KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 2.10.2024

COM(2024) 452 final

2024/0249(COD)

Wniosek

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

zmieniające rozporządzenie (UE) 2023/1115 w odniesieniu do przepisów dotyczących daty rozpoczęcia stosowania

UZASADNIENIE

1.KONTEKST WNIOSKU

•Przyczyny i cele wniosku

W rozporządzeniu (UE) 2023/1115 1 ustanowiono przepisy dotyczące wprowadzania do obrotu i udostępniania na rynku unijnym, a także wywozu z Unii odnośnych produktów wymienionych w załączniku I do tego rozporządzenia, które zawierają odnośne towary, a mianowicie bydło, kakao, kawę, palmę olejową, kauczuk, soję i drewno, były nimi karmione lub zostały wyprodukowane przy ich użyciu. Rozporządzenie to ma przede wszystkim zapewnić, aby te towary i odnośne produkty wprowadzano do obrotu i udostępniano na rynku unijnym lub wywożono je z Unii, tylko w przypadku gdy nie powodują one wylesiania, wyprodukowano je zgodnie z właściwymi przepisami państwa produkcji i ujęto je w oświadczeniu o należytej staranności. Większość przepisów tego rozporządzenia ma być stosowana od 30 grudnia 2024 r.

Aby zapewnić osiągnięcie celów rozporządzenia (UE) 2023/1115, podmioty i podmioty handlowe udostępniające na rynku lub wywożące z niego odnośne produkty mają obowiązek zachowania należytej staranności, aby udowodnić, że odnośne produkty spełniają wymogi tego rozporządzenia. Podmioty są odpowiedzialne za przeprowadzanie szczegółowego badania i analizy swojej działalności gospodarczej, a więc muszą przede wszystkim gromadzić dane istotne z punktu widzenia rozporządzenia (UE) 2023/1115 oraz odpowiednie dokumenty potwierdzające od każdego poszczególnego dostawcy.

Komisja uważa, że należy odroczyć o 12 miesięcy datę rozpoczęcia stosowania przepisów rozporządzenia (UE) 2023/1115 wymienionych w art. 38 ust. 2 tego rozporządzenia i określających obowiązki podmiotów, podmiotów handlowych i właściwych organów, aby państwa członkowskie, kraje partnerskie wywozu, podmioty i podmioty handlowe mogły lepiej się przygotować, a podmioty i podmioty handlowe w pełni wypracować niezbędne systemy zasad należytej staranności obejmujące wszystkie odnośne towary i produkty, jak określono w rozporządzeniu (UE) 2023/1115. Przedłużony harmonogram umożliwi również dalszą współpracę z państwami trzecimi, w stosownych przypadkach, z których kilka wyraziło obawy dotyczące zbyt krótkiego czasu na wdrożenie.

•Spójność z przepisami obowiązującymi w tej dziedzinie polityki

W komunikacie „Zintensyfikowanie działań UE na rzecz ochrony i odtwarzania światowych lasów” 2 z 2019 r. Komisja zobowiązała się do „ocen[y] dodatkowych środków regulacyjnych i nieregulacyjnych po stronie popytu służących zapewnieniu równych szans i wspólnego rozumienia łańcuchów dostaw niepowodujących wylesiania, na potrzeby zwiększenia przejrzystości łańcucha dostaw i zminimalizowania ryzyka wylesiania i degradacji lasów związanego z przywozem towarów w UE”. Zobowiązanie to potwierdzono następnie w komunikacie dotyczącym Europejskiego Zielonego Ładu 3 , jak również w komunikatach dotyczących unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 4 oraz strategii „Od pola do stołu” 5 , przy czym w tych dwóch ostatnich dokumentach zapowiedziano przedstawienie odpowiedniego wniosku ustawodawczego w 2021 r. Przyjęcie rozporządzenia (UE) 2023/1115 stanowiło integralną część ogólnych celów Europejskiego Zielonego Ładu i wszystkich inicjatyw opracowanych na jego podstawie oraz było z nimi spójne.

Niniejszy wniosek nie zmienia żadnych przepisów prawa materialnego rozporządzenia (UE) 2023/1115, lecz jedynie przyznaje dodatkowy czas potrzebny podmiotom, podmiotom handlowym i właściwym organom na przygotowanie się do wypełnienia obowiązków przewidzianych w tym rozporządzeniu. Wszystkie elementy niezbędne do wdrożenia rozporządzenia są wprawdzie gotowe z technicznego punktu widzenia, ale wniosek odpowiada na obawy wyrażone w UE i przez partnerów międzynarodowych, zapewniając podmiotom i podmiotom handlowym dodatkowy czas na dokonanie niezbędnych dostosowań, aby ograniczyć negatywny wpływ na przedsiębiorstwa przestrzegające celów rozporządzenia.

2.PODSTAWA PRAWNA, POMOCNICZOŚĆ I PROPORCJONALNOŚĆ

•Podstawa prawna

Kompetencje UE w zakresie podejmowania działań w obszarze wylesiania i degradacji lasów wynikają z artykułów Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) dotyczących ochrony środowiska. Zgodnie z art. 191 ust. 1 TFUE jako cele polityki Unii w dziedzinie środowiska wyznaczono „zachowanie, ochron[ę] i popraw[ę] jakości środowiska naturalnego, ochron[ę] zdrowia ludzkiego, ostrożne i racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych, promowanie środków zmierzających do rozwiązywania regionalnych lub światowych problemów środowiska naturalnego, w szczególności zwalczanie zmian klimatu”. Aby osiągnąć cele, o których mowa w art. 191 TFUE, należy wykorzystać art. 192 ust. 1 TFUE jako podstawę prawną wniosku.

•Pomocniczość (w przypadku kompetencji niewyłącznych)

Niniejsza inicjatywa jest zgodna z zasadą pomocniczości. Biorąc pod uwagę potrzebę zmiany rozporządzenia (UE) 2023/1115 poprzez odroczenie jego stosowania, państwa członkowskie nie mogą same osiągnąć celów niniejszej inicjatywy.

•Proporcjonalność

Wniosek jest spójny z zasadą proporcjonalności, tj. nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów Traktatów, a w szczególności sprawnego funkcjonowania jednolitego rynku. Podobnie jak w przypadku kontroli zgodności z zasadą pomocniczości państwa członkowskie nie mają możliwości rozwiązania problemów bez wniosku dotyczącego zmiany daty rozpoczęcia stosowania rozporządzenia (UE) 2023/1115 i powiązanych dat.

•Wybór instrumentu

3.WYNIKI OCEN EX POST, KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI I OCEN SKUTKÓW

•Konsultacje z zainteresowanymi stronami

Komisja prowadziła intensywny dialog z kilkoma państwami członkowskimi, państwami trzecimi, a także podmiotami i podmiotami handlowymi, które wnioskowały o więcej czasu na przygotowanie się do stosowania tego rozporządzenia ze względu na stojące przed nimi wyzwania, m.in. opracowanie systemów zasad należytej staranności obejmujących odnośne towary i produkty.

•Ocena skutków

Przeprowadzono ocenę skutków wniosku 6 , który doprowadził do przyjęcia rozporządzenia (UE) 2023/1115. Niniejszy wniosek zmienia jedynie datę rozpoczęcia stosowania rozporządzenia (UE) 2023/1115 i powiązane daty.

•Sprawność regulacyjna i uproszczenie

4.WPŁYW NA BUDŻET

5.ELEMENTY FAKULTATYWNE

•Plany wdrożenia i monitorowanie, ocena i sprawozdania

Niniejszy wniosek zmienia datę rozpoczęcia stosowania rozporządzenia (UE) 2023/1115 i powiązane daty. Nie zmienia on istoty przepisów, dlatego ocena wdrożenia pozostaje taka sama jak w przypadku wniosku, który doprowadził do przyjęcia rozporządzenia (UE) 2023/1115.

•Szczegółowe objaśnienia poszczególnych przepisów wniosku

Niniejszy wniosek dotyczy daty rozpoczęcia stosowania rozporządzenia (UE) 2023/1115 i dat w innych powiązanych ze sobą przepisach, w szczególności uprawnieniu Komisji do klasyfikacji krajów lub ich części jako stwarzających niskie lub wysokie ryzyko, uchyleniu rozporządzenia (UE) nr 995/2010, przepisach przejściowych i przepisach dotyczących odroczenia stosowania rozporządzenia (UE) 2023/1115 w odniesieniu do mikroprzedsiębiorstw lub małych przedsiębiorstw. Oznacza to, że przepisy wymienione w art. 38 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2023/1115 przewidujące istotne obowiązki będą stosowane od 30 grudnia 2025 r., a nie od 30 grudnia 2024 r. Pozostałe powiązane daty zostaną odpowiednio dostosowane, aby odroczyć stosowanie odpowiednich przepisów o 12 miesięcy. Aby jednak przekazać podmiotom i podmiotom handlowym informacje na temat ryzyka przypisanego odpowiednim krajom produkcji z dużym wyprzedzeniem, zanim przepisy dotyczące ich obowiązków w zakresie należytej staranności zaczną być stosowane, termin, w którym Komisja ma zaklasyfikować kraje lub ich części jako stwarzające niskie lub wysokie ryzyko, należy odroczyć jedynie o sześć miesięcy.

Powodem niniejszego wniosku jest dodatkowy czas potrzebny państwom trzecim, państwom członkowskim, a także podmiotom i podmiotom handlowym na lepsze przygotowanie się, tak aby mogły sprawnie zacząć stosować te ważne przepisy zwalczające wylesianie.

2024/0249 (COD)

Wniosek

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

zmieniające rozporządzenie (UE) 2023/1115 w odniesieniu do przepisów dotyczących daty rozpoczęcia stosowania

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 192 ust. 1,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 7 ,

uwzględniając opinię Komitetu Regionów 8 ,

stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)Rozporządzenie (UE) 2023/1115 9 przyjęto, aby ograniczyć wylesianie i degradację lasów. Ustanowiono w nim przepisy dotyczące wprowadzania do obrotu i udostępniania na rynku unijnym, a także wywozu z Unii odnośnych produktów wymienionych w załączniku I do tego rozporządzenia, które zawierają odnośne towary, a mianowicie bydło, kakao, kawę, palmę olejową, kauczuk, soję i drewno, były nimi karmione lub zostały wyprodukowane przy ich użyciu. Rozporządzenie to ma przede wszystkim zapewnić, aby te towary i odnośne produkty wprowadzano do obrotu i udostępniano na rynku unijnym lub wywożono je z Unii, tylko w przypadku gdy nie powodują one wylesiania, wyprodukowano je zgodnie z właściwymi przepisami państwa produkcji i ujęto je w oświadczeniu o należytej staranności. Większość przepisów tego rozporządzenia ma być stosowana od 30 grudnia 2024 r. 

(2)Aby zapewnić osiągnięcie celów rozporządzenia (UE) 2023/1115, podmioty i podmioty handlowe udostępniające na rynku lub wywożące z niego odnośne produkty mają zgodnie z art. 8 tego rozporządzenia obowiązek zachowania należytej staranności, aby udowodnić, że odnośne produkty spełniają wymogi tego rozporządzenia. Podmioty są odpowiedzialne za przeprowadzanie szczegółowego badania i analizy swojej działalności gospodarczej, a więc muszą przede wszystkim gromadzić dane istotne z punktu widzenia rozporządzenia (UE) 2023/1115 oraz odpowiednie dokumenty potwierdzające od każdego poszczególnego dostawcy.

(3)Komisja, współpracując z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami, podjęła istotne kroki, aby ułatwić stosowanie rozporządzenia (UE) 2023/1115. Na szczególną uwagę zasługują wytyczne dla podmiotów, podmiotów handlowych i właściwych organów dotyczące rozporządzenia (UE) 2023/1115 w sprawie produktów niepowodujących wylesiania, które zawierają wskazówki dotyczące głównych obowiązków określonych w rozporządzeniu (UE) 2023/1115 oraz wyjaśniają m.in. interpretację definicji użytkowania rolniczego, w szczególności w odniesieniu do przekształcania lasu w grunty, których celem nie jest użytkowanie rolnicze, jak wnioskowały Parlament Europejski i Rada.

(4)W komunikacie w sprawie strategicznych ram współpracy międzynarodowej przewidziano ponadto kompleksową strukturę współpracy z państwami trzecimi w celu ułatwienia wdrażania rozporządzenia (UE) 2023/115. Przedstawiono w nim również ogólne zasady, które Komisja zamierza stosować przy klasyfikacji krajów (lub ich części) jako krajów o niskim lub wysokim ryzyku zgodnie z art. 29 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2023/1115.

(5)Rozporządzenie wykonawcze z dnia [xx 2024] r. w sprawie funkcjonowania systemu informacyjnego na podstawie rozporządzenia (UE) 2023/1115 przewiduje system informacyjny i dostęp do niego dla podmiotów i podmiotów handlowych oraz, w stosownych przypadkach, ich upoważnionych przedstawicieli, właściwych organów i organów celnych, aby mogły one wypełniać nałożone na nie odpowiednie obowiązki określone w rozporządzeniu. Podmioty i podmioty handlowe będą zatem mogły rejestrować i składać oświadczenia o należytej staranności jeszcze przed rozpoczęciem stosowania rozporządzenia (UE) 2023/1115.

(6)Komisja uważa, że datę rozpoczęcia stosowania przepisów rozporządzenia (UE) 2023/1115 wymienionych w art. 38 ust. 2 tego rozporządzenia i określających obowiązki podmiotów, podmiotów handlowych i właściwych organów należy odroczyć o 12 miesięcy. Jest to obiektywnie konieczne, aby państwa trzecie, państwa członkowskie oraz podmioty i podmioty handlowe były w pełni przygotowane, w tym aby podmioty i podmioty handlowe mogły opracować niezbędne systemy zasad należytej staranności obejmujące wszystkie odnośne towary i produkty, aby być w stanie należycie wypełniać swoje obowiązki.

(7)W związku z odroczeniem o 12 miesięcy daty rozpoczęcia stosowania rozporządzenia (UE) 2023/1115, określonej w art. 38 ust. 2, należy również odpowiednio dostosować daty w pozostałych powiązanych ze sobą przepisach, w szczególności w zakresie uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010, oraz w przepisach przejściowych i przepisach dotyczących odroczenia stosowania rozporządzenia (UE) 2023/1115 w odniesieniu do mikroprzedsiębiorstw lub małych przedsiębiorstw.

(8)Aby jednak przekazać podmiotom i podmiotom handlowym informacje na temat ryzyka przypisanego odpowiednim krajom produkcji z dużym wyprzedzeniem, zanim przepisy dotyczące ich obowiązków w zakresie należytej staranności zaczną być stosowane, termin, w którym Komisja ma zaklasyfikować kraje lub ich części jako stwarzające niskie lub wysokie ryzyko, należy odroczyć jedynie o sześć miesięcy.

(9)Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenie (UE) 2023/1115,

PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

Zmiany do rozporządzenia (UE) 2023/1115

W rozporządzeniu (UE) 2023/1115 wprowadza się następujące zmiany:

1) art. 29 ust. 2 zdanie trzecie otrzymuje brzmienie:

„Wykaz państw lub ich części o niskim lub wysokim ryzyku jest publikowany w drodze aktów wykonawczych przyjmowanych zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 36 ust. 2, nie później niż dnia 30 czerwca 2025 r.”;

2)art. 37 otrzymuje brzmienie:

„Artykuł 37

Uchylenie

1. Rozporządzenie (UE) nr 995/2010 traci moc ze skutkiem od dnia 30 grudnia 2025 r.

2. Rozporządzenie (UE) nr 995/2010 ma jednak nadal zastosowanie do dnia 31 grudnia 2028 r. do drewna i produktów z drewna określonych w art. 2 lit. a) rozporządzenia (UE) nr 995/2010, które wyprodukowano przed dniem 29 czerwca 2023 r. i wprowadzono do obrotu od dnia 30 grudnia 2025 r.

3. W drodze odstępstwa od art. 1 ust. 2 niniejszego rozporządzenia drewno i produkty z drewna określone w art. 2 lit. a) rozporządzenia (UE) nr 995/2010, które wyprodukowano przed dniem 29 czerwca 2023 r. i wprowadzono do obrotu od dnia 31 grudnia 2028 r., są zgodne z art. 3 niniejszego rozporządzenia.”;

3)art. 38 ust. 2 i 3 otrzymują brzmienie:

„2. Z zastrzeżeniem ust. 3 niniejszego artykułu, art. 3–13, art. 16–24 oraz art. 26, 31 i 32 stosuje się od dnia 30 grudnia 2025 r.

3. Z wyjątkiem produktów objętych załącznikiem do rozporządzenia (UE) nr 995/2010, w odniesieniu do podmiotów, które do dnia 31 grudnia 2020 r. były utworzone jako mikroprzedsiębiorstwa lub małe przedsiębiorstwa na podstawie, odpowiednio, art. 3 ust. 1 lub 2 dyrektywy 2013/34/UE, artykuły, o których mowa w ust. 2 niniejszego artykułu, stosuje się od dnia 30 czerwca 2026 r.”.

Artykuł 2

Wejście w życie

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie trzeciego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.

Sporządzono w Brukseli dnia r.

(1)    Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010 ( Dz.U. L 150 z 9.6.2023, s. 206 ).

(2)    Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Zintensyfikowanie działań UE na rzecz ochrony i odtwarzania światowych lasów” (COM(2019) 352 final).

(3)    Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Europejski Zielony Ład” (COM(2019) 640 final).

(4)    Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 »Przywracanie przyrody do naszego życia«” (COM(2020) 380 final).

(5)    Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Strategia »od pola do stołu« na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego (COM(2020) 381 final).

(6)    DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI. OCENA SKUTKÓW dotycząca zminimalizowania ryzyka wylesiania i degradacji lasów związanego z produktami wprowadzanymi do obrotu na rynku unijnym, towarzysząca dokumentowi: „Wniosek dotyczący ROZPORZĄDZENIA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010”. EUR-Lex - 52021SC0326 - PL - EUR-Lex (europa.eu) .

(7)    Dz.U. C z , s. .

(8)    Dz.U. C z , s. .

(9)    Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010 ( Dz.U. L 150 z 9.6.2023, s. 206 ).