Redelijke aanpassingen
Op grond van de EU-regels moet u als werkgever redelijke aanpassingen treffen voor werknemers met een handicap. De aanpassingen en de kosten daarvan moeten wel realistisch zijn en mogen geen onevenredige belasting voor uw bedrijf vormen.
Wat als evenredig wordt beschouwd, hangt af van de omvang en het aanpassingsvermogen van uw bedrijf, de financiële en andere kosten (bv. werkuren, gevolgen voor de productiviteit of verstoringen) en overheidsfinanciering of andere steun in uw land. Veel aanpassingen kunnen kosteloos worden uitgevoerd.
Wat zijn redelijke aanpassingen?
Een redelijke aanpassing is elke verandering in het takenpakket of de werkomgeving die nodig is om iemand met een handicap in staat te stellen te solliciteren, een functie uit te oefenen en er beter in te worden, en een opleiding te volgen.
Elke werknemer met een handicap heeft recht op redelijke aanpassingen. Dit recht betreft alle werkgerelateerde activiteiten die onder EU-wetgeving vallen, vanaf de sollicitatieprocedure tot en met de beëindiging van het dienstverband. Het omvat ook de arbeidsvoorwaarden en secundaire arbeidsvoorwaarden.
Voorbeeld
Carlos, een getalenteerde softwareontwikkelaar, kreeg te maken met een vervelende diagnose waardoor hij niet meer op dezelfde manier als voorheen kon werken. Zijn manager heeft zijn functie aangepast zodat hij flexibele uren en van thuis uit kon werken. Het bedrijf heeft ook ergonomische apparatuur verstrekt en zijn taken afgestemd op zijn sterkten. Dankzij deze redelijke aanpassingen bleef Carlos gedijen, waardoor hij een waardevolle bijdrage kon leveren aan het team.
Soorten redelijke aanpassingen
Hulptechnologie
Hulptechnologie kan werknemers met een handicap in staat stellen hun taken efficiënt en onafhankelijk uit te voeren. Zij helpt fysieke, zintuiglijke of cognitieve beperkingen te overwinnen.
Voorbeelden:
- Schermlezers voor werknemers met een visuele handicap.
- Software voor spraak naar tekst voor personen met mobiliteitsbeperkingen wat hun handen betreft.
- Hoorapparaten of ondersteunende luisterapparatuur voor werknemers met gehoorstoornissen.
- Ergonomische toetsenborden en muizen voor personen met een repetitief overbelastingsletsel.
Voorbeeld
Een groot Duits zorgbedrijf met 3 400 werknemers en meerdere aangesloten ziekenhuizen zorgde voor redelijke aanpassingen voor een verpleegkundige met een gehoorstoornis. Zij hebben apparatuur voor versterkte signalering geïnstalleerd, waaronder visuele waarschuwingen op het verpleegstation en in de gangen, en een radiosignaleringssysteem voor infusiepompen. Daarnaast installeerden zij een nieuwe draadloze telefoon met volumeregeling, trillingen, knipperlichtindicatoren en Bluetooth-connectiviteit om een verbinding met haar hoorapparaten te maken. Dankzij deze maatregelen kon de verpleegkundige ondanks haar gehoorstoornis haar taken doeltreffend uitvoeren op een afdeling pediatrische oncologie.
Persoonlijke assistentie
Dankzij persoonlijke assistentie kunnen werknemers met een handicap taken die zij mogelijk moeilijk vinden doeltreffend uitvoeren.
Voorbeelden:
- Een tolk gebarentaal voor een dove werknemer tijdens vergaderingen.
- Een coach op de werkplek voor personen met een cognitieve handicap om te helpen bij opleidings- en takenbeheer.
Voorbeeld
In Portugal heeft een multinationaal energiebedrijf een autistische ICT-ingenieur in dienst genomen en doordachte aanpassingen uitgevoerd. Tijdens de integratiefase kozen zij een geschikt werkgebied en team uit en hielden zij bewustmakingsbijeenkomsten met managers en medewerkers. Zij verstrekten de werknemer ook een koptelefoon met noise cancelling om eventuele abrupte of luide geluiden die storend zouden kunnen zijn, tot een minimum te beperken. Dankzij deze aanpak kon de ingenieur een zinvolle bijdrage leveren terwijl zijn unieke zwakke en sterke punten in acht werden genomen. Het bedrijf kreeg er een vaardige werknemer bij, gaf blijk van maatschappelijk verantwoord ondernemen en bevorderde een inclusievere werkomgeving met minimale aanpassingskosten.
Aanpassing van de werkomgeving
De aanpassing van de fysieke werkomgeving kan barrières wegnemen en een inclusieve omgeving creëren die tegemoetkomt aan de behoeften van werknemers met een handicap.
Voorbeelden:
- Het verlagen van bureaus of het verstrekken van bureaus met verstelbare hoogte voor werknemers die een rolstoel gebruiken.
- Het verbreden van deuropeningen om het gebruik van mobiliteitsmiddelen mogelijk te maken.
- Het installeren van hellingbanen of liften voor werknemers die geen trappen kunnen gebruiken.
- Ervoor zorgen dat gemeenschappelijke ruimten, zoals keukens en toiletten, toegankelijk zijn
Voorbeeld
In België heeft een rechtbank aanpassingen uitgevoerd voor een rechter met een quadriplegie als gevolg van een ski-ongeval door bij hem thuis een aangepaste werkplek in te richten. Hierdoor kon hij enkele dagen per week telewerken. Bijkomende aanpassingen waren onder meer flexibele werktijden en financiële ondersteuning voor aanpassingen aan de werkomgeving. Dankzij deze maatregelen kon de rechter zijn taken hervatten en effectief bijdragen op voet van gelijkheid met zijn collega’s. Deze aanpak in de Belgische overheidssector stelde een ervaren rechter in staat om aan het werk te blijven, toonde blijk van inzet voor inclusie en diversiteit en schiep een precedent voor redelijke aanpassingen in de overheidssector, met matige aanpassingskosten.
Flexibele werktijden
Flexibele werktijden kunnen werknemers helpen bij het beheer van hun gezondheidsproblemen, behandelingsschema’s of energieniveaus, waardoor de productiviteit en de tevredenheid op het werk behouden blijven.
Voorbeelden:
- Flexibele begin- en eindtijden toelaten voor werknemers die mogelijk medische afspraken moeten maken of die vanwege hun gezondheidstoestand wisselende energieniveaus hebben.
- Gecomprimeerde werkweken aanbieden (bv. vier dagen van 10 uur) om het aantal pendeldagen te verminderen.
- De mogelijkheid bieden om deeltijds te werken of een baan te delen voor werknemers die niet voltijds kunnen werken.
Voorbeeld
In Kroatië stelde een groot telecommunicatiebedrijf een werkneemster tewerk die moeder was van een kind met een meervoudige handicap en voor haar kind opkwam. Het bedrijf stond flexibele werktijden toe en creëerde zo een ondersteunende teamomgeving, waarbij collegialiteit werd bevorderd om haar professionele en persoonlijke verantwoordelijkheden in evenwicht te brengen. Hierdoor kon zij kwaliteitsvol werk blijven verrichten terwijl zij voor haar kind zorgde. Zo behield het bedrijf een hooggekwalificeerde IT-professional met twintig jaar ervaring, waardoor zijn reputatie op het gebied van inclusiviteit werd versterkt en het erkenning kreeg als een van de werkgevers van het jaar voor personen met een handicap. De kosten waren minimaal tot matig, met name wat betreft inspanningen van het management om een flexibele en ondersteunende omgeving in stand te houden.
Flexibele werkregelingen
Een aanpassing van de manier waarop taken worden toegewezen of uitgevoerd, kan werknemers met een handicap helpen doeltreffender te werken doordat hun taken worden afgestemd op hun capaciteiten.
Voorbeelden:
- Het takenpakket wijzigen om marginale taken die een werknemer met een handicap niet kan uitvoeren, te herverdelen onder andere teamleden.
- Werken op afstand of telewerk mogelijk maken voor werknemers die vanwege sensorische gevoeligheden moeite hebben met pendelen of een beheerste omgeving nodig hebben.
- De verantwoordelijkheden van een functie aanpassen om de nadruk te leggen op sterke punten en capaciteiten in plaats van beperkingen, zoals een visueel gehandicapte werknemer hoofdzakelijk auditieve taken toewijzen.
Voorbeeld
In Litouwen heeft een hotel in Vilnius een strategie uitgevoerd waarbij het takenpakket op maat werd gesneden om personen met verschillende handicaps die mogelijk moeite hebben met traditionele hotelfuncties tewerk te stellen. Deze aanpak hield in dat het takenpakket op basis van individuele beoordelingen werd aangepast om de unieke vaardigheden van werknemers met een handicap te accentueren. Deze strategie heeft hun productiviteit en de tevredenheid op het werk gemaximaliseerd en diversiteit en inclusie op de werkplek bevorderd. Door gebruik te maken van de unieke vaardigheden van deze werknemers heeft het hotel op doeltreffende wijze gespecialiseerde functies ingevuld, de diversiteit op de werkplek vergroot en blijk getoond van sociale verantwoordelijkheid. De initiële kosten van individuele beoordelingen en het op maat snijden van het takenpakket waren minimaal tot matig en werden gecompenseerd door de voordelen van functies die op doeltreffender wijze werden ingevuld.
Zie ook
Redelijke aanpassingen in de praktijk – gids voor veelbelovende praktijken
Bekijk ook de overige informatie en nationale websites over gelijke kansen op het werk.
Nationale informatie vindt u hieronder.