ZALECENIE w sprawie decyzji Rady w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, konwencji Narodów Zjednoczonych dotyczącej przejrzystości w umownych postępowaniach arbitrażowych między inwestorem a państwem

PROJEKT REZOLUCJI USTAWODAWCZEJ PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie decyzji Rady w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, konwencji Narodów Zjednoczonych dotyczącej przejrzystości w umownych postępowaniach arbitrażowych między inwestorem a państwem

(07011/2024 – C10‑0080/2024 – 2015/0012(NLE))

(Zgoda)

Parlament Europejski,

– uwzględniając projekt decyzji Rady (07011/2024),

– uwzględniając konwencję Narodów Zjednoczonych dotyczącą przejrzystości w umownych postępowaniach arbitrażowych między inwestorem a państwem (07012/2024),

– uwzględniając wniosek o wyrażenie zgody przedstawiony przez Radę na mocy art. 207 ust. 4 akapit pierwszy i art. 218 ust. 6 akapit drugi lit. a) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (C10‑0080/2024),

– uwzględniając art. 107 ust. 1 i 4 oraz art. 117 ust. 7 Regulaminu,

– uwzględniając zalecenie Komisji Handlu Międzynarodowego (A10-0021/2024),

1. wyraża zgodę na zawarcie umowy;

2. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji, jak również rządom i parlamentom państw członkowskich oraz sekretariatowi UNCITRAL.

UZASADNIENIE

Konwencja z Mauritiusu, czyli konwencja Narodów Zjednoczonych dotycząca przejrzystości rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem, stanowi krok w kierunku zwiększenia publicznego dostępu do dokumentów i przesłuchań, a także włączenia społeczeństwa obywatelskiego do sporów wniesionych przez inwestorów przeciwko państwom na mocy umów inwestycyjnych. 

Parlament od dawna domagał się ratyfikacji tej konwencji przez UE, w tym w swojej rezolucji z 2022 r. w sprawie przyszłości polityki UE dotyczącej inwestycji międzynarodowych. Zgodnie z regulaminem arbitrażowym, który powszechnie reguluje postępowania w sprawie rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem, spory mogą pozostać ukryte przed opinią publiczną od momentu ich wszczęcia do czasu ich zakończenia. Jedna ze stron może domagać się zachowania tajemnicy, mimo że sprawy mogą dotyczyć demokratycznie przyjętych środków i prowadzić do miliardowych odszkodowań. Zapewnienie pełnej przejrzystości powinno być minimalnym wymogiem.

Konwencja z Mauritiusu ułatwia stosowanie zasad przejrzystości Komisji Narodów Zjednoczonych ds. Międzynarodowego Prawa Handlowego (UNCITRAL) do umów inwestycyjnych zawartych przed 1 kwietnia 2014 r. Zgodnie z tymi zasadami wszystkie dokumenty, w tym orzeczenia sądu i wystąpienia stron, muszą być podawane do wiadomości publicznej, rozprawy mają być jawne, a zainteresowane strony – np. organizacje społeczeństwa obywatelskiego – mogą przedstawiać trybunałowi swoje uwagi. Wszystkie unijne umowy podpisane po 2014 r. zawierają już podobne wymogi w zakresie przejrzystości. 

Konwencja ma zastosowanie z mocą wsteczną do umów inwestycyjnych podpisanych przed wprowadzeniem zasad przejrzystości UNCITRAL. Umawiające się strony, które ratyfikują konwencję, mogą stosować nowe zasady w sporach na mocy starych umów, bez konieczności ich indywidulanej renegocjacji.

W zakres konwencji wchodzi ok. 1200 umów obejmujących państwa członkowskie UE. Traktat karty energetycznej (TKE) jest jedynym traktatem rozpatrywanym na szczeblu UE.

Ratyfikacja konwencji jest pierwszym krokiem w kierunku szerszej reformy rozstrzygania sporów inwestycyjnych w ramach Komisji Narodów Zjednoczonych ds. Międzynarodowego Prawa Handlowego, której celem jest utworzenie wielostronnego trybunału inwestycyjnego. Należy powielić zastosowaną metodę, na przykład w ramach prac Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju na rzecz dostosowania umów inwestycyjnych do celów klimatycznych określonych w porozumieniu paryskim.