MOZZJONI GĦAL RIŻOLUZZJONI dwar ir-repressjoni sistematika fil-Belarussja u l-konsegwenzi tagħha għas-sigurtà Ewropea wara l-każijiet ta' ħtif minn ajruplan ċivili tal-UE interċettat mill-awtoritajiet Belarussi

B9‑0340/2021

Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew dwar ir-repressjoni sistematika fil-Belarussja u l-konsegwenzi tagħha għas-sigurtà Ewropea wara l-każijiet ta' ħtif minn ajruplan ċivili tal-UE interċettat mill-awtoritajiet Belarussi

(2021/2741(RSP))

Il-Parlament Ewropew,

– wara li kkunsidra r-riżoluzzjonijiet preċedenti tiegħu dwar il-Belarussja,

– wara li kkunsidra l-konklużjonijiet tal-Kunsill Ewropew dwar il-Belarussja tal-24 ta' Mejju 2021,

– wara li kkunsidra l-komunikat tal-President tal-Kunsill Ewropew Charles Michel dwar l-inċident li involva nżul ta' emerġenza ta' titjira ta' Ryanair f'Minsk, il-Belarussja, fit-23 ta' Mejju 2021,

– wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni magħmula mir-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà f'isem l-UE tal-24 ta' Mejju 2021 dwar id-devjazzjoni furzata tat-titjira ta' Ryanair FR4978 lejn Minsk fit-23 ta' Mejju 2021,

– wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni konġunta mill-ministri barranin tal-G7 u r-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà tas-27 ta' Mejju 2021 dwar il-Belarussja,

– wara li kkunsidra d-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem u l-konvenzjonijiet kollha dwar id-drittijiet tal-bniedem li l-Belarussja hija parti tagħhom,

– wara li kkunsidra l-Konvenzjoni ta' Chicago dwar l-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali,

– wara li kkunsidra l-għoti tal-Premju Sakharov tal-2020 tal-Parlament Ewropew għal-Libertà tal-Ħsieb lill-oppożizzjoni demokratika fil-Belarussja,

– wara li kkunsidra l-Artikolu 132(2) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

A. billi fit-23 ta' Mejju 2021, it-titjira ta' Ryanair FR4978, titjira internazzjonali tal-passiġġieri minn Ateni lejn Vilnius, waqt li kienet fl-ispazju tal-ajru Belarussu, ġiet iddevjata b'mod furzat fuq l-ordnijiet ta' Aliaksandr Lukashenka u ġiet skortata minn ajruplan tal-gwerra Belarussu lejn l-Ajruport Nazzjonali ta' Minsk abbażi tal-pretensjoni falza ta' theddida ta' bomba, u dan ipperikola s-sikurezza tal-passiġġieri u tal-ekwipaġġ abbord it-titjira;

B. billi f'Minsk, tnejn mill-passiġġieri tagħha, il-ġurnalist u l-attivist tal-oppożizzjoni Raman Pratasevich u s-sieħba tiegħu Sofia Sapega, ġew arrestati mill-awtoritajiet;

C. billi Raman Pratasevich huwa ġurnalist u attivist Belarussu, u wieħed mill-eks edituri tal-istazzjon influwenti ta' Telegram Nexta, li kellu rwol ċentrali fl-għoti ta' informazzjoni lill-popolazzjoni dwar l-abbużi mwettqa mill-awtoritajiet u fil-mobilizzazzjoni ta' protesti fil-Belarussja; billi Raman Pratasevich kien ilu jgħix fl-eżilju mill-2019 biex jevita akkużi kriminali foloz u kien ingħata ażil politiku fil-Litwanja;

D. billi wara l-inċident ta' Ryanair, ir-Russja qablet li tirrilaxxa self imdewwem ta' USD 500 miljun lill-Belarussja u kkritikat il-miżuri tal-UE;

E. billi fit-18 ta' Mejju 2021, l-awtoritajiet Belarussi rrejdjaw l-uffiċċji ta' Tut.by, l-akbar sit tal-aħbarijiet Belarussu indipendenti, arrestaw lill-persunal tiegħu u mblukkaw is-sit web tiegħu;

F. billi aktar minn 34 000 Belarussu huma stmati li ġew miżmuma f'xi ħin talli pprotestaw kontra r-reġim, qabel u wara l-elezzjonijiet tad-9 ta' Awwissu 2020; billi hemm aktar minn 450 priġunier politiku fil-Belarussja;

G. billi l-awtoritajiet Belarussi komplew bir-repressjoni tagħhom kontra l-poplu Belarussu paċifiku, b'ħafna ċittadini li ġew ippersegwitati, arrestati u kkundannati talli esprimew oppożizzjoni għar-reġim jew għall-ksur mifrux tad-drittijiet tal-bniedem li qed iseħħ fil-Belarussja;

H. billi d-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem iddokumentaw mijiet ta' każijiet ta' tortura u trattament ħażin, filwaqt li diversi persuni jinsabu neqsin jew instabu mejtin; billi t-trattament inuman, it-tortura u r-rifjut intenzjonat li tingħata kura medika jkomplu fiċ-ċentri ta' detenzjoni u fil-ħabsijiet Belarussi, fejn diversi dimostranti, bħal Vitold Ashurak, mietu, filwaqt li oħrajn, bħal Dzmitry Stakhouski u Stsiapan Latypou ta' 17-il sena, ġew ippersegwitati u mhedda sal-punt li ppruvaw jagħmlu suwiċidju;

I. billi fil-25 ta' Mejju 2021, l-attivisti Belarussi Ewropej Yauhen Afnahel, Pavel Yukhnevich, Maksim Viniarski u Andrei Voinich, il-kap tal-oppożizzjoni Pavel Seviarynets, il-blogger Dzmitry Kazlou, u l-attivista tal-komunità Iryna Shchasnaya ġew ikkundannati sa seba' snin priġunerija fuq akkużi foloz ta' "estremiżmu"; billi fit-2 ta' Ġunju 2021, il-priġunier politiku Dzmitry Furmanau, flimkien ma' Yauhen Raznichenka u Uladzimir Kniha, ġew ikkundannati sa erba' snin priġunerija f'dak li huwa magħruf bħala l-"każ ta' Tsikhanouski"; billi fit-3 ta' Ġunju 2021, il-qorti kkundannat il-ħames grupp ta' konvenuti, li jikkonsisti mill-priġunieri politiċi Aliaksandr Khrapko, Radzivon Medusheuski, Ihar Vinakurau, Andrei Aniskevich, Alena Loika, Halina Chuhunova, Andrei Niamirski, Dzmitry Kurhanau, Katsiaryna Smirnova, Mikita Uvarau, Safiya Nisht, Siarhei Ksenzhuk u Illia Palkhouski, fil-"proċess tal-protesta biż-żfin" billi tat sentenzi minn 18-il xahar f'konfinament domiċiljari sa sena priġunerija; billi fit-3 ta' Ġunju 2021, il-priġunier politiku Siarhei Piarfiliyeu ġie kkundannat għal sentejn priġunerija u ibnu Stanislau Piarfiliyeu għal sentejn ta' libertà ristretta (konfinament domiċiljari);

J. billi l-awtoritajiet Belarussi qed ikomplu bir-repressjoni u l-persekuzzjoni tagħhom kontra ġurnalisti Belarussi indipendenti u qed jinvolvu ruħhom f'tentattivi intenzjonati biex ifixklu r-rappurtar oġġettiv;

K. billi skont l-Assoċjazzjoni tal-Istudenti Belarussi, unjoni tal-istudenti indipendenti, aktar minn 460 student ġew miżmuma, li kważi terz minnhom huma nisa, u aktar minn 150 student ġew imkeċċija b'mod arbitrarju mill-universitajiet, b'ħafna li ħarbu lejn pajjiżi ġirien beżgħana għas-sikurezza tagħhom;

L. billi l-awtoritajiet Belarussi komplew jirrestrinġu r-regoli diġà stretti li jillimitaw il-kapaċità taċ-ċittadini Belarussi li joħorġu mill-pajjiż, inklużi dawk li għandhom permessi ta' residenza fit-tul barra mill-pajjiż;

M. billi l-Belarussja bdiet l-operazzjoni kummerċjali tal-impjant tal-enerġija nukleari ta' Astravyets mingħajr ma indirizzat ir-rakkomandazzjonijiet ta' sikurezza kollha li jinsabu fir-rapport tal-UE dwar is-simulazzjoni ta' kriżi tal-2018, u b'riżultat ta' dan l-NPP ta' Astravyets mhuwiex sikur u jippreżenta theddid serju għas-sikurezza nukleari għall-Ewropa kollha;

N. billi l-Unjoni Ewropea s'issa imponiet sanzjonijiet kontra 7 entitajiet u 88 individwu Belarussu, inkluż Aliaksandr Lukashenka;

1. Jikkundanna bil-qawwa l-ħtif u l-inżul ta' emerġenza tat-titjira ta' Ryanair FR4978 f'Minsk fit-23 ta' Mejju u d-detenzjoni mill-awtoritajiet Belarussi tal-ġurnalist Raman Pratasevich u s-sieħba tiegħu, Sofia Sapega;

2. Jitlob il-ħelsien immedjat u mingħajr kundizzjonijiet ta' Raman Pratasevich u Sofia Sapega, kif ukoll tal-ġurnalisti u l-priġunieri politiċi l-oħra kollha miżmuma fil-Belarussja;

3. Jilqa' d-deċiżjoni tal-Kunsill li jissaħħu l-miżuri restrittivi eżistenti billi tiġi introdotta projbizzjoni fuq it-trasportaturi Belarussi ta' kull tip milli jidħlu fl-ispazju tal-ajru tal-UE u jaċċessaw l-ajruporti tal-UE; jisħaq li l-prekundizzjoni għall-effettività tar-rispons tal-UE hija ddeterminata mill-punt sa fejn is-sanzjonijiet tal-UE jimmiraw lejn intrapriżi tal-istat Belarussi ewlenin;

4. Jistieden lill-Organizzazzjoni tal-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali u lill-Aġenzija Ewropea tas-Sikurezza tal-Avjazzjoni jinvestigaw u jieħdu l-miżuri xierqa rigward dan l-inċident inaċċettabbli, li jmur kontra n-normi u l-istandards internazzjonali; jistieden lil Ryanair tikkoopera u taqsam mal-awtoritajiet l-informazzjoni rilevanti kollha dwar dan l-inċident;

5. Jistieden lill-Kunsill jestendi kemm jista' jkun malajr il-listi ta' persuni u entitajiet taħt is-sanzjonijiet tal-UE billi jinkludi l-individwi u l-entitajiet involuti fil-ħtif u l-inżul ta' emerġenza tat-titjira ta' Ryanair FR4978 u fid-detenzjoni ta' Raman Pratasevich u Sofia Sapega;

6. Iħeġġeġ lill-Kunsill jipproċedi bl-akbar urġenza bir-raba' pakkett ta' sanzjonijiet kontra l-individwi u l-entitajiet li ħadu sehem fi jew li kienu kompliċi fi frodi elettorali jew fil-ksur sussegwenti tad-drittijiet tal-bniedem fil-Belarussja, inkluża l-persekuzzjoni ta' ġurnalisti indipendenti u bloggers, u jibda jaħdem fuq pakkett sussegwenti; jitlob is-sanzjonar tal-prosekuturi, l-imħallfin u l-impjegati tal-infurzar tal-liġi li għandhom rwol fir-repressjoni u l-kundanna inġusta tal-kritiċi tar-reġim;

7. Jistieden lill-Kunsill biex barra minn hekk jadotta sanzjonijiet ekonomiċi mmirati, li jiffukaw fuq kumpaniji pubbliċi u privati li jappoġġjaw u jiffinanzjaw ir-reġim ta' Lukashenka; jitlob lill-UE tikkoordina l-miżuri tagħha mal-Istati Uniti, mas-sħab tal-G7 u ma' demokraziji oħra tal-istess fehma; jinkoraġġixxi azzjoni ta' solidarjetà tal-UE kkordinata biex jiġu kkumpensati d-diffikultajiet ekonomiċi għall-Istati Membri l-aktar affettwati mis-sanzjonijiet ekonomiċi fuq il-Belarussja;

8. Jisħaq li għalkemm l-aħjar opportunitajiet tal-UE biex tindirizza kif xieraq l-istati illegali huma permezz ta' mekkaniżmi ta' sanzjonijiet, l-UE, minbarra sanzjonijiet fuq intrapriżi tal-istat Belarussi, għandha tuża l-pressjonijiet interni eżistenti fil-Belarussja billi tappoġġja s-soċjetà ċivili Belarussa;

9. Jistieden lill-Istati Membri jtejbu l-kooperazzjoni tagħhom dwar kwistjonijiet ta' intelligence rigward il-kriżi fil-Belarussja u jkeċċu uffiċjali tal-intelligence Belarussi magħrufa u suspettati attivi madwar l-Unjoni kollha;

10. Jistieden lill-Istati Membri u lill-istituzzjonijiet tal-UE jżidu l-isforzi tagħhom biex jindirizzaw il-kuntrabandu sostanzjali tas-sigaretti mill-Belarussja lejn l-UE, li jipprovdi fondi lir-reġim ta' Lukashenka;

11. Jistieden lis-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna, lill-Kummissjoni u lir-rappreżentazzjonijiet diplomatiċi nazzjonali tal-Istati Membri fil-Belarussja jimmonitorjaw mill-qrib is-sitwazzjoni tal-priġunieri politiċi individwali fil-Belarussja, inkluż dik ta' Raman Pratasevich, joffrulhom appoġġ u jaħdmu biex jiżguraw il-ħelsien tagħhom;

12. Jikkundanna s-sentenzi ħarxa u inġusti tal-qorti li ngħataw reċentement lil bosta priġunieri u detenuti politiċi, inkluż il-kap tal-oppożizzjoni Pavel Seviarynets, u l-proċessi kontra personaġġi tal-oppożizzjoni Belarussi demokratiċi bħal Viktar Babaryka, Mikola Statkevich u Siarhei Tsikhanouski;

13. Ikompli jappoġġja lill-poplu tal-Belarussja fit-talbiet u l-aspirazzjonijiet leġittimi tiegħu għal elezzjonijiet ħielsa u ġusti, għal-libertajiet fundamentali u għad-drittijiet tal-bniedem, għar-rappreżentanza demokratika, għall-parteċipazzjoni politika u għad-dinjità;

14. Jappoġġja l-organizzazzjoni ta' konferenza politika ta' livell għoli dwar ir-riżoluzzjoni tal-kriżi u l-futur ta' Belarussja demokratika – il-Konferenza dwar Trasformazzjoni Demokratika fil-Belarussja – immexxija mill-UE u li attendew għaliha mexxejja ta' nazzjonijiet demokratiċi tal-istess fehma, li tibgħat sinjal qawwi ta' appoġġ lill-poplu Belarussu;

15. Jitlob li jitwaqqfu minnufih il-vjolenza u r-repressjoni, it-tortura u t-trattament ħażin tal-Belarussi; jitlob il-ħelsien immedjat u mingħajr kundizzjonijiet u li jitwaqqgħu l-akkużi kollha kontra l-persuni kollha detenuti għal raġunijiet politiċi;

16. Jikkundanna s-soppressjoni tal-media u tal-aċċess għall-internet, kif ukoll is-swat, l-arrest u l-intimidazzjoni tal-ġurnalisti u tal-bloggers; jissottolinja d-dritt tal-poplu tal-Belarussja li jkollu aċċess mingħajr xkiel għall-informazzjoni;

17. Jikkundanna l-miżuri reċenti meħuda mill-awtoritajiet Belarussi li pprojbixxew lill-biċċa l-kbira taċ-ċittadini Belarussi milli jitilqu mill-pajjiż, inklużi ħafna detenturi ta' permessi għal residenza barranija;

18. Jirrifjuta t-theddid inaċċettabbli ta' Aliaksandr Lukashenka li l-awtoritajiet Belarussi mhux se jwaqqfu l-migranti irregolari u t-traffikar tad-droga u jesprimi t-tħassib tiegħu rigward iż-żieda fil-migrazzjoni irregolari mill-Belarussja lejn l-UE u dwar l-involviment potenzjali tal-awtoritajiet Belarussi f'dan il-fenomenu; jistieden lill-Istati Membri u lill-istituzzjonijiet tal-UE jsegwu l-iżviluppi f'dawn l-oqsma u jieħdu l-miżuri xierqa;

19. Jikkundanna l-użu ħażin mit-tmexxija Belarussa tal-awtoritajiet tal-infurzar tal-liġi għal finijiet politiċi; jistieden lill-Interpol tirrieżamina minnufih u bir-reqqa t-talbiet attwali u futuri magħmula mill-Belarussja u tieħu l-miżuri xierqa kollha biex tipprevjeni lill-Belarussja milli tuża ħażin l-Interpol għal finijiet politiċi;

20. Jissottolinja l-ħtieġa ta' investigazzjoni komprensiva tar-reati mwettqa mir-reġim ta' Lukashenka kontra l-poplu tal-Belarussja;

21. Iħeġġeġ lill-Kummissjoni, lis-SEAE u lill-Istati Membri tal-UE jżidu l-appoġġ dirett għall-oppożizzjoni Belarussa, għas-soċjetà ċivili u għall-media indipendenti; jilqa' f'dan il-kuntest il-qafas għal pjan komprensiv ta' appoġġ ekonomiku ta' EUR 3 biljun għal Belarussja demokratika futura ppreżentat mill-Kummissjoni; jistieden lill-Kummissjoni u lill-Kunsill ikomplu jiżviluppaw u jippromwovu dan il-pjan u jikkomunikaw b'mod ċar li ladarba sseħħ il-bidla demokratika fil-Belarussja, l-UE se tkun lesta tipprovdi assistenza tanġibbli biex il-pajjiż jitqiegħed f'perkors ta' riforma u modernizzazzjoni;

22. Jistieden lill-UE tikkoordina mal-Istati Uniti, mas-sħab tal-G7 u ma' demokraziji oħra tal-istess fehma biex titwaqqaf il-kooperazzjoni mas-settur pubbliku ta' Lukashenka u tiġi orjentata mill-ġdid il-kooperazzjoni mas-soċjetà ċivili Belarussa u ma' kumpaniji privati Belarussi li ma jaqgħux fil-kamp ta' applikazzjoni tar-reġim;

23. Iħeġġeġ lill-Istati Membri tal-UE jkomplu jiffaċilitaw il-proċeduri għall-kisba ta' viżi u residenza għal dawk li qed jaħarbu mill-Belarussja għal raġunijiet politiċi jew għal dawk li jirrikjedu trattament mediku minħabba l-vjolenza mwettqa kontrihom, u joffru lilhom u lill-familji tagħhom l-appoġġ u l-assistenza meħtieġa;

24. Jistieden lill-Istati Membri u lill-Kummissjoni joffru boroż ta' studju lill-istudenti u lill-akkademiċi Belarussi mkeċċija mill-universitajiet u miżmuma l-ħabs minħabba l-pożizzjoni prodemokratika tagħhom;

25. Jilqa' l-istabbiliment tal-Pjattaforma Internazzjonali ta' Obbligu ta' Rendikont għall-Belarussja u jitlob lill-istituzzjonijiet tal-UE u lill-Istati Membri jappoġġjaw il-funzjonament tagħha; jimpenja ruħu għall-funzjonament effettiv tal-Pjattaforma tal-Parlament Ewropew dwar il-ġlieda kontra l-impunità fil-Belarussja u għall-koordinazzjoni ta' reazzjoni internazzjonali f'waqtha għall-iżviluppi fil-Belarussja;

26. Jilqa' d-deċiżjoni tal-Unjoni Ewropea tax-Xandir (EBU) li tissospendi s-sħubija mal-EBU tax-xandar Belarussu BTRC; jitlob is-sospensjoni tal-Belarussja minn korpi sportivi internazzjonali u avvenimenti sportivi internazzjonali, inklużi kampjonati Ewropej u dinjija u l-Logħob Olimpiku f'Tokyo;

27. Iħeġġeġ lill-President tiegħu jillimita l-aċċess għall-Parlament Ewropew għall-persunal tal-Ambaxxata tal-Belarussja fi Brussell, inkluż l-aċċess fiżiku u remot għal-laqgħat ospitati mill-Parlament Ewropew, u jirrieżamina l-komunikazzjoni tal-Parlament mal-Ambaxxata tal-Belarussja;

28. Jisħaq fuq l-importanza li jiġi indirizzat it-theddid għas-sikurezza nukleari maħluq mill-NPP ta' Astravyets, jinsisti li l-Belarussja tinvolvi ruħha fis-sikurezza nukleari tal-NPP ta' Astravyets bi trasparenza sħiħa u timpenja ruħha għall-implimentazzjoni sħiħa tar-rakkomandazzjonijiet tar-rieżami bejn il-pari tal-impjant mill-Grupp ta' Regolaturi Ewropew dwar is-Sikurezza Nukleari (ENSREG), u jappoġġja l-projbizzjoni tal-importazzjonijiet tal-enerġija mill-NPP ta' Astravyets lejn is-suq tal-UE;

29. Jitlob lill-UE biex ma toqgħodx lura, billi taġixxi malajr u b'mod proattiv; jisħaq li n-nuqqas ta' dan mhux biss jaggrava s-sitwazzjoni għall-poplu tal-Belarussja, iżda jservi wkoll bħala falliment fir-rigward tal-ambizzjoni ġeopolitika tal-UE fid-dinja;

30. Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill, lill-Kummissjoni, lill-Viċi President tal-Kummissjoni / Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà, u lill-awtoritajiet tar-Repubblika tal-Belarussja.