurd. De belanghebbenden hebben laten weten bezorgd te zijn over het ontbreken van een uitgebreid en geïnformeerd debat over de hoofdlijnen van de hervorming en over het feit dat de Commissie van Venetië niet is geraadpleegd, gelet op de reikwijdte en het belang van de hervorming 173 . Zij hebben onderstreept hoe belangrijk het is dat aan grondwetswijzigingen een open en tijdig openbaar debat voorafgaat, waarbij de belanghebbenden en het maatschappelijk middenveld worden betrokken, in overeenstemming met de Europese normen 174 . De belanghebbenden hebben ook hun bezorgdheid geuit over hun gebrekkige betrokkenheid bij andere wetgevingsprocessen 175 en over het gebruik van versnelde procedures in het parlement, die ook zijn gevolgd voor wetten die niet strikt verband hielden met de pandemie 176 .

De in 2020 aangekondigde plannen om het wetgevingsproces te verbeteren en de transparantie, de efficiëntie en de verantwoordingsplicht van het openbaar bestuur te versterken, zijn nog niet verwezenlijkt 177 . De in april 2021 aangetreden nieuwe regering heeft in haar regeerakkoord de toezeggingen van de vorige regering 178 overgenomen om de procedure voor de opstelling en vaststelling van wetgeving te verbeteren, de transparantie, efficiëntie en verantwoordingsplicht van het openbaar bestuur te versterken, de toegang tot informatie te verruimen en de openbaarheid van bestuur breder toe te passen. Ook heeft zij de toezegging overgenomen om de bevoegdheden van de hoge rekenkamer te versterken 179 . In dit verband zijn nog geen voorstellen ingediend en zijn de belanghebbenden nog niet geraadpleegd. De regering werkt aan een wijziging van de wet op de vrije toegang tot informatie 180 .

In de grondwetswijziging is uitdrukkelijk bepaald dat het grondwettelijk hof niet bevoegd is om constitutionele wetgeving te toetsen. In het verleden heeft het grondwettelijk hof de bevoegdheid om de grondwettigheid van de constitutionele wetten te toetsen eenmaal gebruikt om de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht te beschermen 181 . In de recent gewijzigde tekst van de grondwet (zie hoofdstuk I) wordt het hof uitdrukkelijk verboden de grondwettigheid van dergelijke wetten te toetsen. De belanghebbenden hadden kritiek op deze wijziging 182 . De grondwettigheid van de wijziging is aangevochten bij het grondwettelijk hof, waar deze kwestie nog in behandeling is 183 .

Het parlement heeft de wetgeving betreffende de noodtoestand gewijzigd om verlenging ervan na negentig dagen mogelijk te maken. Het parlement heeft zijn werkzaamheden tijdens de noodtoestand zonder al te grote hinder voortgezet 184 . De noodtoestand biedt de regering de mogelijkheid verordeningen uit te vaardigen om bepaalde rechten en vrijheden in te perken, zoals de vrijheid van verplaatsing 185 . De regering kan de noodtoestand uitroepen voor de duur van maximaal negentig dagen, overeenkomstig de in het constitutioneel recht neergelegde voorwaarden 186 . De noodtoestand gold van 16 maart 2020 tot en met 13 juni 2020 187 en vervolgens heeft de regering opnieuw de noodtoestand uitgeroepen per 1 oktober 2020. In december 2020 heeft het parlement de desbetreffende wetgeving gewijzigd om de regering in staat te stellen de noodtoestand steeds met veertig dagen te verlengen, onder voorbehoud van goedkeuring achteraf door het parlement 188 . De noodtoestand werd op 15 mei 2021 opgeheven. Het grondwettelijk hof is bevoegd om te toetsen of het uitroepen en verlengen van de noodtoestand in overeenstemming is met de grondwet 189 . De belanghebbenden hebben echter opgemerkt dat de termijn voor een dergelijke toetsing krap is 190 . Het grondwettelijk hof is verzocht na te gaan of het uitroepen van de noodtoestand en een van de verlengingen ervan in overeenstemming waren met de grondwet, en in beide gevallen bevestigde het hof de verenigbaarheid ervan met de toepasselijke wetgeving 191 . Het grondwettelijk hof heeft voorts verscheidene in het kader van de pandemie genomen maatregelen getoetst en duidelijkheid verschaft over vraagstukken met betrekking tot de bevoegdheid van gewone rechtbanken om uitspraak te doen over dergelijke maatregelen. Naar aanleiding van latere wetswijzigingen 192 werd echter betwijfeld of het recht op rechterlijke toetsing van bepaalde maatregelen wel voldoende gewaarborgd was 193 .

De ombudsdienst en het nationale centrum voor de mensenrechten hebben zich tijdens de pandemie actief ingezet voor de bescherming van de burgerrechten. De ombudsdienst is een onafhankelijk orgaan dat belast is met de bescherming van de grondrechten en de fundamentele vrijheden in procedures met overheidsinstanties en andere overheidsorganen; het Slowaakse nationale centrum voor de mensenrechten is het bevoegde nationale instituut voor de mensenrechten en het orgaan voor de bevordering van gelijke behandeling in Slowakije 194 . Tijdens de COVID-19-pandemie zag de ombudsdienst het aantal klachten toenemen met bijna 50 % en steeg ook het aantal verzoeken van burgers om advies over de COVID-19-maatregelen 195 . De werklast van het nationale centrum voor de mensenrechten was vergelijkbaar met de afgelopen jaren, met dien verstande dat de meeste klachten nu betrekking hadden op de maatregelen in verband met de pandemie 196 . De instellingen hebben inbreuken vastgesteld op verschillende terreinen, bijvoorbeeld met betrekking tot de door de staat opgelegde quarantaine van personen die uit het buitenland terugkeren, de isolatie van hele Roma-nederzettingen en beperkingen van de toegang tot gezondheidszorg en van het recht op onderwijs 197 .

Het rechtskader voor maatschappelijke organisaties is nog steeds gunstig, maar er is bezorgdheid ontstaan over de beperking van de financiering van bepaalde ngo’s 198 . De nieuwe regering heeft de toezegging om het maatschappelijk middenveld verder te versterken, overgenomen 199 . In december 2020 is een nieuw register van niet-gouvernementele organisaties zonder winstoogmerk 200 gelanceerd. Dit openbare register, waarin alle in Slowakije actieve organisaties worden vermeld die in de desbetreffende wet zijn gedefinieerd, heeft tot doel de transparantie verder te verbeteren. Belanghebbenden hebben hun bezorgdheid geuit over de verbale agressie van overheidsinstanties en politici tegen activisten en maatschappelijke organisaties 201 en over de opzettelijke bezuiniging op de overheidsmiddelen voor organisaties die gendergelijkheid bevorderen 202 . Bovendien zijn de activiteiten van een aantal maatschappelijke organisaties onder druk komen te staan door de COVID-19-pandemie en hebben belanghebbenden hun grote zorgen geuit over de algemene gevolgen van de pandemie voor de financiële situatie van ngo’s 203 .

Bijlage I: lijst van bronnen in alfabetische volgorde*

* De lijst van de bijdragen die zijn ontvangen in het kader van de raadpleging voor het verslag over de rechtsstaat 2021 is te vinden op https://ec.europa.eu/info/policies/justice-and-fundamental-rights/upholding-rule-law/rule-law/rule-law-mechanism/2021-rule-law-report-targeted-stakeholder-consultation

Adviesraad van Europese rechters (2007), Opinion No. 10.

Adviesraad van Europese rechters (2016), Opinion No. 19.

Aktuality.sk (2021), NAKA opäť zadržala finančníka Kvietika aj viacero ľudí zo Slovenského pozemkového fondu (het nationale agentschap voor misdaadbestrijding heeft financier Kvietik en verschillende medewerkers van het Slowaakse grondfonds opnieuw in hechtenis genomen), https://www.aktuality.sk/clanok/892385/naka-opat-zadrzala-financnika-martina-kvietika

Bureau van de Adviesraad van Europese rechters (2020), Opinion of 9 December 2020, CCJE-BU(2020)3.

Centre for Media Pluralism and Media Freedom (2021), Media Pluralism Monitor 2021.

Civil Liberties Union for Europe (2021), bijdrage aan het verslag over de rechtsstaat 2021.

Communicatieplatform van Slowaakse rechters en de vereniging van Slowaakse rechters (2021), bijdrage aan het verslag over de rechtsstaat 2021.

Directoraat-generaal Communicatie (2019), Flash Eurobarometer 482: businesses’ attitudes towards corruption in the EU.

Directoraat-generaal Communicatie (2020), Special Eurobarometer 502: corruption.

Europees Hof voor de Rechten van de Mens, arrest van 15 september 2015, Javor en Javorova, 42360/10, stand van de uitvoering, http://hudoc.exec.coe.int/eng?i=004-7717

Europees Hof voor de Rechten van de Mens, arrest van 24 juli 2012, Maxian en Maxianova, 44482/09, stand van de uitvoering, http://hudoc.exec.coe.int/eng?i=004-7711

Europees Hof voor de Rechten van de Mens, arrest van 27 juni 2017, Ivan, 57405/15, stand van de uitvoering, http://hudoc.exec.coe.int/eng?i=004-47309

Europees Hof voor de Rechten van de Mens, arrest van 31 augustus 2018, Balogh e.a., 35142/15, stand van de uitvoering, http://hudoc.exec.coe.int/eng?i=004-51541

Europees Hof voor de Rechten van de mens, arrest van 9 maart 2021, Bilgen/Turkije, 1571/07.

Europees netwerk van nationale mensenrechteninstituten (2021), bijdrage aan het verslag over de rechtsstaat 2021.

Europees Netwerk van Raden voor de rechtspraak (2012–2013), Minimum Standards regarding the evaluation of professional performance and the irremovability of members of the judiciary.

Europese Commissie (2020), Verslag over de rechtsstaat 2020 — Landenhoofdstuk over Slowakije.

Europese Commissie (2021), EU-scorebord voor justitie.

Europese Commissie (2021), persbericht nr. 03/2021, OLAF closes cases on EU agricultural funds in Slovakia,  https://ec.europa.eu/anti-fraud/media-corner/news/21-01-2021/olaf-closes-cases-eu-agricultural-funds-slovakia_en

Europese Commissie voor Efficiëntie in Justitie van de Raad van Europa (2017), in opdracht van de Europese Commissie, Efficiency and quality of the Slovak judicial system, Assessment And recommendations on the basis of CEPEJ tools, CEPEJ-COOP(2017)14.

Europese Commissie voor Efficiëntie in Justitie van de Raad van Europa (2020), in opdracht van de Europese Commissie, CEPEJ Experts’ review of the Judicial Map Reform in the Slovak Republic.

Europese Commissie voor Efficiëntie in Justitie van de Raad van Europa, in opdracht van de Europese Commissie, Annual Study.

Greco (2019), Fifth Evaluation Round — Evaluation Report, Slovak Republic.

Greco (2019), Fourth Evaluation Round, Addendum to the Second Compliance Report, Slovak Republic.

Greco (2021), Fourth Evaluation Round, Second Addendum to the Second Compliance Report, Slovak Republic.

Greco (2021), Slovakia: GRECO regrets slow progress in prevention corruption of parliamentarians, judges and prosecutors, https://www.coe.int/en/web/portal/-/slovakia-greco-regrets-slow-progress-in-preventing-corruption-of-parliamentarians-judges-and-prosecutors

Grondwettelijk hof van de Republiek Slowakije, arrest van 14 oktober 2020, Pl ÚS 22/2020.

Grondwettelijk hof van de Republiek Slowakije, arrest van 30 januari 2019, Pl ÚS 21/2014-96.

Grondwettelijk hof van de Republiek Slowakije, arrest van 31 maart 2021, Pl ÚS 2/2021.

Hof van Justitie van de Europese Unie, arrest van 18 mei 2021, gevoegde zaken met betrekking tot Roemenië C-83/19, C-127/19, C-195/19, C-291/19, C-355/19 en C-397/19.

Hof van Justitie van de Europese Unie, arrest van 20 april 2021, Repubblika, C-896/19.

Hof van Justitie van de Europese Unie, arrest van 25 juli 2018, LM, C-216/18 PPU.

OESO (2012), Implementing the OECD Anti-Bribery Convention, Phase 3: Slovak Republic.

OESO (2014), Implementing the OECD Anti-Bribery Convention, Follow-Up to the Phase 3 Report and Recommendation: Slovak Republic.

OESO (2017), Implementing the OECD Anti-Bribery Convention, Phase 1bis Report: Slovak Republic.

Ombudsdienst (2020), Správa o činnosti verejného ochrancu práv za obdobie roka 2020 (Jaarverslag over de activiteiten van de ombudsdienst), https://www.vop.gov.sk/files/VOP_VS20_SK_1.pdf

Raad van Europa (2020), Aanbeveling voor een aanbeveling van de Raad van 20 mei 2020 over het nationale hervormingsprogramma 2020 van Slowakije en met een advies van de Raad over het stabiliteitsprogramma 2020 van Slowakije (COM(2020) 525 final).

Raad van Europa, Comité van Ministers (2010), Recommendation CM/Rec(2010)12 of the Committee of Ministers to member states on judges: independence, efficiency and responsibilities.

Raad van Europa, Commissie van Venetië (2005), Second interim opinion on constitutional reforms in the Republic of Armenia, CDL-AD(2005)016.

Raad van Europa, Commissie van Venetië (2010), Report on Constitutional Amendment, CDL-AD(2010)001.

Raad van Europa, Commissie van Venetië (2013), Opinion on the Draft Amendments to the Organic Law on Courts of General Jurisdiction of Georgia, CDL-AD(2013)007-e.

Slowaaks ministerie van Justitie, Analysecentrum (2020), Odporúčania pre tvorbu novej súdnej mapy (aanbevelingen voor de opstelling van een nieuwe gerechtelijke kaart), http://web.ac-mssr.sk/wp-content/uploads/2020/sudna_mapa/nova_sudna_mapa_3_0_final.pdf

Slowaaks ministerie van Justitie, Analysecentrum (2020), Odporúčania pre tvorbu novej súdnej mapy (aanbevelingen voor de opstelling van een nieuwe gerechtelijke kaart), http://web.ac-mssr.sk/wp-content/uploads/2020/sudna_mapa/nova_sudna_mapa_3_0_final.pdf

Slowaaks ministerie van Justitie, Analysecentrum (2020), Reforma súdnej mapy (hervorming van de gerechtelijke kaart), http://web.ac-mssr.sk/wp-content/uploads/2020/sudna_mapa/Reforma_sudnej_mapy_na_citanie.pdf

Slowaaks ministerie van Justitie, Časová os tvorby súdnej mapy (tijdpad van de uitwerking van de hervorming van de gerechtelijke kaart), http://web.ac-mssr.sk/wp-content/uploads/2020/sudna_mapa/20210223_Casov%C3%A1_os_Sudna_mapa_v.2.pdf

Slowaaks ministerie van Volksgezondheid, Rezortný protikorupčný program (sectoraal corruptiebestrijdingsprogramma), https://www.health.gov.sk/Zdroje?/dokumenty/mzsr/rezortny-protikorupcny-program.rtf

Slowaaks ministerie voor Regionale Ontwikkeling (2020), persbericht, Vicepremier Remišová: 1,1 miljoen EUR aan steun voor niet-gouvernementele organisaties in de strijd tegen COVID-19 (Vicepremiérka Remišová: 1,1 milióna eur na pomoc mimovládnym organizáciám v boji s COVID–19), https://www.mirri.gov.sk/aktuality/podpredsednicka-vlady/vicepremierka-remisova-11-miliona-eur-na-pomoc-mimovladnym-organizaciam-v-boji-s-covid-19/

Slowaaks nationaal centrum voor de mensenrechten (2019), Správa o dodržiavaní ľudských práv (jaarverslag inzake de eerbiediging van de mensenrechten), http://www.snslp.sk/wp-content/uploads/Sprava-o-LP-v-SR-za-rok-2020-.pdf

Slowaakse advocaten, open oproep en bijdrage aan het verslag over de rechtsstaat 2021, https://pravnystat.eu/en/

Slowaakse orde van advocaten (2021), bijdrage aan het verslag over de rechtsstaat 2021.

Slowaakse orde van advocaten (2021), Predseda SAK navštívil nového generálneho riaditeľa Zboru väzenskej a justičnej stráže, persbericht van 23 maart 2021 over het bezoek van de voorzitter van de Slowaakse orde van advocaten aan de nieuwe directeur-generaal van de gevangenisbewaking, https://www.sak.sk/web/sk/cms/news/form/list/form/row/596497/_event

Slowaakse regering (2018), corruptiebestrijdingsbeleid van de Slowaakse Republiek voor 2019–2023, https://rokovania.gov.sk/download.dat?id=588DFBA123494910A70AF18737B85A81-034BF7E75BABC88FC3A419E44DED1345

Slowaakse regering (2019), nationaal corruptiebestrijdingsprogramma van de Slowaakse Republiek, https://rokovania.gov.sk/download.dat?id=F75436C4AF3C4D96AE93D60FD6BCA184-99C291B1BA87B0B9BF1E773CB8DA6BA0

Slowaakse regering (2020), jaarverslag over de activiteiten van de ombudsdienst, https://www.vop.gov.sk/files/VOP_VS20_SK_1.pdf

Slowaakse regering (2021), bijdrage van Slowakije aan het verslag over de rechtsstaat 2021.

Slowaakse regering (2021), Plán obnovy a odolnosti Slovenskej republiky (herstel- en veerkrachtplan), https://www.planobnovy.sk/files/dokumenty/kompletny-plan_obnovy.pdf

Slowaakse regering, Programové vyhlásenie vlády Slovenskej republiky (regeerakkoord 2020–2024), https://www.mpsr.sk/programove-vyhlasenie-vlady-slovenskej-republiky-na-obdobie-rokov-2020-2024/800-17-800-15434/

Slowaakse regering, Programové vyhlásenie vlády Slovenskej republikyna obdobie rokov 2021–2024 (regeerakkoord 2021–2024), https://www.nrsr.sk/web/Dynamic/DocumentPreview.aspx?DocID=494677

Slowaakse regering, wetgevingsplanning van de Slowaakse regering voor 2021, https://www.slov-lex.sk/legislativne-procesy?p_p_id=processDetail_WAR_portletsel&p_p_lifecycle=2&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_cacheability=cacheLevelPage&p_p_col_id=column-2&p_p_col_count=1&_processDetail_WAR_portletsel_fileCooaddr=COO.2145.1000.3.4201465&_processDetail_WAR_portletsel_file=pl%C3%A1n-2021.pdf&_processDetail_WAR_portletsel_action=getFile

Transparency International (2020), Exporting corruption. 

Transparency International (2021), Corruption Perceptions Index 2020.

UNCAC, Implementation Review — 1st cycle (2010–2015), Country Review Report of Slovak Republic,  https://www.unodc.org/documents/treaties/UNCAC/CountryVisitFinalReports/2013_07_11_Slovakia_Final_Country_Report.pdf

Bijlage II: bezoek aan Slowakije

De diensten van de Commissie hebben in april 2021 virtueel vergaderd met:

·Hooggerechtshof

·Liga voor de mensenrechten

·Ministerie van Binnenlandse Zaken

·Ministerie van Cultuur

·Ministerie van Justitie

·Ministerie van Volksgezondheid

·Nationaal agentschap voor misdaadbestrijding van de politie

·Nationaal centrum voor de mensenrechten

·Ombudsdienst

·Openbaar Ministerie

·Partnerschap voor een open overheid

·Raad voor de rechtspraak

·Rechters voor een open rechterlijke macht

·Regeringsbureau — Afdeling corruptiepreventie

·Slowaakse omroepraad

·Slowaakse orde van advocaten

·Speciale aanklager

·Transparency International

·Vereniging van rechters

·Via Iuris

* In een aantal horizontale vergaderingen hebben ook ontmoetingen plaatsgevonden tussen de Commissie en de volgende organisaties:

·Amnesty International

·Center for Reproductive Rights

·Civicus

·Civil Liberties Union for Europe

·Civil Society Europe

·Conference of European Churches

·EuroCommerce

·European Center for Not-for-Profit Law

·European Centre for Press and Media Freedom

·European Civic Forum

·European Federation of Journalists

·European Partnership for Democracy

·European Youth Forum

·Front Line Defenders

·Human Rights House Foundation

·Human Rights Watch

·ILGA-Europe

·International Commission of Jurists

·International Federation for Human Rights

·International Planned Parenthood Federation European Network (IPPF EN)

·International Press Institute

·Netherlands Helsinki Committee

·Open Society European Policy Institute

·Philanthropy Advocacy

·Protection International

·Reporters without Borders

·Transparency International EU

(1)    Voor een beschrijving van het justitiële stelsel, zie bijvoorbeeld de jaarlijkse studie voor de Europese Commissie die door de Europese Commissie voor Efficiëntie in Justitie (Cepej) van de Raad van Europa wordt uitgevoerd.

(2)    Slowaaks wetboek van strafvordering, punt 14 (bijvoorbeeld moord met voorbedachten rade, corruptie, terrorisme, georganiseerde misdaad, ernstige economische misdrijven, schade aan de financiële belangen van de EU enz.).

(3)    Artikel 141a van de Slowaakse grondwet.

(4)    Artikelen 149 tot en met 151 van de Slowaakse grondwet; Wet nr. 153/2001 Coll. inzake het Openbaar Ministerie.

(5)    Parlementaire wet nr. 586/2003 Coll. inzake juridische beroepen en tot wijziging van Wet nr. 455/1991 Coll. inzake diensten door bedrijven en zelfstandigen (wet inzake bedrijfsvergunningen) van 4 december 2003.

(6)    EU-scorebord voor justitie 2021, grafiek 50. Het niveau van de gepercipieerde onafhankelijkheid van de rechterlijke macht wordt als volgt ingedeeld: zeer laag (minder dan 30 % van de respondenten beschouwt de rechterlijke onafhankelijkheid als redelijk goed en zeer goed); laag (30 tot 39 %), gemiddeld (40 tot 59 %), hoog (60 tot 75 %), zeer hoog (meer dan 75 %).

(7)    EU-scorebord voor justitie 2021, grafiek 49.

(8)    Verslag over de rechtsstaat 2020 — Landenhoofdstuk over Slowakije, blz. 2–3.

(9)    EU-scorebord voor justitie 2021, grafieken 49 en 51.

(10)    Verslag over de rechtsstaat 2020 — Landenhoofdstuk over Slowakije, blz. 2.

(11)    Vanaf mei 2021. Informatie verstrekt door de Slowaakse raad voor de rechtspraak.

(12)    Aanklagers, politiebeambten en advocaten, onder wie hoge functionarissen zoals een voormalig korpschef, de procureur-generaal, de speciale aanklager en een voormalig staatssecretaris bij het ministerie van Justitie.

(13)    Informatie verstrekt door de Slowaakse autoriteiten.

(14)    Aanbeveling voor een aanbeveling van de Raad van 20 mei 2020 over het nationale hervormingsprogramma 2020 van Slowakije en met een advies van de Raad over het stabiliteitsprogramma 2020 van Slowakije (COM(2020) 525 final).

(15)    Regeerakkoord van de regering van de Slowaakse Republiek voor 2020-2024 van 19 april 2020, blz. 8.

(16)    Verslag over de rechtsstaat 2020 — Landenhoofdstuk over Slowakije, blz. 3.

(17)    Bijdrage van Via Iuris (Civil Liberties Union for Europe) aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 3; informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije.

(18)    Bijdrage van Via Iuris (Civil Liberties Union for Europe) aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 3; informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije.

(19)    Verslag over de rechtsstaat 2020 — Landenhoofdstuk over Slowakije, blz. 4.

(20)    De raad bestaat uit 18 leden, van wie de helft rechters zijn die door hun ambtsgenoten worden verkozen. De regering, het parlement en de president van de republiek wijzen elk ook drie leden aan. Deze samenstelling is in overeenstemming met Aanbeveling CM/Rec(2010)12 van het Comité van Ministers van de Raad van Europa, punten 26–27.

(21)    Aanbeveling CM/Rec(2010)12 van het Comité van Ministers van de Raad van Europa, punt 27.

(22)    Bij de wijziging heeft de raad voor de rechtspraak de bevoegdheid gekregen om de vermogensverklaringen van rechters te beoordelen.

(23)    Voor meer informatie over benoemingen, zie voetnoot 20. Volgens de memorie van toelichting bij Constitutionele wet nr. 422/20, blz. 20, bood de grondwet deze mogelijkheid al en is die met de wijziging uitdrukkelijk bevestigd. Het grondwettelijk hof heeft evenwel in het eensluidend advies van 19 september 2018 PLz. ÚS 2/2018 het tegenovergestelde standpunt ingenomen.

(24)    Memorie van toelichting bij Constitutionele wet nr. 422/20, blz. 24.

(25)    Vertegenwoordigers van de Slowaakse regering hebben uitgelegd dat het ontslag overeenkomstig de vaste rechtspraak van het grondwettelijk hof niet discriminerend of willekeurig mag zijn; informatie ontvangen in het kader van een vervolgbijeenkomst naar aanleiding van het verslag over de rechtsstaat 2020.

(26)    Informatie ontvangen in het kader van een vervolgbijeenkomst naar aanleiding van het verslag over de rechtsstaat 2020.

(27)    Open oproep van Slowaakse advocaten, beschikbaar op: https://pravnystat.eu/en/ , ingediend als bijdrage aan de raadpleging van belanghebbenden met het oog op het verslag over de rechtsstaat 2021. Deze bepaling is aangevochten bij het grondwettelijk hof. De zaak, met dossiernr. 414/2021, loopt nog.

(28)    Volgens het advies van het bureau van de Adviesraad van Europese rechters (CCJE) van 9 december 2020, CCJE-BU(2020)3, dat is opgesteld naar aanleiding van een verzoek van een CCJE-lid met betrekking tot de hervorming van het justitiële stelsel in Slowakije, blz. 2–3, moet de onafhankelijkheid van de leden van de raad voor de rechtspraak worden gewaarborgd en moeten zij worden beschermd tegen externe druk, onder meer door de leden voor bepaalde tijd te benoemen. Zie ook advies nr. 10 (2007) van de CCJE, punt 36; Opinion on the Draft Amendments to the Organic Law on Courts of General Jurisdiction of Georgia, CDL-AD(2013)007-e, punt 71, waarin staat dat de Commissie van Venetië van mening is dat het parlement, wanneer het zijn wetgevende bevoegdheid gebruikt om de toekomstige organisatie en werking van de rechterlijke macht vorm te geven, geen maatregelen mag nemen die de continuering van het lidmaatschap van de hoge raad voor de rechtspraak in gevaar zouden brengen. Het grondwettelijk hof van de Republiek Slowakije kwam tot een vergelijkbare conclusie in zijn arrest van 19 september 2018 PLz. ÚS 2/2018, punt 12.

(29)    Het is niet duidelijk in hoeverre het grondwettelijk hof de ontslagbeslissing kan toetsen in het licht van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. Informatie ontvangen in het kader van een vervolgbijeenkomst naar aanleiding van het verslag over de rechtsstaat 2020.

(30)    Het Hof van Justitie heeft opgemerkt dat de betrokkenheid van een raad voor de rechtspraak bij de procedure voor de benoeming van rechters kan bijdragen tot een objectivering van die procedure indien een dergelijk orgaan zelf voldoende onafhankelijk is van de wetgevende en de uitvoerende macht en van de instantie waaraan het advies moet uitbrengen over de beoordeling van de kandidaat-rechters. Zie het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 20 april 2021 in zaak C-896/19, Repubblika, punt 66.

(31)    Verslag over de rechtsstaat 2020 — Landenhoofdstuk over Slowakije, blz. 4.

(32)    Krachtens een overgangsbepaling moesten rechters die bij de inwerkingtreding van de grondwetswijziging (1 januari 2021) de leeftijd van 67 jaar hadden bereikt, uiterlijk op 1 februari 2021 met pensioen gaan. De Slowaakse autoriteiten hebben bevestigd dat de overgangsbepaling niet is toegepast omdat een dergelijk geval zich niet voordeed.

(33)    Wet nr. 312/2020 inzake beslaglegging op vermogensbestanddelen en beheer van in beslag genomen eigendommen, en houdende wijziging van bepaalde wetten, van kracht sinds 1 januari 2021.

(34)    De bepaling is ook van toepassing op lekenrechters.

(35)    Artikel 148, lid 4, van de grondwet.

(36)    Artikel 326a van het wetboek van strafrecht.

(37)    De bepaling is ook van toepassing op lekenrechters en bemiddelaars.

(38)    Voor meer informatie, zie de bijdrage van Via Iuris (Civil Liberties Union for Europe) aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 8.

(39)    Memorie van toelichting bij Wet nr. 312/2020, blz. 40; informatie ontvangen in het kader van een vervolgbijeenkomst naar aanleiding van het verslag over de rechtsstaat 2020.

(40)    Deze waarborg geldt kennelijk slechts tot 2024, zie Wet nr. 423/2020, artikelen III en XXX.

(41)    Artikel 22 van Wet nr. 385/2000 inzake de rechtbanken. Overeenkomstig artikel 22a kan een rechter ook tijdelijk worden geschorst bij besluit van de raad voor de rechtspraak indien er gegronde twijfel bestaat over de vraag of hij/zij voldoet aan de vereisten om als rechter te worden erkend, of indien de geloofwaardigheid of reputatie van de rechterlijke macht ernstig in het gedrang kan komen. Sinds de aanneming van de grondwetswijziging in december 2021 is niet langer de instemming van het grondwettelijk hof vereist om een rechter in hechtenis te nemen. Voor meer informatie, zie de bijdrage van Via Iuris (Civil Liberties Union for Europe) aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 8.

(42)    Aanbeveling CM/Rec(2010)12 van het Comité van Ministers van de Raad van Europa, punt 68; zie in dit verband wat betreft tuchtprocedures tegen rechters het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 19 november 2019 in zaak C-216/18, LM, punt 67; zie wat betreft de aansprakelijkheid van rechters ook zijn arrest van 18 mei 2021 in gevoegde zaken C-83/19, C-127/19, C-195/19, C-291/19, C-355/19 en C-397/19, punten 228–239.

(43)    Volgens het advies van het bureau van de Adviesraad van Europese rechters (CCJE) van 9 december 2020, met betrekking tot de grondwet (CCJE-BU(2020)3, blz. 5), is de nieuwe formulering van de grondwet vaag en houdt zij een potentieel risico op misbruik in; open oproep van Slowaakse advocaten, beschikbaar op https://pravnystat.eu/en/ , ingediend als bijdrage aan de raadpleging van belanghebbenden met het oog op het verslag over de rechtsstaat 2021.

(44)    Voorheen konden rechters alleen zonder hun toestemming worden overgeplaatst naar aanleiding van een gerechtelijke procedure. Artikel 148, lid 1, van de grondwet.

(45)    Aanbeveling CM/Rec(2010)12 van het Comité van Ministers van de Raad van Europa, punt 52; European Charter on the Statute of Judges, artikelen 1.4 en 3.4; verslag van het Europees Netwerk van Raden voor de rechtspraak, Minimum Standards regarding the evaluation of professional performance and the irremovability of members of the judiciary, voorstel 4.21; arrest van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens van 9 maart 2021, Bilgen/Turkije, 1571/07, punt 96.

(46)    Volgens artikel 148, lid 1, van de grondwet zal overplaatsing wegens een wijziging van de gerechtelijke kaart nader aan bod komen in een uitvoeringswet.

(47)    Verslag over de rechtsstaat 2020 — Landenhoofdstuk over Slowakije, blz. 4.

(48)    Cepej (november 2017), Efficiency and quality of the Slovak judicial system, Assessment and recommendations on the basis of CEPEJ tools, CEPEJ-COOP(2017)14, blz. 20–28.

(49)    Het voorstel werd in verschillende fasen uitgewerkt. In de eerste fase bereikte een werkgroep met bijna vijftig leden (voor het merendeel rechters, onder wie presidenten van rechtbanken in eerste en tweede aanleg, en leden van de raad voor de rechtspraak, met inbegrip van de voorzitter) overeenstemming over de hoofdlijnen van de hervorming. In de tweede fase, die in de eerste helft van 2020 plaatsvond, werkte een kleinere werkgroep met ongeveer tien leden (onder wie vier rechters) de hervorming uit op basis van de aanbevelingen van de eerste werkgroep. De belanghebbenden vragen zich echter af in hoeverre de aanbevelingen in aanmerking zijn genomen. De notulen en presentaties van de eerste werkgroep zijn te raadplegen op: http://web.ac-mssr.sk/sudna-mapa-otazky-a-odpovede/ . Informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije; informatie van het ministerie van Justitie op een website over de nieuwe gerechtelijke kaart: http://web.ac-mssr.sk/sudna-mapa-otazky-a-odpovede/ ; Analysecentrum van het ministerie van Justitie (december 2020), Odporúčania pre tvorbu novej súdnej mapy (aanbevelingen voor de opstelling van een nieuwe gerechtelijke kaart), blz. 15–17.

(50)    Analysecentrum van het ministerie van Justitie (november 2020), Reforma súdnej mapy (hervorming van de gerechtelijke kaart), blz. 4.

(51)    Analysecentrum van het ministerie van Justitie (november 2020), Reforma súdnej mapy (hervorming van de gerechtelijke kaart), blz. 20–21. De beoordeling van deze criteria per district wordt uitgelegd in: Analysecentrum van het ministerie van Justitie (november 2020), Odporúčania pre tvorbu novej súdnej mapy (aanbevelingen voor de opstelling van een nieuwe gerechtelijke kaart), http://web.ac-mssr.sk/wp-content/uploads/2020/sudna_mapa/nova_sudna_mapa_3_0_final.pdf

(52)    De werkgroep beoogde de districten zo in te delen dat ze, op basis van het gemiddelde aantal aangemelde zaken voor elk van de huidige rechtbanken, genoeg zaken binnenkrijgen voor ten minste drie specialistische rechters / drie specialistische kamers per rechtsgebied. Het hervormingsvoorstel voorziet ook in de oprichting van afzonderlijke administratieve rechtbanken (zie hieronder). Analysecentrum van het ministerie van Justitie (november 2020), Reforma súdnej mapy (hervorming van de gerechtelijke kaart), blz. 20–21; Analysecentrum van het ministerie van Justitie (november 2020), Odporúčania pre tvorbu novej súdnej mapy (aanbevelingen voor de opstelling van een nieuwe gerechtelijke kaart), blz. 20–21, 34, 43.

(53)    Wetsontwerp inzake de zetel en de territoriale bevoegdheid van de rechtbanken, artikel 10, lid 2, en artikel 11, lid 2, beschikbaar op: https://www.slov-lex.sk/legislativne-procesy/SK/LP/2020/587

(54)    Ministerie van Justitie, Časová os tvorby súdnej mapy (tijdpad van de uitwerking van de hervorming van de gerechtelijke kaart), http://web.ac-mssr.sk/wp-content/uploads/2020/sudna_mapa/20210223_Casov%C3%A1_os_Sudna_mapa_v.2.pdf  

(55)    Informatieportaal Slov-Lex, https://www.slov-lex.sk/legislativne-procesy/SK/LP/2020/587

(56)    Bijdrage van het communicatieplatform van Slowaakse rechters (Sudnamoc.sk) en de vereniging van Slowaakse rechters aan het verslag over de rechtsstaat 2021; informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije. Het ontwerp omvat voorts verschillende opties voor de selectie van rechtbankpresidenten, hetgeen vragen oproept over de discretionaire bevoegdheid van de uitvoerende macht; zie artikel XVI, punt 35, van het wetsontwerp inzake de zetel en de territoriale bevoegdheid van de rechtbanken, waarbij artikel 101 septies, lid 4, wordt toegevoegd aan Wet nr. 757/2004 inzake de rechtbanken.

(57)    Informatie ontvangen van de Slowaakse autoriteiten.

(58)    In het hervormingsvoorstel wordt voorgesteld rechters over te plaatsen door middel van rechtsopvolging onder algemene titel zonder gebruik te maken van de bepaling inzake de overplaatsing van rechters als bedoeld in artikel 14 van Wet nr. 385/2000 inzake de rechtbanken. De Europese normen inzake overplaatsing zijn onverminderd van toepassing.

(59)    Cepej (14 december 2020), CEPEJ Experts’ review of the Judicial Map Reform in the Slovak Republic, blz. 8–9.

(60)    Cepej (14 december 2020), CEPEJ Experts’ review of the Judicial Map Reform in the Slovak Republic, blz. 10–11.

(61)      Het administratief hooggerechtshof zal onder meer fungeren als administratieve rechtbank van tweede aanleg. Administratieve zaken in eerste aanleg worden momenteel behandeld door de administratieve kamers van de regionale rechtbanken en zullen naar de nieuwe administratieve rechtbanken worden overgeheveld zodra die zijn opgericht.

(62)    Het ministerie van Justitie heeft de Commissie van Venetië op 2 juni 2021 gevraagd advies uit te brengen over de vraag of het administratief hooggerechtshof de bevoegdheid kan worden verleend om op te treden als beroepsinstantie die tuchtrechtelijke beslissingen toetst met betrekking tot advocaten die bij de Slowaakse orde van advocaten zijn aangesloten, alsook over de positie en status van advocaten in het Slowaakse rechtsstelsel. Er is geen wetgeving in voorbereiding om het hof een dergelijke bevoegdheid te verlenen, maar de memorie van toelichting bij Constitutionele wet nr. 422/20, blz. 28, bevat wel een suggestie in die richting.

(63)    Krachtens overgangsbepaling 154 octies, lid 7, van de grondwet heeft de president van de republiek de president van het hooggerechtshof benoemd op voordracht van de raad voor de rechtspraak.

(64)    Artikel 151zf van Wet nr. 385/2000, inzake de rechtbanken.

(65)    Artikel XVI, punt 35, van het wetsontwerp inzake de zetel en de territoriale bevoegdheid van de rechtbanken, waarbij artikel 101 septies, lid 1, wordt toegevoegd aan Wet nr. 757/2004 inzake de rechtbanken.

(66)    In de standaardprocedure voor de benoeming van rechtbankpresidenten, neergelegd in de artikelen 36 en 37 van Wet nr. 750/2004, inzake de rechtbanken, kiest de minister van Justitie vier leden van het selectiecomité uit een lijst van kandidaten, waarbij een van de leden op de kandidatenlijst is gezet door de raad voor de rechtspraak en drie door de minister. Eén lid van het selectiecomité wordt gekozen door de raad van rechters van de betrokken rechtbank. De kandidatenlijst wordt gepubliceerd op de website van het ministerie van Justitie: https://www.justice.gov.sk/Stranky/Sudy/Vyberove-konania-na-sudoch/Kandidati-na-clenov-vyberovych-komisii-na-vyber-predsedov-sudov.aspx  

(67)    Artikel IX, punt 17, van het wetsontwerp inzake de zetel en de territoriale bevoegdheid van de rechtbanken, waarbij artikel 151zg wordt toegevoegd aan Wet nr. 385/2000, inzake rechters.

(68)    Na overleg met de raad voor de rechtspraak.

(69)    De raad voor de rechtspraak regelt de overplaatsing van rechters ofwel op verzoek van een rechter, of met diens toestemming, of op basis van een tuchtrechtelijke beslissing, artikel 14 van Wet nr. 385/2000, inzake de rechtbanken.

(70)    De selectieprocedure wordt uitgevoerd door een selectiecomité bestaande uit twee leden die door de minister van Justitie worden benoemd en drie leden die door de raad voor de rechtspraak worden benoemd, artikel 29 van Wet nr. 385/2000, inzake de rechtbanken.

(71)    Adviesraad van Europese rechters (2016), Opinion No. 19 on the role of Court presidents, punt 53.

(72)    Wet nr. 241/2020.

(73)    Overeenkomstig artikel 150 van de grondwet wordt de procureur-generaal op voorstel van het parlement aangesteld door de president van de republiek. De speciale aanklager wordt verkozen door het parlement, artikel 24a van Wet nr. 154/2001, inzake aanklagers.

(74)    Kandidaten kunnen worden voorgedragen door een parlementslid, de minister van Justitie, de ombudsdienst, de raad van aanklagers, beroepsorganisaties van advocaten, rechtenfaculteiten en de academie van wetenschappen. Voorheen waren alleen parlementsleden gerechtigd om kandidaten voor te stellen uit hoofde van artikel 7, lid 4, van Wet nr. 153/2001, inzake het Openbaar Ministerie.

(75)    Artikel 125, lid 2, van Wet nr. 153/2001, inzake het Openbaar Ministerie.

(76)    Bijdrage van Via Iuris (Civil Liberties Union for Europe) aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 9; informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije.

(77)    Verslag over de rechtsstaat 2020 — Landenhoofdstuk over Slowakije, blz. 5.

(78)    EU-scorebord voor justitie 2021, grafiek 41.

(79)    EU-scorebord voor justitie 2021, grafiek 42.

(80)    EU-scorebord voor justitie 2021, grafiek 43.

(81)    EU-scorebord voor justitie 2021, grafiek 45.

(82)    EU-scorebord voor justitie 2021, grafiek 44.

(83)    EU-scorebord voor justitie 2021, grafiek 46.

(84)    Bijdrage van de Slowaakse orde van advocaten aan het verslag over de rechtsstaat 2021.

(85)    Tijdens de COVID-19-pandemie werd ook duidelijk dat de detentieprocedures moeten worden gedigitaliseerd om veilige digitale communicatie tussen advocaten en hun gedetineerde cliënten mogelijk te maken. Bijdrage van de Slowaakse orde van advocaten aan het verslag over de rechtsstaat 2021. Zie ook het persbericht van de Slowaakse orde van advocaten van 23 maart 2021, Predseda SAK navštívil nového generálneho riaditeľa Zboru väzenskej a justičnej stráže.

(86)    Bijdrage van Slowakije aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 12; het Slowaakse herstel- en veerkrachtplan voorziet in investeringen in digitalisering en analytische capaciteit voor het justitiële stelsel, onderdeel 15 van het Slowaakse herstel- en veerkrachtplan.

(87)    Informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije.

(88)    Informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije.

(89)    Informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije.

(90)    EU-scorebord voor justitie 2021, grafiek 10.

(91)    EU-scorebord voor justitie 2021, grafiek 13.

(92)    EU-scorebord voor justitie 2021, grafiek 7.

(93)     Deze groepen zaken betreffen respectievelijk de buitensporig lange duur van civiele procedures en van procedures waarin de benadeelde partij bij een strafprocedure schadeloosstelling eist, de doeltreffendheid van het rechtsmiddel voor buitensporig lange civiele procedures en buitensporig lange procedures betreffende de teruggave van grond (een procedure op twee niveaus: een administratieve fase bij een grondbureau en een gerechtelijke fase in hoger beroep), en het ontbreken van doeltreffende rechtsmiddelen. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft uitspraak gedaan in deze zaken; Slowakije voert de arresten momenteel uit en de Raad van Europa houdt daarop toezicht volgens de standaardprocedure. Zie de stand van de uitvoering van de arresten van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens van 24 juli 2012, Maxian en Maxianova, 44482/09, van 15 september 2015, Javor en Javorova, 42360/10, van 27 juni 2017, Ivan, 57405/15, en van 31 augustus 2018, Balogh e.a., 35142/15.

(94)    Zie artikel 4, lid 3, van Wet nr. 171/1993 Coll. inzake de politiediensten.

(95)    Wet van de nationale raad van de Slowaakse Republiek nr. 458/2003 Coll. inzake de oprichting van de speciale rechtbank en het bureau van de speciale aanklager.

(96)    Wet nr. 291/2009 Coll. inzake de speciale strafrechtbank.

(97)    Transparency International, Corruption Perceptions Index 2020 (2021) blz. 2–3. Het niveau van de waargenomen corruptie wordt als volgt ingedeeld: laag (de perceptie van corruptie in de publieke sector heeft onder deskundigen en bedrijfsleiders een score van meer dan 79); relatief laag (scores tussen 79 en 60), relatief hoog (scores tussen 59 en 50), hoog (scores lager dan 50).

(98)    De Eurobarometer-gegevens over de corruptieperceptie en -ervaring van burgers en bedrijven, die vorig jaar werden vermeld, worden om de twee jaar bijgewerkt. De recentste gegevensreeksen zijn opgenomen in Special Eurobarometer 502 (2020) en Flash Eurobarometer 482 (2019).

(99)    In 2015 was de score 51, tegenover 49 in 2020. De score neemt significant toe/af wanneer deze met meer dan vijf punten verandert; verbetert/verslechtert bij een verandering van 4–5 punten; is relatief stabiel bij een verandering van 1–3 punten in de afgelopen vijf jaar.

(100)    Slowaakse regering, corruptiebestrijdingsbeleid van de Slowaakse Republiek voor 2019–2023 (2018).

(101)    Slowaakse regering, nationaal corruptiebestrijdingsprogramma van de Slowaakse Republiek (2019).

(102)    Verschillende ministeries en andere instellingen hebben sectorale programma’s vastgesteld, waaronder de ministeries van Justitie, Economische Zaken, Binnenlandse Zaken, Vervoer en Bouwnijverheid, Milieu, het ministerie van de Financiële Sector en de ministeries van Buitenlandse en Europese Zaken, Volksgezondheid, en Arbeid. De vastgestelde actieplannen zijn hoofdzakelijk gericht op preventie, met inbegrip van bewustmaking, voorlichting over corruptiebestrijding en beheersing van het corruptierisico.

(103)    Het nieuwe nationale corruptiebestrijdingsprogramma bevindt zich in de voorbereidende fase. Volgens de Slowaakse regering zijn er reeds openbare raadplegingen gehouden. Aanvullende bijdrage van Slowakije aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 7.

(104)    De afdeling corruptiepreventie van het regeringsbureau gaat enkel na of het betrokken ministerie een programma heeft opgesteld, maar beoordeelt de inhoud ervan niet. De afdeling corruptiepreventie werkt echter met de coördinatoren voor corruptiebestrijding samen in het kader van de raad van coördinatoren voor corruptiebestrijding. Informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije.

(105)    Wet nr. 312/2020 inzake beslaglegging op vermogensbestanddelen en beheer van in beslag genomen eigendommen, en houdende wijziging van bepaalde wetten, van kracht sinds 1 januari 2021.

(106)    In de wet is ook het begrip “witwassen van opbrengsten van criminele activiteiten” opnieuw gedefinieerd en is het nieuwe misdrijf “handelen in strijd met de geest van de wet” ingevoerd (zie hoofdstuk I). Alle vormen van actieve, passieve, directe en indirecte corruptie waren in Slowakije reeds strafbaar.

(107)    Toen dit verslag werd opgesteld, liepen er selectieprocedures om een directeur aan te stellen (bijdrage van Slowakije aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 22). Er zijn verschillende andere wetswijzigingen doorgevoerd met betrekking tot corruptie, waaronder Wet nr. 279/2020 tot wijziging en aanvulling van Wet nr. 297/2008 inzake de bescherming tegen witwassen en terrorismefinanciering (september 2020).

(108)    Bijdrage van Slowakije aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 24, onder verwijzing naar artikel 29(a), punt 4, van Wet nr. 171/1993 Coll. inzake de politie, in weerwil van het feit dat de politie bevoegd is dergelijke informatie op te vragen in het kader van andere strafbare feiten, zoals belastingontduiking, illegale financiële verrichtingen of de legalisering van de opbrengsten van misdrijven. Met name wordt verwacht dat een wetsontwerp inzake het centraal register van bankrekeningen deze tekortkomingen vanaf 1 december 2021 zal verhelpen.

(109)    UNCAC Implementation Review — 1st cycle (2010–2015), Country Review Report of Slovak Republic, blz. 22. Ongeoorloofde beïnvloeding is strafbaar gesteld bij artikel 336 van het wetboek van strafrecht, maar omvat niet de gevallen waarin een persoon steekpenningen aanbiedt of geeft aan een andere persoon die in werkelijkheid niet de invloed heeft die de aanleiding vormde om de steekpenningen te verstrekken, zoals vereist bij het Verdrag van de Verenigde Naties tegen corruptie.

(110)    Besluit nr. UV-1860/2021. Zie ook het voorstel van de Slowaakse regering om het aantal personen dat belast is met de uitvoering van de taken van het bureau van de speciaal aanklager binnen het Slowaakse Openbaar Ministerie te verhogen en hun functieomschrijving bij te werken.

(111)    Bijdrage van Slowakije aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 15. Het bureau van de speciale aanklager heeft bezorgdheid geuit over het feit dat elke aanklager gemiddeld de leiding heeft over ongeveer 80 zaken tegelijk, wat vragen doet rijzen over de doeltreffendheid van het toezicht op de onderzoeken. Zie ook Verslag over de rechtsstaat 2020, blz. 7.

(112)    De huidige afdeling binnen de dienst algemene misdaad van het bureau van de speciale aanklager bestaat uit één hoofdaanklager en negen aanklagers (bijdrage van Slowakije aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 16).

(113)    De huidige afdeling binnen de dienst algemene misdaad van het bureau van de speciale aanklager bestaat uit één hoofdaanklager en negen aanklagers (bijdrage van Slowakije aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 16).

(114)    Aan het bureau is een extra bedrag van 1,3 miljoen EUR toegekend om de hervorming te verwezenlijken.

(115)    Zie Greco, Fifth Evaluation Round — Evaluation Report Slovak Republic (2019), blz. 37–57.

(116)    Verslag over de rechtsstaat 2020 — Landenhoofdstuk over Slowakije, blz. 7.

(117)    Zie het herstel- en veerkrachtplan van Slowakije.

(118)    Informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije. Zie ook hoofdstuk I.

(119)    Van de 158 ingeleide corruptiezaken hadden er 73 betrekking op het betalen van steekpenningen, 71 op het aanvaarden daarvan, 8 op indirecte corruptie, 5 op corruptie in verband met verkiezingen en 1 op vervalsing van sportwedstrijden (informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije).

(120)    In de statistieken zijn de volgende misdrijven opgenomen: passieve corruptie (artikel 328), passieve corruptie bij de aankoop van voorwerpen van algemeen belang (artikel 329), actieve corruptie (artikel 332), actieve corruptie bij de aankoop van voorwerpen van algemeen belang (artikel 333), handel in invloed (artikel 336), omkoping in het kader van verkiezingen (artikel 336a) en corruptie in de sport (artikel 336b). Aanvullende bijdrage van Slowakije aan het verslag over de rechtsstaat 2021, beschikbaar op: http://web.ac-mssr.sk/wp-content/uploads/2020/rocenka2019/I.-Trestn%C3%A1-agenda_2019_pdf.pdf  Voorts bevatten de jaarverslagen van het nationale agentschap voor misdaadbestrijding statistieken over corruptie (aantal strafrechtelijke onderzoeken en vervolgingen; aantal personen dat is aangeklaagd wegens corruptie). Daarnaast publiceert het ministerie van Binnenlandse Zaken maandelijks misdaadstatistieken op internet.

(121)      Het Slowaaks grondfonds is belast met het beheer van landbouwgrond die eigendom is van de staat of waarvan geen particuliere eigenaar bekend is. Deze percelen bestrijken ongeveer 20 % van alle landbouwgrond in Slowakije en komen voor het merendeel in aanmerking voor rechtstreekse betalingen in het kader van steunregelingen van de EU.

(122)      Aktuality.sk (19 maart 2021), NAKA opäť zadržala finančníka Kvietika aj viacero ľudí zo Slovenského pozemkového fondu (het nationale agentschap voor misdaadbestrijding heeft financier Kvietik en verschillende medewerkers van het Slowaakse grondfonds opnieuw in hechtenis genomen).

(123)      \x{FDDF}Persbericht van het Europees Bureau voor fraudebestrijding (21 januari 2021), OLAF closes cases on EU agricultural funds in Slovakia (OLAF sluit zaken inzake EU-landbouwfondsen in Slowakije).

(124)    Bijdrage van Slowakije aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 25.

(125)    In de periode 2016–2019 heeft Slowakije een onbekend aantal onderzoeken ingeleid, geen zaken ingeleid en geen zaken afgesloten (Transparency International, Exporting Corruption (2020), blz. 102). De nationale bepalingen inzake omkoping in het buitenland zijn gewijzigd naar aanleiding van de OESO-aanbevelingen Implementing the OECD Anti-Bribery Convention, Phase 3: Slovak Republic (2012) en Follow-Up to the Phase 3 Report and Recommendation: Slovak Republic (2014). Voor de aansprakelijkheid van rechtspersonen wegens omkoping in het buitenland, zie OESO, Phase 1bis Report: Slovak Republic (2017). De vierde evaluatieronde met betrekking tot de uitvoering van het OESO-corruptieverdrag in Slowakije staat gepland voor 2025. Daarbij zullen de maatregelen worden geëvalueerd die zijn genomen om de bij eerdere evaluaties en handhavingsacties vastgestelde tekortkomingen aan te pakken.

(126)    Het bureau voor de bescherming van klokkenluiders is opgericht bij Wet nr. 54/2019 Coll. inzake de bescherming van klokkenluiders, die sinds maart 2019 van kracht is.

(127)    Bijdrage van Slowakije aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 19; Verslag over de rechtsstaat 2020 — Landenhoofdstuk over Slowakije, blz. 8.

(128)    De personeels- en bedrijfskosten zullen ongeveer 1,1 miljoen EUR per jaar bedragen.

(129)    Slowakije beschikt sinds 2019 over een afzonderlijke wet inzake de bescherming van klokkenluiders (Wet nr. 54/2019 Coll.).

(130)    Informatie die de regering in het kader van het bezoek aan Slowakije heeft verstrekt.

(131)    Slowaakse regering, wetgevingsplanning van de Slowaakse regering voor 2021,    
https://www.slov-lex.sk/legislativne-procesy?p_p_id=processDetail_WAR_portletsel&p_p_lifecycle=2&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_cacheability=cacheLevelPage&p_p_col_id=column-2&p_p_col_count=1&_processDetail_WAR_portletsel_fileCooaddr=COO.2145.1000.3.4201465&_processDetail_WAR_portletsel_file=pl%C3%A1n-2021.pdf&_processDetail_WAR_portletsel_action=getFile

(132)    Verslag over de rechtsstaat 2020 — Landenhoofdstuk over Slowakije, blz. 8.

(133)    Zie Greco, Fourth Evaluation Round, Slovak Republic — Addendum to the Second Compliance Report (2019), punt 8, en Greco, Fourth Evaluation Round — Evaluation Report Slovak Republic (2013), punt 25 (met betrekking tot leden van het parlement). Greco, Fifth Evaluation Round — Evaluation Report, Slovak Republic (2019), punt 89 (met betrekking tot hoge leidinggevende functies bij de centrale overheid); Greco, Fourth Evaluation Round (2019), Addendum to the Second Compliance Report, Slovak Republic.

(134)    Hierbij gaat het onder meer om de krachtige wet inzake vrijheid van informatie en Constitutionele wet nr. 357/2004 Coll. inzake belangenconflicten.

(135)    De gedragscode voor parlementsleden zal deel uitmaken van het wetsontwerp inzake de lobbyactiviteiten van het regeringsbureau. Bij de wijziging van de ambtenarenwet in 2019 zijn een gedragscode voor overheidsfunctionarissen en een systeem voor de beoordeling van de naleving ervan geïntroduceerd, decreet nr. 400/2019 betreffende de gedragscode voor overheidsfunctionarissen. Zie wat betreft de invoering van een gedragscode voor parlementsleden ook Greco, Fourth Evaluation Round, Second Addendum to the Second Compliance Report — Slovak Republic (2021).

(136)    Bijdrage van Slowakije voor het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 19, en informatie ontvangen van de afdeling corruptiepreventie van de regering in het kader van het bezoek aan Slowakije. Er zijn regels inzake de periode na uitdiensttreding opgenomen in de wet inzake belangenconflicten. Die zijn van toepassing op ambtenaren met een leidinggevende functie en op leden van een collectief besluitvormingsorgaan, maar blijken een beperkt toepassingsgebied te hebben. Zie Greco, Fifth Evaluation Round — Evaluation Report Slovak Republic (2019), punten 127–128.

(137)      Constitutionele wet nr. 357/2004 inzake de bescherming van het algemeen belang bij de uitoefening van openbare functies, zoals gewijzigd bij Constitutionele wet nr. 545/2005. Het huidige regeerakkoord voorziet met name in verdere uitgebreide wijzigingen van deze wet en van de regels voor geschenken aan parlementsleden om het resterende probleem met betrekking tot drempels ten opzichte van het minimumloon aan te pakken. Zie Greco, Fourth Evaluation Round: Second Addendum to the Second Compliance Report — Slovak Republic (2021), punten 20 en 21. Zie ook Greco, Slovakia: GRECO regrets slow progress in prevention corruption of parliamentarians, judges and prosecutors (2021) .

(138)    Informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije. Zie ook het Verslag over de rechtsstaat 2020 — Landenhoofdstuk over Slowakije, blz. 8–9.

(139)    Informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije. Een kwart van de parlementsleden (381) had in januari 2021 nog geen vermogensverklaring ingediend bij de parlementaire commissie.

(140)    Wet nr. 85 inzake politieke partijen en bewegingen van 2005 (zoals gewijzigd in 2019).

(141)    Artikel 22, lid 5, van Wet nr. 85 inzake politieke partijen en bewegingen van 2005 (zoals gewijzigd in 2019).

(142)    Informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije.

(143)    Wet nr. 85 inzake politieke partijen en bewegingen van 2005 (zoals gewijzigd in 2019). Door het wetsvoorstel werden de inkomsten van partijen uit donaties en leningen beperkt tot 3,5 miljoen EUR in vier jaar tijd en werd een maximum van 10 000 EUR per persoon vastgesteld voor de jaarlijkse donaties van partijleden.

(144)      Informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije. Zie ook hoofdstuk I.

(145)      Informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije.

(146)      Het programma is beschikbaar op: https://www.health.gov.sk/Zdroje?/dokumenty/mzsr/rezortny-protikorupcny-program.rtf

(147)      Informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije.

(148)    Vicepremier van de Slowaakse Republiek, wetsontwerp tot wijziging van Wet nr. 343/2015 Coll. inzake overheidsopdrachten en houdende wijziging van bepaalde wetten, zoals gewijzigd, https://www.slov-lex.sk/legislativne-procesy?p_p_id=processDetail_WAR_portletsel&p_p_lifecycle=2&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_cacheability=cacheLevelPage&p_p_col_id=column-2&p_p_col_count=1&_processDetail_WAR_portletsel_fileCooaddr=COO.2145.1000.3.4149284&_processDetail_WAR_portletsel_file=03_vlastny_material_zvo_final.docx&_processDetail_WAR_portletsel_action=getFile

(149)    Volgens het voorstel zou de evaluatie van de aanbestedingsprocedure in plaats daarvan rechtstreeks door de rechter worden onderzocht. Bezwaren tegen bijvoorbeeld aanbestedingsvoorwaarden zouden geen opschortende werking hebben indien zij voor de rechter worden gebracht en het zou mogelijk zijn contracten te ondertekenen voordat de rechter uitspraak doet.

(150)    Transparency International Slowakije, informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije.

(151)    Wet nr. 211/2000 Coll. inzake de vrijheid van informatie.

(152)    Wet nr. 308/2000 Coll., omroep- en doorgiftewet.

(153)    Wet nr. 167/2008 Coll., perswet.

(154)      Slowakije is twee plaatsen gezakt op de World Press Freedom Index van Reporters Without Borders en staat nu op de 35e plaats wereldwijd en op de 17e plaats in de EU. De daling is met name veroorzaakt door de verbale agressie van politici tegen journalisten en mediabedrijven.

(155)      Richtlijn (EU) 2018/1808 van 14 november 2018.

(156)    Voor meer informatie, zie Verslag over de rechtsstaat 2020 — Landenhoofdstuk over Slowakije, blz. 9.

(157)    Informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije.

(158)    De raad telt negen leden, die door de nationale raad van de Slowaakse Republiek (het parlement) worden verkozen en ontheven uit hun functie.

(159)    Media Pluralism Monitor 2021, verslag over Slowakije, blz. 10.

(160)    Bijdrage van Slowakije aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 26; informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije.

(161)    Verslag over de rechtsstaat 2020 — Landenhoofdstuk over Slowakije, blz. 9.

(162)    Media Pluralism Monitor 2021, verslag over Slowakije, blz. 11–12.

(163)      Media Pluralism Monitor 2021, verslag over Slowakije, blz. 12.

(164)      Het Media Freedom Rapid Response Platform noemde de vrijspraak een aanfluiting van de rechtspraak en was ingenomen met het besluit van de openbaar aanklager om in hoger beroep te gaan.

(165)    Informatie ontvangen van de Slowaakse autoriteiten.

(166)    Raad van Europa, Platform ter bevordering van de bescherming van de journalistiek en de veiligheid van journalisten.

(167)    Slowakije heeft in reactie op deze waarschuwing aangegeven dat onmiddellijk een politieonderzoek naar de zaak is ingesteld.

(168)    De aanneming ervan staat eind 2021 gepland. Informatie verstrekt tijdens het bezoek aan het land, 22 april 2021.

(169)    Volgens de Slowaakse autoriteiten kwamen journalisten in aanmerking voor financiële steun in het kader van de bestaande regeling gericht op de culturele en de creatieve sector.

(170)    Artikel 72 van de Slowaakse grondwet.

(171)    Artikel 87 van de Slowaakse grondwet.

(172)    Het hervormingsvoorstel is voorgelegd aan de voorzitter van de raad voor de rechtspraak, de president van het hooggerechtshof, de president van het grondwettelijk hof, het Openbaar Ministerie, de ombudsdienst en vertegenwoordigers van juridische organisaties.

(173)    De belanghebbenden hadden tijdens de zomervakantie 15 werkdagen de gelegenheid om opmerkingen te plaatsen bij het ontwerp in het kader van een schriftelijke openbare raadpleging. De belanghebbenden hadden ook kritiek op de duur en de timing van de openbare raadpleging. Zie de opmerkingen die in het kader van de openbare raadpleging zijn ingediend door het Openbaar Ministerie, de faculteit Rechten van de Comenius-universiteit in Bratislava, de Slowaakse orde van advocaten en de raad voor de rechtspraak, beschikbaar op: https://www.slov-lex.sk/legislativne-procesy/SK/LP/2020/267; open oproep van Slowaakse advocaten, beschikbaar op: https://pravnystat.eu/en/ , ingediend als bijdrage aan de raadpleging van belanghebbenden met het oog op het verslag over de rechtsstaat 2021.

(174)    Commissie van Venetië (19 januari 2010), Report on Constitutional Amendment, CDL-AD(2010)001, punt 205; Commissie van Venetië, Second interim opinion on constitutional reforms in the Republic of Armenia, CDL-AD(2005)016, punt 31.

(175)    Bijdrage van Via Iuris (Civil Liberties Union for Europe) aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 19; bijdrage van het ENNHRI aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 293.

(176)    Bijdrage van het ENNHRI aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 298; bijdrage van de Slowaakse orde van advocaten aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 3; informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije.

(177)    Verslag over de rechtsstaat 2020 — Landenhoofdstuk over Slowakije, blz. 11–13.

(178)    Regeerakkoord van de regering van de Slowaakse Republiek voor 2020–2024 van 19 april 2020.

(179)    Regeerakkoord van de regering van de Slowaakse Republiek voor 2021–2024, blz. 13–17.

(180)    Wetsvoorstel nr. PI/2020/146 tot wijziging van Wet nr. 211/2000 Coll. inzake vrije toegang tot informatie en tot wijziging van bepaalde wetten (wet op de vrijheid van informatie), zoals gewijzigd, en tot wijziging van bepaalde wetten.

(181)    Zie het arrest van 30 januari 2019 in de zaak Pl ÚS 21/2014-96. De wijziging is een reactie op dit arrest; informatie ontvangen in het kader van een vervolgbijeenkomst naar aanleiding van het verslag over de rechtsstaat 2020.

(182)    Open oproep van Slowaakse advocaten, beschikbaar op: https://pravnystat.eu/en/ , ingediend als bijdrage aan de raadpleging van belanghebbenden met het oog op het verslag over de rechtsstaat 2021, punt 1; zie ook de verklaring van de president van het grondwettelijk hof van 3 december 2020 in het parlement, waarin hij zijn bezorgdheid uit over de wijziging en de parlementsleden verzoekt dit punt te heroverwegen; beschikbaar op https://tv.nrsr.sk/videokanaly/osoba/8/Ivan.Fiacan?id=233541

(183)    Dossiernr. 2879/2020.

(184)    De parlementsleden mochten de zittingen persoonlijk bijwonen, met uitzondering van de leden die vanwege de COVID-19-maatregelen in zelfisolatie moesten gaan. Sommige vergaderingen vonden plaats in een hybride vorm, waarbij verscheidene parlementsleden de vergadering fysiek bijwoonden en andere via een videoverbinding. Bijdrage van Slowakije aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 37.

(185)    Artikel 5, lid 3, van Wet nr. 227/2002 inzake de staatsveiligheid.

(186)    Artikel 5, lid 1, van Wet nr. 227/2002 inzake de staatsveiligheid.

(187)    Verslag over de rechtsstaat 2020 — Landenhoofdstuk over Slowakije, blz. 12.

(188)    Artikel 5, lid 2, van Wet nr. 227/2002 inzake de staatsveiligheid. Het parlement moet de verlenging binnen twintig dagen na de inwerkingtreding ervan goedkeuren en zo niet, dan wordt de noodtoestand beëindigd Verlenging is alleen toegestaan indien de noodtoestand is uitgeroepen in het kader van een pandemie. Zie ook de bijdrage van het ENNHRI aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 296–297.

(189)    Artikel 129, lid 6, van de grondwet.

(190)    Het verzoekschrift moet worden ingediend binnen vijf dagen na het uitroepen/verlengen en het hof moet binnen tien dagen na de inleiding van de procedure uitspraak doen. Artikelen 193 en 195 van Wet nr. 314/2002 inzake het grondwettelijk hof. Informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije.

(191)    Arresten van het grondwettelijk hof van 14 oktober 2020, Pl ÚS 22/2020, en van 31 maart 2021, Pl ÚS 2/2021.

(192)    Wijziging van Wet nr. 355/2007.

(193)    Indiening door de ombudsdienst bij het grondwettelijk hof van 10 februari 2021, dossiernr. 268/2021, blz. 26–35.

(194)    Verslag over de rechtsstaat 2020 — Landenhoofdstuk over Slowakije, blz. 12–13.

(195)    Informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije.

(196)    Informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije.

(197)    Jaarverslag over de activiteiten van de ombudsdienst (2020), dat op 7 mei 2021 in het parlement werd besproken en bij stemming verworpen; informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije; jaarverslag van het Slowaakse nationale centrum voor de mensenrechten over de eerbiediging van de mensenrechten; bijdrage van het ENNHRI aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 309–312.

(198)    Verslag over de rechtsstaat 2020 — Landenhoofdstuk over Slowakije, blz. 14.

(199)    Regeerakkoord van de regering van de Slowaakse Republiek voor 2021–2024, blz. 16–17.

(200)    Ingevoerd bij Wet nr. 346/2018 inzake het register van niet-gouvernementele organisaties zonder winstoogmerk; het register is beschikbaar op: https://ives.minv.sk/rmno/?lang=sk

(201)    Bijdrage van Via Iuris (Civil Liberties Union for Europe) aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 13–14, en bijdrage van het ENNHRI aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 294.

(202)    Het ministerie van Arbeid, Sociale Zaken en Gezin heeft de subsidies voor de bevordering van gendergelijkheid in 2020 herverdeeld ten gunste van conservatieve pro-life-organisaties, die zich over het algemeen niet bezighouden met gendergelijkheidskwesties. Daarnaast wordt sinds de aanneming van de wet van 17 december 2020 tot wijziging van Wet nr. 544/2010 Coll. inzake subsidies niet langer steun verleend voor gendergelijkheid, maar in plaats daarvan voor gelijke kansen op het werk en aan organisaties die het huwelijk en gezinswaarden bevorderen. Zie de bijdragen aan het verslag over de rechtsstaat van 2021 van het Europees netwerk van nationale mensenrechteninstituten (ENNHRI), blz. 294, de Civil Liberties Union for Europe, blz. 14, en het ENNHRI, blz. 294–295.

(203)    Ondanks de inzet van de regering, die 1,1 miljoen EUR aan extra steun heeft verleend voor activiteiten die ngo’s ondernemen om de gevolgen van de COVID-19-pandemie te verzachten, persbericht van het ministerie van Regionale Ontwikkeling van 12 augustus 2020, vicepremier Remišová: 1,1 miljoen EUR aan steun voor niet-gouvernementele organisaties in de strijd tegen COVID-19; informatie ontvangen in het kader van het bezoek aan Slowakije. Zie ook de bijdragen van Via Iuris (Civil Liberties Union for Europe) aan het verslag over de rechtsstaat 2021, blz. 15–17.