ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σχετικά με το σχέδιο εκτελεστικής απόφασης της Επιτροπής για την έγκριση της διάθεσης στην αγορά προϊόντων που περιέχουν, αποτελούνται ή παράγονται από γενετικώς τροποποιημένο αραβόσιτο DP202216, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1829/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου

B10‑0152/2024

Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με το σχέδιο εκτελεστικής απόφασης της Επιτροπής για την έγκριση της διάθεσης στην αγορά προϊόντων που περιέχουν, αποτελούνται ή παράγονται από γενετικώς τροποποιημένο αραβόσιτο DP202216, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1829/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (D098501/04 – 2024/2837(RSP))

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

– έχοντας υπόψη το σχέδιο εκτελεστικής απόφασης της Επιτροπής για την έγκριση της διάθεσης στην αγορά προϊόντων που περιέχουν, αποτελούνται ή παράγονται από γενετικώς τροποποιημένο αραβόσιτο DP202216, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1829/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (D098501/04),

– έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1829/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Σεπτεμβρίου 2003, για τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές[1], και ειδικότερα το άρθρο 7 παράγραφος 3 και το άρθρο 19 παράγραφος 3,

– έχοντας υπόψη την ψηφοφορία στη μόνιμη επιτροπή φυτών, ζώων, τροφίμων και ζωοτροφών, που αναφέρεται στο άρθρο 35 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1829/2003, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 8 Ιουλίου 2024 και κατά την οποία δεν εκδόθηκε γνωμοδότηση, και την ψηφοφορία στην επιτροπή προσφυγών στις 3 Σεπτεμβρίου 2024, που κατέληξε επίσης σε μη έκδοση γνωμοδότησης,

– έχοντας υπόψη το άρθρο 11 του κανονισμού (ΕE) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Φεβρουαρίου 2011, για τη θέσπιση κανόνων και γενικών αρχών σχετικά με τους τρόπους ελέγχου από τα κράτη μέλη της άσκησης των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων από την Επιτροπή[2],

– έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση που εκδόθηκε από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) στις 7 Φεβρουαρίου 2024 και δημοσιεύθηκε στις 20 Μαρτίου 2024[3],

– έχοντας υπόψη τα προηγούμενα ψηφίσματά του που διατύπωναν αντίρρηση στην έγκριση γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ)[4],

– έχοντας υπόψη το άρθρο 115 παράγραφοι 2 και 3 του Κανονισμού του,

– έχοντας υπόψη την πρόταση ψηφίσματος της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων,

Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι στις 1 Ιουλίου 2019 η Pioneer Overseas Corporation, η οποία εδρεύει στο Βέλγιο, υπέβαλε αίτηση στην αρμόδια εθνική αρχή των Κάτω Χωρών για λογαριασμό της εταιρείας Pioneer Hi-Bred International, Inc. η οποία εδρεύει στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, για τη διάθεση στην αγορά τροφίμων, συστατικών τροφίμων και ζωοτροφών που περιέχουν, αποτελούνται ή παράγονται από γενετικώς τροποποιημένο αραβόσιτο DP202216 (στο εξής: «ΓΤ αραβόσιτος»), σύμφωνα με τα άρθρα 5 και 17 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1829/2003· λαμβάνοντας υπόψη ότι η αίτηση κάλυπτε επίσης τη διάθεση στην αγορά προϊόντων που περιέχουν ή αποτελούνται από τον ΓΤ αραβόσιτο και προορίζονται για χρήσεις διαφορετικές από τη χρήση σε τρόφιμα και ζωοτροφές, εξαιρουμένης της καλλιέργειας·

Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στις 7 Φεβρουαρίου 2024, η EFSA εξέδωσε θετική γνώμη, η οποία δημοσιεύθηκε στις 20 Μαρτίου 2024·

Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ΓΤ αραβόσιτος περιέχει γονίδια που προσδίδουν αντοχή στο glufosinate και υποτίθεται ότι έχει αυξημένο δυναμικό απόδοσης·

Έλλειψη αξιολόγησης του συμπληρωματικού ζιζανιοκτόνου

Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 503/2013 της Επιτροπής[5] απαιτεί αξιολόγηση του κατά πόσον οι αναμενόμενες γεωργικές πρακτικές επηρεάζουν το αποτέλεσμα των τελικών σημείων που εξετάστηκαν· λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τον εν λόγω εκτελεστικό κανονισμό, αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τα ανθεκτικά στα ζιζανιοκτόνα φυτά·

Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι στη συντριπτική τους πλειονότητα οι ΓΤ καλλιέργειες έχουν τροποποιηθεί γενετικώς ώστε να είναι ανθεκτικές σε ένα ή περισσότερα «συμπληρωματικά» ζιζανιοκτόνα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής της καλλιέργειας, χωρίς να πεθάνει η καλλιέργεια, όπως θα συνέβαινε στην περίπτωση μιας καλλιέργειας που δεν είναι ανθεκτική στα ζιζανιοκτόνα· λαμβάνοντας υπόψη ότι διάφορες μελέτες καταδεικνύουν ότι η καλλιέργεια ΓΤ φυτών που είναι ανθεκτικά στα ζιζανιοκτόνα οδηγεί σε μεγαλύτερη χρήση συμπληρωματικών ζιζανιοκτόνων, κυρίως λόγω της εμφάνισης ζιζανίων ανθεκτικών στα ζιζανιοκτόνα[6]·

ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ανθεκτικές στα ζιζανιοκτόνα ΓΤ καλλιέργειες εγκλωβίζουν τους γεωργούς σε ένα σύστημα διαχείρισης ζιζανίων το οποίο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό ή εξ ολοκλήρου από ζιζανιοκτόνα, και αυτό συμβαίνει με την επιβολή πριμοδότησης για τους ΓΤ σπόρους, η οποία μπορεί να δικαιολογηθεί μόνον εάν οι γεωργοί που αγοράζουν τέτοιους σπόρους ψεκάζουν επίσης με τα συμπληρωματικά ζιζανιοκτόνα· λαμβάνοντας υπόψη ότι η αυξημένη εξάρτηση από συμπληρωματικά ζιζανιοκτόνα σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις ΓΤ καλλιέργειας θα επιταχύνει την εμφάνιση και την εξάπλωση ζιζανίων ανθεκτικών στα εν λόγω ζιζανιοκτόνα και θα δημιουργήσει έτσι την ανάγκη για ακόμη μεγαλύτερη χρήση ζιζανιοκτόνων, καταλήγοντας σε έναν φαύλο κύκλο γνωστό ως «herbicide treadmill» («κυλιόμενος τάπητας ζιζανιοκτόνων»)·

Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δυσμενείς επιπτώσεις που απορρέουν από την υπερβολική εξάρτηση από ζιζανιοκτόνα θα επιδεινώσουν την υγεία του εδάφους, την ποιότητα των υδάτων και την υπέργεια και υπόγεια βιοποικιλότητα, οδηγώντας επίσης σε αυξημένη έκθεση των ανθρώπων και των ζώων, ενδεχομένως και με την αύξηση των καταλοίπων ζιζανιοκτόνων στα τρόφιμα και τις ζωοτροφές·

Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι το γλουφοσινικό έχει ταξινομηθεί ως τοξική για την αναπαραγωγή ουσία κατηγορίας 1B και καλύπτεται, επομένως, από τα κριτήρια αποκλεισμού που ορίζει ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1107/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου[7]· λαμβάνοντας υπόψη ότι η έγκριση του γλουφοσινικού για χρήση στην Ένωση έληξε στις 31 Ιουλίου 2018·

Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η αξιολόγηση των καταλοίπων ζιζανιοκτόνων και των μεταβολιτών τους που απαντούν σε ΓΤ φυτά θεωρείται ότι δεν εμπίπτει στο πεδίο αρμοδιοτήτων της ομάδας της EFSA για τους γενετικώς τροποποιημένους οργανισμούς, με αποτέλεσμα να μην διενεργείται τέτοια αξιολόγηση στο πλαίσιο της διαδικασίας χορήγησης άδειας για τους γενετικώς τροποποιημένους οργανισμούς·

Παρατηρήσεις αρμόδιων αρχών των κρατών μελών και ενδιαφερόμενων μερών

Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα κράτη μέλη υπέβαλαν πολλές επικριτικές παρατηρήσεις στην EFSA κατά τη διάρκεια της τρίμηνης περιόδου διαβούλευσης[8], μεταξύ των οποίων ότι το εν λόγω σχέδιο παρακολούθησης δεν διασφαλίζει ότι συλλέγονται σχετικές πληροφορίες για την παρακολούθηση του προϊόντος και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να θεωρηθούν επαρκείς, ότι θα πρέπει να υποβληθούν περαιτέρω πληροφορίες πριν από την ολοκλήρωση της εκτίμησης κινδύνου και ότι, παρόλο που ο ΓΤΟ δεν προορίζεται για καλλιέργεια, ο αιτών θα πρέπει να παρέχει λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με την άγρια συγγενή του τεοζίντη, η οποία έχει εντοπιστεί επανειλημμένα στους αγρούς της Ένωσης, και ότι πρέπει να αναμένεται η διαρροή σπόρων αραβοσίτου κατά τη μεταφορά·

Εξασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού σε παγκόσμιο επίπεδο και τήρηση των διεθνών υποχρεώσεων της Ένωσης

ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι τα συμπεράσματα του στρατηγικού διαλόγου για το μέλλον της γεωργίας της ΕΕ[9] καλούν την Επιτροπή να επαναξιολογήσει την προσέγγισή της όσον αφορά την πρόσβαση στην αγορά για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές γεωργικών ειδών διατροφής, δεδομένης της πρόκλησης που τίθεται από τα αποκλίνοντα πρότυπα της Ένωσης και των εμπορικών εταίρων της· λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δικαιότερες εμπορικές σχέσεις, σε παγκόσμιο επίπεδο, που συνάδουν με τους στόχους για ένα υγιές περιβάλλον ήταν μία από τις κύριες απαιτήσεις των αγροτών κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων του 2023 και του 2024·

ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με έκθεση του 2017 του ειδικού εισηγητή των Ηνωμένων Εθνών για το δικαίωμα στη διατροφή, τα επικίνδυνα φυτοφάρμακα έχουν καταστροφικές επιπτώσεις στην υγεία, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες[10]· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο στόχος βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ) 3.9 των Ηνωμένων Εθνών αφορά τη σημαντική μείωση, έως το 2030, του αριθμού των θανάτων και ασθενειών λόγω επικίνδυνων χημικών ουσιών, καθώς και λόγω της ρύπανσης και μόλυνσης του αέρα, των υδάτων και του εδάφους[11]·

ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το παγκόσμιο πλαίσιο Kunming-Montreal για τη βιοποικιλότητα («πλαίσιο Kunming-Montreal»), το οποίο συμφωνήθηκε στην COP15 της Σύμβασης των ΗΕ για τη βιολογική ποικιλότητα (ΣΒΠ) τον Δεκέμβριο του 2022, περιλαμβάνει έναν παγκόσμιο στόχο για τη μείωση του κινδύνου των φυτοφαρμάκων κατά τουλάχιστον 50 % έως το 2030[12]·

ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1829/2003, τα ΓΤ τρόφιμα ή ζωοτροφές δεν πρέπει να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου, στην υγεία των ζώων ή στο περιβάλλον, και ότι η Επιτροπή, κατά τη σύνταξη της απόφασής της, οφείλει να λαμβάνει υπόψη τυχόν συναφείς διατάξεις της ενωσιακής νομοθεσίας και άλλους κατά νόμο παράγοντες που αφορούν το υπό εξέταση ζήτημα· λαμβάνοντας υπόψη ότι στους εν λόγω κατά νόμο παράγοντες θα πρέπει να περιλαμβάνονται οι υποχρεώσεις της Ένωσης στο πλαίσιο των ΣΒΑ και της ΣΒΠ των Ηνωμένων Εθνών·

Μείωση της εξάρτησης από εισαγόμενες ζωοτροφές

ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα από τα διδάγματα από την κρίση COVID-19 και τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία είναι η ανάγκη να τερματίσει η Ένωση τις εξαρτήσεις από ορισμένα κρίσιμα υλικά· λαμβάνοντας υπόψη ότι στην επιστολή ανάθεσης καθηκόντων προς τον ορισθέντα Επίτροπο Christophe Hansen, η Πρόεδρος της Επιτροπής Ursula von der Leyen του ζητεί να εξετάσει τρόπους μείωσης των εισαγωγών κρίσιμων βασικών προϊόντων[13]·

Μη δημοκρατική διαδικασία λήψης αποφάσεων

ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, κατά την όγδοη κοινοβουλευτική του περίοδο, το Κοινοβούλιο ενέκρινε συνολικά 36 ψηφίσματα που αντιτίθενται στη διάθεση στην αγορά ΓΤΟ για τρόφιμα και ζωοτροφές (33 ψηφίσματα) και στην καλλιέργεια ΓΤΟ στην Ένωση (τρία ψηφίσματα)· λαμβάνοντας υπόψη ότι, κατά την ένατη κοινοβουλευτική του περίοδο, το Κοινοβούλιο ενέκρινε 38 ενστάσεις για τη διάθεση ΓΤΟ στην αγορά·

ΙΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή εξακολουθεί να εγκρίνει ΓΤΟ, παρά το γεγονός ότι αναγνωρίζει και η ίδια την ύπαρξη δημοκρατικού ελλείμματος, την έλλειψη στήριξης από την πλευρά των κρατών μελών και τις ενστάσεις του Κοινοβουλίου·

ΙΗ. θεωρεί ότι το σχέδιο εκτελεστικής απόφασης της Επιτροπής υπερβαίνει τις εκτελεστικές αρμοδιότητες που προβλέπει ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1829/2003[14]·

ΙΘ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ψηφοφορία της 8ης Ιουλίου 2024 στη μόνιμη επιτροπή φυτών, ζώων, τροφίμων και ζωοτροφών, που αναφέρεται στο άρθρο 35 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1829/2003, δεν οδήγησε σε έκδοση γνωμοδότησης, κάτι που σημαίνει ότι η αδειοδότηση δεν υποστηρίχθηκε από μια ειδική πλειοψηφία των κρατών μελών· λαμβάνοντας υπόψη ότι ούτε η ψηφοφορία της 3ης Σεπτεμβρίου 2024 στην επιτροπή προσφυγών οδήγησε σε γνωμοδότηση·

1. θεωρεί ότι το σχέδιο εκτελεστικής απόφασης της Επιτροπής υπερβαίνει τις εκτελεστικές αρμοδιότητες που προβλέπει ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1829/2003·

2. θεωρεί ότι το σχέδιο εκτελεστικής απόφασης της Επιτροπής δεν είναι σύμφωνο με το δίκαιο της Ένωσης, υπό την έννοια ότι δεν συνάδει με τον σκοπό του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1829/2003, ο οποίος είναι, σύμφωνα με τις γενικές αρχές που καθορίζονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 178/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου[15], να προσφέρει τη βάση για τη διασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της ζωής και της υγείας του ανθρώπου, της υγείας και της καλής διαβίωσης των ζώων, του περιβάλλοντος και των συμφερόντων των καταναλωτών σε σχέση με τα ΓΤ τρόφιμα και ζωοτροφές, εξασφαλίζοντας παράλληλα την αποτελεσματική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς·

3. ζητεί από την Επιτροπή να αποσύρει το σχέδιο εκτελεστικής απόφασής της και να υποβάλει νέο σχέδιο στην επιτροπή·

4. καλεί την Επιτροπή να μην εγκρίνει ΓΤ καλλιέργειες ανθεκτικές στα ζιζανιοκτόνα, λόγω της επακόλουθης αυξημένης χρήσης συμπληρωματικών ζιζανιοκτόνων και, συνακόλουθα, των αυξημένων κινδύνων για τη βιοποικιλότητα, την ασφάλεια των τροφίμων και την υγεία των εργαζομένων, σύμφωνα με την προσέγγιση «Μία υγεία»·

5. επισημαίνει, στο πλαίσιο αυτό, ότι η έγκριση της εισαγωγής για χρήση σε τρόφιμα ή ζωοτροφές οποιουδήποτε ΓΤ φυτού που έχει καταστεί ανθεκτικό σε ζιζανιοκτόνα που απαγορεύονται στην Ένωση, όπως το γλουφοσινικό, δεν συνάδει με τις διεθνείς δεσμεύσεις της Ένωσης στο πλαίσιο, μεταξύ άλλων, των ΣΒΑ των Ηνωμένων Εθνών και της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τη βιολογική ποικιλότητα, συμπεριλαμβανομένου του πρόσφατα εγκριθέντος πλαισίου Kunming-Montreal[16]·

6. αναμένει από την Επιτροπή να τηρήσει επειγόντως τη δέσμευσή της[17] να υποβάλει πρόταση που θα διασφαλίζει ότι τα επικίνδυνα χημικά προϊόντα που απαγορεύονται στην Ένωση δεν παράγονται για εξαγωγή·

7. εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι η Επιτροπή αναγνώρισε τελικά, σε επιστολή της με ημερομηνία 11 Σεπτεμβρίου 2020 προς τους βουλευτές, την ανάγκη να λαμβάνεται υπόψη η βιωσιμότητα κατά τη λήψη αποφάσεων για την έγκριση ΓΤΟ[18]· εκφράζει, ωστόσο, τη βαθιά απογοήτευσή του καθώς έκτοτε η Επιτροπή συνεχίζει να εγκρίνει ΓΤΟ για εισαγωγή στην Ένωση, παρά τις επανειλημμένες αντιρρήσεις του Κοινοβουλίου και το γεγονός ότι δεν υπάρχει ειδική πλειοψηφία κρατών μελών υπέρ της έγκρισης·

8. για άλλη μια φορά, καλεί επιτακτικά την Επιτροπή να λάβει υπόψη τις υποχρεώσεις της Ένωσης στο πλαίσιο διεθνών συμφωνιών, όπως η συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, η ΣΒΠ και οι ΣΒΑ των Ηνωμένων Εθνών· επαναλαμβάνει την έκκλησή του να συνοδεύονται τα σχέδια εκτελεστικών πράξεων από αιτιολογική έκθεση στην οποία να εξηγείται πώς τηρούν την αρχή του «μη βλάπτειν»[19]·

9. αναθέτει στην Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή, καθώς και στις κυβερνήσεις και στα κοινοβούλια των κρατών μελών.