MOZZJONI GĦAL RIŻOLUZZJONI dwar ir-repressjoni sistematika fil-Belarussja u l-konsegwenzi tagħha għas-sigurtà Ewropea wara l-każijiet ta' ħtif minn ajruplan ċivili tal-UE interċettat mill-awtoritajiet Belarussi

B9‑0332/2021

Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew dwar ir-repressjoni sistematika fil-Belarussja u l-konsegwenzi tagħha għas-sigurtà Ewropea wara l-każijiet ta' ħtif minn ajruplan ċivili tal-UE interċettat mill-awtoritajiet Belarussi

(2021/2741(RSP))

Il-Parlament Ewropew,

– wara li kkunsidra r-riżoluzzjonijiet u r-rakkomandazzjonijiet preċedenti tiegħu dwar il-Belarussja,

– wara li kkunsidra l-konklużjonijiet tal-Kunsill Ewropew tal-24 ta' Mejju 2021 dwar il-Belarussja,

– wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni magħmula mir-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà f'isem l-UE tal-24 ta' Mejju 2021 dwar id-devjazzjoni furzata tat-titjira ta' Ryanair FR4978 lejn Minsk fit-23 ta' Mejju 2021,

– wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni konġunta mill-ministri barranin tal-G7 u r-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà tas-27 ta' Mejju 2021 dwar il-Belarussja,

– wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni tal-Viċi President tal-Kummissjoni / Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà (VP/RGħ) tas-26 ta' Marzu 2021 dwar l-appoġġ tal-UE għall-Pjattaforma tal-Obbligu ta' Rendikont Internazzjonali għall-Belarussja,

– wara li kkunsidra l-Konvenzjoni ta' Chicago dwar l-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali, iffirmata fis-7 ta' Diċembru 1944, u l-Konvenzjoni ta' Montreal dwar is-suppressjoni ta' atti illeċiti kontra s-sikurezza tal-avjazzjoni ċivili, konkluża fit-23 ta' Settembru 1971,

– wara li kkunsidra l-Artikolu 132(2) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

A. billi fit-23 ta' Mejju 2021, l-awtoritajiet Belarussi, f'att ta' terroriżmu tal-Istat, ġiegħlu ajruplan ċivili jwettaq inżul ta' emerġenza f'Minsk; billi l-ajruplan, proprjetà ta' kumpanija tal-UE, li jtir bejn żewġ bliet kapitali tal-UE (minn Ateni għal Vilnius) u li kien qed iġorr aktar minn 170 passiġġier u ekwipaġġ, kien imġiegħel jinżel minn inġenji tal-ajru militari Belarussi bl-użu ta' allegata theddida ta' bomba bħala pretest;

B. billi tnejn mill-passiġġieri tat-titjira, Raman Pratasevich, ġurnalist indipendenti mill-Belarussja u kofundatur tal-kanal ta' oppożizzjoni Nexta, u Sofia Sapega, studenta fl-Università Ewropea tal-Istudji Umanistiċi f'Vilnius, ġew miżmuma mill-awtoritajiet Belarussi u ma tħallewx jitilgħu fuq l-ajruplan fl-ajruport ta' Minsk lejn id-destinazzjoni oriġinali tiegħu; billi dan l-inċident għadu tentattiv ċar ieħor mill-awtoritajiet Belarussi biex jagħlqu l-ħalq l-esponenti kollha tal-oppożizzjoni, is-soċjetà ċivili u l-media indipendenti;

C. billi m'hemmx biżżejjed għarfien dwar is-sekwenza ta' avvenimenti li wasslu għall-inżul ta' emerġenza tal-ajruplan ċivili f'Minsk, jew ir-rwol tas-servizzi tal-intelligence Russi fih; billi l-awtoritajiet Belarussi semmew allegata email bħala s-sors tat-theddida, li ntbagħtet wara li l-bdoti ġew avżati dwar l-allegata theddida ta' bomba mill-awtoritajiet Belarussi; billi erba' persuni mhux identifikati wkoll żbarkaw f'Minsk, flimkien ma' Raman Pratasevich u Sofia Sapega;

D. billi huwa ċar, madankollu, li dawn l-azzjonijiet jikkostitwixxu ksur tad-dritt internazzjonali, jiġifieri tal-Konvenzjonijiet ta' Chicago u ta' Montreal, u pperikolaw is-sikurezza tal-passiġġieri u tal-ekwipaġġ abbord din it-titjira; billi dan l-inċident juri li r-reġim sar theddida għall-paċi u s-sigurtà internazzjonali;

E. billi Raman Pratasevich deher f'diversi biċċiet ta' filmati mxandrin mill-istazzjon tat-televiżjoni tal-Istat Belarussu, bi ġrieħi viżibbli fuq il-ġilda tiegħu; billi l-President Lukashenka hedded li jistieden lill-investigaturi mir-reġjun ta' Donbas okkupat mir-Russja jinterrogaw lis-Sur Pratasevich;

F. billi l-elezzjonijiet presidenzjali frawdolenti tal-2020 fil-Belarussja wasslu għal protesti mingħajr preċedent li talbu elezzjonijiet ħielsa u ġusti ġodda u għal trażżin vjolenti kontra l-oppożizzjoni għar-reġim, b'għexieren ta' eluf ta' arresti arbitrarji, kif ukoll rapporti ta' tortura, trattament ħażin u qtil;

G. billi s-sitwazzjoni tad-drittijiet tal-bniedem fil-Belarussja qed tkompli tmur għall-agħar, b'għadd dejjem akbar ta' priġunieri politiċi; billi l-awtoritajiet Belarussi wrew indifferenza terribbli għad-drittijiet u l-libertajiet fundamentali tal-poplu Belarussu, kif ukoll għal ħajjithom, billi wettqu r-repressjoni tal-popolazzjoni tagħhom stess; billi d-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem, il-politiċi tal-oppożizzjoni, is-soċjetà ċivili, il-ġurnalisti indipendenti u attivisti oħrajn huma sistematikament soġġetti għal intimidazzjoni, fastidju u restrizzjonijiet fuq il-libertajiet fundamentali tagħhom;

H. billi m'hemm l-ebda indikazzjoni li l-awtoritajiet Belarussi qed jinvestigaw l-eluf ta' rapporti ta' brutalità min-naħa tal-pulizija li ġew ippreżentati minn nofs Awwissu 2020, jew il-qtil ta' dimostranti; billi minn Ġunju 2021, hemm aktar minn 450 priġunier politiku fil-Belarussja; billi l-impunità mifruxa għall-ksur tad-drittijiet tal-bniedem tipperpetwa s-sitwazzjoni ddisprata tal-poplu tal-Belarussja; billi l-assenza tal-istat tad-dritt timpedixxi d-dritt tal-vittmi li jkollhom proċess ġust; billi l-Belarussja hija l-uniku pajjiż fl-Ewropa li fiha għadha tapplika l-piena kapitali;

I. billi wara diversi xhur ta' detenzjoni, il-priġunier politiku Vitold Ashurak miet fil-ħabs f'ċirkostanzi suspettużi; billi taħt il-pressjoni fiżika u psikoloġika enormi li huma soġġetti għaliha, ħafna persuni detenuti ppruvaw jew wettqu suwiċidju, bħal, pereżempju, Stepan Latypov li pprova jagħmel suwiċidju matul is-seduta tal-qorti tiegħu, u Dmitry Stakhovsky ta' 18-il sena, li kkometta suwiċidju wara li ġie investigat mill-awtoritajiet Belarussi talli ħa sehem fil-protesti kontra r-reġim;

J. billi l-politiku tal-oppożizzjoni Belarussa Paval Sevyarynets, l-attivisti Ewropej tal-kampanja ċivili tal-Belarussja Maksim Vinyarski, Andrey Voynich, Paval Yukhnevich u Yauhen Afnahel kif ukoll l-amministratur tal-kanal tat-Telegram Iryna Shchasnaya u l-blogger Dzmitry Kazlou, ġew ikkundannati għal minn erba' sa seba' snin ħabs fuq akkużi marbutin ma' attivitajiet politiċi u ċiviċi mhux issanzjonati fi proċess magħluq fil-Qorti Reġjonali ta' Mahilyou fil-25 ta' Mejju 2021;

K. billi fil-31 ta' Mejju 2021, l-aġenzija tas-sigurtà tal-fruntieri tal-Belarussja ħabbret restrizzjoni serja tar-regoli diġà stretti li jillimitaw il-kapaċità taċ-ċittadini li joħorġu mill-pajjiż, billi essenzjalment imblukkat il-qsim kollu tal-fruntieri tal-art; billi l-UE ddeċidiet li tipprojbixxi t-titjiriet li jgħaddu fuq l-ispazju tal-ajru tal-UE mil-linji tal-ajru Belarussi u tipprevjeni l-aċċess għall-ajruporti tal-UE ta' titjiriet operati minn dawn il-linji tal-ajru, li jagħmilha saħansitra aktar diffiċli għan-nies li jitilqu mill-pajjiż u ġġegħilhom jivvjaġġaw mir-Russja;

1. Ikompli jsostni b'mod sod f'solidarjetà mal-poplu tal-Belarussja, li jkompli jġarrab f'idejn l-awtoritajiet Belarussi; jikkundanna bil-qawwa l-vjolenza u r-repressjoni użati mill-awtoritajiet Belarussi kontra d-dimostranti paċifiċi, il-politiċi tal-oppożizzjoni, il-media indipendenti, id-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem, ir-rappreżentanti tas-soċjetà ċivili, l-akkademiċi u t-trade unions, l-avukati u ċittadini Belarussi oħrajn;

2. Jitlob it-tmiem immedjat tal-vjolenza, tal-persekuzzjoni u tad-detenzjonijiet illegali; jisħaq fuq il-ħelsien immedjat u mingħajr kundizzjonijiet u t-tneħħija tal-akkużi kollha kontra l-priġunieri politiċi kollha, inkluż Raman Pratasevich u Sofia Sapega;

3. Ikompli jitlob djalogu nazzjonali inklużiv sabiex tinstab soluzzjoni paċifika u demokratika għall-kriżi attwali u jsiru elezzjonijiet ħielsa u ġusti ġodda, sostnuti minn media indipendenti u ħielsa u soċjetà ċivili b'saħħitha;

4. Jinsisti fuq il-ħtieġa li jiġu żgurati l-libertajiet fundamentali u d-drittijiet tal-bniedem, l-istat tad-dritt u ġudikatura indipendenti li tiffunzjona fil-Belarussja, u l-waqfien tar-repressjoni, il-persekuzzjoni, it-trattament ħażin, il-vjolenza abbażi tal-ġeneru u t-tortura kollha, kif ukoll l-abolizzjoni permanenti immedjata tal-piena tal-mewt;

5. Jistieden lill-Kunsill u lill-VP/RGħ ibiddlu l-approċċ tagħhom fil-konfront tal-Belarussja u ma jibqgħux iħallu lir-reġim għaddej bir-repressjoni tal-massa u l-ksur tad-dritt internazzjonali, iżda joħorġu b'rispons determinat u jieħdu azzjoni lil hinn mill-miżuri attwali;

6. Jinsisti li s-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna (SEAE) u l-Istati Membri jżidu l-involviment mal-attivisti tas-soċjetà ċivili, mad-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem u mal-media indipendenti fil-Belarussja u barra mill-pajjiż, inkluż permezz tal-bini tal-kapaċitajiet u l-appoġġ finanzjarju, u jżidu l-appoġġ għall-Fond Ewropew għad-Demokrazija fl-attivitajiet tagħhom fil-prattika;

7. Jitlob lill-Kummissjoni tniedi programm ta' assistenza mmirat tal-UE biex jgħin lill-vittmi ta' repressjoni politika u brutalità min-naħa tal-pulizija, kif ukoll jiġu ffaċilitati r-rekwiżiti għal viża, jittejbu l-proċessi tal-ażil għal dawk li jfittxu rifuġju mill-Belarussja, tiżdied l-offerta ta' boroż ta' studju u għotjiet għall-istudenti u l-akkademiċi, u tikkunsidra li tistabbilixxi università fl-eżilju fl-UE fejn l-akkademiċi Belarussi jistgħu jaħdmu fil-lingwi nazzjonali tagħhom;

8. Jilqa' d-deċiżjoni tal-Istati Membri li jimponu sanzjonijiet tat-trasport fuq il-linji tal-ajru Belarussi u jagħtihom parir li jreġġgħu lura s-sanzjonijiet fuq bażi selettiva u temporanja, sabiex jiffaċilitaw it-tentattivi tan-nies li jitilqu mill-pajjiż;

9. Itenni t-talba tiegħu lid-Delegazzjoni tal-UE u lir-rappreżentazzjonijiet diplomatiċi nazzjonali fil-Belarussja biex jimmonitorjaw mill-qrib is-sitwazzjoni u l-proċessi ta' priġunieri politiċi individwali fuq il-post, joffrulhom kwalunkwe appoġġ li jista' jkollhom bżonn u jaħdmu flimkien biex jiżguraw il-ħelsien malajr tagħhom, kif ukoll iżidu l-appoġġ tagħhom għall-ħidma tad-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem, u, fejn xieraq, jiffaċilitaw il-ħruġ ta' viżi ta' emerġenza, u jipprovdu kenn temporanju fl-Istati Membri tal-UE;

10. Jistieden lill-Kummissjoni, lill-Istati Membri u lis-SEAE jikkooperaw ma' sħab internazzjonali, bħall-Mekkaniżmu ta' Moska tal-OSKE u l-Kunsill tad-Drittijiet tal-Bniedem tan-NU, kif ukoll lid-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem u s-soċjetà ċivili fuq il-post, biex jiġu żgurati l-monitoraġġ, id-dokumentazzjoni u rappurtar tal-ksur tad-drittijiet tal-bniedem u sussegwentement jiġi stabbilit l-obbligu ta' rendikont u tingħata ġustizzja lill-vittmi; jilqa' u jappoġġja l-istabbiliment tal-Pjattaforma tal-Obbligu ta' Rendikont Internazzjonali għall-Belarussja;

11. Jimpenja ruħu li jgħin fit-tisħiħ tal-kapaċità tal-forzi demokratiċi, fit-titjib tar-rwol tas-soċjetà ċivili, fl-appoġġ tad-djalogu politiku sħiħ li jwassal għal trasferiment paċifiku tal-poter fil-Belarussja, kif ukoll ta' mexxejja politiċi żgħażagħ u ta' difensuri tad-drittijiet tal-bniedem, permezz tal-mekkaniżmi ta' appoġġ għad-demokrazija tal-Parlament;

12. Jilqa' l-pakkett ta' appoġġ ekonomiku ta' EUR 3 biljun tal-Kummissjoni għall-Belarussja demokratika futura; jitlob lill-Kummissjoni tikkondividi l-pjanijiet tagħha għat-tranżizzjoni demokratika tal-Belarussja u l-pakkett ta' appoġġ ekonomiku mal-Parlament, u torganizza konferenza politika internazzjonali ta' livell għoli dwar ir-riżoluzzjoni tal-kriżi fil-Belarussja, li għandha ssir mingħajr dewmien; jistieden lill-Kummissjoni tkun lesta li timmobilizza donaturi internazzjonali oħrajn biex jikkontribwixxu b'mod addizzjonali għall-pakkett ta' appoġġ ekonomiku;

13. Jenfasizza l-ħtieġa ta' involviment internazzjonali, inklużi diskussjonijiet fin-NU u fin-NATO, u appoġġ għall-investigazzjoni internazzjonali, immexxija mill-Organizzazzjoni tal-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali, tal-inċident tat-23 ta' Mejju biex jiġi aċċertat il-ksur tar-regoli internazzjonali dwar l-avjazzjoni, kif ukoll tinkiseb ċarezza dwar ir-rwol tar-Russja f'dan l-inċident;

14. Iħeġġeġ lill-Kunsill jipproċedi immedjatament bir-raba' pakkett ta' sanzjonijiet u jħejji bil-lest dak li jmiss, immirat lejn uffiċjali li ħadu sehem jew kienu kompliċi fil-frodi elettorali u fil-ksur sussegwenti tad-drittijiet tal-bniedem fil-Belarussja, inkluża l-persekuzzjoni ta' ġurnalisti u bloggers indipendenti, kif ukoll kumpaniji li jappoġġjaw lil Lukashenka u r-reġim tiegħu, u l-persuni li pparteċipaw f'dawn l-aktar azzjonijiet reċenti, bħall-uffiċjali tal-intelligence u l-awtoritajiet tal-avjazzjoni;

15. Jistieden lill-Kunsill u lill-VP/RGħ jikkunsidraw azzjonijiet ulterjuri, bħall-projbizzjoni tal-istituzzjonijiet finanzjarji tal-UE milli jkollhom bonds tat-teżor Belarussi, sanzjonijiet settorjali, pereżempju fis-setturi taż-żejt, tal-potassa, tal-metall jew tal-injam, jew is-sospensjoni temporanja tal-Belarussja mis-sistema SWIFT; jitlob l-introduzzjoni ta' salvagwardji effettivi kontra l-bejgħ dirett jew indirett tal-elettriku Belarussu prodott fl-impjant tal-enerġija nukleari ta' Astravets lejn is-swieq tal-UE; jitlob li l-kumpaniji rreġistrati fl-UE, b'mod partikolari Siemens AG, jieqfu jikkollaboraw mal-awtoritajiet Belarussi permezz tal-kondiviżjoni tat-teknoloġija u l-għarfien espert;

16. Jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jiċħdu kwalunkwe tip ta' appoġġ finanzjarju lill-Gvern Belarussu u jżommu lura mill-investimenti barranin ġodda kollha fil-Belarussja u milli jagħtu linji ta' kreditu ġodda lill-banek tal-Belarussja, inkluż it-twaqqif ta' investimenti mill-pajjiżi tal-UE għal proġetti ta' infrastruttura tal-enerġija fil-Belarussja;

17. Jitlob azzjoni tal-UE aktar miftiehma biex jiġi indirizzat b'mod effettiv in-negozju tal-kuntrabandu tas-sigaretti mill-Belarussja;

18. Jistieden lill-Istati Membri u lis-SEAE jtejbu l-iskambju tal-intelligence madwar l-UE, kif ukoll il-kapaċitajiet tas-SEAE bħala pjattaforma ta' koordinazzjoni, b'mod partikolari dwar l-attivitajiet tas-servizzi ta' sigurtà barranin li joperaw fl-UE u t-tkeċċija ta' spiji potenzjali, sabiex jiġu evitati aktar inċidenti;

19. Jesprimi s-solidarjetà tiegħu mal-Latvja wara t-tkeċċija tad-diplomatiċi tagħha mill-Belarussja; jikkundanna t-tnedija ta' investigazzjoni kriminali mill-Prosekutur Ġenerali tal-Belarussja kontra l-Ministru tal-Affarijiet Barranin tal-Latvja, kif ukoll is-Sindku ta' Riga; jikkundanna t-tentattivi kollha mill-awtoritajiet Belarussi biex jeżerċitaw pressjoni fuq l-Istati Membri tal-UE, inkluża t-talba tal-prosekuturi Belarussi biex jagħmlu mistoqsijiet lill-eks president tal-Litwanja Valdas Adamkus, abbażi tal-allegati konnessjonijiet tiegħu ma' battaljun awżiljarju tal-pulizija subordinat għall-SS li wettaq operazzjonijiet punittivi fil-Belarussja matul it-Tieni Gwerra Dinjija;

20. Ifaħħar id-deċiżjoni tal-Gvern tal-Ukrajna li jingħaqad mal-Istati Membri tal-UE fl-impożizzjoni ta' sanzjonijiet tat-trasport fuq il-linji tal-ajru Belarussi, u jistieden lill-Kummissjoni u lill-Kunsill jimponu miżuri punittivi fuq il-linja tal-ajru Belavia u l-passiġġieri tagħha li jtiru lejn il-Krimea annessa mar-Russja;

21. Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Viċi President tal-Kummissjoni / Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà, lill-Kunsill, lill-Kummissjoni, lill-gvernijiet u l-parlamenti tal-Istati Membri, lill-Organizzazzjoni għas-Sigurtà u l-Kooperazzjoni fl-Ewropa u lill-President, il-Gvern u l-Parlament tal-Belarussja.