RAPPORT dwar ŻEE-Svizzera: Ostakli fir-rigward tal-implimentazzjoni sħiħa tas-suq intern

dwar ŻEE-Svizzera: Ostakli fir-rigward tal-implimentazzjoni sħiħa tas-suq intern

(2009/2176(INI))

Il-Parlament Ewropew,

–   wara li kkunsidra l-Ftehim tal-Kummerċ Ħieles tat-22 ta' Lulju 1972 bejn il-Komunità Ekonomika Ewropea u l-Konfederazzjoni Svizzera,

–   wara li kkunsidra l-Ftehim tal-21 ta' Ġunju 1999 bejn il-Komunità Ewropea u l-Istati Membri tagħha minn naħa, u l-Konfederazzjoni Svizzera min-naħa l-oħra, dwar il-moviment ħieles tal-persuni, u b'mod partikolari l-Anness I tiegħu dwar il-moviment ħieles tal-persuni u l-Anness III dwar ir-rikonoxximent tal-kwalifiki professjonali,

–   wara li kkunsidra l-Ftehim tal-25 ta' Ġunju 2009 bejn il-Komunità Ewropea u l-Konfederazzjoni Svizzera dwar is-simplifikazzjoni tal-ispezzjonijiet u l-formalitajiet fir-rigward tal-ġarr ta' merkanzija u dwar il-miżuri għas-sigurtà tad-dwana,

–   wara li kkunsidra l-Ftehim tal-21 ta' Ġunju 1999 bejn il-Komunità Ewropea u l-Konfederazzjoni Svizzera dwar ir-rikonoxximent reċiproku fir-rigward tal-valutazzjoni tal-konformità,

–   wara li kkunsidra l-Ftehim tal-21 ta' Ġunju 1999 bejn il-Komunità Ewropea u l-Konfederazzjoni Svizzera dwar ċerti aspetti tal-akkwisti tal-gvern,

–   wara li kkunsidra l-Protokoll tas-27 ta' Mejju 2008 għall-Ftehim bejn il-Komunità Ewropea u l-Istati Membri tagħha fuq naħa, u l-Konfederazzjoni Svizzera fuq in-naħa l-oħra, dwar il-moviment ħieles tal-persuni fir-rigward tal-parteċipazzjoni, bħala Partijiet Kontraenti, tar-Repubblika tal-Bulgarija u r-Repubblika tar-Rumanija skont l-adeżjoni tagħhom mal-Unjoni Ewropea,

–   wara li kkunsidra l-Protokoll tas-26 ta' Ottubru 2004 għall-Ftehim bejn il-Komunità Ewropea u l-Istati Membri tagħha fuq naħa, u l-Konfederazzjoni Svizzera fuq in-naħa l-oħra, dwar il-moviment ħieles tal-persuni fir-rigward tal-parteċipazzjoni, bħala Partijiet Kontraenti, tar-Repubblika Ċeka, ir-Repubblika tal-Estonja, ir-Repubblika ta' Ċipru, ir-Repubblika tal-Latvja, ir-Repubblika tal-Litwanja, ir-Repubblika tal-Ungerija, ir-Repubblika ta' Malta, ir-Repubblika tal-Polonja, ir-Repubblika tas-Slovenja u r-Repubblika Slovakka skont l-adeżjoni tagħhom mal-Unjoni Ewropea,

–   wara li kkunsidra l-Ftehim dwar iż-Żona Ekonomika Ewropea,

–   wara li kkunsidra d-Direttiva 2006/123/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-12 ta' Diċembru 2006 dwar is-servizzi fis-suq intern (id-"Direttiva tas-Servizzi")[1],

–   wara li kkunsidra d-Direttiva 2005/36/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-7 ta' Settembru 2005 dwar ir-Rikonoxximent ta' Kwalifiki Professjonali[2],

–   wara li kkunsidra r-Riżoluzzjoni tal-Kumitat Parlamentari Konġunt taż-Żona Ekonomika Ewropea adottata fit-33 laqgħa tal-Kumitat Parlamentari Konġunt taż-ŻEE,

–   wara li kkunsidra r-Rapport tal-Kumitat Parlamentari Konġunt taż-Żona Ekonomika Ewropea dwar ir-Rapport Annwali dwar il-Funzjonament tal-Ftehim taż-ŻEE fl-2008,

– wara li kkunsidra r-Rapport tal-Politika Barranija Svizzera tat-2 ta' Settembru 2009,

– wara li kkunsidra l-25 Tabella ta' Valutazzjoni tas-Suq Intern tal-Istati EFTA taż-ŻEE,

– wara li kkunsidra t-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea u b'mod partikolari l-Artikolu 217 li jagħti d-dritt lill-Unjoni li tikkonkludi ftehimiet internazzjonali,

–   wara li kkunsidra l-Artikolu 48 tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

‑    wara li kkunsidra r-rapport tal-Kumitat għas-Suq Intern u l-Ħarsien tal-Konsumatur (A7-0216/2010),

A. billi l-erba' Stati Membri tal-Assoċjazzjoni Ewropea tal-Kummerċ Ħieles (EFTA) (l-Islanda, l-Lichtenstein, in-Norveġja u l-Isvizzera) huma sħab kummerċjali ewlenin tal-Unjoni Ewropea (UE), filwaqt li l-Isvizzera u n-Norveġja huma rispettivament ir-raba' u l-ħames sħab kummerċjali l-aktar importanti f'sens ta' volum,

B.   billi r-relazzjonijiet bejn l-UE u tliet Stati Membri tal-EFTA (l-Islanda, il-Lichtenstein u n-Norveġja) huma bbażati fuq iż-Żona Ekonomika Ewropea (ŻEE) li tipprovdi għal parteċipazzjoni sħiħa fis-suq internazzjonali mal-Ftehim ŻEE mmaniġġjata u mmoniterjata f'qafas istituzzjonalizzat sew,

C.  billi l-parteċipazzjoni tal-Isvizzera fil-ftehim ŻEE kienet ikkontestata b’vot popolari fl-1992 u għalhekk ir-relazzjonijiet bejn l-Isvizzera u l-UE huma attwalment ibbażati fuq iżjed minn 120 ftehima bilaterali u settorjali li jipprovdu għal livell wiesgħa ta' integrazzjoni imma mhux parteċipazzjoni sħiħa fis-suq intern,

Introduzzjoni

1.   Iqis il-ftehima ŻEE bħala mutur ewlieni għall-iżvilupp ekonomiku; jilqa' r-riżultati miksuba mill-Istati ŻEE EFTA fl-implimentazzjoni tal-leġiżlazzjoni tas-suq intern, kif muri mit-Tabella ta' Valutazzjoni tas-Suq Intern tal-Istati EFTA taż-ŻEE; jinnota li r-relazzjonijiet bejn l-UE u l-Isvizzera joħolqu ħafna iżjed sfidi f'dak li għandu x'jaqsam mal-implimentazzjoni tal-Ftehim dwar il-Moviment Ħieles tal-Persuni (FMĦP);

2.   Jinnota li l-ftehimiet bilaterali ma jistabbilixxu l-ebda mekkaniżmu awtomatiku għall-adattament tal-kontenut tagħhom għall-evoluzzjoni li ssir aktar tard tal-acquis relevanti; jirrikonoxxi li l-adattament awtonomu tal-liġi nazzjonali għal-liġi tal-UE fl-oqsma koperti mill-ftehimiet bilaterali jirriżulta mid-deċiżjoni sovrana tal-poplu Svizzeru biex ma jingħaqadx maż-ŻEE, li għandha tiġi rispettata għal kollox;

Implimentazzjoni tar-regoli tas-suq intern: il-pajjiżi EFTA taż-ŻEE

3.   Jilqa' l-inklużjoni ta' data mtejba dwar il-pajjiżi EFTA taż-ŻEE fit-Tabella ta' Valutazzjoni tas-Swieq tal-Konsumaturi annwali; iħeġġeġ lill-Awtorità tas-Sorveljanza EFTA, bl-għajnuna tal-Kummissjoni u f'kooperazzjoni magħha, biex tiżviluppa aktar l-immoniterjar sistematiku tal-implimentazzjoni tal-leġiżlazzjoni tas-suq intern;

4.   Jinnota li, bid-dħul fis-seħħ tat-Trattat ta' Lisbona, teżisti inċertezza dwar liema leġiżlazzjoni tal-UE hija relevanti għaż-ŻEE; iqis li dan jaf iwassal għal implimentazzjoni iktar bil-mod tal-leġiżlazzjoni tas-suq intern fl-Istati EFTA taż-ŻEE; iħeġġeġ lill-Kummissjoni biex tipprovdi evalwazzjoni tas-sitwazzjoni;

5.   Jinnota li t-Trattat ta' Lisbona jkabbar ir-rwol tal-parlamenti nazzjonali fit-teħid tad-deċiżjonijiet tal-UE; iqis li, b'analoġija, il-parlamenti fl-Istati EFTA taż-ŻEE għandhom ikunu assoċjati aktar mill-viċin mal-proċess leġiżlattiv tal-UE fir-rigward tal-proposti relevanti għaż-ŻEE; jitlob lill-Kummissjoni biex tipprovdi lill-parlamenti nazzjonali tal-Istati EFTA taż-ŻEE bil-proposti leġiżlattivi li jintbagħtu lill-parlamenti nazzjonali fl-Istati Membri tal-UE għall-konsultazzjoni;

6.   Jitlob lill-Kummissjoni biex tifformalizza l-proċess tan-notifika tar-regoli u l-leġiżlazzjoni tal-UE l-ġodda li jaqgħu taħt l-ambitu tal-Ftehim ŻEE sabiex jitnaqqas id-distakk bejn l-adozzjoni ta' leġiżlazzjoni ġdida u l-aċċettazzjoni potenzjali tal-Istati EFTA taż-ŻEE;

7.   Iħeġġeġ lill-Istati EFTA taż-ŻEE biex jallokaw riżorsi adegwati għall-implimentazzjoni tad-dispożizzjonijiet legali dwar is-suq intern; iqis li l-implimentazzjoni tad-Direttiva tas-Servizzi, b’mod partikolari t-twaqqif ta’ punti ta' kuntatt waħdanin, hija ta’ importanza kruċjali f’dan ir-rigward;

8.   Jirrikonoxxi li, għal raġunijiet istituzzjonali, l-implimentazzjoni ta’ leġiżlazzjoni dwar is-suq intern hija neċessarjament proċedura li qed timxi aktar bil-mod fil-pajjiżi taż-ŻEE/EFTA milli fl-UE; jinnota li, minkejja dawn il-kundizzjonijiet differenti u l-bilanċ ġenerali pożittiv, anki fl-Istati taż-ŻEE/tal-EFTA għadu hemm potenzjal biex ikompli jitnaqqas id-defiċit tal-implimentazzjoni;

9.   Jinnota li attwalment qed jiġu diskussi proposti importanti oħra għal leġiżlazzjoni dwar is-Suq Intern, inkluża l-proposta tal-Kummissjoni għal Direttiva dwar id-Drittijiet tal-Konsumatur; jitlob lill-Kummissjoni biex iżżid l-involviment tal-Istati Membri EFTA taż-ŻEE f'dawk id-diskussjonijiet;

Implimentazzjoni tar-regoli tas-suq intern: l-Isvizzera

10. Jilqa' l-progress li sar favur il-liberalizzazzjoni tal-għoti tas-servizzi transkonfinali bejn l-UE u l-Isvizzera u, b'mod partikolari, l-effetti pożittivi tal-FMĦP, kif deher miż-żidiet kostanti fin-numru ta' ħaddiema impjegati u fil-fornituri tas-servizzi li jaħdmu għal rashom mill-UE li kienu qed jaħdmu fl-Isvizzera bejn l-2005 u l-2009; jinnota li din it-tendenza kienet ta' benefiċċju reċiproku;

11. Jinnota li l-Isvizzera adottat numru ta' miżuri ta' appoġġ li jakkumpanjaw l-FMĦP bil-għan li jipproteġu l-ħaddiema kontra dumping soċjali u tas-salarji, jipprovdu trattament ugwali għall-fornituri tas-servizzi Svizzeri u tal-UE u jipproteġu l-appoġġ pubbliku għall-ftehim; josserva li dawn il-miżuri jistgħu jfixklu l-għoti ta' servizzi min-negozji tal-UE, b'mod partikolari min-negozji ta' daqs żgħir u medju fl-Isvizzera; jinnota li skont il-każistika tal-Qorti tal-Ġustizzja, numru minn dawn il-miżuri ta' appoġġ ikunu aċċettabbli biss jekk jipproteġu, b'mod proporzjonat, interess ġenerali li ma jkunx diġà protett fl-istat ta' oriġini tal-fornituri tas-servizz;

12. Jinnota li partikolarment il-miżuri ta' appoġġ li ġejjin mhumiex proporzjonati fir-rigward tal-ftehim dwar il-moviment ħieles u jagħmluha diffiċli għall-SMEs li joffru s-servizzi tagħhom fl-Isvizzera: l-obbligu ta’ avviż minn qabel b'perjodu ta' stennija ta’ tmint ijiem li qiegħed fis-seħħ fl-Isvizzera, ir-rekwiżit li jkun hemm kontribut għall-ispejjeż tal-infurzar fil-konfront ta’ kummissjonijiet bi tliet partijiet u l-infurzar strett iżżejjed; f'dan il-kuntest, iħeġġeġ ukoll lill-awtoritajiet Svizzeri biex jirrevokaw ir-regolamenti li jobbligaw impriżi barranin li jipprovdu servizzi transkonfinali biex jagħtu garanzija ta' integrità finanzjarja;

13. Jinsab imħasseb dwar l-iżviluppi reċenti fl-Ajruport ta' Zürich-Kloten fejn l-awtoritajiet Svizzeri rrifjutaw il-permess biex taxis Ġermaniżi u Awstrijaċi jwasslu l-passiġġieri, u jesprimi dubji serji dwar jekk din il-miżura tikkonformax mal-FMĦP; iħeġġeġ lill-Kummissjoni biex teżamina din il-kwistjoni fid-dettall;

14. Jitlob lill-Kummissjoni biex teżamina l-miżuri li jfixklu t-tħaddim tas-suq intern fl-UE u li joħolqu wkoll problemi għall-fornituri tas-servizzi Svizzeri, u biex, jekk hu xieraq, jittieħdu xi miżuri;

15. Iħeġġeġ lill-Gvern Svizzeru, u d-distretti awtonomi, biex jieħdu l-eżempju tal-esperjenzi tal-UE u taż-ŻEE dwar il-ftuħ tas-settur tas-servizzi permezz tal-implimentazzjoni tad-Direttiva tas-Servizzi; jenfasizza li, f'termini ekonomiċi, id-Direttiva tas-Servizzi qed ikollha effett ta' liberalizzazzjoni mhux biss bejn l-Istati Membri imma wkoll ġo fihom stess, permezz tal-proċess ta' skrining tal-leġiżlazzjoni nazzjonali biex jitneħħew ostakli bla bżonn għall-istabbiliment, u reviżjoni mill-pari, fejn l-Istati Membri qed jiġġustifikaw xi restrizzjonijiet ulterjuri fl-interess pubbliku; iqis għalhekk li eżerċizzju simili jaf ikun ta' għajnuna biex titwitta t-triq għal aktar għoti ta' servizzi transkonfinali bejn l-UE u l-Isvizzera;

16. Jilqa' l-isforzi magħmula mill-gvern Svizzeru biex titjieb id-disponibilità tal-informazzjoni għan-negozji mill-UE;

17. Jilqa’ d-deċiżjoni tal-Parlament Svizzeru biex jittrasponi d-Direttiva 2005/36/KE dwar ir-rikonoxximent ta’ kwalifiki professjonali u jistieden lill-Isvizzera u l-Kummissjoni biex jilħqu ftehim dwar l-implimentazzjoni tad-Direttiva malajr kemm jista’ jkun;

18. Josserva li b'mod ġenerali l-FMĦP m'għandux ftehim komprensiv dwar il-moviment ħieles tas-servizzi, b'dan tal-aħħar li huwa biss kopert b'mod selettiv minn ftehimiet bilaterali speċifiċi; jenfasizza li ftehim komprensiv dwar il-moviment ħieles tas-servizzi jġib vantaġġi ekonomiċi kunsiderevoli għaż-żewġ naħat; għalhekk, jitlob lill-Kummissjoni u l-Isvizzera biex jesploraw il-possibilità li jniedu negozjati bil-għan li jiġi konkluż ftehim li jiġbor kollox fih dwar il-moviment ħieles tas-servizzi;

19. Filwaqt li jiġu rrispettati għal kollox il-kawżi tan-natura speċifika tar-relazzjonijiet bejn l-Isvizzera u l-UE, iqis li kull sforz għandu jsir sabiex regoli tas-suq intern identiċi u paralleli, fost l-oħrajn fil-qasam tal-moviment ħieles tas-servizzi, jiġu interpretati u applikati bl-istess mod fl-UE u fl-Isvizzera, sabiex tiġi żgurata l-parteċipazzjoni ugwali tal-Isvizzera fis-suq intern;

20. Jisħaq fuq l-interess reċiproku tal-UE u tal-Isvizzera għal uniformità msaħħa fl-applikazzjoni tal-FMĦP u għal konverġenza iżjed f'waqtha tal-leġiżlazzjoni Svizzera u tal-UE dwar is-suq intern li tipprovdi lill-operaturi ekonomiċi miż-żewġ naħat b'ambjent iżjed trasparenti u prevedibbli;

21. Jilqa' t-tendenza indipendenti tal-awtoritajiet Svizzeri li jikkunsidraw il-każistika tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-UE li saret wara l-iffirmar tal-FMĦP; jilqa' l-adozzjoni reċenti tal-leġiżlazzjoni Svizzera biex tqis il-prinċipju Cassis de Dijon;

22. Iħeġġeġ lill-Kummissjoni u l-Isvizzera biex jilħqu ftehim fil-pront fin-negozjati li għaddejjin dwar ftehimiet bilaterali inkluż dak dwar is-sikurezza tal-prodotti; jistieden lill-Kummissjoni u l-Isvizzera biex jifformulaw dawn il-ftehimiet u oħrajn futuri b’mod ċar u b’viżjoni, sabiex il-possibiltajiet ta’ applikazzjoni inugwali jkunu strettament limitati mill-bidunett;

23. Jitlob lill-Kummissjoni u l-Isvizzera biex jikkunsidraw l-iżvilupp ta' mekkaniżmu għal adattament iktar mgħaġġel tal-FMĦP għall-iżvilupp tal-acquis relevanti fl-oqsma li jaqgħu fl-ambitu tiegħu;

24. Jitlob lill-Kummissjoni u l-Isvizzera biex jesploraw il-possibilitajiet li jinstabu soluzzjonijiet orizzontali għal ċerti kwistjonijiet istituzzjonali, biex titnaqqas il-frammentazzjoni u tiżdied it-trasparenza fis-sistema tat-teħid tad-deċiżjonijiet u biex tiżdied il-komunikazzjoni bejn il-Kumitati Konġunti u biex jikkunsidraw l-introduzzjoni ta’ mekkaniżmu effettiv għas-soluzzjoni ta’ kunflitti;

25. Jitlob komunikazzjoni msaħħa bejn il-Parlament Ewropew u l-Isvizzera u li r-rappreżentanti Svizzeri jkunu iżjed involuti fil-ħidma tal-Parlament Ewropew u l-korpi rispettivi tiegħu;

26. Jinnota li fid-dawl tal-isfidi l-ġodda fin-negozjati attwali u dawk ippjanati dwar ħafna oqsma ta' politika, fost l-oħrajn il-ħarsien tal-konsumatur, hemm bżonn li tiġi diskussa l-possibilità li jmorru lil hinn mill-qafas istituzzjonali eżistenti u forsi jikkonkludu ftehim bilaterali li jiġbor kollox fih għall-benefiċċju reċiproku tal-Isvizzera u l-UE;

°

° °

27. Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill, lill-Kummissjoni u lill-gvernijiet u l-parlamenti tal-Istati Membri.

• [1]  ĠU L 376, 27.12.2006, p.36.
• [2]  ĠU L 255, 30.9.2005, p.22.

L-erba' Stati Membri (SM) tal-Assoċjazzjoni Ewropea tal-Kummerċ Ħieles (EFTA) (l-Islanda, l-Lichtenstein, in-Norveġja u l-Isvizzera) huma l-imsieħba kummerċjali ewlenin tal-Unjoni Ewropea, bl-Isvizzera u n-Norveġja bħala rispettivament ir-raba' u l-ħames imsieħba kummerċjali l-aktar importanti f'sens ta' volum. Il-Parlament Ewropew iqis li l-erba' Stati Membri tal-EFTA u l-Istati Membri tal-UE jappartjenu b'importanza ugwali għall-ispazju kulturali komuni f'termini tal-iskambju ta' valuri ewlenin u tal-patrimonju kulturali u storiku.

1. Relazzjonijiet bejn l-UE u l-Istati Membri tal-EFTA

Ir-relazzjonijiet bejn l-Unjoni Ewropea u tliet Stati Membri (l-Islanda, in-Norveġja u l-Lichtenstein) tal-Assoċjazzjoni Ewropea tal-Kummerċ Ħieles (EFTA) huma bbażati fuq il-Ftehim dwar iż-Żona Ekonomika Ewropea (ŻEE) li ġie konkluż fl-1 ta’ Jannar 1992 bejn l-Islanda, in-Norveġja u l-Lichtenstein, il-Komunità Ewropea (KE) u l-Istati Membri tagħha. Din tkopri l-istess “erba’ libertajiet” tal-Komunità Ewropea, iżda tippermetti wkoll li l-pajjiżi tal-EFTA li qegħdin fiż-ŻEE jipparteċipaw f’ċerti politiki anċillari, bħall-politika dwar il-ħarsien tal-konsumatur u dik dwar l-ambjent. Il-ftehima hija bbażata fuq il-prinċipju tal-omoġeneità u dan ifisser li l-leġiżlazzjoni taż-ŻEE dwar l-oqsma koperti mill-ftehima għandha tkun kemm jista’ jkun simili għall-acquis.

Huwa wkoll ta' importanza partikolari li l-membri EFTA taż-ŻEE jidħlu f'diskussjonijiet dwar il-biċċiet ewlenin li ġejjin tal-leġiżlazzjoni tal-UE, bħal per eżempju il-proposta għal Direttiva dwar id-Drittijiet tal-Konsumatur.

L-Isvizzera pparteċipat fin-negozjati li wasslu għall-konklużjoni tal-ftehim dwar iż-ŻEE. Madankollu, il-parteċipazzjoni tal-Isvizzera fil-ftehim ġiet ikkontestata f’votazzjoni popolari fl-1992. Ir-relazzjonijiet bejn l-Isvizzera u l-UE ġew miftiehma iżjed fuq il-bażi ta' numru ta' ftehimiet bilaterali bejn il-KE u l-Istati Membri tagħha.

2. Qafas istituzzjonali: Żewġ mudelli differenti ta’ integrazzjoni ekonomika mingħajr

adeżjoni

Il-Ftehima dwar iż-ŻEE tistabbilixxi istituzzjonijiet konġunti magħmulin minn rappreżentanti tal-partijiet kontraenti li jieħdu ħsieb il-ftehima. Kumitat Konġunt huwa responsabbli għat-tmexxija kontinwa tal-ftehima u l-inkorporazzjoni tal-leġiżlazzjoni Komunitarja fid-dispożizzjonijiet tagħha. Dan huwa magħmul minn ambaxxaturi għall-UE mill-Istati Membri taz-ZEE/EFTA, rappreżentanti tal-Kummissjoni Ewropea u Stati Membri tal-Unjoni Ewropea.

Il-Ftehima dwar iż-ŻEE hija mmexxija f’qafas li huwa tassew istituzzjonalizzat: Is-Segretarjat tal-EFTA huwa responsabbli għat-tmexxija ta’ kuljum tal-Ftehima dwar l-EFTA. L-Awtorità ta’ Sorveljanza tal-EFTA timmonitorja l-implimentazzjoni tal-acquis rilevanti taz-ZEE fil-leġiżlazzjoni tal-Istati Membri tal-EFTA li qegħdin fiż-ŻEE. Din l-awtorità għandha wkoll il-kompetenza li tibda proċeduri ta’ ksur fil-Qorti tal-EFTA li hija l-awtorità ġudizzjarja taz-ZEE.

Fir-rigward tar-relazzjonijiet bejn l-UE u l-Isvizzera ma jeżisti ebda qafas istituzzjonali komprensiv bħal dan. Kull ftehima bilaterali settorjali ġeneralment titmexxa minn Kumitat Konġunt separat, magħmul minn rappreżentanti tal-partijiet kontraenti. Min-naħa tal-Unjoni Ewropea, hija l-Kummissjoni li tilgħab l-irwol prinċipali.

Kemm il-Ftehima dwar iż-ŻEE kif ukoll il-Ftehimiet bilaterali jistabbilixxu proċedura speċifika biex ikun jista’ jiġi kkunsidrat l-aqcuis il-ġdid. Kull meta tiġi adottata miżura ġdida li tkun rilevanti għaz-ZEE, is-Segretarjat tal-EFTA jfassal deċiżjoni tal-Kumitat Konġunt biex jiġi emendat l-anness tal-ftehima rispettiva, li normalment tiġi adottata iktar tard mill-Kumitat Konġunt. Jekk il-kostituzzjonijiet tal-pajjiżi tal-EFTA li qegħdin fiż-ŻEE jitolbu l-approvazzjoni tal-Parlament jew inkella permezz ta’ referendum, id-dħul fis-seħħ huwa possibbli biss wara li jintlaħaq dan ir-rekwiżit.

Fir-rigward tal-Ftehimiet bilaterali d-deċiżjoni korrispondenti tittieħed mill-Kumitat Konġunt magħmul mill-Isvizzera u l-UE, wara negozjati bejn il-partijiet kontraenti. Il-Kumitati Konġunti jistgħu jbiddlu biss appendiċi tal-ftehimiet sakemm dawn ikunu ta’ natura teknika. Madankollu, minbarra eċċezzjoni waħda, ma jistgħux ibiddlu d-dispożizzjonijiet ewlenin tal-ftehimiet.

3. Is-Sejbiet Ewlenin tal-Abbozz ta' Rapport

3.1. Ftehim taż-ŻEE u implimentazzjoni tar-regoli tas-suq intern

Il-Ftehim taż-ŻEE żgura b'mod effettiv il-parteċipazzjoni tal-Islanda, il-Lichtenstein u n-Norveġja fis-suq intern. Matul il-15-il sena u fuqhom tal-funzjonament, il-Ftehim taż-ŻEE kien raġuni ewlenija għall-iżvilupp ekonomiku għall-benefiċċju reċiproku tal-pajjiżi EFTA taż-ŻEE u għall-Istati Membri tal-UE.

Minħabba l-ambitu wiesgħa tal-Ftehim taż-ŻEE, ir-Rapporteur tagħkom irrikonoxxa li l-abbozz ta' rapport tiegħu ippermetta biss evalwazzjoni globali tal-istat tal-implimentazzjoni tal-leġiżlazzjoni tas-suq intern fil-pajjiżi EFTA taż-ŻEE mingħajr ma jidħol fid-dettall fl-oqsma tal-politika differenti.

Ir-Rapporteur tagħkom huwa tal-opinjoni li l-qagħda tal-implimentazzjoni tar-regoli tas-suq intern fl-Istati EFTA taż-ŻEE hija globalment tajba, kif deher fis-Skorbord tas-Suq Intern 2009. B'0.7%, it-trażpożizzjoni medja tad-defiċit tal-Islanda, il-Lichtenstein u n-Norveġja hija l-istess bħal ħafna mill-Istati Membri tal-UE.

Ir-Rapporteur tagħkom iqis li huwa importanti għall-Parlament Ewropew u l-istituzzjonijiet l-oħra tal-UE li jidħlu f'diskussjoni strutturata mal-Istati Membri tal-EFTA li qegħdin fiż-ŻEE. Huwa jitlob lill-Kummissjoni Ewropea b'mod partikolari biex tinvolvi aktar lill-Istati Membri tal-EFTA li qegħdin fiż-ŻEE fid-diskussjoni li għaddejja dwar kwistjonijiet tas-suq intern. Huwa jipproponi li hija importanti għall-istituzzjonijiet tal-UE u għall-Istati Membri tal-EFTA li qegħdin fiż-ŻEE biex jidħlu fi skambju tal-aħjar prattiki għall-implimentazzjoni tar-regoli tas-suq intern. F'dan il-kuntest, huwa jinnota li l-proġett tal-Akkwist Pubbliku Onlajn Pan Ewropew (PEPPOL) ikkoordinat min-Norveġja, li għandu jagħmilha iktar faċli għall-entitajiet tas-settur pubbliku fil-pajjiżi Ewropej kollha biex jagħmlu akkwist transkonfinali, huwa eżempju ta' kooperazzjoni tajba u skambju tal-aħjar prattiki fil-qafas taż-ŻEE. Eżempju ieħor ta' proġett ta' suċċess huwa s-sorveljanza tas-suq konġunta u l-eżerċizzju ta' infurzar għat-Taxxi, l-Ħlasijiet, it-Tariffi u t-Tariffi Addizzjonali tal-Kumpaniji tal-Ajru li sar taħt it-Tmexxija tan-Norveġja.

Ir-Rapporteur tagħkom iqis li d-dħul fis-seħħ tat-Trattat ta' Lisbona għandu żewġ sfidi ġodda għall-Ftehim taż-ŻEE fil-livell istituzzjonali.

L-ewwel nett, billi l-ftehim taż-ŻEE huwa bbażat fuq l-istruttura tal-pilastri tal-UE li ġiet abbandunata fit-Trattat ta' Lisbona, teżisti inċertezza dwar liema leġiżlazzjoni tal-UE hija relevanti għaż-ZEE. Din l-inċertezza tista' twassal għal implimentazzjoni iktar bil-mod tal-leġiżlazzjoni tas-suq intern fl-Istati tal-EFTA li qegħdin fiż-ŻEE; Ir-Rapporteur tagħkom iqis li l-Kummissjoni Ewropea għandha tipprovdi evalwazzjoni tas-sitwazzjoni.

It-tieni nett, it-Trattat ta' Lisbona jkabbar ir-rwol tal-parlamenti nazzjonali fit-teħid tad-deċiżjonijiet tal-UE. Ir-Rapporteur iqis li, b'analoġija, il-parlamenti tal-Istati EFTA taż-ŻEE għandhom ikunu involuti aktar fil-proċess leġiżlattiv tal-UE fir-rigward tal-proposti relevanti għaż-ŻEE. Huwa jipproponi li l-Kummissjoni Ewropea għandha tipprovdi lill-parlamenti nazzjonali tal-Istati EFTA taż-ŻEE bil-proposti leġiżlattivi li jintbagħtu lill-parlamenti nazzjonali fl-Istati Membri tal-UE għall-konsultazzjoni.

Ir-Rapporteur tagħkom jinnota li l-Istati EFTA taż-ŻEE huma fil-proċess li jimplimentaw id-Direttiva tas-Servizzi. Huwa jħeġġeġ lill-Istati EFTA taż-ŻEE biex jallokaw riżorsi adegwati għall-implimentazzjoni tad-Direttiva tas-Servizzi u biex iwaqqfu b'mod partikolari l-punti ta' kuntatt waħdanin. Barra minn hekk huwa jħeġġeġ lill-Istati EFTA taż-ŻEE biex jużaw id-Direttiva tas-Servizzi bħala opportunità biex jiżviluppaw is-servizzi tagħhom tal-e-gvern.

3.2. Il-Ftehim tal-Moviment Ħieles tal-Persuni/ir-Relazzjonijiet bejn l-UE u l-Isvizzera

Ir-Rapporteur tagħkom jinnota li l-Isvizzera tikkontribwixxi bil-mod tagħha għall-iżvilupp tas-Suq Intern.

L-UE kkonkludiet iżjed minn 120 ftehima bilaterali u settorjali mal-Isvizzera, fejn l-iktar importanti huma l-Ftehim għall-Kummerċ Ħieles iffirmat fl-1972, is-7 ftehimiet tal-hekk imsejħa "Bilaterali I" (moviment ħieles ta' persuni, trasport tal-art u tal-ajru, ostakli tekniċi għall-kummerċ, akkwisti pubbliċi, riċerka, agrikoltura) konklużi fl-1999 u l-"Bilaterali II" konklużi fl-2004 (it-Trattati Schengen-Dublin, il-ġlieda kontra l-frodi, it-taxxa tat-tfaddil, l-istatistika, prodotti agrikoli pproċessati, il-pensjonijiet, l-ambjent, il-Midja u d-dikjarazzjoni komuni ta' intenzjoni fir-rigward tal-assoċjazzjoni mal-Programmi tal-Edukazzjoni).

L-abbozz ta' rapport jiffoka fuq il-funzjonament tal-Ftehim tal-Moviment Ħieles ta' Persuni (FMĦP) bejn l-UE, l-Istati Membri tagħha u l-Isvizzera li ġie konkluż bħala parti mill-"Bilaterali I".

L-ewwel nett, ir-Rapporteur tagħkom josserva li l-FMĦP għandu ħafna effetti pożittivi kif deher miż-żidiet kostanti fin-numru ta' ħaddiema impjegati u tal-fornituri tas-servizzi li jaħdmu għal rashom, li jiġu mill-UE u ħadmu fl-Isvizzera bejn l-2005 u l-2009, u li b'hekk taw kontribut għal tfannid akbar tar-rabtiet ekonomiċi bejn l-UE u l-Isvizzera. Hemm bejn wieħed u ieħor 200.000 ħaddiem li kuljum jaqsam il-fruntieri mill-pajjiżi tal-UE jew tal-EFTA biex imur jaħdem fl-Isvizzera.

Minkejja dawn l-iżviluppi pożittivi, ir-Rapporteur tagħkom iqis li jeżistu wkoll numru ta' kwistjonijiet li jridu jiġu indirizzati fir-rigward tal-implimentazzjoni tal-FMĦP. Kien hemm tħassib dwar kwistjonijiet kemm mill-fornituri tas-servizzi tal-UE kif ukoll mill-awtoritajiet Svizzeri.

In-negozji tal-UE nnutaw ħafna ostakli għall-implimentazzjoni tal-ftehim tal-moviment ħieles ta' persuni, inkluż b'mod partikolari l-ħtiġijiet ta' notifika ta' 8 ijiem għall-impriżi mill-UE li jkunu jixtiequ jipprovdu s-servizzi fl-Isvizzera u l-ħtieġa li jikkontribwixxu għall-ispejjeż tal-infurzar tal-kummissjonijiet tripartiti. Bħala reazzjoni għal dawn il-kritiki, il-gvern Svizzeru tejjeb id-disponibilità tal-informazzjoni relevanti għall-impriżi, b'mod partikolari permezz ta' websajt li tipprovdi informazzjoni dwar is-salarji u l-kundizzjonijiet tax-xogħol fl-Isvizzera. Madankollu, in-negozji ġibdu wkoll l-attenzjoni tar-Rapporteur dwar ir-regolamenti li jobbligaw impriżi barranin li jipprovdu servizzi transkonfinali biex jagħtu garanzija ta' integrità finanzjarja; Dawn id-dispożizzjonijiet jidhru li mhumiex proporzjonati fid-dawl tal-FMĦP għax numru kbir ta' impriżi mhumiex f'sitwazzjoni li jimmobilizzaw ammont bħal dan biex jidħol fis-suq Svizzeru. Ir-Rapporteur innota b'dispjaċir kbir li d-deċiżjoni reċenti tat-Tribunal Svizzeru, li rrifjutat din il-miżura, ġiet ikkontestata mid-distrett awtonomu ta' Basel, li appella kontriha; Għal darba oħra, huwa u jifhem id-dubji, ir-Rapporteur saqsa jekk miżuri bħal dawn kinux proporzjonati.

Il-fornituri tas-servizzi Svizzeri lmentaw dwar, fost oħrajn, il-ħtiġijiet tal-leġiżlazzjoni Ġermaniża, dwar is-sekondar ta' ħaddiema biex jagħmlu xi tip ta’ negozju fil-Ġermanja, il-kumpaniji tal-kostruzzjoni Svizzeri huma obbligati jikkontribwixxu għall-fond tal-lif Ġermaniż anke jekk diġà jkunu pprovdew lif imħallas fl-Isvizzera. Kwistjoni oħra li ssemmiet mill-kumpaniji Svizzeri hija relatata mal-garanzija obbligatorja għal għaxar snin għax-xogħlijiet kollha relatati mal-bini fi Franza. Dawk kollha li jibnu għandhom jissieħbu f’kumpanija tal-assigurazzjoni Franċiża għall-assigurazzjoni rispettiva tagħhom. L-awtoritajiet Svizzeri jgħidu li huwa diffiċli ħafna għal kumpaniji Svizzeri li jiksbu din l-assigurazzjoni.

Ir-Rapporteur tagħkom josserva li kemm l-obbligu li jkun hemm kontribut għall-fond tal-lif Ġermaniż kif ukoll il-garanzija obligatorja ta' għaxar snin jistgħu jitqiesu bħala ostaklu għal-libertà li jiġu provduti s-servizzi, madankollu, jidhru li mhumiex diskriminatorji fir-rigward tal-Isvizzera għax japplikaw b'mod ugwali fl-UE. Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà qablet li l-obbligu li jkun hemm kontribut għall-fond tal-lif Ġermaniż jista', taħt ċertu kundizzjonijiet, jitqies bħala kompatibbli mal-libertà li jiġu provduti s-servizzi ggarantita mit-Trattat[1].

Ir-Rapporteur tagħkom iqis li l-alternattivi kollha għandhom jiġu esplorati sabiex l-implimentazzjoni tal-FMĦP tkun tista' titjieb billi jiġi żgurat li r-regoli tas-suq intern identiċi jew paralleli għandhom jiġu interpretati u applikati bl-istess mod fl-UE u l-Isvizzera ħalli tiġi żgurata l-parteċipazzjoni bis-sens tal-Isvizzera fis-suq intern. Uniformità mkabbra fl-applikazzjoni tal-FMĦP u konverġenza iżjed f'waqtha tal-leġiżlazzjoni tas-suq intern Svizzera u tal-UE jistgħu jipprovdu lill-operaturi ekonomiċi miż-żewġ naħat b'ambjent iżjed trasparenti u prevedibbli għall-benefiċċju reċiproku tal-Isvizzera u tal-UE. Huwa jirrikonoxxi fl-istess ħin l-isforzi kollha tal-qrati Svizzeri biex iqisu l-każistika tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea li saru wara l-iffirmar tal-FMĦP.

Ir-Rapporteur tagħkom jirrikonoxxi li minħabba l-ordni kostituzzjonali Svizzera, l-inkorporazjoni awtomatika ta' acquis ġdid tkun inkompatibbli mas-sistema politika u t-tradizzjonijiet Svizzeri. Huwa konxju wkoll tal-isfidi għall-gvern Svizzeru biex jiżgura li jiġi aċċettat l-FMĦP mill-poplu Svizzeru, speċjalment minħabba l-fatt li kull emenda jew twessigħ tal-ftehim jista' jkun suġġett għal votazzjoni popolari.

Madankollu ir-Rapporteur tagħkom iħeġġeġ lill-Kummissjoni Ewropea u lill-Isvizzera biex jaħdmu flimkien sabiex itejbu l-implimentazzjoni tal-FMĦP u ftehimiet bilaterali oħrajn relevanti għall-implimentazzjoni tar-regoli tas-suq intern. Ir-Rapporteur tagħkom jistieden lill-Kummissjoni u l-Isvizzera biex iqisu l-possibilità ta' ftehim bilaterali li jiġbor kollox fih sabiex tissaħħaħ l-uniformità tal-applikazzjoni tal-acquis li jaqa' taħt l-ambitu tal-ftehimiet fis-suq intern u fl-Isvizzera, inkluż l-acquis il-ġdid, u biex jinstabu soluzzjonijiet orizzontali għal ċerti kwistjonijiet istituzzjonali.

• [1]  Cf. il-Każijiet Konġunti C-49/98, C-50/98, C-52/98 sa C-54/98 u C-68/98 sa C-71/98 (Finalarte u Oħrajn).