Jednolity mechanizm nadzorczy

Jednolity mechanizm nadzorczy to system nadzoru nad bankami w Europie. Tworzą go EBC i organy nadzoru z uczestniczących państw członkowskich.

Krajowe organy nadzoru

Główne cele europejskiego nadzoru bankowego:

• bezpieczeństwo i dobry stan europejskiego systemu bankowego
• większa integracja i stabilność finansowa
• spójność nadzoru bankowego.

Europejski nadzór bankowy jest jednym z dwóch filarów instytucjonalnych europejskiej unii bankowej (drugim jest jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji).

Unia bankowa

Dlaczego potrzebny jest europejski nadzór bankowy?

Niedawny kryzys finansowy pokazał, jak szybko i mocno problemy występujące w sektorze finansowym mogą się rozprzestrzenić na kolejne kraje, zwłaszcza w obrębie unii walutowej, i bezpośrednio dotknąć zwykłych ludzi w całej Europie.

Celem europejskiego nadzoru bankowego jest odbudowa zaufania do sektora bankowego w Europie i zwiększenie odporności banków.

Jaką rolę pełni EBC?

EBC jako niezależna instytucja unijna kieruje nadzorem bankowym z perspektywy całej Unii, czyli:

• ustala wspólne zasady prowadzenia bieżącego nadzoru
• wdraża jednolite działania nadzorcze i środki naprawcze
• zapewnia spójne stosowanie przepisów i zasad nadzoru.

EBC we współpracy z krajowymi organami nadzoru odpowiada za skuteczne i spójne działanie europejskiego nadzoru bankowego.

Co wchodzi w zakres nadzoru bankowego?

Do kompetencji EBC należą:

• przeprowadzanie przeglądów nadzorczych, kontroli na miejscu i dochodzeń
• udzielanie i cofanie zezwoleń na prowadzenie działalności bankowej
• ocena transakcji zakupu i sprzedaży znacznych pakietów akcji banków
• zapewnianie przestrzegania unijnych wymogów ostrożnościowych
• zaostrzanie wymogów kapitałowych (buforów) w celu przeciwdziałania zagrożeniom finansowym.

Cykl nadzoru

Jakie podmioty są objęte nadzorem?

Nadzór bezpośredni

Bezpośredniemu nadzorowi EBC podlega 114 banków istotnych z krajów objętych europejskim nadzorem bankowym. Na te banki przypada niemal 82% aktywów bankowych w uczestniczących krajach.

Przy rozstrzyganiu, czy dany bank jest istotny, bierze się pod uwagę kilka kryteriów.

Kryteria istotności

Bieżące zadania związane z nadzorem nad bankami istotnymi wykonywane są przez wspólne zespoły nadzorcze. Dla każdego banku istotnego powołano po jednym zespole, w skład którego wchodzą pracownicy EBC i krajowych organów nadzoru.

Wspólne zespoły nadzorcze

Nadzór pośredni

Banki niespełniające kryteriów istotności należą do kategorii instytucji mniej istotnych. Za nadzór nad nimi odpowiadają – tak jak dotychczas – krajowe organy nadzoru, współpracujące ściśle z EBC.

W każdej chwili EBC może jednak postanowić o objęciu dowolnego z tych banków nadzorem bezpośrednim, aby zapewnić spójne stosowanie wysokich standardów nadzoru.

Które kraje uczestniczą w europejskim nadzorze bankowym?

Wszystkie kraje strefy euro automatycznie zostają objęte europejskim systemem nadzoru bankowego.

Krajowe organy nadzoru z państw uczestniczących

Mogą w nim uczestniczyć także państwa UE, które nie wprowadziły jeszcze euro. W tym celu ich organy nadzoru muszą nawiązać tzw. bliską współpracę z EBC. W październiku 2020 nawiązała ją Bułgaria i tym samym przystąpiła do europejskiego nadzoru bankowego.

Decyzja EBC w sprawie bliskiej współpracy

Współpraca z krajami nieuczestniczącymi

EBC może zawierać z właściwymi organami nadzoru z państw UE nieuczestniczących w europejskim nadzorze bankowym protokoły ustaleń określające zasady współpracy w zakresie nadzoru.