RAPPORT dwar l-implimentazzjoni tal-Pilastru Kummerċjali tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni mal-Amerika Ċentrali

Fid-19 ta' Frar 2018, ir-rapporteur ġie fdat bil-kompitu li jħejji rapport dwar l-implimentazzjoni tal-pilastru tal-kummerċ tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni mal-Amerika Ċentrali;

I.   Sorsi ta' informazzjoni

Mindu nħatar, ir-rapporteur ġabar informazzjoni u bbaża ruħu, fost l-oħrajn, fuq is-sorsi li ġejjin:

•  seduta ta' Smigħ Pubblika bit-titolu "Strengthening ties: EU-Latin America trade relations" (Tisħiħ tar-relazzjonijiet: relazzjonijiet kummerċjali UE-Amerika Latina), b'esperti mid-dinja akkademika u minn organizzazzjonijiet internazzjonali, organizzata mill-Kumitat għall-Kummerċ Internazzjonali (INTA) fl-20 ta' Ġunju 2018;

•  laqgħa tal-Grupp ta' Monitoraġġ tal-Amerika Ċentrali, ta' INTA, li saret fid-19 ta' Ġunju 2018 bil-parteċipazzjoni tal-Ambaxxatur tal-Costa Rica, tal-President pro tempore tas-Secretaría de Integración Económica Centroamericana (SIECA), u tal-Kummissjoni Ewropea, DĠ Kummerċ;

•  Analiżi Approfondita tal-EPRS "EU trade with Latin America and the Caribbean: Overview and figures" (Il-kummerċ tal-UE mal-Amerika Latina u mal-Karibew: Stampa ġenerali u ċifri), l-14 ta' Settembru 2018

•  ir-rapport Annwali tal-2017 dwar l-Implimentazzjoni tal-Ftehimiet ta' Kummerċ Ħieles tal-UE (FTAs) mill-Kummissjoni Ewropea dwar;

•  it-tielet rapport annwali dwar l-implimentazzjoni tal-Parti IV tal-Ftehim li jistabbilixxi Assoċjazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha, minn naħa, u l-Amerika Ċentrali, min-naħa l-oħra;

•  L-istatistika kummerċjali l-aktar reċenti pprovduta minn EUROSTAT;

•  rapporti tal-ILO dwar il-pajjiżi;

II.   Sejbiet ewlenin

Skont is-sorsi komparattivi tal-informazzjoni msemmija hawn fuq, joħroġ ċar li:

•  il-Ftehim għandu l-għan li jsaħħaħ il-proċess ta' integrazzjoni reġjonali bejn il-pajjiżi tal-Amerika Ċentrali bis-sostenn tal-istituzzjonijiet, il-kooperazzjoni u d-djalogi intrareġjonali;

•  b'mod ġenerali, il-flussi kummerċjali bejn il-partijiet taw prova li huma reżiljenti, dan minkejja kuntest ekonomiku internazzjonali sfaforevoli;

•  la l-Amerika Ċentrali u lanqas l-UE ma jagħmlu użu sħiħ mill-kwoti tar-rati tariffarji disponibbli għalihom;

•  il-Ftehim għadu se jibda jikkontribwixxi għall-immodernizzar u d-diversifikar tal-esportazzjonijiet mill-Amerika Ċentrali;

•  sar xi progress rigward l-istandards sanitarji u fitosanitarji (SPS), ir-Regoli tal-Oriġini (RoO) u l-Ostakli Tekniċi għall-Kummerċ (OTK);

•  għad fadal xi sfidi relatati mad-dispożizzjonijiet tal-Kummerċ u l-Iżvilupp Sostenibbli (TSD);

•  il-partijiet qed jibdew il-proċeduri amministrattivi u istituzzjonali biex jadottaw il-Protokoll rilevanti għall-integrazzjoni tal-Kroazja mal-Ftehim.

III.    Rakkomandazzjonijiet prinċipali

•  li jiġu implimentati bis-sħiħ id-dispożizzjonijiet kollha tal-pilastru tal-kummerċ;

•  li jitwasslu rapporti annwali aġġornati u komprensivi dwar l-implimentazzjoni tal-Ftehim kif mitlub fir-regolamenti ta' implimentazzjoni rilevanti, u li jiġu inklużi d-data u ċ-ċifri rilevanti biex jiġu evalwati l-flussi ta' investiment;

•  jeħtieġ li jsir aktar progress, eż. dwar il-problema tat-taxxi diskriminatorji tal-Costa Rica fuq l-importazzjonijiet ta' xorb alkoħoliku u fuq il-protezzjoni effettiva tal-indikazzjonijiet ġeografiċi (IĠ);

•  li tiġi promossa azzjoni biex titqajjem sensibilizzazzjoni dwar il-Ftehim fost il-partijiet interessati fiż-żewġ reġjuni;

•  li jitqiegħdu għad-dispożizzjoni tal-SMEs l-għodod neċessarji kollha biex jitrawmu skambji u parteċipazzjoni akbar biex jinħasdu l-benefiċċji tal-Ftehim.

•  li jissaħħu l-ispezzjonijiet tax-xogħol u jitqawwa d-djalogu soċjali; L-istati tal-Amerika Ċentrali kkonċernati jenħtieġ li jeqirdu l-vjolenza li taffettwa lill-membri tat-trade unions u lill-popli indiġeni, jieħdu miżuri leġiżlattivi biex jimplimentaw b'mod effettiv il-konvenzjonijiet fundamentali tal-ILO dwar il-libertà ta' assoċjazzjoni, in-negozjar kollettiv u n-nondiskriminazzjoni, kif ukoll it-tħaddim tat-tfal;

•  li l-Awstrija, il-Belġju u l-Greċja jitħeġġu biex jirratifikaw il-Ftehim;

dwar l-implimentazzjoni tal-Pilastru Kummerċjali tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni mal-Amerika Ċentrali

(2018/2106(INI))

Il-Parlament Ewropew,

–  wara li kkunsidra l-Parti IV dwar il-Ftehim li jistabbilixxi Assoċjazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha, minn naħa waħda, u l-Amerika Ċentrali, min-naħa l-oħra[1],

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tal-11 ta' Diċembru 2012 dwar l-abbozz ta' deċiżjoni tal-Kunsill dwar il-konklużjoni tal-Ftehim li jistabbilixxi Assoċjazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha, minn naħa[2], u l-Amerika Ċentrali min-naħa l-oħra, kif ukoll ir-Rapport Interim li jakkumpanjaha[3],

–  wara li kkunsidra r-Rapporti Annwali tal-Kummissjoni tat-18 ta' Marzu 2015, tat-18 ta' Frar 2016 u tal-5 ta' April 2017 dwar l-implimentazzjoni tal-Parti IV tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni tal-UE-Amerika Ċentrali (COM(2015)0131, COM(2016)0073 u COM(2017)0160 rispettivament),

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tal-31 ta' Mejju 2018 dwar is-sitwazzjoni fin-Nikaragwa[4] u d-Dikjarazzjoni f'isem l-UE mill-Viċi President tal-Kummissjoni/Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà dwar is-sitwazzjoni fin-Nikaragwa tat-2 ta' Ottubru 2018,

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjonijiet tal-Assemblea Parlamentari Ewro-Latino-Amerikana dwar il-governanza tal-globalizzazzjoni u dwar ir-responsabbiltà soċjali korporattiva fl-UE u fil-pajjiżi tal-Amerika Latina u tal-Karibew (LAC), it-tnejn li huma adottati fi Vjenna fl-20 ta' Settembru 2018,

–  wara li kkunsidra r-rapport tal-Kummissjoni tad-9 ta' Novembru 2017 intitolat "Implimentazzjoni ta' Ftehimiet ta' Kummerċ Ħieles mill-1 ta' Jannar 2016 sal-31 ta' Diċembru 2016" (SWD(2017)0364),

–  wara li kkunsidra l-opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew tal-14 ta' Frar 2018 dwar "Kapitoli dwar il-kummerċ u l-iżvilupp sostenibbli (TSD) fi Ftehimiet ta’ Kummerċ Ħieles tal-UE (FTA)"[5],

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tat-30 ta' Mejju 2018 dwar ir-rapport annwali dwar l-implimentazzjoni tal-Politika Kummerċjali Komuni[6], u tal-25 ta' Ottubru 2018 dwar l-isfruttar tal-globalizzazzjoni: aspetti kummerċjali[7],

–  wara li kkunsidra r-rapport tal-14 ta' Ġunju 2018 dwar ir-raba' laqgħa tal-Kumitat ta' Assoċjazzjoni;

–  wara li kkunsidra r-rapport tal-Forum tas-Soċjetà Ċivili tar-Raba' Laqgħa tal-Bord tal-Kummerċ u l-Iżvilupp Sostenibbli tat-13 ta' Ġunju 2018, dwar il-Ftehim ta' Assoċjazzjoni bejn l-Amerika Ċentrali u l-Unjoni Ewropea[8],

–  wara li kkunsidra s-sommarju tad-diskussjoni li saret matul il-laqgħa konġunta tal-Gruppi Konsultattivi tas-Soċjetà Ċivili Ewropea u tal-Amerika Ċentrali fis-16 ta' Ġunju 2016[9],

–  wara li kkunsidra s-seduti ta' smigħ pubbliċi li ġew organizzati fil-Kumitat għall-Kummerċ Internazzjonali (INTA) fl-20 ta' Ġunju 2018, fil-15 ta' Marzu 2016 u fis-27 ta' Marzu 2012,

–  wara li kkunsidra r-rakkomandazzjoni tiegħu tat-13 ta' Diċembru 2017 lill-Kunsill Ewropew u lill- Kummissjoni wara l-inkjesta dwar il-ħasil tal-flus, l-evitar tat-taxxa u l-evażjoni tat-taxxa[10],

–  wara li kkunsidra d-Dikjarazzjoni Konġunta dwar il-Kummerċ u l-Għoti tas-Setgħa Ekonomika lin-Nisa fl-Okkażjoni tal-Konferenza Ministerjali tad-WTO f'Buenos Aires f'Diċembru 2017,

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 52 tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu, kif ukoll l-Artikolu 1(1)(e) ta', u l-Anness 3 għad-deċiżjoni tal-Konferenza tal-Presidenti tat-12 ta' Diċembru 2002 dwar il-proċedura ta' awtorizzazzjoni għat-tħejjija ta' rapporti fuq inizjattiva proprja,

–  wara li kkunsidra r-rapport tal-Kumitat għall-Kummerċ Internazzjonali (A8-0459/2018),

A.  billi l-Ftehim ta' Assoċjazzjoni (minn hawn' il quddiem "il-Ftehim") bejn l-UE u l-Amerika Ċentrali kien l-ewwel ftehim ta' assoċjazzjoni bejn reġjun u ieħor konkluż mill-UE; billi huwa bbażat fuq tliet pilastri komplementari, jiġifieri d-djalogu politiku, il-kooperazzjoni, u l-kummerċ; billi l-pilastru kummerċjali tal-Ftehim (Parti IV) kien pjuttost wiesa' u ambizzjuż meta ġie negozjat, iżda b'mod retrospettiv huwa nieqes minn dispożizzjonijiet aġġornati dwar, fost l-oħrajn, il-ġeneri u l-kummerċ, il-kummerċ diġitali u l-kummerċ elettroniku, l-akkwist pubbliku, l-investiment, il-ġlieda kontra l-korruzzjoni jew l-SMEs;

B.  billi l-pilastru tal-kummerċ tal-Ftehim ġie applikat b'mod proviżorju għal ħames snin: sa mill-1 ta' Awwissu 2013 mal-Honduras, in-Nikaragwa u l-Panama, sa mill-1 ta' Ottubru 2013 mal-Costa Rica u mal-El Salvador, u sa mill-1 ta' Diċembru 2013 mal-Gwatemala;

C.  billi l-pilastri tad-djalogu politiku u l-kooperazzjoni għadhom ma ġewx applikati peress li mhux l-Istati Membri kollha rratifikaw il-Ftehim; billi n-nuqqas ta' applikazzjoni ta' dawn iż-żewġ pilastri joħloq żbilanċ bejn il-kwistjonijiet relatati mal-kummerċ u l-kwistjonijiet politiċi, b'mod partikolari l-valuri ewlenin tal-UE, bħall-promozzjoni tad-demokrazija u tad-drittijiet tal-bniedem;

D.  billi l-Amerika Ċentrali tirrappreżenta suq relattivament żgħir bi kważi 43 miljun abitant u tammonta għal 0,25 % tal-PDG globali;

E.  billi f'dawn l-aħħar 15-il sena l-pajjiżi tal-Amerika Ċentrali kienu aktar miftuħa għall-kummerċ minn pajjiżi oħra bl-istess livell ta' dħul; billi, madankollu, l-importazzjonijiet għadhom is-sors ewlieni tal-kummerċ ma' pajjiżi oħra;

F.  billi l-aktar suq importanti għall-Amerika Ċentrali huwa r-reġjun innifsu, billi s-Suq Komuni tal-Amerika Ċentrali huwa t-tieni l-akbar sieħeb kummerċjali għall-biċċa l-kbira tal-pajjiżi fir-reġjun, u jirrappreżenta 26 % tal-esportazzjonijiet kollha;

G.  billi l-implimentazzjoni tal-ftehimiet kummerċjali tal-UE hija prijorità ewlenija għall-Parlament, il-Kunsill u l-Kummissjoni sabiex jimmonitorjaw, jivvalutaw u jikkalibraw il-Politika Kummerċjali Komuni (PKK) tal-UE; billi r-rappurtar dwar l-implimentazzjoni tal-Ftehim mal-Amerika Ċentrali huwa kontribut f'waqtu u utli għar-riflessjoni dwar il-modernizzazzjoni possibbli tiegħu;

H.  billi issa hemm biżżejjed esperjenza, data u informazzjoni statistika biex tiġi vvalutata l-implimentazzjoni tal-pilastru kummerċjali tal-Ftehim; billi r-riżoluzzjoni tal-Parlament adottata fil-11 ta' Diċembru 2012 b'mod parallel mal-kunsens tiegħu għall-Ftehim ddeskrivew fil-qosor l-għanijiet għall-pilastru kummerċjali, u kienu jinkludu suġġerimenti dwar is-segwitu matul l-implimentazzjoni tiegħu[11] li huma rilevanti għall-analiżi li għadha għaddejja;

I.  billi l-Opinjoni 2/15 tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea tas-16 ta' Mejju 2017[12] ikkonfermat li l-PKK hija politika bbażata fuq il-valuri u li l-promozzjoni tal-iżvilupp sostenibbli tikkostitwixxi parti integrali mill-PKK;

J.  billi s-sitwazzjoni tad-drittijiet tal-bniedem f'diversi pajjiżi tal-Amerika Ċentrali hija inkwetanti;

Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet ewlenin

1.  Huwa tal-fehma li l-Ftehim jipprova jilħaq wieħed mill-għanijiet inizjali ewlenin tiegħu peress li għandu l-għan li jsaħħaħ il-proċess ta' integrazzjoni reġjonali fost il-pajjiżi tal-Amerika Ċentrali bl-appoġġ tal-istituzzjonijiet intrareġjonali, il-kooperazzjoni u d-djalogi, li jikkontribwixxu għall-kisba tal-Artikolu 21 tat-TUE, tal-Aġenda 2030 universali tan-NU għall-iżvilupp sostenibbli u, taħt il-qafas tal-prinċipju tal-Koerenza tal-Politiki għall-Iżvilupp kif stabbilit fl-Artikolu 208 tat-TFUE, tal-komplementarjetà tas-setturi produttivi tagħhom, tal-iffaċilitar tal-iskambji transkonfinali ġusti u t-trawwim tat-tkabbir ekonomiku sostenibbli reġjonali; itenni li l-Ftehim jikkontribwixxi għall-ikkonsolidar tad-dimensjoni strateġika usa' tas-sħubija bejn l-UE u l-Amerika Latina u l-Karibew (ALK); iqis li huwa essenzjali li jiġi żgurat id-dħul fis-seħħ sħiħ tal-Ftehim, li għadu qed jistenna ratifikazzjoni interna minn xi Stati Membri tal-UE[13], kif ukoll li tiġi żgurata l-implimentazzjoni effettiva u adegwata tad-dispożizzjonijiet kollha tal-pilastru tal-kummerċ miż-żewġ partijiet;

2.  Ifakkar fl-importanza li tissaħħaħ il-kooperazzjoni bireġjonali bil-għan li tiġi ppreservata u msaħħa s-sistema kummerċjali multilaterali, bħala pilastru essenzjali biex jintlaħqu l-SDGs u biex tiġi ggarantita governanza ekonomika bbażata fuq ir-regoli, li tiżgura kummerċ aktar ġust, aktar inklużiv u aktar sostenibbli; ifakkar, b'mod partikolari, fl-appoġġ tiegħu għad-WTO, filwaqt li jenfasizza r-rwol tiegħu fil-ħolqien ta' stabbiltà ekonomika u fl-appoġġ għat-tkabbir u l-iżvilupp, u jistieden lill-partijiet jużaw id-djalogu promoss permezz tal-Ftehim biex jidentifikaw u jiżviluppaw strateġiji konġunti diretti lejn il-modernizzazzjoni meħtieġa tad-WTO;

3.  Jissottolinja li r-reġjun tal-Amerika Ċentrali huwa wieħed mir-reġjuni l-aktar milquta mit-tibdil fil-klima u mid-diżastri naturali, u għalhekk iħeġġeġ li ssir investigazzjoni bir-reqqa dwar ir-relazzjoni bejn it-tibdil fl-użu tal-art minħabba l-liberalizzazzjoni tal-investiment u l-aċċess għas-sjieda, u l-espansjoni tal-monokulturi, fi protezzjoni u aċċess għar-riżorsi tal-ilma u tal-ilma ħelu u l-ħtieġa li jinżammu u/jew jiġu żviluppati l-utilitajiet pubbliċi rispettivi, u l-kooperazzjoni fl-iżvilupp ta' sistemi tat-trasport pubbliku u tal-enerġija li ma joħolqux tniġġis;

4.  Jenfasizza li l-Ftehim jiddependi fuq relazzjoni korretta u prevedibbli bbażata fuq ir-regoli li tippromwovi ambjent ekonomiku aktar sikur bejn is-sħab kummerċjali li jinbena fuq il-prinċipji tal-iżvilupp sostenibbli u r-rispett tad-drittijiet tal-bniedem u tal-istandards tax-xogħol u tal-istandards ambjentali filwaqt li jinżamm l-istat tad-dritt u l-governanza tajba, u jissottolinja l-ħtieġa li jiġu stabbiliti miżuri effettivi kontra l-korruzzjoni; iqis li din il-prevedibbiltà trawwem it-tkabbir ekonomiku, l-iskambju ta' oġġetti, il-forniment ta' servizzi, il-parteċipazzjoni fl-akkwist pubbliku u l-attrazzjoni għal investiment, l-impjieg ta' kwalità, u kundizzjonijiet ta' ħidma u standards ta' għajxien imtejba, anke jekk il-flussi mhux dejjem jevolvu b'mod lineari;

5.  Jistieden lill-Kummissjoni twassal rapporti annwali aġġornati u komprensivi dwar l-implimentazzjoni tal-Ftehim, kif mitlub fir-regolamenti ta' implimentazzjoni rilevanti; huwa tal-fehma li l-informazzjoni inkluża fir-Rapport dwar l-Implimentazzjoni tal-FTAs mhijiex suffiċjenti (SWD(2017)0364); jinnota li d-data dwar l-importazzjonijiet mill-Amerika Ċentrali tvarja ħafna, peress li l-esportazzjonijiet jikkonċentraw fuq il-prodotti bażiċi, li l-prezzijiet tagħhom huma bbażati fuq is-suq dinji, jew fuq partijiet ta' prodotti f'katini ta' valur mondjali; iħeġġeġ bil-qawwa lill-partijiet, bil-għan li jivvalutaw b'mod adegwat l-implimentazzjoni tal-Ftehim, jieħdu miżuri xierqa biex itejbu l-ġbir u l-forniment ta' data statistika regolari, aġġornata, komparabbli u affidabbli dwar is-setturi rilevanti, inkluż dwar il-kummerċ ta' prodotti u servizzi, l-investiment u t-tibdil fil-klima, kif ukoll dwar il-grad ta' konsolidazzjoni tal-attivitajiet tal-SMEs, u biex iwettqu evalwazzjonijiet abbażi ta' data diżaggregata skont il-ġeneri; iħeġġeġ liż-żewġ partijiet, barra minn hekk, jimmonitorjaw l-implimentazzjoni ta' standards maqbula internazzjonalment għall-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus, kif ukoll l-evażjoni u l-evitar tat-taxxa; itenni t-talba tiegħu lill-Kummissjoni ħalli taġġorna u toħloq metodoloġija komuni għall-evalwazzjoni tal-implimentazzjoni tal-ftehimiet kummerċjali tagħha b'mod aktar koerenti;

6.  Jilqa' bi pjaċir il-fatt li, b'mod ġenerali, il-flussi kummerċjali bejn il-partijiet kienu reżiljenti, minkejja kuntest ekonomiku internazzjonali sfavorevoli; jieħu nota li: l-esportazzjonijiet tal-UE żdiedu bi 22 %, filwaqt li l-importazzjonijiet minn ħames pajjiżi tal-Amerika Ċentrali żdiedu bi 18,3 %, li l-Costa Rica hija d-destinazzjoni prinċipali tal-esportazzjonijiet tal-UE lejn l-Amerika Ċentrali, segwita mill-Panama u l-Gwatemala, u li l-Costa Rica hija l-esportatur ewlieni ta' prodotti lejn l-UE, segwita mill-Honduras u l-Gwatemala; jinnota bi tħassib it-tnaqqis sinifikanti fl-2015 ta' 40,4 % f'esportazzjonijiet mill-Costa Rica lejn l-UE kaġun tar-rilokazzjoni lejn ix-Xlokk tal-Asja ta' produttur ewlieni tat-tagħmir tal-IT, li wassal għal tnaqqis globali fl-importazzjonijiet mill-Amerika Ċentrali ta' 16,8 %;

7.  Jilmenta l-fatt li la l-Amerika Ċentrali u lanqas l-UE ma sfruttaw bis-sħiħ ir-rati ta' kwoti tariffarji (TRQs) disponibbli għalihom, u għalhekk jappella li jiġu identifikati setturi potenzjali fejn għandhom jitħeġġu skambji ulterjuri; jilmenta l-fatt li ċ-ċifri dwar ir-rati ta' użu preferenzjali huma disponibbli fil-Costa Rica biss; jinsab imħasseb li 16,6 % biss tal-esportazzjonijiet eliġibbli tal-UE lejn il-Costa Rica bbenefikaw mill-FTA, filwaqt li r-rata għall-esportazzjonijiet tal-Costa Rica lejn l-UE kienet ta' 92 %[14]; ifakkar fl-importanza ewlenija li l-kummerċ isir aktar inklużiv u li tiġi ffaċilitata l-integrazzjoni xierqa tal-SMEs, u b'mod partikolari l-bdiewa fuq skala żgħira, fil-katini tal-valur; jitlob lill-Kummissjoni, f'dan ir-rigward, tieħu miżuri attivi biex iżżid l-għarfien u tiffaċilita l-użu ta' opportunitajiet maħluqa mill-Ftehim fost il-produtturi Ewropej, b'mod partikolari l-SMEs, bil-għan li jiżdiedu r-rati ta' utilizzazzjoni tal-preferenzi u l-użu tat-TRQs eżistenti;

8.  Jinnota li l-prodotti prinċipali esportati mill-Amerika Ċentrali lejn l-UE għadhom ikkonċentrati ħafna fis-settur primarju, u fuq prodotti relattivament ta' valur baxx bħat-tessuti, il-kafè, iz-zokkor, il-partijiet tal-karozzi jew il-gambli filwaqt li l-prodotti prinċipali esportati mill-UE lejn l-Amerika Ċentrali jikkonsistu f'makkinarju u f'apparat domestiku, prodotti għall-industriji kimiċi jew industriji alleati, kif ukoll tagħmir tat-trasport; josserva, madankollu, li l-Ftehim qed jibda jikkontribwixxi għall-modernizzazzjoni u d-diversifikazzjoni tal-esportazzjonijiet mill-Amerika Ċentrali b'aktar valur miżjud, bħal labar, apparat prostetiku u tagħmir mediku, kif ukoll għal żieda fl-esportazzjonijiet ta' prodotti ta' kummerċ ġust u prodotti organiċi ċċertifikati;

9.  Jilmenta li la t-Tielet Rapport Annwali u lanqas ir-Rapport dwar l-Implimentazzjoni ta' FTAs tal-UE li jkopri l-2016 jinkludu data rilevanti għall-evalwar tal-flussi ta' investiment; jitlob lill-Kummissjoni tinkludi din id-data fir-rapporti futuri;

10.  Josserva l-fatt li l-kummerċ totali tal-UE mal-Amerika Ċentrali fis-settur tas-servizzi naqas b'mod marġinali, u jidher li huwa kkonċentrat fil-Panama u l-Costa Rica, u jitlob lill-Kummissjoni tipprovdi analiżi ulterjuri speċifika għall-pajjiżi skont is-setturi;

11.  Jirrikonoxxi l-progress fir-rigward ta' standards sanitarji u fitosanitarji (SPS), ir-Regoli tal-Oriġini (RoO) u tal-Ostakli Tekniċi għall-Kummerċ (OTK), u jitlob lill-partijiet isaħħu t-twissija bikrija u t-trasparenza, kif ukoll l-iskambju ta' informazzjoni dwar il-leġiżlazzjoni u l-proċeduri interni; jinnota li l-Amerika Ċentrali hija mħassba dwar il-qafas legali l-ġdid tal-UE li potenzjalment jista' jxekkel l-esportazzjonijiet ta' żejt tal-palm; itenni l-ħtieġa għal informazzjoni f'waqtha u għal aktar skambji ex ante biex il-partijiet ikunu jistgħu jantiċipaw tendenzi dejjem jinbidlu u jadattaw għalihom, u wkoll biex jikkonformaw mar-rekwiżiti legali interni;

12.  Jenfasizza li jeħtieġ isir aktar progress, pereżempju dwar il-problema tat-taxxi diskriminatorji tal-Costa Rica fuq l-importazzjonijiet ta' xorb alkoħoliku; huwa mħasseb ukoll dwar kwistjonijiet pendenti relatati mal-protezzjoni effettiva tal-indikazzjonijiet ġeografiċi (IĠ), pereżempju fil-Costa Rica (Manchego), fil-Gwatemala (Parmigiano) jew fil-Honduras (lista ta' ġeneriċi), u jirrakkomanda li jsiru sforzi ulterjuri rigward il-konformità;

13.  Jiddispjaċih għan-nuqqas ta' kapitlu speċifiku dwar l-SMEs fil-Ftehim eżistenti, u jħeġġeġ lill-Kummissjoni, lis-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna (SEAE), lill-Istati Membri u lill-Amerika Ċentrali biex jinkludu tali kapitlu f'rieżami futur tal-Ftehim; jitlob lill-partijiet biex iqiegħdu għad-dispożizzjoni tal-SMEs l-appoġġ u l-għodod legali u amministrattivi kollha meħtieġa għall-SMEs biex jidħlu f'kummerċ u investiment skont dan il-ftehim, biex irawmu skambji akbar u biex itejbu l-parteċipazzjoni sabiex jinkisbu l-benefiċċji tal-Ftehim, inkluż permezz ta' miżuri attivi biex irawmu l-internazzjonalizzazzjoni tal-SMEs u l-istabbiliment ta' punti ta' kuntatt u ta' sit web speċjalizzat għall-SMEs; itenni s-sejħa tiegħu bil-għan li tittieħed azzjoni għas-sensibilizzazzjoni dwar il-Ftehim u dwar l-appoġġ disponibbli, fost il-partijiet interessati, b'mod partikolari l-SMEs fiż-żewġ reġjuni; itenni s-sejħa tiegħu għall-promozzjoni tal-kooperazzjoni f'setturi strateġiċi għaż-żewġ reġjuni, b'riżorsi tekniċi u finanzjarji xierqa;

14.  Jenfasizza li ftuħ korrett u trasparenti tas-swieq tal-akkwist pubbliku fl-Amerika Ċentrali huwa essenzjali biex jiġi żgurat ambjent ekwu għan-negozji; jinsab imħasseb li s-swieq tal-akkwist fl-Amerika Ċentrali jistgħu jinfetħu aktar fil-livell tal-gvern ċentrali u dak tal-gvern reġjonali;

15.  Jikkunsidra l-miżuri mhux tariffarji intrareġjonali bħala ostaklu sinifikanti għall-investiment fl-Amerika Ċentrali; iħeġġeġ lill-Kummissjoni tiżgura li l-pajjiżi tal-Amerika Ċentrali jiffaċilitaw kundizzjonijiet ta' investiment imtejba u ambjent ta' negozju lokali mtejjeb għall-investituri Ewropej, li jtejjeb l-impjiegi u l-infrastruttura u jindirizza l-ħtiġijiet ta' żvilupp sinifikanti tar-reġjun;

16.  Jinsisti fuq l-implimentazzjoni effettiva tal-impenji speċifiċi relatati mad-dispożizzjonijiet tal-Kummerċ u l-Iżvilupp Sostenibbli (TSD), li huma parti integrali mill-Ftehim u huma essenzjali biex jintlaħqu l-objettivi stabbiliti; jieħu nota li fl-2019, il-Kummissjoni se twettaq evalwazzjoni ex post tal-Ftehim, inkluż il-kapitlu tat-TSD tagħha, li jinvolvi esperti indipendenti, u għandha tagħmel dan anke fil-futur; ifakkar li l-kapitlu tat-TSD jipprevedi l-istabbiliment ta' gruppi konsultattivi domestiċi (DAGs) jew ta' kumitati rilevanti għal kwistjonijiet relatati max-xogħol, l-ambjent u l-iżvilupp sostenibbli; jilqa' bi pjaċir u b'mod partikolari l-fatt li l-mekkaniżmi ta' konsulenza tas-soċjetà ċivili issa huma stabbiliti fil-pajjiżi kollha tal-Amerika Ċentrali; jinnota li tqajjem tħassib serju fir-rigward tal-indipendenza ta' dawn il-gruppi konsultattivi u l-kapaċità tagħhom li jipparteċipaw f'xi pajjiżi tal-Amerika Ċentrali; jiddispjaċih, f'dan il-kuntest, għall-fatt li fl-2017 ma sarux laqgħat tal-Kumitati u tas-Sottokumitati ta' Assoċjazzjoni u tal-Forum ta' Djalogu tas-Soċjetà Ċivili, u jinsisti li l-laqgħat tal-anqas isiru fuq bażi annwali; jitlob lill-partijiet għall-Ftehim jistabbilixxu malajr il-mekkaniżmi u l-mezzi finanzjarji meħtieġa biex isaħħu d-DAGs, billi jiżguraw li rappreżentanza indipendenti ta' organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, li jkollhom rappreżentanza bbilanċjata tal-partijiet interessati, sabiex jipparteċipaw b'mod xieraq; jitlob lill-partijiet għall-Ftehim, barra minn hekk, jistabbilixxu mekkaniżmi effikaċi għal djalogu mal-gruppi konsultattivi kif ukoll mal-membri tas-sottokumitati differenti, u jinkluduhom fil-proċessi ta' evalwazzjoni ex post ippjanati għall-2019; jilqa' bi pjaċir ir-rakkomandazzjonijiet li saru matul it-Tielet Laqgħa Konġunta tad-DAGs tal-UE u tal-Amerika Ċentrali tas-16 ta' Ġunju 2016 u jitlob lill-partijiet biex jimplimentawhom; ifakkar li l-Kapitlu dwar it-TSD jinkludi dispożizzjonijiet legalment vinkolanti biex jiġu implimentati b'mod effettiv standards tax-xogħol, soċjali u ambjentali; jilqa' bi pjaċir il-fatt li l-Ftehim stabbilixxa t-triq għal djalogu regolari dwar l-implimentazzjoni tal-impenji kondiviżi; jinnota li l-Parlament ħeġġeġ lill-Kummissjoni ssaħħaħ il-mekkaniżmi ta' monitoraġġ, implimentazzjoni u infurzar tal-kapitoli tat-TSD; għalhekk jilqa' bi pjaċir il-pjan ta' 15-il punt tal-Kummissjoni biex il-kummerċ tal-UE u l-kapitli dwar l-iżvilupp sostenibbli jsiru aktar effettivi u jfakkar fil-ħtieġa li jissokta d-djalogu tagħha mal-atturi differenti involuti, inkluż il-Parlament rigward mekkaniżmu ta' infurzar effettiv għall-impenji ta' ħarsien tax-xogħol u tal-ambjent inklużi fil-ftehimiet kummerċjali;

17.  Jitlob lill-partijiet jirrieżaminaw il-Ftehim biex jintroduċu mekkaniżmu xieraq u effettiv għas-soluzzjoni tat-tilwim, inkluża l-kunsiderazzjoni, fost diversi metodi ta' infurzar, ta' sanzjonijiet bħala deterrent li għandu jintuża bħala l-aħħar soluzzjoni, fil-każ ta' ksur serju, u li jippermettu lis-sħab soċjali u lis-soċjetà ċivili jipparteċipaw b'mod xieraq;

18.  Iħeġġeġ lill-UE u lill-pajjiżi kollha tal-Amerika Ċentrali jirratifikaw u jimplimentaw bis-sħiħ il-ftehimiet ambjentali multilaterali dwar il-ġlieda kontra t-tibdil fil-klima, speċjalment il-Konvenzjoni Qafas tan-Nazzjonijiet Uniti dwar it-Tibdil fil-Klima u l-Ftehim ta' Pariġi; jenfasizza l-ħtieġa li l-UE u l-Amerika Ċentrali jżidu l-kooperazzjoni f'dan ir-rigward;

19.  Jieħu nota tar-rapporti differenti tal-pajjiżi li saru mill-ILO u tal-isfidi li għad fadal; jistieden lill-pajjiżi tal-Amerika Ċentrali kkonċernati biex jeqirdu l-vjolenza kontra l-membri tat-trade unions u l-popli indiġeni, u biex jieħdu miżuri leġiżlattivi biex jimplimentaw b'mod effettiv il-konvenzjonijiet fundamentali tal-ILO dwar il-libertà ta' assoċjazzjoni, in-negozjar kollettiv u n-nondiskriminazzjoni, kif ukoll it-tħaddim tat-tfal; jenfasizza l-importanza tat-tisħiħ tal-ispezzjonijiet tax-xogħol u d-djalogu soċjali;

20.  Jitlob assigurazzjonijiet mill-Kummissjoni li l-prodotti jew il-partijiet ta' oġġetti prodotti f'żoni ta' pproċessar għall-esportazzjoni (EPZs) ma jaqgħux taħt it-tariffi preferenzjali tal-Ftehim, peress li l-EPZs huma meħlusa minn konformità mal-istandards tal-liġi internazzjonali tax-xogħol u mal-liġijiet ambjentali nazzjonali; jitlob lill-Kummissjoni għal informazzjoni konkreta dwar dispożizzjonijiet doganali jew dispożizzjonijiet oħra applikati biex jiddistingwu l-prodotti li ġejjin minn EPZs, u għalhekk li ma jaqgħux taħt it-tneħħija tat-tariffi;

21.  Ifakkar li ma għandhomx jinqabżu l-livelli limitu stabbiliti taħt il-Mekkaniżmu ta' Stabbilizzazzjoni għall-Banana li huma mehmuża mal-Ftehim u huma applikabbli sal-2020, u li ladarba dan il-mekkaniżmu jiskadi jeħtieġ li l-partijiet ikomplu jipprovdu statistika, inkluża dik dwar il-Kummerċ Ġust u l-prodotti organiċi; jinnota li f'Settembru 2018 in-Nikaragwa u l-Gwatemala qabżu l-limiti massimi tagħhom (349 % u 102 % rispettivament) u huwa mħasseb li dan se jkollu konsegwenzi għall-produtturi tal-banana Ewropej; ifakkar fl-impenn tal-Kummissjoni li tivvaluta s-sitwazzjoni tal-produtturi tal-banana tal-UE sa mhux aktar tard mill-1 ta' Jannar 2019 u li, f'każ ta' tħassir serju tas-suq jew tas-sitwazzjoni tal-produtturi tal-banana tal-UE, tista' tiġi prevista estensjoni tal-validità tal-mekkaniżmu; ifakkar li fid-dawl tal-Mekkaniżmu ta' Stabbilizzazzjoni u l-klawsola ta' salvagwardja introdotta fil-Ftehim, informazzjoni aktar dettaljata u regolari dwar dawn l-iżviluppi tas-suq għandha tkun disponibbli mill-Kummissjoni, kemm lill-Parlament Ewropew kif ukoll lis-setturi industrijali kkonċernati;

22.  Jenfasizza li l-iżviluppi politiċi u ekonomiċi reċenti li jinvolvu l-vjolenza, l-impunità, il-korruzzjoni, is-sistemi tal-ġustizzja fraġli u l-istat tad-dritt dgħajjef f'għadd ta' pajjiżi tal-Amerika Ċentrali jista' jkollhom ukoll implikazzjonijiet ekonomiċi li jaffettwaw b'mod negattiv lir-reġjun kollu kemm hu u li jistgħu jwasslu għad-destabbilizzazzjoni tar-reġjun; jinsab partikolarment allarmat u jikkundanna bil-qawwa s-sitwazzjoni attwali fin-Nikaragwa; jitlob lill-Kummissjoni u lis-SEAE jkomplu jissorveljaw bir-reqqa s-sitwazzjoni fin-Nikaragwa u, jekk ikun meħtieġ, jivvalutaw il-miżuri potenzjali li għandhom jittieħdu fid-dawl tal-Ftehim ta' Assoċjazzjoni; ifakkar li l-klawsola tad-demokrazija hija element essenzjali tal-ftehimiet kollha tal-Unjoni ma' pajjiżi terzi;

23.  Ifakkar fl-obbligu tal-UE, kif minqux fl-Artikolu 8 TFUE, kif ukoll l-impenn mill-UE u minn firmatarji oħra tad-Dikjarazzjoni ta' Buenos Aires dwar il-Ġeneri u l-Kummerċ, li tintegra l-ugwaljanza bejn il-ġeneri fil-politika kummerċjali; jitlob lill-partijiet isaħħu l-fokus dwar il-ġeneri tal-Ftehim u jippromwovu u jappoġġjaw l-inklużjoni, f'rieżami futur, ta' kapitlu speċifiku dwar il-ġeneri;

24.  Iħeġġeġ lill-Awstrija, il-Belġju, il-Greċja biex jirratifikaw il-Ftehim, u jtenni l-importanza tal-applikazzjoni sħiħa tal-partijiet l-oħra tal-Ftehim, inkluża l-kooperazzjoni rigward l-iżvilupp ekonomiku u kummerċjali (l-Artikolu 52 u oħrajn);

25.  Jilqa' bi pjaċir il-fatt li sa fl-aħħar il-partijiet qed jibdew il-proċeduri amministrattivi u istituzzjonali għall-adozzjoni tal-Protokoll rilevanti għall-inklużjoni tal-Kroazja fil-Ftehim;

°

°  °

26.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill u lill-Kummissjoni, lis-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna, lill-Istati Membri, lill-gvernijiet tal-pajjiżi tal-Amerika Ċentrali u lill-Assemblea EuroLat.

• [1]  ĠU L 346, 15.12.2012, p. 3.
• [2]  ĠU C 434, 23.12.2015, p. 181.
• [3]  Rapport interim tat-8 ta' Novembru 2012 dwar l-abbozz ta' deċiżjoni tal-Kunsill dwar il-konklużjoni tal-Ftehim li jistabbilixxi Assoċjazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha, minn naħa, u l-Amerika Ċentrali, min-naħa l-oħra.
• [4]  Testi adottati, P8_TA(2018)0238.
• [5]  ĠU C 227, 28.6.2018, p. 27.
• [6]  Testi adottati, P8_TA(2018)0230.
• [7]  Testi adottati, P8_TA(2018)0439.
• [8]  http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2018/july/tradoc_157150.pdf
• [9]  https://www.eesc.europa.eu/sites/default/files/resources/docs/en_joint-document_advisory-groups_16-june-2016_final.pdf
• [10]  ĠU C 369, 11.10.2018, p. 132.
• [11]  Opinjoni tal-Kumitat għall-Kummerċ Internazzjonali tad-19 ta' Settembru 2012 dwar l-abbozz ta' deċiżjoni tal-Kunsill dwar il-konklużjoni tal-Ftehim li jistabbilixxi Assoċjazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha, minn naħa, u l-Amerika Ċentrali, min-naħa l-oħra.
• [12]  ECLI:UE:C:2017:376.
• [13]  Fl-10 ta' Settembru 2018, l-Awstrija, il-Belġju, ir-Renju Unit u l-Greċja kienu għadhom ma rratifikawhx. http://www.consilium.europa.eu/en/documents-publications/treaties-agreements/agreement/?id=2012001
• [14]  Ir-Rapport mill-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill dwar "It-Tielet Rapport Annwali dwar l-Implimentazzjoni tal-Parti IV tal-Ftehim li jistabbilixxi Assoċjazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha, minn naħa, u l-Amerika Ċentrali min-naħa l-oħra" (COM(2017)0160).

Tifsira tas-simboli użati:

+  :  favur

-  :  kontra

0  :  astensjoni