KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 6.4.2022

COM(2022) 168 final

Zalecenie

DECYZJA RADY

upoważniająca do rozpoczęcia negocjacji dotyczących umowy między Unią Europejską a Republiką Mołdawii o transporcie drogowym towarów

UZASADNIENIE

1.Kontekst zalecenia

Komisja niniejszym zaleca Radzie zezwolenie na rozpoczęcie negocjacji w sprawie ograniczonej w czasie umowy między Unią a Mołdawią o transporcie drogowym towarów (zwanej dalej „umową”) w celu zaradzenia skutkom niczym niesprowokowanej i nieuzasadnionej agresji wojskowej Rosji wobec Ukrainy oraz zaleca wyznaczenie Komisji na negocjatora Unii. Do zalecenia załączono również wytyczne negocjacyjne.

2.Kontekst

Transport drogowy towarów między Unią a Mołdawią jest obecnie w dużej mierze regulowany przez szereg dwustronnych umów o transporcie zawartych przez poszczególne państwa członkowskie UE z Mołdawią. Zgodnie z tymi umowami przewoźników obu stron obowiązują kontyngenty w zakresie tranzytu i handlu dwustronnego. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez mołdawską Krajową Agencję Transportu Drogowego Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Słowacja, Węgry i Słowenia przyznały Mołdawii łącznie 15 000 kontyngentów. Z tych kontyngentów 14 320 to kontyngenty tranzytowe lub dwustronne, a 680 – kontyngenty ogólne. Z tych kontyngentów przyznanych Mołdawii przez te państwa na rok 2022, do dnia 17 marca 2022 r. pozostało jedynie 8 647 kontyngentów (około 60 % łącznej liczby kontyngentów).

Oprócz zezwoleń opartych na wyżej wymienionych umowach dwustronnych Międzynarodowe Forum Transportu (ITF) prowadzi wielostronny system kontyngentów, który przewiduje wielostronne licencje na międzynarodowy transport drogowy towarów przez przedsiębiorstwa transportowe mające siedzibę w państwie członkowskim Europejskiej Konferencji Ministrów Transportu (EKMT). Licencje te mają zastosowanie do transportu towarów między państwami członkowskimi EKMT lub w tranzycie przez terytorium jednego lub kilku z tych państw. Liczba kontyngentów w ramach systemu EKMT jest jednak dość niska w porównaniu z kontyngentami przyznanymi na mocy umów dwustronnych (chociaż porównanie nie jest w pełni adekwatne, ponieważ kontyngenty przyznane w ramach EKMT dotyczą licencji rocznych, podczas gdy umowy dwustronne dotyczą zezwoleń na pojedyncze przejazdy). W 2022 r. przewoźnikom mołdawskim przyznano 1 430 rocznych licencji i 1 752 licencje krótkoterminowe.

Mołdawia jest stroną umowy dotyczącej pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (AETR) 1 , której stronami są również wszystkie państwa członkowskie UE. W związku z tym mołdawscy przewoźnicy transportujący towary na terytorium Unii muszą przestrzegać tych samych zasad dotyczących czasu prowadzenia pojazdu, przerw i okresów odpoczynku, jakie obowiązują w Unii zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 561/2006 2 .

W związku z agresją wojskową Rosji wobec Ukrainy sytuacja transportu w Mołdawii znacząco się pogorszyła. Wojna w Ukrainie zmusza mołdawskich przewoźników drogowych do poszukiwania alternatywnych tras, aby uniknąć tranzytu przez terytorium Ukrainy, co było dotychczas jedynym sposobem na dotarcie do rynków państw trzecich położonych na wschód od Ukrainy. Przewoźnicy mołdawscy nie posiadają jednak wystarczającej liczby zezwoleń na tranzyt przez państwa członkowskie, przez które taki tranzyt byłby konieczny. Zagraża to realizacji długoterminowych umów na dostawę towarów (zwłaszcza produktów rolnych) z ich partnerami handlowymi we wspomnianych krajach. Rośnie również zapotrzebowanie na operacje transportu dwustronnego między Mołdawią a UE, którego nie można pokryć z wykorzystaniem obecnie dostępnych zezwoleń. Rozszerzenie praw przewozowych dla przewoźników mołdawskich oraz przyznanie na zasadzie wzajemności odpowiednich praw przewoźnikom unijnym mogłoby również umożliwić UE zwiększenie eksportu do Mołdawii, co leży również w interesie UE. Jednocześnie Mołdawia może być zmuszona do dalszego dostosowania modeli gospodarczych i transportowych, aby zareagować na wpływ wojny na rynki międzynarodowe.

W związku z tym, aby wesprzeć znajdującą się w bardzo trudnej sytuacji mołdawską gospodarkę w okresie, gdy kraj ten tymczasowo przyjął już ponad 350 000 uchodźców z Ukrainy i podróżujących do innych krajów, należy w trybie pilnym zawrzeć umowę między Unią a Mołdawią, dzięki której zablokowane szlaki tranzytowe przez Ukrainę można będzie w jak największym stopniu zastąpić alternatywnymi, rozszerzonymi rozwiązaniami w zakresie transportu drogowego przez terytorium UE oraz dzięki której będzie można rozszerzyć zakres dwustronnego transportu drogowego między Mołdawią a UE. Umowa taka powinna obowiązywać tak długo, jak skutki wojny dla operacji transportu i ukraińskiej infrastruktury transportowej pozostaną poważne.

Taka umowa leży również w interesie UE, ponieważ UE zależy na stabilizacji mołdawskiej gospodarki, również z uwagi na fakt, że kraj ten musi radzić sobie z napływem uchodźców uciekających przed wojną, a także na ograniczeniu wpływu rosyjskiej agresji na bezpieczeństwo UE i jej granic. Ponadto przewoźnicy unijni uzyskają na zasadzie wzajemności prawa przewozowe odpowiadające prawom przyznanym przewoźnikom mołdawskim, co będzie korzystne dla gospodarki UE.

W art. 80 lit. c) układu o stowarzyszeniu wzywa się do wzmocnienia głównych połączeń transportowych między terytoriami UE i Mołdawii, a w art. 82 tego układu wzywa się do współpracy mającej na celu poprawę przepływu towarów oraz zwiększenie płynności przepływów transportowych między Republiką Mołdawii, UE i państwami trzecimi w regionie poprzez likwidację przeszkód administracyjnych, technicznych i innych.

3.Spójność z innymi politykami Unii

4.Podstawa prawna, pomocniczość i proporcjonalność

•Podstawa prawna

•Kompetencja Unii

Umowa ta wchodzi w zakres unijnej polityki transportowej i jest niezbędna do osiągnięcia jednego z celów, o których mowa w Traktatach, jakim jest „przyczynienie się do swobodnego i uczciwego handlu”.

Zawieranie umów międzynarodowych dotyczących transportu drogowego towarów jest również wyraźnie przewidziane w akcie ustawodawczym Unii. 

W szczególności art. 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczącego wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych stanowi, że:

2. W przypadku przewozu z państwa członkowskiego do państwa trzeciego i w odwrotnym kierunku niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie do części przejazdu na terytorium dowolnego państwa członkowskiego, przez które odbywa się tranzyt. Rozporządzenie nie ma zastosowania do tej części przejazdu na terytorium państwa członkowskiego załadunku lub rozładunku, jeśli nie została zawarta niezbędna umowa między Wspólnotą a danym państwem trzecim.

3. Do czasu zawarcia umów, o których mowa w ust. 2, niniejsze rozporządzenie nie narusza:

a) przepisów dotyczących przewozu z państwa członkowskiego do państwa trzeciego i w odwrotnym kierunku włączonych do umów dwustronnych zawartych przez państwa członkowskie z tymi państwami trzecimi;

b) przepisów dotyczących przewozu z państwa członkowskiego do państwa trzeciego i w odwrotnym kierunku włączonych do umów dwustronnych zawartych między państwami członkowskimi, które na mocy zezwoleń dwustronnych lub na mocy uzgodnień liberalizujących dopuszczają załadunek i rozładunek w państwie członkowskim przez przewoźników niemających siedziby w tym państwie członkowskim.

Ponadto art. 82 układu o stowarzyszeniu między Unią a Mołdawią stanowi, że współpraca między obiema stronami ma na celu poprawę przepływu pasażerów i towarów oraz zwiększenie płynności przepływów transportowych między Unią a Republiką Mołdawii.

Ponadto, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości, zawarcie przedmiotowej umowy może mieć wpływ na wspólne zasady lub zmienić ich zakres. W szczególności w pkt 201 opinii 2/15 z dnia 16 maja 2017 r. 4 Trybunał stwierdził, co następuje: 

201 Jak stwierdził już Trybunał, wówczas gdy umowa między Unią i państwem trzecim przewiduje stosowanie do stosunków międzynarodowych objętych tą umową zasad, które pokrywają się w znacznym stopniu z zasadami wspólnymi Unii mającymi zastosowanie do sytuacji wewnątrzwspólnotowych, umowę tę należy uznać za mogącą wpływać na zakres tych wspólnych zasad lub mogącą go zmieniać. Mimo braku sprzeczności z tymi zasadami wspólnymi umowa może mieć wpływ na ich znaczenie, zakres i skuteczność [zob. m.in. opinia 1/03 (nowa konwencja lugańska) z dnia 7 lutego 2006 r., EU:C:2006:81, pkt 143 i 151–153; opinia 1/13 (przystąpienie państw trzecich do konwencji haskiej) z dnia 14 października 2014 r., EU:C:2014:2303, pkt 84–90; oraz wyrok z dnia 26 listopada 2014 r., Green Network, C-66/13, EU:C:2014:2399, pkt 48 i 49].

W zakresie, w jakim planowana umowa nie zastąpi istniejących umów dwustronnych, mogą one nadal obowiązywać obok tej umowy. Po wygaśnięciu tej umowy istniejące umowy dwustronne mogą ponownie obowiązywać niezależnie od siebie do czasu ewentualnego zawarcia przez Unię innej umowy z Mołdawią w dziedzinie transportu drogowego.

•Obowiązek konsultacji spoczywający na Komisji

Biorąc pod uwagę wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 16 lipca 2015 r. w sprawie C-425/13 5 , wyjaśniający rolę poszczególnych instytucji do celów stosowania art. 218 ust. 2 i 4 TFUE zgodnie z zasadami równowagi instytucjonalnej i lojalnej współpracy określonymi w art. 13 ust. 2 TUE, konieczne jest uwzględnienie tych wyjaśnień.

Właściwe jest, aby Komisja przekazywała Radzie i wyznaczonemu przez nią specjalnemu komitetowi wszelkie informacje niezbędne do monitorowania postępów w negocjacjach, takie jak w szczególności zapowiedziane cele ogólne i stanowiska zajęte przez pozostałe strony w trakcie negocjacji. Komisja przedstawi Radzie i wyznaczonemu przez nią specjalnemu komitetowi pisemne sprawozdanie z wyników negocjacji w sposób umożliwiający Radzie wykonywanie jej prerogatyw instytucjonalnych.

Aby wypełnić obowiązek poszanowania równowagi instytucjonalnej określony w art. 13 ust. 2 TUE oraz obowiązek ustanowiony w art. 218 ust. 10 TFUE, Komisja przekaże te same informacje Parlamentowi Europejskiemu.

•Proporcjonalność

5.Wpływ na budżet

6.Elementy fakultatywne

•Szczegółowe objaśnienia poszczególnych przepisów zalecenia

Decyzja Rady upoważni do rozpoczęcia negocjacji w sprawie umowy między Unią a Mołdawią o transporcie drogowym towarów w celu zaradzenia skutkom agresji Rosji wobec Ukrainy oraz wyznaczy Komisję jako negocjatora Unii. Wytyczne negocjacyjne załączone do decyzji zawierają ogólny opis zakresu przewidywanej umowy.

Zalecenie

DECYZJA RADY

upoważniająca do rozpoczęcia negocjacji dotyczących umowy między Unią Europejską a Republiką Mołdawii o transporcie drogowym towarów

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 218 ust. 3 i 4,

uwzględniając zalecenie Komisji Europejskiej,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)Należy rozpocząć negocjacje w celu zawarcia umowy między Unią a Republiką Mołdawii o transporcie drogowym towarów. Umowa ta powinna obowiązywać tak długo, jak skutki agresji Rosji wobec Ukrainy dla operacji transportu i ukraińskiej infrastruktury transportowej pozostaną poważne.

(2)Na negocjatora należy wyznaczyć Komisję.

(3)Negocjacje powinna prowadzić Komisja w konsultacji z [nazwa specjalnego komitetu do uzupełnienia przez Radę],

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł 1

Niniejszym upoważnia się Komisję do negocjowania, w imieniu Unii, umowy między Unią Europejską a Republiką Mołdawii o transporcie drogowym towarów.

Artykuł 2

Wytyczne negocjacyjne przedstawiono w załączniku.

Artykuł 3

Negocjacje prowadzone są w konsultacji z [nazwa specjalnego komitetu do uzupełnienia przez Radę].

Artykuł 4

Niniejsza decyzja skierowana jest do Komisji.

Sporządzono w Brukseli dnia […] r.

(1)    Podpisanej w Genewie 1 lipca 1970 r.

(2)    Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) nr 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85.

(3)    Dz.U. L 260 z 30.8.2014, s. 4.

(4)    ECLI:EU:C:2017:376.

(5)    ECLI:EU:C:2015:483.

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 6.4.2022

COM(2022) 168 final

ZAŁĄCZNIK

do

zalecenia dotyczącego DECYZJI RADY

upoważniającej do rozpoczęcia negocjacji dotyczących umowy między Unią Europejską a Republiką Mołdawii o transporcie drogowym towarów

ZAŁĄCZNIK

Wytyczne negocjacyjne dotyczące umowy między Unią Europejską a Republiką Mołdawii o transporcie drogowym towarów

1.Cele negocjacji

Umożliwienie liberalizacji w zakresie praw tranzytowych i praw do dwustronnego przewozu międzynarodowego transportu drogowego towarów między Mołdawią a Unią na czas trwania niczym niesprowokowanej i nieuzasadnionej agresji wojskowej Rosji wobec Ukrainy.

2.Zakres umowy

1)Umowa powinna zliberalizować transport drogowy towarów poprzez przyznanie przewoźnikom mołdawskim i unijnym praw dostępu w zakresie tranzytu i dwustronnego przewozu międzynarodowego między Unią Europejską a Mołdawią. Umowa powinna utrzymać lub zwiększyć poziom dostępu do rynku lub innych możliwości handlowych dostępnych w ramach istniejących dwustronnych umów o transporcie drogowym zawartych przez poszczególne państwa członkowskie UE z Mołdawią.

2)Umowa, która powinna być w równym stopniu autentyczna we wszystkich językach urzędowych UE, powinna zawierać stosowną klauzulę dotyczącą wersji językowych.

3)Umowa powinna być ograniczona w czasie i obowiązywać tak długo, jak skutki rosyjskiej agresji wojskowej wobec Ukrainy dla infrastruktury transportowej Ukrainy i operacji transportu pozostaną poważne.

3.Postanowienia ogólne

Umowa, która będzie następcą obowiązujących dwustronnych umów o transporcie drogowym zawartych przez poszczególne państwa członkowskie UE z Mołdawią, będzie nadrzędna w stosunku do ich postanowień.

Po wygaśnięciu tej umowy istniejące umowy dwustronne zawarte przez poszczególne państwa członkowskie UE z Mołdawią będą ponownie obowiązywać do czasu ewentualnego zawarcia przez Unię z Mołdawią innej umowy w dziedzinie transportu drogowego.

4.Zarządzanie umową

Należy ustanowić wspólny komitet składający się z przedstawicieli Stron, który powinien być odpowiedzialny za zarządzanie umową i jej właściwe stosowanie, w szczególności w odniesieniu do dostosowania, po ich zmianie, przepisów UE zawartych w załączniku do umowy, których przestrzegać ma Mołdawia, jak również nowych przepisów mających zastosowanie w dziedzinie transportu drogowego przyjmowanych na poziomie Unii.

Ekspertom mołdawskim można zezwolić na uczestnictwo w charakterze obserwatorów w grupach ekspertów ustanowionych przez Unię i zajmujących się prawodawstwem Unii, które ma być stosowane przez Mołdawię, które to prawodawstwo zostanie określone w załączniku do umowy.

Umowa powinna obejmować szybki, skuteczny i wiążący mechanizm rozstrzygania sporów, który zapewni możliwość właściwego stosowania umowy.

Niezależnie od mechanizmu rozstrzygania sporów umowa powinna zawierać postanowienia, które mają być stosowane w przypadku niewypełnienia wynikających z niej obowiązków, takie jak możliwość wprowadzenia odpowiednich środków ochronnych lub całkowitego lub częściowego zawieszenia praw lub przywilejów przyznanych na mocy umowy.

5.Przebieg negocjacji

Komisja będzie prowadzić negocjacje zgodnie z niniejszymi wytycznymi i zapewni, by negocjacje te były właściwie skoordynowane z bieżącymi i przyszłymi negocjacjami w innych odpowiednich dziedzinach.