Do chumhdach árachais sláinte

Má tá tú ag obair i dtír amháin den Aontas (nó san Eilvéis, san Iorua, san Íoslainn, i Lichtinstéin nó sa Ríocht Aontaithe) agus má tá cónaí ort i dtír eile, tá tú i dteideal cóir leighis a fháil sa dá thír faoi na coinníollacha céanna atá ag daoine atá faoi árachas sna tíortha sin.

Bí cinnte go gcláraíonn tú sa tír ina bhfuil tú ag obair agus faigh foirm S1 (‘foirm E106’ roimhe seo) ó d’údarás árachais sláinte. Leis an bhfoirm sin beidh an ceart agat cúram sláinte a fháil sa tír ina bhfuil cónaí ort.

Bunaithe ar d’árachas, tá do theaghlach i dteideal cóir leighis a fháil freisin má tá cónaí orthu i dtír den Aontas. Mar sin féin, más comaitéir trasteorann thú, is é sin má tá cónaí ort i dtír amháin den Aontas agus má tá tú ag obair sa Chróit, sa Danmhairg, in Éirinn, san Fhionlainn, san Iorua, san Íoslainn, sa Ríocht Aontaithe nó sa tSualainn, níl do theaghlach i dteideal cóir leighis a fháil sna tíortha sin ach amháin i gcásanna teoranta, mar shampla le haghaidh cóireáil riachtanach le linn a gcuairte.

Aire a thabhairt do pháistí tinne

Mar chomaitéir trasteorann, déan seiceáil le d’údarás árachais sláinte má ghlacann tú am saor ón obair chun aire a thabhairt do do pháiste agus é tinn. Má tá do pháiste faoi árachas in éineacht le do pháirtí atá sa tír ina bhfuil cónaí ortsa, d’fhéadfadh sé nach mbeifeá i dteideal sochar.

Mar oibrí ar postú thar lear ar thréimhse ghearr (níos lú ná 2 bhliain) féadfaidh tú fanacht faoi árachas i do thír dhúchais (an tír ónar postaíodh thú).

Má tá tú ag bogadh go dtí an tír ina bhfuil tú ar postú, bí cinnte go n-iarrfaidh tú foirm S1 (‘foirm E106’ roimhe seo) ó d’institiúid árachais sláinte i do thír féin. Leis an bhfoirm sin, beidh tú féin agus do theaghlach i dteideal cúram sláinte a fháil le linn do thréimhse cónaithe thar lear.

Nuair a thiocfaidh tú sa tír ina mbeidh tú ag obair, tabhair d’fhoirm S1 don institiúid árachais sláinte áitiúil.

Má tá tú ag obair i níos mó ná tír amháin den Aontas, ach más sa tír ina bhfuil cónaí ort a dhéanann tú 25% ar a laghad de do ghníomhaíochtaí gairmiúla (am oibre agus/nó ioncam), de ghnách beidh tú clúdaithe le haghaidh cúram sláinte sa tír ina bhfuil cónaí ort.

Mar sin féin, tá feidhm ag roinnt rialacha speisialta i gcásanna ina bhfuil tú ag obair d’fhostóirí nó ina bhfuil tú féinfhostaithe lasmuigh den tír ina bhfuil cónaí ort. Faigh tuilleadh eolais faoin tslándáil shóisialta thar lear.

Má théann tú chuig tír eile san Aontas chun staidéar, obair thaighde, socrúchán oibre nó gairmoiliúint a dhéanamh, ní mór árachas sláinte cuimsitheach a bheith agat i do thír óstach. D’fhéadfadh sé go mbeadh árachas tionóisce de dhíth ort freisin, ag brath ar an institiúid nó ar an gclár ina mbeidh tú páirteach.

• Mura bhfuil tú fostaithe, d’fhéadfadh an Cárta Eorpach um Árachas Sláinte (EHIC) a bheith ina rogha agat má tá tú incháilithe.
• Má tá tú fostaithe i do thír óstach, áfach, beidh ort clárú le scéim árachais sláinte áitiúil.

  Warning

  D’fhéadfadh roinnt mac léinn PhD a mheas mar oibrithe cónaitheacha agus is féidir a cheangal orthu clárú leis an scéim cúraim sláinte áitiúil, sin nó árachas sláinte príobháideach a fháil.

• Má chuireann d’ollscoil nó d’institiúid taighde tionscnaimh thú chuig ollscoil nó institiúid taighde i dtír eile den Aontas go ceann tréimhse shealadach (níos lú ná 2 bhliain), is faoi do scéim árachais sláinte sa bhaile a fhanfaidh tú fad a bheidh tú ar postú. Sula n-imí tú, ba cheart duit iarratas a dhéanamh ar chárta EHIC, nó, má tá tú ag bogadh chuig an tír ina bhfuil tú ar postú, ar fhoirm S1 (‘foirm E106’ roimhe seo).

Déan seiceáil le do sholáthraí árachais sláinte nó leis an bPointe Teagmhála Náisiúnta i do thír féin an gclúdóidh siad costas do chúraim sláinte thar lear feadh thréimhse iomlán do chuairte. Más amhlaidh a chlúdóidh, féadfaidh sé go mbeidh nósanna imeachta riaracháin níos simplí má tá Cárta Eorpach um Árachas Sláinte (EHIC) bailí agat.

Mar sin féin, ní chumhdóidh roinnt árachóirí sláinte náisiúnta na costais a bhaineann le do chúram sláinte i dtír eile den Aontas ach go ceann tréimhse theoranta. Is mar sin a bhíonn sé go minic do mhic léinn aibí (atá níos sine ná 28 nó 30 bliain d’aois) agus d’oibrithe atá ar oiliúint thar lear. Más amhlaidh an cás duit féin, beidh ort clárú le scéim árachais sláinte áitiúil i do thír óstach nó árachas sláinte príobháideach a fháil.

Cúram sláinte sa tír ina bhfuil cónaí ort

• Má fhaigheann tú pinsean ón tír ina bhfuil cónaí ort, agus má thugann an pinsean seo an ceart duit sochair chúraim sláinte a fháil, beidh tú féin agus do theaghlach clúdaithe faoi chóras árachais sláinte na tíre sin — fiú má tá pinsin á bhfáil agat ó thíortha eile freisin.
• Mura bhfaigheann tú pinsean nó aon ioncam eile ón tír ina bhfuil cónaí ort: gheobhaidh tú féin agus do theaghlach cóir leighis sa tír ina bhfuil cónaí ort, ar choinníoll go mbeifeá i dteideal cóir leighis a fháil sa tír a íocann do phinsean.
  – Ba cheart duit foirm S1 (‘foirm E106’ roimhe seo) a iarraidh ó d’institiúid árachais sláinte sa tír a íocann do phinsean.
  – Nuair a thiocfaidh tú sa tír nua, cláraigh d’fhoirm S1 leis an institiúid árachais sláinte ábhartha. Bunaítear leis an doiciméad sin an ceart atá agat cumhdach iomlán cúraim sláinte a fháil i do thír chónaithe.

Cúram sláinte sa tír ina mbíteá ag obair

I bprionsabal, tá tú féin agus do theaghlach i dteideal cóir leighis a fháil sa tír ina bhfuil cónaí ort, agus sa tír sin amháin. Mar sin féin, má tá an tír a íocann do phinsean ar an liosta seo a leanas, is amhlaidh atá tú féin agus do theaghlach i dteideal cóir leighis a fháil sa tír a íocann do phinsean agus sa tír ina bhfuil cónaí ort anois:

Comaitéirí trasteorann ar scor

Má bhí do i do chomaitéir trasteorann sa post is déanaí a bhí agat agat, is é sin go raibh tú i do chónaí i dtír amháin ach go raibh tú ag comaitéireacht chun na hoibre i dtír eile, agus go ndeachaigh tú ar scor mar gheall ar an tseanaois nó ar easláine, tá feidhm ag an méid seo a leanas:

Leanúint de chóireáil

Is féidir leat leanúint de chóireáil a fháil más sa tír ina raibh tú ag obair a tosaíodh í, fiú tar éis duit dul ar scor.

Baineann sé seo freisin le do chleithiúnaithe más i gceann de na tíortha seo a leanas a tosaíodh an chóireáil dóibh:

Chun leanúint de chóireáil a fháil a tosaíodh sa tír ina raibh tú ag obair, ní mór duit foirm S3 a chur faoi bhráid na n-údarás árachais sláinte sa tír sin.

Cumhdach sa tír ina mbíteá ag obair agus sa tír ina bhfuil cónaí ort

Má d’oibrigh tú mar oibrí trasteorann ar feadh 2 bhliain ar a laghad le linn na 5 bliana roimh dhul ar scor duit, tá tú i dteideal cúram sláinte a fháil sa tír ina bhfuil cónaí ort agus sa tír ina mbíteá ag obair.

Tá tú féin agus do chleithiúnaithe araon i dteideal cúram sláinte sa tír inar oibrigh tú roimhe seo má tá an tír sin agus an tír ina bhfuil cónaí ort anois sa ghrúpa seo araon:

Má thaistealaíonn tú chuig an tír ina mbíteá ag obair chun rochtain a fháil ar chóireáil leighis ansin, agus mura bhfuil na húdaráis sa tír sin freagrach níos mó as do chostais cúraim sláinte, ní mór duit foirm S3 a chur isteach faoina mbráid. Is féidir leat foirm S3 a fháil ón údarás árachais sláinte atá freagrach as do chumhdach árachais sláinte.

Má tá tú ag fáil sochair dhífhostaíochta ó thír amháin den Aontas agus má chinneann tú bogadh go tír eile den Aontas chun post a lorg, ba cheart duit Cárta Eorpach um Árachas Sláinte (EHIC) a fháil duit féin agus do bhaill do theaghlaigh sula n-imí tú thar lear. Mar sin féin, leis an gCárta Eorpach um Árachas Sláinte is ar chóireáil leighis riachtanach (e.g. cóireáil éigeandála) a bheidh rochtain agat féin agus ag do theaghlach, agus ar an méid sin amháin, fad a bheidh tú ag fáil sochair dhífhostaíochta.

Mura bhfuil árachas agat in aon tír den Aontas agus má chinneann tú bogadh go tír eile den Aontas chun post a lorg, cinnfidh na hinstitiúidí slándála sóisialta cé acu córas lena gclúdófar thú agus is dócha go mbeidh ort cumhdach cúraim sláinte a fháil sa tír ina mbogann tú.

Faigh tuilleadh eolais faoi chumhdach slándála sóisialta thar lear.