Deċiżjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ġunju 2021 dwar abbozz ta' regolament tal-Parlament Ewropew li jistabbilixxi r-regolamenti u l-kundizzjonijiet ġenerali li jirregolaw it-twettiq tal-obbligi tal-Ombudsman (Statut tal-Ombudsman Ewropew) u li jħassar id-Deċiżjoni 94/262/KEFA, KE, Euratom (2021/2053(INL) – 2019/0900(APP))(1) Abbozz ta' regolament tal-Parlament Ewropew li jistabbilixxi r-regolamenti u l-kundizzjonijiet ġenerali li jirregolaw it-twettiq tad-dmirijiet tal-Ombudsman (Statut tal-Ombudsman Ewropew) u li jħassar id-Deċiżjoni 94/262/KEFA, KE, Euratom (2021/2053(INL)–2019/0900(APP))

P9_TA(2021)0280 A9-0174/2021

IL-PARLAMENT EWROPEW,

Wara li kkunsidra t-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, u b'mod partikolari l-Artikolu 228(4) tiegħu,

Wara li kkunsidra t-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika, u b'mod partikolari l-Artikolu 106(a)(1) tiegħu,

Wara li l-abbozz tal-att leġiżlattiv intbagħat lill-parlamenti nazzjonali,

Wara li kkunsidra l-approvazzjoni tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea(2),

Wara li kkunsidra l-opinjoni tal-Kummissjoni Ewropea(3),

Filwaqt li jaġixxi skont proċedura leġiżlattiva speċjali,

Billi:

(1)  Ir-regolamenti u l-kundizzjonijiet ġenerali li jirregolaw it-twettiq tad-dmirijiet tal-Ombudsman jenħtieġ li jiġu stabbiliti f'konformità mad-dispożizzjonijiet tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE), u b'mod partikolari il-punt (d) tal-Artikolu 20(2) u l-Artikolu 228 tiegħu, it-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika u l-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (il-“Karta”).

(2)  Id-Deċiżjoni 94/262/KEFA, KE, Euratom tal-Parlament Ewropew(4) ġiet emendata l-aħħar fl-2008. Wara d-dħul fis-seħħ tat-Trattat ta' Lisbona fl-1 ta' Diċembru 2009, id-Deċiżjoni 94/262/KEFA, KE, Euratom jenħtieġ li titħassar u tiġi sostitwita b'regolament adottat abbażi tal-Artikolu 228(4) tat-TFUE.

(3)  L-Artikolu 41 tal-Karta jirrikonoxxi d-dritt għal amministrazzjoni tajba bħala dritt fundamentali taċ-ċittadini tal-Unjoni. L-Artikolu 43 tal-Karta jirrikonoxxi d-dritt li wieħed jirreferi lill-Ombudsman Ewropew każijiet ta' amministrazzjoni ħażina fl-attivitajiet tal-istituzzjonijiet, tal-korpi, tal-uffiċċji jew tal-aġenziji tal-Unjoni. Sabiex ikun żgurat li dawk id-drittijiet huma effettivi u sabiex tissaħħaħ il-kapaċità tal-Ombudsman biex iwettaq inkjesti bir-reqqa u b'mod imparzjali, u b’hekk tiġi sostnuta l-indipendenza tal-Ombudsman li fuqha jiddependu t-tnejn li huma, jenħtieġ li l-Ombudsman jingħata l-għodod kollha meħtieġa biex iwettaq b'suċċess id-dmirijiet tal-Ombudsman imsemmija fit-Trattati u f'dan ir-Regolament.

(4)  L-istabbiliment tal-kundizzjonijiet skont liema jista' jitressaq ilment lill-Ombudsman jenħtieġ li jikkonforma mal-prinċipju ta' aċċess sħiħ, liberu u faċli, b'kunsiderazzjoni xierqa tingħata lir-restrizzjonijiet speċifiċi li jirriżultaw minn proċedimenti ġudizzjarji u amministrattivi.

(5)  L-Ombudsman jenħtieġ li jaġixxi b'kunsiderazzjoni xierqa għall-kompetenzi tal-istituzzjonijiet, tal-korpi, tal-uffiċċji jew tal-aġenziji tal-Unjoni li huma s-soġġetti tal-inkjesti tiegħu.

(6)  Huwa meħtieġ li fejn l-inkjesti tal-Ombudsman jiżvelaw każijiet ta' amministrazzjoni ħażina jiġu stabbiliti l-proċeduri li għandhom jiġu segwiti. -Jenħtieġ li l-Ombudsman jissottometti rapport komprensiv lill-Parlament Ewropew fl-aħħar ta' kull sessjoni annwali. L-Ombudsman jenħtieġ li jkun intitolat ukoll li f’dak ir-rapport annwali, jinkludi valutazzjoni tal-konformità mar-rakkomandazzjonijiet magħmula.

(7)  Sabiex jissaħħaħ ir-rwol tal-Ombudsman u jiġu promossi l-aħjar prattiki amministrattivi fl-istituzzjonijiet, fil-korpi, fl-uffiċċji u fl-aġenziji tal-Unjoni, ikun tajjeb li l-Ombudsman, mingħajr preġudizzju għad-dmir primarju tiegħu, li huwa li jittratta l-ilmenti, iwettaq inkjesti fuq inizjattiva proprja kull meta jsib raġunijiet, u b'mod partikolari f'każijiet ripetuti, sistemiċi jew partikolarment serji ta' amministrazzjoni ħażina.

(8)  Ir-Regolament (KE) Nru 1049/2001 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill(5), kif ikkomplementat mir-Regolament (KE) Nru 1367/2006 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill(6) jenħtieġ li japplika għal talbiet għal aċċess pubbliku għad-dokumenti tal-Ombudsman, bl-eċċezzjoni ta' dawk miksuba matul inkjesta, li f’liema każ it-talbiet jenħtieġ li jiġu ttrattati mill-istituzzjoni, mill-korp, mill-uffiċċju jew mill-aġenzija tal-Unjoni tal-oriġini.

(9)  L-Ombudsman jenħtieġ li jingħata aċċess għall-elementi kollha meħtieġa għat-twettiq ta' dmirijietu. Għal dak il-għan, l-istituzzjonijiet, il-korpi, l-uffiċċji u l-aġenziji tal-Unjoni jenħtieġ li jipprovdu lill-Ombudsman bi kwalunkwe informazzjoni li huwa jitlob għall-finijiet ta' inkjesta. Meta l-eżerċitar tad-dmirijiet tal-Ombudsman ikun jirrikjedi li l-Ombudsman jingħata informazzjoni kklassifikata miżmuma mill-istituzzjonijiet, mill-korpi, mill-uffiċċji u mill-aġenziji tal-Unjoni jew mill-awtoritajiet tal-Istati Membri, l-Ombudsman jenħtieġ li jkun jista’ jaċċessa tali informazzjoni, soġġett għall-iżgurar tal-konformità mar-regoli għall-protezzjoni tagħha.

(10)  Jenħtieġ li l-Ombudsman u l-persunal tiegħu jkunu fid-dmir li jittrattaw b'kunfidenzjalità kwalunkwe informazzjoni li jkunu kisbu fil-qadi ta' dmirijiethom; mingħajr preġudizzju għall-obbligu tal-Ombudsman li jinforma lill-awtoritajiet tal-Istati Membri dwar il-fatti li jista' jkollhom x'jaqsmu ma' reati kriminali u li jkun sar jaf bihom waqt inkjesta. Barra minn hekk, l-Ombudsman jenħtieġ li jkun jista' jinforma lill-istituzzjoni, lill-korp, lill-uffiċċju jew lill-aġenzija tal-Unjoni kkonċernati dwar il-fatti li jqajmu dubju dwar l-imġiba ta' membru tal-persunal tagħhom. L-obbligu tal-Ombudsman li jittratta b'mod kunfidenzjali kwalunkwe informazzjoni miksuba fil-qadi ta' dmirijietu jenħtieġ li tkun mingħajr preġudizzju għall-obbligu tal-Ombudsman li jwettaq xogħlu b'mod kemm jista' jkun miftuħ skont l-Artikolu 15(1) tat-TFUE. B'mod partikolari, sabiex iwettaq dmirijietu kif xieraq u sabiex jappoġġja s-sejbiet tiegħu, l-Ombudsman jenħtieġ li jkun jista' jirreferi fir-rapporti tiegħu għal kwalunkwe informazzjoni aċċessibbli għall-pubbliku.

(11)  Fejn ikun meħtieġ għat-twettiq effettiv ta' dmirijietu, l-Ombudsman jenħtieġ li jingħata l-possibbiltà li jikkoopera u jiskambja informazzjoni mal-awtoritajiet tal-Istati Membri, f'konformità mad-dritt nazzjonali u tal-Unjoni applikabbli, u ma' istituzzjonijiet, korpi, uffiċċji jew aġenziji oħra tal-Unjoni, f'konformità mad-dritt tal-Unjoni applikabbli.

(12)  L-Ombudsman jenħtieġ li jiġi elett mill-Parlament Ewropew fil-bidu tal-leġiżlatura u għat-tul ta' żmien tagħha, magħżul minn fost il-persuni li huma ċittadini tal-Unjoni u li joffru l-garanziji meħtieġa kollha ta' indipendenza u kompetenza. Jenħtieġ ukoll li jiġu stabbiliti kundizzjonijiet ġenerali fost l-oħrajn dwar il-waqfien tad-dmirijiet tal-Ombudsman, is-sostituzzjoni tal-Ombudsman, għall-inkompatibbiltajiet, ir-remunerazzjoni tal-Ombudsman u l-privileġġi u l-immunitajiet tal-Ombudsman.

(13)  Jenħtieġ li jiġi speċifikat li s-sede tal-Ombudsman jenħtieġ li tkun dik tal-Parlament Ewropew kif iddeterminat bil-punt (a) tal-uniku Artikolu tal-Protokoll Nru 6 dwar il-post tas-sede tal-istituzzjonijiet u ta' ċerti korpi, uffiċċji, aġenziji u dipartimenti tal-Unjoni Ewropea, anness għat-Trattat tal-Unjoni Ewropea, għat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea u t-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ewropea għall-Enerġija Atomika (il-“Protokoll Nru 6”).

(14)  L-Ombudsman jenħtieġ li jikseb parità bejn il-ġeneri fil-kompożizzjoni tas-segretarjat tiegħu, billi jagħti kunsiderazzjoni xierqa lill-Artikolu 1d(2) tar-Regolamenti tal-Persunal tal-Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea u l-Kondizzjonijiet tal-Impjieg applikabbli għall-Aġenti l-Oħra tal-Unjoni, stabbiliti fir-Regolament tal-Kunsill (KEE, Euratom, KEFA) Nru 259/68(7) (ir-“Regolamenti tal-Persunal”).

(15)  Huwa f'idejn l-Ombudsman li jadotta d-dispożizzjonijiet ta' implimentazzjoni għal dan ir-Regolament wara konsultazzjoni mal-Parlament Ewropew, mal-Kunsill u mal-Kummissjoni Ewropea. Fin-nuqqas ta' opinjoni minn dawn l-istituzzjonijiet fil-perjodu ta' żmien stabbilit b'mod raġonevoli mill-Ombudsman minn qabel, huwa jista' jadotta d-dispożizzjonijiet ta' implimentazzjoni kkonċernati. Sabiex tiġi garantita ċ-ċertezza legali u l-ogħla standards fil-qadi tad-dmirijiet tal-Ombudsman, jenħtieġ li l-kontenut minimu tad-dispożizzjonijiet ta' implimentazzjoni li għandhom jiġu adottati jiġi stabbilit f'dan ir-Regolament,

ADOTTA DAN IR-REGOLAMENT:

Artikolu 1

Suġġett u prinċipji

1.  Dan ir-Regolament jistabbilixxi r-regolamenti u l-kundizzjonijiet ġenerali li jirregolaw it-twettiq tad-dmirijiet tal-Ombudsman (Statut tal-Ombudsman Ewropew).

2.  L-Ombudsman għandu jkun kompletament indipendenti fil-qadi ta' dmirijietu u għandu jaġixxi mingħajr awtorizzazzjoni minn qabel.

3.  L-Ombudsman għandu jgħin biex jiżvela amministrazzjoni ħażina fl-attivitajiet tal-istituzzjonijiet, tal-korpi, tal-uffiċċji u tal-aġenziji tal-Unjoni, bl-eċċezzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea li taġixxi fir-rwol ġudizzjarju tagħha, b'kunsiderazzjoni xierqa għall-punt (d) tal-Artikolu 20(2), u l-Artikolu 228 tat-TFUE u l-Artikolu 41 tal-Karta dwar id-dritt għal amministrazzjoni tajba.

L-ebda azzjoni minn xi awtorità jew persuna oħra ma tista' tkun is-suġġett ta' lment lill-Ombudsman.

4.  Fejn xieraq, l-Ombudsman għandu jagħmel rakkomandazzjonijiet, proposti għal soluzzjonijiet u suġġerimenti għal titjib biex tiġi indirizzata l-kwistjoni.

5.  Fil-qadi ta' dmirijietu, l-Ombudsman ma jistax jikkontesta l-korrettezza ta' deċiżjoni ta' qorti jew il-kompetenza ta' qorti li toħroġ deċiżjoni.

Artikolu 2

Ilmenti

1.  Kull ċittadin tal-Unjoni jew persuna ġuridika jew naturali li tirrisjedi jew li għandha l-uffiċċju rreġistrat tagħha fi Stat Membru tista', direttament jew permezz ta' membru tal-Parlament Ewropew, tressaq ilment lill-Ombudsman rigward amministrazzjoni ħażina.

2.  Ilment għandu jagħmel referenza ċara għas-suġġett tiegħu u għall-identità tal-ilmentatur. Ilmentatur jista' jitlob li l-ilment, jew partijiet minnu, jibqgħu kunfidenzjali.

3.  Ilment għandu jitressaq fi żmien sentejn mid-data meta l-ilmentatur ikun sar jaf bil-fatti li fuqhom huwa bbażat l-ilment. Qabel ma jitressaq l-ilment, l-ilmentatur għandu jagħmel il-passi amministrattivi xierqa fir-rigward tal-istituzzjoni, tal-korp, tal-uffiċċju jew tal-aġenzija kkonċernata.

4.  L-Ombudsman għandu jirrifjuta lment bħala inammissibbli jekk ma jkunx fl-ambitu tal-mandat tal-Ombudsman jew jekk ir-rekwiżiti proċedurali stabbiliti fil-paragrafi 2 u 3 ma jkunux issodisfati. Meta lment ma jkunx fl-ambitu tal-mandat tal-Ombudsman, huwa jista' jagħti parir lill-ilmentatur biex jindirizzah lil awtorità oħra.

5.  Jekk l-Ombudsman isib li l-ilment huwa manifestament infondat, huwa għandu jagħlaq il-fajl u jinforma lill-ilmentatur dwar dik is-sejba. F'każijiet fejn l-ilmentatur ikun informa lill-istituzzjoni, lill-korp, lill-uffiċċju jew lill-aġenzija tal-Unjoni kkonċernata dwar l-ilment, l-Ombudsman għandu jinforma wkoll lill-awtorità kkonċernata.

6.  L-ilmenti li jikkonċernaw ir-relazzjonijiet industrijali bejn l-istituzzjonijiet, il-korpi, l-uffiċċji jew l-aġenziji tal-Unjoni u l-persunal tagħhom għandhom ikunu ammissibbli biss jekk il-persuna kkonċernata tkun eżawriet il-proċeduri amministrattivi interni kollha, b'mod partikolari dawk imsemmija fl-Artikolu 90 tar-Regolamenti tal-Persunal, u l-awtorità kompetenti tal-istituzzjoni, tal-korp, tal-uffiċċju jew tal-aġenzija tal-Unjoni kkonċernata tkun ħadet deċiżjoni jew il-limiti ta' żmien għat-tweġiba tagħha jkunu skadew. L-Ombudsman għandu jkun intitolat ukoll li jivverifika l-miżuri adottati mill-awtorità kompetenti tal-istituzzjoni, tal-korp, tal-uffiċċju jew tal-aġenzija tal-Unjoni kkonċernata biex tiżgura l-protezzjoni tal-allegati vittmi ta' fastidju u biex jerġa' jkun hemm ambjent tax-xogħol tajjeb għas-saħħa u sikur li jirrispetta d-dinjità tal-persuni kkonċernati waqt li tkun għaddejja inkjesta amministrattiva, dment li l-persuni kkonċernati jkunu eżawrew il-proċeduri amministrattivi interni fir-rigward ta' dawn il-miżuri.

7.  L-Ombudsman għandu jinforma lill-istituzzjoni, lill-korp, lill-uffiċċju jew lill-aġenzija tal-Unjoni kkonċernata dwar ilment, malli dak l-ilment ikun ġie ddikjarat ammissibbli u tkun ittieħdet id-deċiżjoni li tinfetaħ inkjesta.

8.  L-ilmenti mressqa lill-Ombudsman ma għandhomx jaffettwaw il-limiti ta' żmien sabiex jiġu ppreżentati appelli fi proċeduri amministrattivi jew ġudizzjarji.

9.  Fejn, minħabba proċeduri ġudizzjarji li jkunu għaddejjin jew ikunu ġew konklużi rigward il-fatti ppreżentati, l-Ombudsman jiddikjara li lment ikun inammissibbli jew jiddeċiedi li jieqaf jikkunsidrah, l-eżitu ta' kwalunkwe inkjesta li l-Ombudsman ikun għamel sa dak iż-żmien għandu jiddaħħal f’fajl u dak il-fajl għandu jingħalaq.

10.  L-Ombudsman għandu malajr kemm jista’ jkun jinforma lill-ilmentatur dwar l-azzjoni meħuda rigward l-ilment u, sa fejn ikun possibbli, ifittex soluzzjoni mal-istituzzjoni, mal-korp, mal-uffiċċju jew mal-aġenzija tal-Unjoni kkonċernata biex tiġi eliminata l-amministrazzjoni ħażina. L-Ombudsman għandu jinforma lill-ilmentatur dwar is-soluzzjoni proposta flimkien mal-kummenti, jekk ikun hemm, tal-istituzzjoni, tal-korp, tal-uffiċċju jew tal-aġenzija tal-Unjoni kkonċernata. L-ilmentatur jista' jissottometti kummenti jew jipprovdi, fi kwalunkwe stadju, informazzjoni addizzjonali li ma kinitx magħrufa fil-mument tas-sottomissjoni tal-ilment.

Meta tinstab soluzzjoni aċċettata mill-ilmentatur u mill-istituzzjoni, mill-korp, mill-uffiċċju jew mill-aġenzija tal-Unjoni kkonċernata, l-Ombudsman jista' jagħlaq il-fajl mingħajr ma jsegwi l-proċedura prevista fl-Artikolu 4.

Artikolu 3

Inkjesti

1.  F'konformità ma' dmirijietu, l-Ombudsman għandu jwettaq inkjesti li għalihom isib raġunijiet, fuq inizjattiva tiegħu stess jew wara lment.

2.  L-Ombudsman għandu jinforma lill-istituzzjoni, lill-korp, lill-uffiċċju jew lill-aġenzija tal-Unjoni kkonċernata minn tali inkjesti mingħajr dewmien żejjed. Mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 5, l-istituzzjoni, il-korp, l-uffiċċju jew l-aġenzija tal-Unjoni kkonċernata tista', fuq inizjattiva proprja jew fuq talba tal-Ombudsman, tippreżenta kwalunkwe kumment jew evidenza utli.

3.  L-Ombudsman jista' jwettaq inkjesti fuq inizjattiva proprja kull meta jsib raġunijiet, u b'mod partikolari f'każijiet ta' amministrazzjoni ħażina ripetuta, sistemika jew partikolarment serja sabiex jiġu indirizzati dawk il-każijiet bħala kwistjoni ta' interess pubbliku. Fil-kuntest ta' inkjesti bħal dawn, huwa jista' wkoll jagħmel proposti u inizjattivi biex jippromwovi l-aħjar prattiki amministrattivi fl-istituzzjonijiet, fil-korpi, fl-uffiċċji u fl-aġenziji tal-Unjoni.

Artikolu 4

Interazzjoni bejn l-Ombudsman u l-istituzzjonijiet

1.  Meta, wara inkjesta, jinstabu każijiet ta' amministrazzjoni ħażina, l-Ombudsman għandu jinforma, mingħajr dewmien żejjed, lill-istituzzjoni, lill-korp, lill-uffiċċju jew lill-aġenzija tal-Unjoni kkonċernata bis-sejbiet tal-inkjesta u, fejn xieraq, għandu jagħmel ir-rakkomandazzjonijiet.

2.  L-istituzzjoni, il-korp, l-uffiċċju jew l-aġenzija tal-Unjoni kkonċernata għandha tibgħat opinjoni dettaljata lill-Ombudsman fi żmien tliet xhur. L-Ombudsman jista', fuq talba motivata tal-istituzzjoni, tal-korp, tal-uffiċċju jew tal-aġenzija tal-Unjoni kkonċernata, jagħti estensjoni ta' dik l-iskadenza. Dik l-iskadenza ma għandhiex tkun itwal minn xahrejn. Fejn ma tingħata l-ebda opinjoni mill-istituzzjoni, mill-korp, mill-uffiċċju jew mill-aġenzija tal-Unjoni kkonċernata sal-iskadenza oriġinali ta' tliet xhur jew sal-iskadenza estiża, l-Ombudsman jista' jagħlaq l-inkjesta mingħajr tali opinjoni.

3.  Meta tingħalaq inkjesta, l-Ombudsman għandu jibgħat rapport lill-istituzzjoni, lill-korp, lill-uffiċċju jew lill-aġenzija tal-Unjoni kkonċernata u, meta n-natura jew id-daqs tal-każ ta' amministrazzjoni ħażina li jkun skopra jirrikjedi dan, lill-Parlament Ewropew. L-Ombudsman jista' jagħmel rakkomandazzjonijiet fir-rapport. L-Ombudsman għandu jinforma lill-ilmentatur dwar l-eżitu tal-inkjesta, l-opinjoni mogħtija mill-istituzzjoni, mill-korp, mill-uffiċċju jew mill-aġenzija tal-Unjoni kkonċernata u kwalunkwe rakkomandazzjoni magħmula fir-rapport.

4.  Fejn ikun xieraq fir-rigward ta' inkjesta dwar l-attivitajiet ta' istituzzjoni, korp, uffiċċju jew aġenzija tal-Unjoni, l-Ombudsman jista' jinstema' quddiem il-Parlament Ewropew, fil-livell xieraq, fuq l-inizjattiva tiegħu stess jew fuq talba tal-Parlament Ewropew.

5.  Fi tmiem kull sessjoni annwali, l-Ombudsman għandu jippreżenta rapport lill-Parlament Ewropew dwar l-eżitu tal-inkjesti mwettqa minnu. Ir-rapport għandu jinkludi valutazzjoni tal-konformità mar-rakkomandazzjonijiet, mal-proposti għal soluzzjonijiet u mas-suġġerimenti tal-Ombudsman għal titjib. Ir-rapport għandu jinkludi wkoll, fejn rilevanti, l-eżitu tal-inkjesti tal-Ombudsman relatati ma' fastidju, żvelar ta' informazzjoni protetta u kunflitti ta' interess fl-istituzzjonijiet, fil-korpi, fl-uffiċċji jew fl-aġenziji tal-Unjoni.

Artikolu 5

Għoti ta' informazzjoni lill-Ombudsman

1.  Għall-finijiet ta' dan l-Artikolu, "l-għoti ta' informazzjoni" jinkludi l-mezzi fiżiċi u elettroniċi kollha li bihom l-Ombudsman u s-segretarjat tiegħu jingħataw aċċess għall-informazzjoni, inklużi dokumenti, indipendentement mill-forma tagħha.

2.  "Informazzjoni klassifikata tal-UE" tfisser kwalunkwe informazzjoni jew materjal magħżul mill-klassifikazzjoni ta' sigurtà tal-UE, li d-divulgazzjoni mhux awtorizzata tiegħu tista' tikkawża gradi differenti ta' preġudizzju għall-interessi tal-Unjoni jew għal dawk ta’ Stat Membru wieħed jew aktar.

3.  Soġġett għall-kundizzjonijiet stabbiliti f'dan l-Artikolu, l-istituzzjonijiet, il-korpi, l-uffiċċji u l-aġenziji tal-Unjoni u l-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri għandhom, fuq talba tal-Ombudsman jew fuq inizjattiva tagħhom stess, u mingħajr dewmien żejjed, jipprovdu lill-Ombudsman kwalunkwe informazzjoni li jkun talab għall-finijiet ta' inkjesta.

4.  L-Ombudsman għandu jingħata informazzjoni klassifikata tal-UE għall-prinċipji u l-kundizzjonijiet li ġejjin:

(a)  l-istituzzjoni, il-korp, l-uffiċċju jew l-aġenzija tal-Unjoni li tipprovdi l-informazzjoni klassifikata tal-UE trid tkun lestiet il-proċeduri interni rilevanti tagħha u, meta l-oriġinatur ikun parti terza, din tal-aħħar trid tkun tat l-approvazzjoni tagħha bil-miktub minn qabel;

(b)  il-ħtieġa tal-għarfien tal-Ombudsman trid tkun ġiet stabbilita;

(c)  irid jkun żgurat li l-aċċess għal informazzjoni klassifikata CONFIDENTIEL UE/EU CONFIDENTIAL jew ogħla jingħata biss lil persuni li jkollhom approvazzjoni tas-sigurtà għal-livell ta' sigurtà rilevanti f'konformità mad-dritt nazzjonali u awtorizzati mill-awtorità ta' sigurtà kompetenti.

5.  Għall-għoti ta' informazzjoni klassifikata tal-UE, l-istituzzjoni, il-korp, l-uffiċċju jew l-aġenzija kkonċernata tal-Unjoni għandha tivvaluta jekk l-Ombudsman ikunx effettivament stabbilixxa regoli ta' sigurtà interna kif ukoll miżuri fiżiċi u proċedurali biex tiġi protetta informazzjoni klassifikata tal-UE. Għal dan il-għan, l-Ombudsman u istituzzjoni, korp, uffiċċju jew aġenzija tal-Unjoni jistgħu jidħlu wkoll f'arranġament li jistabbilixxi qafas ġenerali li jirregola l-għoti ta' informazzjoni klassifikata tal-UE.

6.  F'konformità mal-paragrafi 4 u 5, l-aċċess għal informazzjoni klassifikata tal-UE għandu jiġi pprovdut fil-bini tal-istituzzjoni, tal-korp, tal-uffiċċju jew tal-aġenzija tal-Unjoni kkonċernata, sakemm ma jkunx miftiehem mod ieħor mal-Ombudsman.

7.  Mingħajr preġudizzju għall-paragrafu 3, l-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri jistgħu jirrifjutaw li jipprovdu lill-Ombudsman b’informazzjoni koperta mil-liġi nazzjonali dwar il-protezzjoni ta' informazzjoni klassifikata jew mid-dispożizzjonijiet li jipprevjenu l-komunikazzjoni tagħha.

Madankollu, l-Istat Membru kkonċernat jista' jipprovdi tal-informazzjoni lill-Ombudsman soġġett għall-kundizzjonijiet stabbiliti mill-awtorità kompetenti tiegħu.

8.  Fejn l-istituzzjonijiet, il-korpi, l-uffiċċji jew l-aġenziji tal-Unjoni u l-awtoritajiet tal-Istati Membri jkunu beħsiebhom jipprovdu lill-Ombudsman b’informazzjoni klassifikata tal-UE jew kwalunkwe informazzjoni oħra li ma tkunx aċċessibbli għall-pubbliku, huma għandhom jagħtu lill-Ombudsman notifika minn qabel.

L-Ombudsman għandu jiżgura li tali informazzjoni tkun protetta b’mod adegwat u b’mod partikolari ma għandux jiżvela din l-informazzjoni lill-ilmentatur jew lill-pubbliku mingħajr l-approvazzjoni minn qabel tal-istituzzjoni, tal-korp, tal-uffiċċju jew tal-aġenzija tal-Unjoni jew tal-awtorità kompetenti tal-Istat Membru kkonċernat. Fir-rigward tal-informazzjoni klassifikata tal-UE, l-approvazzjoni għandha tingħata bil-miktub.

9.  L-istituzzjonijiet, il-korpi, l-uffiċċji jew l-aġenziji tal-Unjoni li jiċħdu l-aċċess għal informazzjoni klassifikata tal-UE għandhom jipprovdu lill-Ombudsman ġustifikazzjoni bil-miktub, li tindika, bħala minimu, ir-raġunijiet għar-rifjut.

10.  L-Ombudsman għandu jżomm fil-pussess tiegħu l-informazzjoni msemmija fil-paragrafu 8 biss sakemm l-inkjesta tingħalaq b'mod definittiv.

L-Ombudsman jista' jitlob lil istituzzjoni, lil korp, lil uffiċċju jew lil aġenzija ta’ l-Unjoni, jew lil Stat Membru, biex iżomm tali informazzjoni għal perjodu ta' mill-inqas ħames snin.

11.  Jekk l-assistenza mitluba ma tkunx disponibbli meta tkun meħtieġa, l-Ombudsman għandu jinforma lill-Parlament Ewropew, li għandu jaġixxi kif xieraq.

Artikolu 6

Aċċess pubbliku għad-dokumenti miżmuma mill-Ombudsman

L-Ombudsman għandu jittratta t-talbiet għal aċċess pubbliku għad-dokumenti, bl-eċċezzjoni ta' dawk miksuba matul inkjesta u miżmuma mill-Ombudsman għad-durata ta’ dik l-inkjesta jew wara l-għeluq tagħha, f'konformità mal-kundizzjonijiet u l-limiti previsti fir-Regolament (KE) Nru 1049/2001, kif ikkomplementat mir-Regolament (KE) Nru 1367/2006.

Artikolu 7

Smigħ ta' uffiċjali u aġenti oħra

1.  L-uffiċjali u aġenti oħra tal-istituzzjonijiet, tal-korpi, tal-uffiċċji u tal-aġenziji tal-Unjoni għandhom, fuq talba tal-Ombudsman, jinstemgħu, rigward il-fatti li jkollhom x'jaqsmu ma' inkjesta li jkun qed jagħmel l-Ombudsman.

2.  Dawk l-uffiċjali u aġenti oħra għandhom jitkellmu f'isem l-istituzzjoni, il-korp, l-uffiċċju jew l-aġenzija tagħhom. Huma għandhom jibqgħu marbuta mal-obbligi li jirriżultaw mir-regoli li jkunu soġġetti għalihom.

Artikolu 8

Inkjesti fil-kuntest tal-iżvelar ta' informazzjoni protetta

1.  L-Ombudsman jista' jwettaq inkjesta biex jiżvela każijiet ta’ amministrazzjoni ħażina fit-trattament ta' informazzjoni kif definit fl-Artikolu 22a tar-Regolamenti tal-Persunal li jkunu ġew divulgati lilu minn uffiċjal jew minn aġent ieħor f'konformità mar-regoli rilevanti stabbiliti fir-Regolamenti tal-Persunal.

2.  F'każijiet bħal dawn, l-uffiċjal jew aġent ieħor għandu jibbenefika mill-protezzjoni offruta mir-Regolamenti tal-Persunal kontra kwalunkwe effett ta' preġudizzju min-naħa tal-istituzzjoni, tal-korp, tal-uffiċċju jew tal-aġenzija tal-Unjoni bħala riżultat tal-komunikazzjoni tal-informazzjoni.

3.  L-Ombudsman jista' jinvestiga wkoll jekk kienx hemm każ ta’ amministrazzjoni ħażina fit-trattament ta' tali każ mill-istituzzjoni, mill-korp, mill-uffiċċju jew mill-aġenzija tal-Unjoni kkonċernata, inkluż fir-rigward tal-protezzjoni tal-uffiċjal jew ta' aġent ieħor ikkonċernat.

Artikolu 9

Segretezza professjonali

1.  L-Ombudsman u l-persunal tiegħu ma għandhomx jiddivulgaw informazzjoni jew dokumenti li jiksbu matul l-inkjesta. Mingħajr preġudizzju għall-paragrafu 2, huma ma għandhom, b'mod partikolari, jiddivulgaw l-ebda informazzjoni klassifikata tal-UE jew dokument intern tal-istituzzjonijiet, tal-korpi, tal-uffiċċji jew tal-aġenziji tal-Unjoni pprovduti lill-Ombudsman jew dokumenti li jaqgħu fil-kamp ta' applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni dwar il-protezzjoni tad-data personali. Huma ma għandhomx jiddivulgaw lanqas kwalunkwe informazzjoni li tista' tagħmel ħsara lid-drittijiet tal-ilmentatur jew ta' kwalunkwe persuna oħra involuta.

2.  Mingħajr preġudizzju għall-obbligu ġenerali ta' rapportar tal-istituzzjonijiet, tal-korpi, tal-uffiċċji u tal-aġenziji kollha tal-Unjoni lill-Uffiċċju Ewropew Kontra l-Frodi (OLAF), f'konformità mal-Artikolu 8 tar-Regolament (UE, Euratom) Nru 883/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill(8), jekk il-fatti li jiġu magħrufa waqt inkjesta tal-Ombudsman jistgħu jikkostitwixxu jew ikunu relatati ma’ reat kriminali, l-Ombudsman għandu jirrapporta lill-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri u, sa fejn il-każ jaqa’ fil-kompetenzi rispettivi tagħhom lill-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku Ewropew, skont l-Artikolu 24 tar-Regolament tal-Kunsill (UE) 2017/1939(9) u lill-OLAF.

3.  Jekk ikun il-każ, u bil-ftehim tal-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku Ewropew jew tal-OLAF, l-Ombudsman għandu jinnotifika wkoll lill-istituzzjoni, lill-korp, lill-uffiċċju jew lill-aġenzija tal-Unjoni b'awtorità fuq l-uffiċjal jew fuq aġent ieħor ikkonċernat, li tista' tibda l-proċeduri xierqa.

Artikolu 10

Il-kooperazzjoni mal-awtoritajiet tal-Istati Membri u mal-istituzzjonijiet, mal-korpi, mal-uffiċċji u mal-aġenziji tal-Unjoni

1.  Fejn ikun meħtieġ għall-qadi ta' dmirijietu, l-Ombudsman jista' jikkoopera mal-awtoritajiet tal-Istati Membri, f'konformità mad-dritt nazzjonali u tal-Unjoni applikabbli.

2.  Fil-kamp ta' applikazzjoni ta' dmirijietu, l-Ombudsman jista' jikkoopera wkoll ma' istituzzjonijiet, korpi, uffiċċji u aġenziji oħra tal-Unjoni, b'mod partikolari ma' dawk inkarigati mill-promozzjoni u mill-protezzjoni tad-drittijiet fundamentali. L-Ombudsman għandu jevita kwalunkwe duplikazzjoni jew sovrapożizzjoni mal-attivitajiet ta' dawk l-istituzzjonijiet, korpi, uffiċċji jew aġenziji tal-Unjoni.

3.  Il-komunikazzjoni indirizzata lill-awtoritajiet tal-Istati Membri għall-finijiet tal-applikazzjoni ta' dan ir-Regolament għandha ssir permezz tar-rappreżentanzi permanenti tagħhom għall-Unjoni, ħlief meta r-rappreżentanza permanenti kkonċernata taqbel li s-segretarjat tal-Ombudsman jista' jikkuntattja direttament lill-awtoritajiet tal-Istat Membru kkonċernat.

Artikolu 11

Elezzjoni tal-Ombudsman

1.  L-Ombudsman għandu jiġi elett, u eliġibbli għall-ħatra mill-ġdid, f'konformità mal-Artikolu 228(2) tat-TFUE minn kandidati magħżula wara proċedura trasparenti.

2.  Wara l-pubblikazzjoni tas-sejħa għal nomini f'Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea, l-Ombudsman għandu jintgħażel minn persuni li:

–  huma ċittadini tal-Unjoni,

–  igawdu minn drittijiet ċivili u politiċi sħaħ,

–  joffru kull garanzija ta' indipendenza,

–  jissodisfaw il-kundizzjonijiet meħtieġa biex f'pajjiżhom iwettqu l-ogħla funzjonijiet ġuridiċi jew ikollhom il-kompetenza u l-kwalifiki meħtieġa biex jissodisfaw l-obbligi mistennija mill-Ombudsman, u

–  ma kinux membri ta' gvernijiet nazzjonali jew membri tal-Parlament Ewropew, tal-Kunsill Ewropew, jew tal-Kummissjoni Ewropea fi żmien sentejn qabel id-data tal-pubblikazzjoni tas-sejħa għan-nomini.

Artikolu 12

Waqfien tad-dmirijiet tal-Ombudsman

1.  L-Ombudsman għandu jieqaf jeżerċita d-dmirijiet jew fl-aħħar tal-mandat tiegħu jew meta jirriżenja jew jitkeċċa.

2.  Ħlief fil-każ ta' tkeċċija, l-Ombudsman għandu jibqa' fil-kariga sakemm jinħatar Ombudsman ġdid.

3.  F'każ ta' terminazzjoni qabel il-waqt, l-Ombudsman il-ġdid għandu fi żmien tliet xhur minn meta l-kariga ssir vakanti, jiġi elett għall-bqija ta' dak il-mandat tal-Parlament Ewropew. Sakemm jinħatar Ombudsman ġdid, l-uffiċjal prinċipali msemmi fl-Artikolu 16(2) għandu jkun responsabbli għall-kwistjonijiet urġenti li jaqgħu taħt id-dmirijiet tal-Ombudsman.

Artikolu 13

It-tneħħija

Meta l-Parlament Ewropew ikollu l-intenzjoni li jitlob it-tkeċċija tal-Ombudsman f'konformità mal-Artikolu 228(2) tat-TFUE, huwa għandu jisma' lill-Ombudsman qabel ma jagħmel talba bħal din.

Artikolu 14

L-eżerċitar tad-dmirijiet tal-Ombudsman

1.  Fit-twettiq tad-dmirijiet, l-Ombudsman għandu jaġixxi f'konformità mal-Artikolu 228(3) tat-TFUE. L-Ombudsman ma għandux jagħmel atti li jkunu inkompatibbli man-natura ta’ dawk id-dmirijiet.

2.  Meta jieħu l-kariga, l-Ombudsman għandu jagħmel impenn solenni quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja li se jwettaq id-dmirijiet imsemmija fit-Trattati u f'dan ir-Regolament b'indipendenza u imparzjalità kompluta u li se jirrispetta l-obbligi li jirriżultaw matul u wara l-mandat tiegħu. L-impenn solenni għandu b'mod partikolari jinkludi d-dmir li jġib ruħu b'integrità u diskrezzjoni fir-rigward tal-aċċettazzjoni ta' ċerti ħatriet jew benefiċċji wara t-tmiem tal-mandat.

3.  Tul iż-żmien tal-Ombudsman fil-kariga, l-Ombudsman ma jista' jeżerċita l-ebda funzjoni politika jew amministrattiva oħra, jew kwalunkwe kariga oħra, la bi ħlas u lanqas mingħajru.

Artikolu 15

Remunerazzjoni, privileġġi u immunitajiet

1.  L-Ombudsman għandu jkollu l-istess remunerazzjoni, allowances u pensjoni bħal dawk tal-imħallfin tal-Qorti tal-Ġustizzja.

2.  L-Artikoli 11 sa 14 u l-Artikolu 17 tal-Protokoll Nru 7 dwar il-privileġġi u l-immunitajiet tal-Unjoni Ewropea, anness mat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea, mat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea u mat-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika għandhom japplikaw għall-Ombudsman u għall-uffiċjali u aġenti oħra tas-segretarjat tiegħu.

Artikolu 16

Is-Segretarjat tal-Ombudsman

1.  L-Ombudsman għandu jingħata baġit adegwat, biżżejjed biex jiżgura l-indipendenza tal-Ombudsman u t-twettiq tad-dmirijiet tiegħu.

2.  L-Ombudsman għandu jiġi assistit minn segretarjat. L-Ombudsman għandu jaħtar l-uffiċjal prinċipali tas-segretarjat.

3.  L-uffiċjali u aġenti oħra tas-segretarjat tal-Ombudsman għandhom ikunu soġġetti għar-Regolamenti tal-Persunal. In-numru tal-membri tal-persunal tas-segretarjat għandu jiġi adottat kull sena bħala parti mill-proċedura baġitarja.

4.  Meta l-uffiċjali tal-Unjoni jiġu ssekondati mas-segretarjat tal-Ombudsman, dak is-sekondar għandu jitqies bħala sekondar fl-interessi tas-servizz f'konformità mal-punt (a) tal-ewwel paragrafu tal-Artikolu 37 u l-Artikolu 38 tar-Regolamenti tal-Persunal.

Artikolu 17

Is-sede tal-Ombudsman

Is-sede tal-Ombudsman għandha tkun dik tal-Parlament Ewropew kif iddeterminata bil-punt (a) tal-uniku Artikolu tal-Protokoll Nru 6 .

Artikolu 18

Dispożizzjonijiet ta' implimentazzjoni

L-Ombudsman għandu jadotta d-dispożizzjonijiet ta' implimentazzjoni għal dan ir-Regolament, wara konsultazzjoni mal-Parlament Ewropew, mal-Kunsill u mal-Kummissjoni Ewropea. Dawk għandhom ikunu f'konformità ma' dan ir-Regolament u għandhom, bħala minimu, jinkludu tal-inqas dispożizzjonijiet dwar:

(a)  id-drittijiet proċedurali tal-ilmentatur u tal-istituzzjoni, tal-korp, tal-uffiċċju jew tal-aġenzija tal-Unjoni kkonċernata;

(b)  il-wasla, l-ipproċessar u l-għeluq ta' lmenti;

(c)  l-inkjesti fuq inizjattiva proprja; u

(d)  l-inkjesti ta' segwitu.

Artikolu 19

Dispożizzjonijiet finali

1.  Id-Deċiżjoni 94/262/KEFA, KE, Euratom hija mħassra.

2.  Dan ir-Regolament għandu jidħol fis-seħħ fl-għoxrin jum wara dak tal-pubblikazzjoni tiegħu f'Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea.

3.  Dan ir-Regolament għandu jorbot fl-intier tiegħu u japplika direttament fl-Istati Membri kollha.

(1) Skont l-Artikolu 46, it-tielet paragrafu, tar-Regoli ta’ Proċedura, il-Parlament iddeċieda li jipposponi l-votazzjoni tal-mozzjoni għal riżoluzzjoni sakemm il-Kunsill u l-Kummissjoni jkunu ddikjaraw il-pożizzjoni tagħhom dwar l-abbozz ta’ Regolament stabbilit hawn taħt skont l-Artikolu 228(4) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea. (A9-0174/2021). (2) Approvazzjoni ta’ ... (għada mhijiex ippubblikata fil-Ġurnal Uffiċjali). (3) Opinjoni ta’ ... (għada mhijiex ippubblikata fil-Ġurnal Uffiċjali). (4) Id-Deċiżjoni 94/262/ECSC, KE, Euratom tal-Parlament Ewropew tad-9 ta’ Marzu 1994 rigward ir-regolamenti u l-kundizzjonijiet ġenerali li jirregolaw it-twettiq tal-obbligi tal-Ombudsman (ĠU L 113, 4.5.1994, p. 15). (5) Ir-Regolament (KE) Nru 1049/2001 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-30 ta’ Mejju 2001 dwar l-aċċess pubbliku għad-dokumenti tal-Parlament Ewropew, tal-Kunsill u tal-Kummissjoni (ĠU L 145, 31.5.2001, p. 43). (6) Ir-Regolament (KE) Nru 1367/2006 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-6 ta’ Settembru 2006 dwar l-applikazzjoni għall-istituzzjonijiet u l-korpi tal-Komunità tad-disposizzjonijiet tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus dwar l-Aċċess għall-Informazzjoni, il-Parteċipazzjoni tal-Pubbliku fit-Teħid ta’ Deċiżjonijiet u l-Aċċess għall-Ġustizzja fi Kwistjonijiet Ambjentali (ĠU L 264, 25.9.2006, p. 13). (7) ĠU L 56, 4.3.1968, p. 1. (8) Ir-Regolament (UE, Euratom) Nru 883/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-11 ta’ Settembru 2013 dwar investigazzjonijiet immexxija mill-Uffiċċju Ewropew Kontra l-Frodi (OLAF) u li jħassar ir-Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (KE) Nru 1073/1999 u r-Regolament tal-Kunsill (Euratom) Nru 1074/1999 (ĠU L 248, 18.9.2013, p. 1). (9) Ir-Regolament tal-Kunsill (UE) 2017/1939 tat-12 ta’ Ottubru 2017 li jimplimenta kooperazzjoni msaħħa dwar l-istabbiliment tal-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku Ewropew (“l-UPPE”) (ĠU L 283, 31.10.2017, p. 1).

Riżoluzzjoni leġiżlattiva tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ġunju 2021 dwar il-proposta għal regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (UE) 2016/1628 fir-rigward tad-dispożizzjonijiet tranżizzjonali dwar ċertu makkinarju mgħammar b’magni fil-medda tal-potenza bejn 56 kW u 130 kW, u aktar minn 300 kW biex jiġi indirizzat l-impatt tal-kriżi tal-COVID-19 (COM(2021)0254 – C9-0185/2021 – 2021/0129(COD))

(Proċedura leġiżlattiva ordinarja: l-ewwel qari)

Il-Parlament Ewropew,

–  wara li kkunsidra l-proposta tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill (COM(2021)0254),

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 294(2) u l-Artikolu 114 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, skont liema artikoli l-Kummissjoni ppreżentat il-proposta lill-Parlament (C9-0185/2021),

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 294(3) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea,

—  wara li kkunsidra l-opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew tad-9 ta’ Ġunju 2021(1),

–  wara li kkunsidra l-impenn meħud mir-rappreżentant tal-Kunsill, permezz tal-ittra tat-2 ta’ Ġunju 2021 li japprova l-pożizzjoni tal-Parlament, skont l-Artikolu 294(4) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea,

–  wara li kkunsidra l-Artikoli 59 u 163 tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

1.  Jadotta l-pożizzjoni fl-ewwel qari li tidher hawn taħt;

2.  Jitlob lill-Kummissjoni terġa' tirreferi l-kwistjoni lill-Parlament jekk tibdel il-proposta tagħha, temendaha b'mod sustanzjali jew ikollha l-ħsieb li temendaha b'mod sustanzjali;

3.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi l-pożizzjoni tal-Parlament lill-Kunsill u lill-Kummissjoni kif ukoll lill-parlamenti nazzjonali.

Pożizzjoni tal-Parlament Ewropew adottata fl-ewwel qari fl-10 ta’ Ġunju 2021 bil-ħsieb tal-adozzjoni tar-Regolament (UE) 2021/... tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jemenda r-Regolament (UE) 2016/1628 fir-rigward tad-dispożizzjonijiet tranżitorji tiegħu għal ċertu makkinarju mgħammar b’magni fil-meded tal-potenza akbar minn jew ugwali għal 56 kW u inqas minn 130 kW, u akbar minn jew ugwali għal 300 kW, biex jiġi indirizzat l-impatt tal-kriżi tal-COVID-19

(Peress li ntlaħaq ftehim bejn il-Parlament u l-Kunsill, il-pożizzjoni tal-Parlament taqbel mal-att leġislattiv finali, r-Regolament (UE) 2021/1068.)

(1) Għadha mhix ippubblikata fil-Ġurnal Uffiċjali.

Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ġunju 2021 dwar il-kunflitt ta' interess tal-Prim Ministru tar-Repubblika Ċeka (2021/2671(RSP))

P9_TA(2021)0282 B9-0303/2021

Il-Parlament Ewropew,

–  wara li kkunsidra l-Artikoli 310(6) u 325(5) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea,

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 61 tar-Regolament (UE, Euratom) 2018/1046 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-18 ta' Lulju 2018 dwar ir-regoli finanzjarji applikabbli għall-baġit ġenerali tal-Unjoni(1) (ir-Regolament Finanzjarju),

–  wara li kkunsidra l-Avviż tal-Kummissjoni – Gwida dwar l-evitar tal-kunflitti ta' interess u l-ġestjoni tagħhom skont ir-Regolament Finanzjarju(2),

–  wara li kkunsidra d-deċiżjonijiet u r-riżoluzzjonijiet preċedenti tiegħu dwar il-kwittanza lill-Kummissjoni għas-snin 2014, 2015, 2016, 2017, 2018 u 2019,

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tat-13 ta' Diċembru 2018 dwar il-kunflitti ta' interess u l-protezzjoni tal-baġit tal-UE fir-Repubblika Ċeka(3) u r-riżoluzzjoni tiegħu tad-19 ta' Ġunju 2020 dwar il-ftuħ mill-ġdid tal-proċedura fil-konfront tal-Prim Ministru tar-Repubblika Ċeka dwar l-użu ħażin ta' fondi tal-UE u kunflitti ta' interess potenzjali(4),

–  wara li kkunsidra l-missjonijiet ta' ġbir ta' informazzjoni fir-Repubblika Ċeka mwettqa mill-Kumitat għall-Kontroll tal-Baġit bejn is-26 u s-27 ta' Marzu 2014 u bejn is-26 u t-28 ta' Frar 2020,

–  wara li kkunsidra r-rapport finali ta' Novembru 2019 dwar l-awditu tal-funzjonament tas-sistemi ta' ġestjoni u kontroll stabbiliti biex jiġi evitat kunflitt ta' interess fiċ-Ċekja, imwettaq mid-Direttorati Ġenerali tal-Kummissjoni għall-Politika Reġjonali u Urbana (REGIO) u tal-Impjiegi, l-Affarijiet Soċjali u l-Inklużjoni (EMPL), li ġie ppubblikat fit-23 ta' April 2021,

–  wara li kkunsidra r-Regolament (UE, Euratom) 2020/2092 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta' Diċembru 2020 dwar reġim ġenerali ta' kondizzjonalità għall-protezzjoni tal-baġit tal-Unjoni(5),

–  wara li kkunsidra r-rapport tal-Kummissjoni tal-2020 dwar l-Istat tad-Dritt, u b'mod partikolari l-Kapitolu għall-Pajjiżi dwar is-sitwazzjoni tal-istat tad-dritt fiċ-Ċekja (SWD(2020)0302),

–  wara li kkunsidra r-Rapport ta' Konformità Interim tar-Raba' Serje ta' Evalwazzjonijiet dwar ir-Repubblika Ċeka tal-Grupp ta' Stati kontra l-Korruzzjoni (GRECO) adottat mill-GRECO fl-84 laqgħa plenarja tiegħu f'Diċembru 2019,

–  wara li kkunsidra r-Rapport tal-Pajjiż tal-2020 dwar iċ-Ċekja tas-26 ta' Frar 2020 (SWD(2020)0502) li jakkumpanja l-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar is-Semestru Ewropew 2020: Valutazzjoni tal-progress fuq ir-riformi strutturali, il-prevenzjoni u l-korrezzjoni tal-iżbilanċi makroekonomiċi, u r-riżultati tar-rieżamijiet dettaljati skont ir-Regolament (UE) Nru 1176/2011 (COM(2020)0150),

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 132(2) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

–  wara li kkunsidra l-mozzjoni għal riżoluzzjoni tal-Kumitat għall-Kontroll tal-Baġit,

A.  billi l-Artikoli 61 u 63 tar-Regolament Finanzjarju, l-Artikolu 24 tad-Direttiva 2014/24/UE dwar ir-regoli tal-akkwist pubbliku dwar l-evitar ta' kunflitti ta' interess, l-Artikoli 144 u 145 tar-Regolament dwar Dispożizzjonijiet Komuni għal fondi ta' ġestjoni kondiviża, ir-Regolament (UE) Nru 1303/2013, il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja u l-Att Ċek Nru 159/2006 dwar il-kunflitti ta' interess kif emendati fid-29 ta' Novembru 2016 jistabbilixxu obbligi speċifiċi u jipprovdu għodod biex jindirizzaw b'mod effettiv sitwazzjonijiet ta' kunflitt ta' interess;

B.  billi Agrofert hija konglomerat imwaqqfa u stabbilita mill-Prim Ministru Ċek Andrej Babiš u tikkonsisti f'aktar minn 230 kumpanija; billi ġie żvelat li l-Prim Ministru Babiš huwa wieħed mis-sidien benefiċjarji ta' Agrofert, il-kumpanija li tikkontrolla l-grupp Agrofert, inkluż fost l-oħrajn għadd ta' entitajiet tal-media Ċeki importanti, permezz tal-fondi fiduċjarji AB Private Trust I u AB Private Trust II, li huwa wkoll is-sid benefiċjarju tagħhom;

C.  billi f'Jannar u fi Frar 2019 twettaq awditu kkoordinat u komprensiv minn diversi servizzi tal-Kummissjoni (DĠ REGIO/DĠ EMPL, DĠ AGRI (DĠ assoċjat)) dwar l-applikazzjoni tal-liġi nazzjonali u tal-UE; billi awditu li għaddej minn AGRI qed jeżamina l-allegati kunflitti ta' interess fl-implimentazzjoni tal-politika agrikola komuni fiċ-Ċekja;

D.  billi f'April 2021 il-Kummissjoni ppubblikat verżjoni debitament riveduta tar-rapport finali tal-awditjar dwar l-implimentazzjoni legali tal-Fondi SIE kif ivverifikat mid-DĠ EMPL u mid-DĠ REGIO; billi t-tieni rapport tal-awditjar mid-DĠ AGRI għadu ma ġiex ippubblikat;

E.  billi r-rapport tal-awditjar ippubblikat jenfasizza nuqqasijiet serji fis-sistema ta' ġestjoni u kontroll(6) fir-Repubblika Ċeka u nuqqasijiet li għandhom jiġu indirizzati permezz ta' korrezzjonijiet finanzjarji;

F.  billi r-rapport tal-awditjar tad-DĠ REGIO identifika tliet għotjiet fl-ambitu tal-Fond Ewropew għall-Iżvilupp Reġjonali li kisru l-liġi Ċeka u r-Regolament dwar Dispożizzjonijiet Komuni tal-UE;

G.  billi l-investigazzjoni kriminali dwar il-Prim Ministru Babiš, li oriġinat mir-rapport tal-Uffiċċju Ewropew ta' Kontra l-Frodi (OLAF) dwar l-użu irregolari tas-sussidji tal-UE maħsuba għal negozji żgħar, li inizjalment ingħalqet u mbagħad infetħet mill-ġdid u li kienet is-suġġett tar-riżoluzzjoni tal-Parlament tad-19 ta' Ġunju 2020, għadha għaddejja;

H.  billi wara sena l-Kummissjoni għadha ma tatx tweġiba komprensiva għat-talba tal-Parlament biex jiġi kkwantifikat l-ammont totali ta' sussidji riċevuti minn entitajiet tal-grupp Agrofert;

I.  billi wara r-riżoluzzjonijiet tal-Parlament ta' Diċembru 2018 u Ġunju 2020 dwar il-kunflitt ta' interess tal-Prim Ministru Babiš u aktar minn sentejn wara l-bidu tal-awditi tal-Kummissjoni, is-sitwazzjoni marbuta mal-kunflitt ta' interess tal-Prim Ministru Babiš għadha ma ġietx solvuta;

J.  billi ġestjoni finanzjarja tajba tista' tiġi żgurata biss mill-Istati Membri jekk l-awtoritajiet pubbliċi jaġixxu f'konformità mal-liġi, kemm nazzjonali kif ukoll tal-UE, u jekk imġiba kriminali ħażina li toriġina minn każijiet ta' kunflitt ta' interess li ma jkunux ġew trattati b'mod xieraq tiġi segwita b'mod effettiv minn servizzi investigattivi u ta' prosekuzzjoni;

K.  billi skont l-Artikolu 3(b) tar-Regolament (UE, Euratom) 2020/2092 in-nuqqas li jiġi żgurat li m'hemmx kunflitti ta' interess jista' jkun indikattiv ta' ksur tal-prinċipji tal-istat tad-dritt;

L.  billi li jkun hemm stabbiliti politiki u regoli dettaljati dwar l-evitar u l-ġestjoni ta' kunflitti u ta' kunflitti ta' interess perċepiti huwa parti essenzjali għal governanza tajba u għal ġestjoni finanzjarja tajba;

M.  billi l-missjoni tal-Kumitat għall-Kontroll tal-Baġit fi Frar 2020 żvelat limitazzjonijiet fil-qafas legali li jimpedixxu l-ħidma effiċjenti u effettiva tal-Uffiċċju Suprem tal-Awditjar nazzjonali billi jżommuh milli jivverifika r-regolarità u l-prestazzjoni tal-infiq pubbliku fil-livell reġjonali u lokali jew iwettaq kontrolli fuq il-post tal-benefiċjarji finali;

1.  Jilqa' l-pubblikazzjoni tar-rapport finali tal-awditjar mid-DĠ REGIO u mid-DĠ EMPL dwar il-funzjonament tas-sistemi ta' ġestjoni u kontroll stabbiliti biex jiġu evitati l-kunflitti ta' interess fiċ-Ċekja, wara t-talbiet ripetuti mill-Parlament, li jikkonferma l-kunflitt ta' interess attwali u kontinwu tal-Prim Ministru Babiš fir-rigward tal-konglomerat ta' Agrofert, u b'hekk jikkonferma l-pożizzjoni tal-Parlament kif espressa f'riżoluzzjonijiet u rapporti ta' kwittanza preċedenti;

2.  Jilqa' l-fatt li d-DĠ REGIO u d-DĠ EMPL jirrikonoxxu l-interess pubbliku importanti fit-trasparenza u l-informazzjoni dwar din is-sitwazzjoni eċċezzjonali bħala raġunijiet raġonevoli għall-pubblikazzjoni; jesprimi dispjaċir madankollu għall-fatt li s-sejbiet ġew ippubblikati biss f'April 2021 minkejja li r-rapport finali tal-awditjar intbagħat lill-awtoritajiet Ċeki f'Novembru 2019 u li l-Kummissjoni rċeviet tweġibiet f'Mejju 2020; iħeġġeġ lid-DĠ AGRI jħaffef il-proċedura u s-segwitu tal-awditjar tiegħu, u jippubblika r-rapport finali tal-awditjar tiegħu mingħajr dewmien żejjed; jitlob li tingħata attenzjoni partikolari lill-pagamenti magħmula lill-kumpaniji li huma direttament jew indirettament proprjetà tal-Prim Ministru Babiš jew ta' membri oħra tal-Gvern Ċek;

3.  Iqis li huwa ta' dispjaċir li l-proċeduri ta' awditjar u dawk kontradittorji, kif ukoll il-proċeduri dwar l-applikazzjoni tal-korrezzjoni finanzjarja, bħalissa huma mifruxa fuq bosta snin; iħeġġeġ lill-Kummissjoni tirrevedi r-regoli tal-proċeduri ta' awditjar u ta' korrezzjoni finanzjarja biex tippermetti konklużjonijiet aktar f'waqthom u l-irkupru tal-fondi tal-UE indebitament imħallsa; itenni t-talba tiegħu lill-Kummissjoni biex tippubblika d-dokumenti kollha relatati mal-każ tal-kunflitt ta' interess tal-Prim Ministru Ċek;

4.  Huwa mħasseb ħafna bis-sejbiet tar-rapport tal-awditjar li juru li:

5.  Jinnota li mill-1 ta' Ġunju 2021 l-Att Ċek Nru 37/2021 SB. dwar ir-Reġistrazzjoni tas-Sidien Benefiċjarji Aħħarin finalment ittraspona fil-liġi nazzjonali l-ħames Direttiva dwar il-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus, li tirrikjedi l-istabbiliment ta' reġistri disponibbli pubblikament għall-kumpaniji, għat-trusts u għal arranġamenti legali oħra; ifakkar li l-iskadenza għat-traspożizzjoni ta' din id-direttiva kienet skadiet fl-10 ta' Jannar 2020; jikkritika bil-qawwa l-fatt li ċ-Ċekja ttrasponiet il-ħames Direttiva dwar il-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus b'dewmien kbir; jinnota li l-Prim Ministru Babiš ilu elenkat fir-reġistru Ċek tas-sidien bħala "sid indirett reali" ta' Agrofert mill-1 ta' Ġunju 2021; jikkritika bil-qawwa d-dikjarazzjoni maħruġa mill-Ministeru tal-Ġustizzja Ċek, li tiddikjara li s-sussidji jistgħu jkomplu jitħallsu lil Agrofert minkejja l-fatt li Andrej Babiš huwa elenkat bħala s-sid benefiċjarju ta' Agrofert fiċ-Ċekja;

6.  Jinsisti li kunflitt ta' interess fl-ogħla livell ta' gvern ta' Stat Membru, issa kkonfermat bil-pubblikazzjoni, fit-23 ta' April 2021, tar-rapport finali tal-Kummissjoni dwar l-awditu tal-funzjonament tas-sistemi ta' ġestjoni u kontroll stabbiliti biex jiġi evitat kunflitt ta' interess fir-Repubblika Ċeka, ma jistax jiġi ttollerat u jrid jiġi indirizzat bis-sħiħ billi:

7.  Jilqa' t-tħabbira li l-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku Ewropew (UPPE) se jwettaq investigazzjoni imparzjali u bbażata fuq il-fatti fir-rigward tal-kunflitt ta' interess; jirrikonoxxi d-dikjarazzjoni maħruġa mill-uffiċċju tal-prosekutur responsabbli li skontha l-kawża "tissodisfa l-kundizzjonijiet ta' ġuriżdizzjoni obbligatorja tal-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku Ewropew stabbilit dan l-aħħar skont ir-Regolament rilevanti tal-Unjoni Ewropea, li lilu trid tiġi trażmessa mingħajr dewmien";

8.  Jesprimi dispjaċir għall-fatt li s-sejbiet tal-awditjar jikkonfermaw l-eżistenza ta' nuqqasijiet sistemiċi serji fil-funzjonament tas-sistema ta' ġestjoni u kontroll u b'mod partikolari fis-sejba ta' kunflitti ta' interess; jiddeplora li l-ineffettività tal-kontroverifiki u l-proċessi u l-istrutturi mhux trasparenti jfixklu l-affidabbiltà ta' kwalunkwe prevenzjoni u sejbien ta' kunflitti ta' interess fir-Repubblika Ċeka;

9.  Jinsab imħasseb ħafna li anke wara d-dħul fis-seħħ tal-Artikoli 61 u 63 tar-Regolament Finanzjarju fl-2018, in-nuqqas tas-sistemi ta' ġestjoni u kontroll – fir-rigward tal-evitar ta' kunflitt ta' interess – għadu jeżisti u li l-awtoritajiet Ċeki għadhom jieħdu azzjoni żgħira u insuffiċjenti biex jiżguraw il-konformità;

10.  Jiddeplora t-tentattivi rrappurtati mill-Gvern Ċek biex jillegalizza l-kunflitt ta' interess tal-Prim Ministru Babiš permezz ta' liġi, proposta fil-bidu tal-kriżi tal-COVID f'Marzu 2020 minflok ma jsolvi l-kunflitt ta' interess innifsu;

11.  Jistenna li l-awtoritajiet nazzjonali jimplimentaw ir-rakkomandazzjonijiet kollha mitluba, bil-għan, fost affarijiet oħra, li jtejbu s-sistema ta' ġestjoni u kontroll u jivverifikaw l-għotjiet kollha mogħtija wara d-9 ta' Frar 2017 li jistgħu jiksru l-Att dwar il-Kunflitt ta' Interess;

12.  Jitlob lill-Kummissjoni tinforma lill-Parlament dwar l-implimentazzjoni tar-rakkomandazzjonijiet tal-awditjar mill-Gvern Ċek, b'mod partikolari rigward l-iskrutinju tal-fondi kollha mogħtija lill-grupp Agrofert li ma kinux parti mill-kampjun ta' awditu;

13.  Jinsab imħasseb ħafna bid-dgħufijiet tal-qafas regolatorju ġenerali, li jagħmluha diffiċli li jiġu identifikati sistematikament is-sidien benefiċjarji ta' entitajiet li jirċievu fondi tal-UE; ifakkar li l-Kummissjoni kkonfermat li għamlet pagamenti fl-ambitu tal-PAK lil kumpaniji li jagħmlu parti mill-grupp Agrofert, kif ukoll lil kumpaniji oħra li s-sid benefiċjarju tagħhom huwa l-Prim Ministru Babiš f'diversi Stati Membri oħra, iżda mhijiex kapaċi tidentifika b'mod eżawrjenti l-operaturi ekonomiċi kollha li bbenefikaw; jinsisti li l-Kummissjoni hija mistennija tipprovdi lill-awtorità tal-kwittanza b'ħarsa ġenerali kompleta u affidabbli tal-pagamenti kollha magħmula lill-kumpaniji tal-grupp Agrofert u lil kumpaniji bl-istess sid benefiċjarju fl-Istati Membri kollha għas-snin finanzjarji 2018 u 2019; jistieden lill-Kummissjoni tinkludi wkoll informazzjoni għas-sena 2020; iqis li dan juri l-ħtieġa urġenti li l-Kummissjoni, f'kooperazzjoni mal-aġenziji nazzjonali, toħroġ b'format standardizzat u aċċessibbli għall-pubbliku biex tiżvela l-benefiċjarji finali tal-iżborżi tal-PAK;

14.  Jinnota l-korrezzjoni reċenti fir-rekords tar-reġistru tas-sjieda benefiċjarja tal-kumpaniji (Transparenzregister), li issa jelenka l-Prim Ministru Babiš bħala benefiċjarju u azzjonist ta' sussidjarja ta' Agrofert fil-Ġermanja; itenni li l-Prim Ministru Babiš huwa elenkat bħala wieħed minn sitt persuni attivi b'influwenza sinifikanti jew b'kontroll fuq it-trustees ta' trust relatat mas-sussidjarja ta' Agrofert bl-isem GreenChem Solutions Ltd. fir-Renju Unit; jistieden lill-Istati Membri kollha li fihom is-sussidjarji ta' Agrofert huma attivi biex jirrieżaminaw ir-reġistru tas-sjieda benefiċjarja f'dan ir-rigward;

15.  Jesprimi dispjaċir għall-fatt li entitajiet tal-grupp Agrofert għadhom jirċievu pagamenti fl-ambitu tal-ewwel pilastru tal-PAK; ifakkar li l-Att Ċek dwar il-Kunflitt ta' Interess jipprojbixxi li jingħata kwalunkwe sussidju, inklużi pagamenti diretti tal-PAK, lil kumpanija li fiha uffiċjal pubbliku jew entità kkontrollata minn uffiċjal pubbliku jkollha sehem ta' 25 % jew aktar; jisħaq fuq id-dubji serji dwar l-indipendenza tal-awtoritajiet Ċeki li jiddeċiedu dwar l-eliġibbiltà u l-kontroll tal-pagamenti agrikoli diretti; jidentifika indikaturi tar-riskju fil-fatt li l-kumpaniji li huma parti mill-grupp Agrofert jibqgħu jirċievu dawn il-fondi bi ksur tal-Att Ċek dwar il-Kunflitt ta' Interess;

16.  Jinnota li l-leġiżlazzjoni Ċeka eżistenti dwar il-kunflitti ta' interess li ilha stabbilita mill-2006 kellha lakuni serji u nuqqasijiet sinifikanti fl-implimentazzjoni, li ppermettew t-twaqqif u t-tkabbir ta' strutturi oligarkiċi profondi; jesprimi dispjaċir għall-fatt li l-missjoni tal-Kumitat għall-Kontroll tal-Baġit tal-Parlament fi Frar 2020 skopriet nuqqasijiet serji fis-sistemi għall-evitar, l-iskoperta u r-riżoluzzjoni ta' kunflitti ta' interess fiċ-Ċekja;

17.  Jinsab sorpriż bl-approċċi li jidhru differenti għal ksur simili tal-Att Ċek dwar il-Kunflitt ta' Interess u l-Artikolu 61 tar-Regolament Finanzjarju mid-DĠ REGIO u EMPL u mid-DĠ AGRI; filwaqt li d-DĠ REGIO u EMPL iqisu li ksur tal-Att Ċek dwar il-Kunflitt ta' Interess jikkostitwixxi ksur tal-Artikolu 61(2) tar-Regolament Finanzjarju, id-DĠ AGRI ma jidhirx li japplika l-istess loġika; jinnota, barra minn hekk, li l-kontrolli tal-eliġibbiltà tal-pagamenti bbażati fuq l-intitolamenti (pagamenti diretti) jinkludu wkoll element tat-teħid tad-deċiżjonijiet fil-verifika; jenfasizza li din id-deċiżjoni ta' verifika tista' tiġi influwenzata minn kunflitt ta' interess; jistieden lill-Kummissjoni tipprovdi lill-Parlament bi spjegazzjoni legali dettaljata dwar l-impatt differenti tal-ksur tal-leġiżlazzjoni nazzjonali dwar il-kunflitt ta' interess u l-Artikolu 61 tar-Regolament Finanzjarju, u tinkludi spjegazzjoni dettaljata dwar kif il-Kummissjoni tiżgura li d-deċiżjonijiet ta' verifika għall-pagament ibbażat fuq l-intitolamenti ma kinux affettwati minn kunflitt ta' interess;

18.  Jinsab sorpriż bl-evalwazzjoni tal-Kummissjoni li l-Ministru Ċek għall-Agrikoltura mhuwiex f'sitwazzjoni ta' kunflitt ta' interess minkejja li l-membri tal-familja tiegħu jirċievu ammonti sostanzjali ta' sussidji agrikoli filwaqt li huwa responsabbli għall-ipprogrammar u l-implimentazzjoni ta' programmi agrikoli fl-ambitu tal-PAK; jitlob lill-Kummissjoni taqsam din l-evalwazzjoni mal-Parlament; jistieden lill-Kummissjoni tiżgura l-interpretazzjoni u l-applikazzjoni uniformi tal-Artikolu 61 tar-Regolament Finanzjarju;

19.  Jitlob lill-Kummissjoni tivvaluta l-effettività tal-Artikolu 61 tar-Regolament Finanzjarju biex tipprevjeni jew tiżvela u ssolvi b'suċċess każijiet ta' kunflitt ta' interess meta jseħħu, u, kif xieraq, tagħmel proposti fil-kuntest tar-reviżjoni li jmiss tar-Regolament Finanzjarju biex tkompli ssaħħaħ ir-regoli li jirregolaw il-kunflitti ta' interess, filwaqt li tagħti attenzjoni speċjali lid-definizzjonijiet, il-kamp ta' applikazzjoni (min huwa kopert), l-identifikazzjoni ta' funzjonijiet jew attivitajiet sensittivi f'riskju, is-"sitwazzjonijiet li jistgħu jiġu perċepiti b'mod oġġettiv bħala kunflitt ta' interess" u l-obbligi f'każijiet ta' kunflitt ta' interess; ifakkar li l-Artikolu 61 tar-Regolament Finanzjarju ma jagħmilx distinzjoni bejn tipi differenti ta' pagamenti mill-baġit tal-UE u li s-sempliċi possibbiltà li tintuża pożizzjoni li tirriżulta mill-kunflitt ta' interess hija indikatur suffiċjenti;

20.  Jinsab imħasseb dwar l-interpretazzjoni limitata tal-Artikolu 61 tar-Regolament Finanzjarju mill-Aġenzija Ċeka tal-Pagamenti għall-Agrikoltura (il-Fond Statali għall-Intervent Agrikolu), li tqisha mhux applikabbli għall-membri tal-gvern; itenni t-tħassib tal-Parlament dwar għadd ta' nuqqasijiet identifikati fil-ġestjoni tal-Aġenzija Ċeka tal-Pagamenti għall-Agrikoltura, speċjalment in-nuqqas ta' indipendenza tal-Bord Superviżorju, kif enfasizzat fir-rapport tal-Parlament dwar il-missjoni tiegħu fir-Repubblika Ċeka fi Frar 2020(7); jitlob lill-Kummissjoni tiftaħ proċedura ta' awditjar biex tiżgura l-ġestjoni tajba tal-aġenzija;

21.  Iqis il-gwida tal-Kummissjoni dwar l-evitar u l-ġestjoni tal-kunflitti ta' interess fl-ambitu tar-Regolament Finanzjarju bħala għodda importanti biex jissaħħu aktar il-miżuri għall-protezzjoni tal-baġit tal-UE kontra l-frodi u l-irregolaritajiet; jitlob lill-Kummissjoni tqajjem sensibilizzazzjoni u tippromwovi interpretazzjoni u applikazzjoni uniformi tar-regoli dwar l-evitar tal-kunflitti ta' interess, inklużi l-pagamenti diretti fl-ambitu tal-ewwel pilastru tal-PAK, u tissorvelja l-funzjonament indipendenti tal-Aġenziji tal-Pagamenti u l-istrutturi tal-awditjar f'dan ir-rigward; jistieden lill-Kummissjoni tipprovdi lill-awtoritajiet tal-Istati Membri kkonċernati b'aktar eżempji prattiċi, suġġerimenti u rakkomandazzjonijiet biex tgħinhom jevitaw il-kunflitti ta' interess;

22.  Itenni li ċ-ċittadini u l-kontribwenti Ċeki ma għandhomx iħallsu jew isofru minn konsegwenzi li jirriżultaw mill-kunflitt ta' interess tal-Prim Ministru Babiš, u li l-kumpaniji li jagħmlu parti mill-grupp Agrofert għandhom iħallsu lura s-sussidji kollha li ngħataw illegalment mill-baġit nazzjonali tal-UE jew tar-Repubblika Ċeka; iħeġġeġ lill-awtoritajiet Ċeki jitolbu lura s-sussidji kollha li tħallsu indebitament lil kwalunkwe entità tal-grupp Agrofert;

23.  Jinsisti li l-iżborż ulterjuri ta' fondi, kemm mill-baġit nazzjonali tal-UE kif ukoll minn dak Ċek, lill-kumpaniji li fl-aħħar mill-aħħar huma kkontrollati mill-Prim Ministru Babiš jew mill-membri tal-Gvern Ċek irid jitwaqqaf sakemm il-każijiet ta' kunflitt ta' interess jiġu kompletament solvuti;

24.  Iħeġġeġ lill-Gvern Ċek itejjeb il-ġustizzja ġenerali tad-distribuzzjoni tas-sussidji tal-UE u jistabbilixxi sistema li tiggarantixxi trasparenza sħiħa fid-distribuzzjoni tal-fondi tal-UE; jinnota bi tħassib li skont l-informazzjoni disponibbli għall-Kummissjoni, ma kien hemm l-ebda deċiżjoni li tibdel is-sistema Ċeka tal-pagamenti diretti minn mindu twaqqfet fl-2014 u li jinħoloq mekkaniżmu effettiv kontra l-kunflitti ta' interess;

25.  Ifakkar li bħala parti mill-proġett "Stork Nest", Agrofert ħolqot b'mod artifiċjali kumpanija ta' daqs medju, li baqgħet taħt il-kontroll ta' Agrofert, sabiex jinkisbu fondi maħsuba għal negozji żgħar u ta' daqs medju, li jammontaw għal total ta' madwar EUR 2 miljun; iqis li huwa inaċċettabbli li wara li ġew konklużi irregolaritajiet serji fl-investigazzjonijiet dwar "Stork Nest", l-awtoritajiet Ċeki rtiraw il-proġett mill-finanzjament tal-UE bil-għan li jiffinanzjawh mill-baġit nazzjonali, u jittrasferixxu l-piż finanzjarju lill-kontribwenti Ċeki; iqis li din hija konferma li l-awtoritajiet Ċeki naqsu milli jikkonvinċu lill-Kummissjoni dwar il-legalità u r-regolarità ta' dawn il-pagamenti; jesprimi dispjaċir għall-fatt li dan ifisser li l-OLAF ma għadx għandu d-dritt li jinvestiga u huwa biss il-prosekutur nazzjonali li jista' jressaq l-akkużi; jinsab serjament imħasseb li l-prosekutur Ċek għalaq, fuq bażi temporanja, il-proċedimenti u wara fetaħ mill-ġdid il-każ; jistieden lill-awtoritajiet Ċeki jgħarrfu lill-istituzzjonijiet tal-UE dwar l-eżitu tal-investigazzjoni dwar "Stork Nest" kemm jista' jkun malajr;

26.  Jinnota li l-pulizija Ċeka rrakkomandat, għat-tieni darba, li l-Prim Ministru Babiš jitressaq b'allegazzjoni ta' frodi li tammonta għal madwar EUR 2 miljun fir-rigward tal-investigazzjonijiet "Stork Nest"; jinnota li l-prosekutur ta' superviżjoni Jaroslav Šaroch, li f'Settembru 2019 inizjalment iddeċieda li jwaqqa' l-każ, huwa responsabbli biex jiddeċiedi dwar il-kap ta' akkuża; ifakkar li l-Prosekutur Ġenerali Pavel Zeman, li issa rriżenja, fl-4 ta' Diċembru 2019 kien ordna l-ftuħ mill-ġdid tal-każ, filwaqt li kkwota nuqqasijiet fil-valutazzjoni legali tal-prosekutur Šaroch;

27.  Jinsab imħasseb ħafna bil-pressjoni politika kontra l-media indipendenti u l-istituzzjonijiet indipendenti fir-Repubblika Ċeka, li reċentement ġiet enfasizzata bir-riżenja tal-Prosekutur Ġenerali, li ddikjara pressjoni mill-Ministru tal-Ġustizzja bħala r-raġuni għar-riżenja tiegħu;

28.  Jitlob lill-Kummissjoni teżamina l-vulnerabbiltajiet tas-sistema ġudizzjarja Ċeka u tniedi l-azzjonijiet meħtieġa; jitlob lill-Kummissjoni teżamina bir-reqqa u tanalizza jekk xi każijiet oħra li jinvolvu membri tal-Gvern Ċek ġewx irtirati jew magħluqa qabel iż-żmien potenzjalment wara pressjoni; jistieden lill-Kummissjoni żżomm lill-Parlament infurmat mingħajr dewmien żejjed dwar is-sejbiet u l-konklużjonijiet tagħha;

29.  Jinsab imħasseb dwar ir-rapporti li l-Gvern Ċek diġà ħallas aktar minn CZK 150 miljun lill-Agrofert mill-baġit nazzjonali Ċek matul il-perjodu awditjat(8); peress li dan jista' jikkostitwixxi għajnuna illegali mill-Istat u jikkomprometti l-kompetizzjoni ġusta fis-suq uniku tal-UE, kif ukoll l-integrità tiegħu, jitlob lill-Kummissjoni tinvestiga bis-sħiħ dawn il-każijiet ta' finanzjament mill-baġit nazzjonali u tinforma lill-Parlament dwar il-konklużjonijiet tal-investigazzjoni u l-miżuri meħuda;

30.  Jikkundanna l-prattika li jiġu rtirati l-proġetti mill-fondi tal-UE sabiex jiġu ffinanzjati mill-baġit nazzjonali wara l-iskoperta ta' irregolaritajiet mill-Kummissjoni jew mill-Qorti Ewropea tal-Awdituri; jitlob lill-Kummissjoni tissorvelja mill-qrib u twettaq analiżi legali bir-reqqa f'dawn il-każijiet, filwaqt li tagħti attenzjoni partikolari lill-ksur potenzjali tar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat;

31.  Jiddeplora l-kummenti pubbliċi li għamel il-Prim Ministru Babiš b'reazzjoni għall-pubblikazzjoni tar-rapport finali tal-awditar tad-DĠ REGIO u EMPL(9); iqis inaċċettabbli li l-awdituri tal-Kummissjoni jissejħu "mafja" minn membru tal-Kunsill Ewropew;

32.  Jikkundanna l-kummenti diffamatorji tal-Prim Ministru Babiš kontra l-organizzazzjonijiet tal-aħbarijiet li jirrappurtaw dwar il-kunflitt ta' interess tiegħu u l-operazzjonijiet tan-negozji tiegħu; jindika f'dan ir-rigward il-kummenti negattivi tiegħu dwar ir-Referendum ta' Denik fil-Parlament Ċek f'Novembru 2020;

33.  Jinsab imħasseb ħafna bil-livell baxx ta' konformità mar-rakkomandazzjonijiet tal-GRECO li jinsabu fir-Rapport ta' Evalwazzjoni tar-Raba' Serje – waħda biss mill-erbatax-il rakkomandazzjoni ġiet implimentata b'mod sodisfaċenti, seba' rakkomandazzjonijiet ġew implimentati parzjalment u s-sitt rakkomandazzjonijiet li fadal ma ġew implimentati xejn;

34.  Iħeġġeġ lill-Istati Membri kollha jipprojbixxu każijiet ta' pagamenti ta' sussidji ta' miljuni ta' euro bi tliet ċifri lil persuni fiżiċi individwali fl-ambitu tal-qafas finanzjarju pluriennali (QFP) il-ġdid u jimxu lejn il-pożizzjoni tal-Parlament li tiggarantixxi trasparenza sħiħa u l-possibbiltà ta' aggregazzjoni tal-pagamenti kif ukoll il-proċeduri ta' monitoraġġ u awditi diġitali bejn il-fruntieri tal-Istati Membri fi programmi b'ġestjoni kondiviża;

35.  Jistieden lill-Kunsill fin-negozjati li għaddejjin dwar ir-Regolament tal-PAK iqis kif xieraq l-effettività baġitarja u d-distribuzzjoni aktar ġusta u trasparenti tal-pagamenti diretti, jimxi lejn il-pożizzjoni tal-Parlament li tistabbilixxi limiti speċifiċi għal kull persuna fiżika għaż-żewġ pilastri tal-PAK, kif ukoll digressività, limitazzjoni obbligatorja u pagamenti ridistributtivi biex tiġi żgurata perċezzjoni pożittiva tal-PAK b'mod ġenerali miċ-ċittadini tal-UE; jenfasizza li n-negozjati fil-Kunsill ma għandhomx jiġu affettwati minn kunflitti ta' interess u li l-ebda ministru, membru jew rappreżentant ta' gvern nazzjonali ma għandu jipparteċipa fin-negozjati waqt li jkun affettwat minn kunflitt ta' interess; iqis inaċċettabbli li l-Prim Ministru Babiš, waqt li kien is-sid benefiċjarju tal-grupp Agrofert, ħa sehem fin-negozjati dwar il-PAK u ġġieled kontra l-limitu tas-sussidji; jissottolinja bil-qawwa li l-limiti għal kull persuna fiżika għall-ewwel u t-tieni pilastru tal-PAK iridu jkunu applikabbli b'mod uniformi, inkluż għall-membri tal-gvernijiet nazzjonali sabiex ma jitħallewx jinnegozjaw fil-Kunsill għall-benefiċċju tagħhom stess;

36.  Ma japprovax bil-qawwa l-istrutturi oligarkiċi li jużaw il-fondi agrikoli u ta' koeżjoni tal-UE, fejn minoranza żgħira ta' benefiċjarji jirċievu l-maġġoranza l-kbira tal-fondi tal-UE, u jistieden lill-Kummissjoni, lill-Kunsill u lill-Kunsill Ewropew jipprevjenu t-trawwim ta' strutturi bħal dawn, li qed inaqqsu l-kompetittività ta' bdiewa żgħar u ta' daqs medju u ta' rziezet tal-familja, li għandhom ikunu l-benefiċjarji ewlenin tal-PAK;

37.  Jisħaq fuq it-tħassib serju tiegħu dwar il-fatt li l-Prim Ministru Babiš jinsab f'kunflitt ta' interess waqt li jipparteċipa fit-teħid ta' deċiżjonijiet dwar l-allinjament tal-PAK mal-għanijiet ġenerali tal-politika Ewropea dwar it-tibdil fil-klima, minħabba li l-interessi kummerċjali tal-grupp Agrofert jistgħu jegħlbu l-interess pubbliku fl-appoġġ ta' agrikoltura aktar sostenibbli u fil-limitazzjoni tal-impatti negattivi tat-tibdil fil-klima;

38.  Iqis li n-nuqqas ta' azzjoni mill-Gvern Ċek fl-indirizzar tal-kunflitti ta' interess tal-Prim Ministru Babiš għandu impatt negattiv fuq il-funzjonament tal-awtoritajiet tal-Istat Ċek, inklużi l-awtoritajiet tal-infurzar tal-liġi u s-sistemi ta' ġestjoni u kontroll, u fuq il-konformità mal-leġiżlazzjoni tal-UE;

39.  Jistieden lill-Kummissjoni tivvaluta s-sitwazzjoni ta' hawn fuq, flimkien mal-influwenza tal-Prim Ministru Babiš fuq il-media Ċeka u fuq is-sistema ġudizzjarja, bil-ħsieb li tidentifika ksur tal-istat tad-dritt u, jekk ikkonfermata u abbażi tas-sejbiet tagħha, tattiva fi żmien xieraq il-mekkaniżmu ta' kondizzjonalità għall-protezzjoni tal-baġit tal-Unjoni;

40.  Għadu mħasseb dwar il-konċentrazzjoni dejjem tiżdied ta' sjieda tal-media f'idejn ftit oligarki(10);

41.  Jinnota li għaddejjin investigazzjonijiet u awditi kemm fil-livell nazzjonali kif ukoll f'dak Ewropew dwar kunflitti ta' interess potenzjali u l-użu tal-fondi tal-UE; jinsab imħasseb dwar it-tħassib espress fir-rapport tal-Kummissjoni dwar l-istat tad-dritt tal-2020 li każijiet ta' korruzzjoni ta' livell għoli mhumiex segwiti biżżejjed u ġew identifikati xi lakuni fl-oqfsa ta' integrità applikabbli għall-membri tal-parlament;

42.  Jistieden lill-Kunsill u lill-Kunsill Ewropew jieħdu l-miżuri kollha meħtieġa u xierqa biex jipprevjenu l-kunflitti ta' interess f'konformità mal-Artikolu 61(1) tar-Regolament Finanzjarju; jesprimi tħassib li l-Prim Ministru Ċek kien, u għadu, parti attiva min-negozjati dwar il-baġit tal-UE u l-programmi tal-UE waqt li jinsab f'kunflitt ta' interess; jitlob lill-Kunsill u lill-Kunsill Ewropew jispjegaw lill-Parlament kif qed jippjanaw li jqisu u jaġixxu fir-rigward tal-parteċipazzjoni tal-Prim Ministru Babiš fit-teħid ta' deċiżjonijiet relatati mal-PAK u mal-baġit tal-UE wara l-konklużjoni fir-rapporti tal-awditjar tal-Kummissjoni;

43.  Iqis li l-każ tal-kunflitt ta' interess tal-Prim Ministru Babiš jikkonferma wkoll il-ħtieġa urġenti li tiġi stabbilita sistema ta' rappurtar u monitoraġġ diġitali interoperabbli għall-finanzi tal-UE; jesprimi dispjaċir kbir għall-fatt li l-koleġiżlaturi ma laħqux ftehim sodisfaċenti dwar id-dispożizzjonijiet li jistabbilixxu l-interoperabbiltà tas-sistemi tal-IT, li jippermettu rappurtar standardizzat u uniformi u jrawmu l-kooperazzjoni; jitlob li jsir sforz mill-atturi rilevanti kollha biex jistinkaw għal soluzzjonijiet ugwalment effettivi għall-fini ta' obbligu ta' rendikont imtejjeb;

44.  Jistieden lill-Kummissjoni tiżgura li d-dispożizzjonijiet tar-Regolament Finanzjarju dwar kunflitt ta' interess, inkluż fil-każ tal-kunflitt ta' interess tal-Prim Ministru Babiš, jiġu applikati bis-sħiħ fl-implimentazzjoni tal-QFP 2021-2027 u tan-Next Generation EU sabiex ma jsir l-ebda pagament lil kumpaniji li huma direttament jew indirettament proprjetà tal-Prim Ministru Babiš(11); jitlob aktar skrutinju ta' kwalunkwe kunflitt ta' interess potenzjali kif ukoll elementi oħra tal-istat tad-dritt fil-pjanijiet nazzjonali ta' rkupru;

45.  Jenfasizza bil-qawwa li l-Membri tal-Parlament Ewropew jeħtiġilhom ikunu jistgħu jwettqu xogħolhom mingħajr theddid u li l-gvernijiet nazzjonali jkunu responsabbli biex jiżguraw il-protezzjoni tagħhom fil-pajjiżi ta' oriġini tagħhom;

46.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kumissjoni, lill-Kunsill u lill-Gvern u liż-żewġ kmamar tal-Parlament tar-Repubblika Ċeka.

(1) ĠU L 193, 30.7.2018, p. 1. (2) ĠU C 121, 9.4.2021, p. 1. (3) ĠU C 388, 13.11.2020, p. 157. (4) Testi adottati, P9_TA(2020)0164. (5) ĠU L 433 I, 22.12.2020, p. 1. (6) Ir-rapport tal-awditjar finali sab nuqqasijiet serji fit-tfassil tas-sistema ta' kontroll biex jiġi evitat kunflitt ta' interess, kif muri mis-seba' każijiet ta' ksur tal-Artikolu 4c tal-liġi Ċeka dwar il-kunflitti ta' interess u r-rata għolja ta' żball ta' 96.7 % fil-kampjun awditjat. (7) Rapport dwar il-missjoni ta' ġbir ta' informazzjoni tal-Kumitat għall-Kontroll tal-Baġit (CONT) fir-Repubblika Ċeka, 26-28 ta' Frar 2020. (8) iROZHLAS, Penam, Lovochemie, Cerea. Česko vyplatilo Agrofertu podle Bruselu na dotacích neoprávněně 155 milionů, 27 ta' April 2021. (9) Euractiv, Czech PM slams EU Commission auditors as ‘mafia' (Il-Prim Ministru Ċek jirreferi għall-awdituri tal-Kummissjoni tal-UE bħala "mafja"), 26 ta' April 2021. (10) Reporters Without Borders, ir-Repubblika Ċeka, https://rsf.org/en/czech-republic [aċċessat it-2 ta' Ġunju 2021]. (11) Lista ta' kumpaniji u proġetti approvati mill-Gvern Ċek biex jitressqu għall-finanzjament mill-Fond għal Tranżizzjoni Ġusta, tinkludi aktar minn CZK 6 biljun għal Lovochemie, kumpanija li hija parti mill-grupp Agrofert, li qabel kienet immexxija mill-Ministru Ċek għall-Ambjent fil-kariga, Richard Brabec.

Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ġunju 2021 dwar l-indirizzar tal-isfida globali tal-COVID-19: l-effetti tad-deroga mill-Ftehim TRIPS tad-WTO fuq il-vaċċini, it-trattament u t-tagħmir għall-COVID-19 u fuq iż-żieda fil-kapaċità ta' produzzjoni u ta' manifattura fil-pajjiżi li qed jiżviluppaw (2021/2692(RSP))

P9_TA(2021)0283 RC-B9-0306/2021

Il-Parlament Ewropew,

–  wara li kkunsidra l-Ftehim tal-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ (WTO) dwar l-Aspetti tad-Drittijiet tal-Proprjetà Intellettwali Relatati mal-Kummerċ (TRIPS), b'mod partikolari l-Artikolu 31(a) tiegħu,

–  wara li kkunsidra d-Dikjarazzjoni ta' Doha tal-14 ta' Novembru 2001 dwar il-Ftehim TRIPS u s-Saħħa Pubblika,

–  wara li kkunsidra d-deċiżjoni tal-Kunsill tad-WTO għall-Aspetti tad-Drittijiet tal-Proprjetà Intellettwali Relatati mal-Kummerċ tas-6 ta' Novembru 2015 dwar l-estensjoni tal-eżenzjoni għall-pajjiżi l-anqas żviluppati (LDCs) membri tad-WTO biex jimplimentaw id-dispożizzjonijiet tal-Ftehim TRIPS relatati mal-prodotti farmaċewtiċi,

–  wara li kkunsidra l-komunikazzjoni mill-Indja u mill-Afrika t'Isfel tat-2 ta' Ottubru 2020 li titlob deroga minn ċerti dispożizzjonijiet tal-Ftehim TRIPS għall-prevenzjoni, għall-konteniment u għat-trattament tal-COVID-19, kosponsorjata mill-Eswatini, mill-Kenja, mill-Mozambique u mill-Pakistan, u appoġġata minn 100 pajjiż ieħor,

–  wara li kkunsidra l-proposta riveduta għal deroga mid-dispożizzjonijiet tal-Ftehim TRIPS kif ikkomunikata fil-21 ta' Mejju 2021 minn 62 Membru tad-WTO,

–  wara li kkunsidra l-ittra miftuħa minn 243 organizzazzjoni tas-soċjetà ċivili lid-Direttur Ġenerali tad-WTO tat-13 ta' April 2021 dwar l-indirizzar tal-isfidi globali ta' provvista inadegwata u ta' aċċess mhux ugwali għal prodotti mediċi għall-COVID-19, speċjalment il-vaċċini,

–  wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni tar-Rappreżentant tal-Kummerċ tal-Istati Uniti tal-5 ta' Mejju 2021 li tafferma l-appoġġ għal deroga temporanja mill-Ftehim TRIPS,

–  wara li kkunsidra l-ittra miftuħa tal-President tar-Repubblika tal-Costa Rica u tad-Direttur Ġenerali tal-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa (WHO) tas-27 ta' Mejju 2021, biex l-Istati Membri kollha tad-WHO jerġgħu jintalbu jappoġġaw attivament il-Pool ta' Aċċess għat-Teknoloġija tal-COVID-19 (C-TAP),

–  wara li kkunsidra d-Dikjarazzjoni ta' Ruma adottata fis-Summit Globali dwar is-Saħħa fil-21 ta' Mejju 2021,

–  wara li kkunsidra l-ittra tal-31 ta' Mejju 2021 tad-Direttur Ġenerali tad-WHO, tad-Direttur Ġenerali tad-WTO, tad-Direttur Maniġerjali tal-Fond Monetarju Internazzjonali (FMI) u tal-President tal-Grupp tal-Bank Dinji li fiha talbu għal impenn ġdid għall-ekwità fir-rigward tal-vaċċini u biex tingħeleb il-pandemija,

–  wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni konġunta tal-20 ta' April 2020 tad-Diretturi Ġenerali tal-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ (WTO) u tal-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa biex jappoġġaw l-isforzi biex jiġi żgurat il-fluss transfruntier normali ta' provvisti mediċi essenzjali u ta' oġġetti u servizzi oħra,

–  wara li kkunsidra l-Aġenda 2030 għall-Iżvilupp Sostenibbli u l-Għanijiet ta' Żvilupp Sostenibbli (SDGs) tan-Nazzjonijiet Uniti,

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 132(2) u (4) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

A.  billi kien hemm madwar 172 000 000 każ ta' COVID-19, li rriżultaw f'aktar minn 3 700 000 mewta madwar id-dinja, u billi din il-pandemija kkawżat tbatija u ansjetà qawwija bla preċedent għal miljuni ta' nies, kif ukoll il-qerda tal-għajxien tagħhom; billi l-konsegwenzi tal-COVID fit-tul jaffettwaw 10 % tal-pazjenti globalment, u dan iwassal għal telf ta' impjiegi, faqar u vulnerabbiltajiet soċjoekonomiċi qawwija;

B.  billi l-pandemija globali attwali tal-COVID-19 tirrikjedi strateġija globali għall-vaċċini, għad-dijanjostika, għat-trattamenti u għall-produzzjoni u għad-distribuzzjoni tat-tagħmir; billi huwa meħtieġ approċċ olistiku, xjentifiku u bbażat fuq il-fatti biex jiġu indirizzati l-isfidi tas-saħħa relatati mal-pandemija; billi approċċ sensittiv għall-ġeneru u intersezzjonali huwa kruċjali biex tinkiseb l-ugwaljanza f'kull stadju tal-proċess ta' vaċċinazzjoni, mill-iżvilupp sad-distribuzzjoni;

C.  billi l-vaċċini huma każ klassiku fejn esternalitajiet pożittivi enormi jirrikjedu li jiġu ttrattati bħala beni pubbliċi globali u li jiġu pprovduti b'xejn; billi fil-pajjiżi żviluppati, iċ-ċittadini kollha qed jingħataw il-vaċċini bla ħlas; billi ma jkunx etikament morali jekk dak il-prinċipju ma japplikax għal persuni ħafna aktar foqra fil-pajjiżi li qed jiżviluppaw;

D.  billi d-Dikjarazzjoni dwar il-Ftehim TRIPS u dwar is-Saħħa Pubblika, adottata fl-14 ta' Novembru 2001, tgħid li l-Ftehim TRIPS għandu jiġi implimentat u interpretat b'mod li jkun tajjeb għas-saħħa pubblika – li jinkoraġġixxi kemm l-aċċess għall-mediċini eżistenti kif ukoll l-iżvilupp ta' mediċini ġodda; billi l-Kunsill TRIPS tad-WTO ddeċieda fis-6 ta' Novembru 2015 li jestendi d-deroga għall-privattiva tal-mediċini għall-pajjiżi l-anqas żviluppati (LDCs) sa Jannar 2033;

E.  billi huwa essenzjali li jiġu żgurati vaċċini għall-popolazzjonijiet l-aktar vulnerabbli f'pajjiżi bi dħul baxx u medju bi prezz raġonevoli; billi l-vaċċini bbażati fuq l-mRNA wrew li huma l-aktar effettivi, iżda wkoll l-aktar vaċċini għaljin fis-suq;

F.  billi minn Ġunju 2021, ġew amministrati madwar 1,6 biljun doża ta' vaċċin madwar id-dinja, li l-maġġoranza l-kbira tagħhom ingħataw f'pajjiżi industrijalizzati u li jipproduċu l-vaċċini; billi 0,3 % biss tad-dożi ta' vaċċin amministrati globalment ingħataw fid-29 pajjiż l-aktar foqra, li fihom tgħix madwar 9 % tal-popolazzjoni dinjija; billi l-FMI jistma li jekk id-distribuzzjoni tal-vaċċini tiġi aċċellerata, jistgħu jiżdiedu aktar minn EUR 7 triljun mal-PDG globali jekk il-virus jinżamm taħt kontroll; billi l-UE ddistribwiet aktar minn 260 miljun vaċċin lill-Istati Membri tagħha u esportat aktar minn 226 miljun vaċċin lejn pajjiżi terzi, li minnhom 10 % biss imorru għall-pajjiżi l-anqas żviluppati (LDCs);

G.  billi qed jitfaċċaw varjanti preokkupanti ġodda tal-COVID-19, li huma aktar trażmissibbli, li joqtlu aktar nies u li huma anqas suxxettibbli għall-vaċċini, u jistgħu jirrikjedu dożi addizzjonali ta' vaċċini, u dan iżid id-domanda għal ferm aktar mill-11-il biljun doża meħtieġa li ġew stmati inizjalment; billi żieda qawwija fil-produzzjoni hija essenzjali biex tinkiseb vaċċinazzjoni globali; billi ż-żieda fil-manifattura tal-vaċċini hija prijorità globali; billi l-ktajjen tal-provvista globali għall-materja prima ma jridux jiġu mxekkla minn miżuri protezzjonisti jew minn ostakli nontariffarji għall-kummerċ; billi l-biċċa l-kbira tal-pajjiżi fejn jiġu mmanifatturati l-vaċċini sfortunatament poġġew projbizzjonijiet fuq l-esportazzjoni ta' vaċċini u tal-ingredjenti tagħhom, u b'hekk waqqfu żieda fil-produzzjoni globali u kkawżaw konġestjonijiet fil-ktajjen tal-provvista;

H.  billi ġew investiti ammonti enormi ta' fondi u riżorsi pubbliċi u privati fir-riċerka u fl-iżvilupp, fil-provi kliniċi u fl-akkwist sabiex jiġu żviluppati vaċċini u trattamenti għall-COVID-19 b'mod miftuħ u aċċessibbli; billi r-riċerka tas-settur pubbliku u privat, l-istituzzjonijiet tas-saħħa, il-ħaddiema tal-ewwel linja, ix-xjenzati, ir-riċerkaturi u l-pazjenti kollha ġabru informazzjoni dwar il-virus, li l-kumpaniji farmaċewtiċi użaw;

I.  billi l-liċenzji volontarji għandhom ikunu l-aktar mezz effettiv biex jiġu ffaċilitati l-espansjoni tal-produzzjoni u l-kondiviżjoni tal-għarfien espert; billi ebda kumpanija privata ma pparteċipat fl-inizjattiva tal-Pool ta' Aċċess għat-Teknoloġija tal-COVID‑19 (C-TAP), li tistieden lill-kumpaniji farmaċewtiċi jimpenjaw ruħhom favur ħruġ ta' liċenzji volontarji globali trasparenti u mhux esklużivi; billi, skont id-WHO, 19-il manifattur minn aktar minn tnax-il pajjiż fl-Afrika, fl-Asja u fl-Amerika Latina esprimew ir-rieda tagħhom li jżidu l-produzzjoni ta' vaċċini bl-mRNA; billi sal-lum 40 % biss tal-kapaċitajiet tal-produzzjoni dinjija ntużaw għall-produzzjoni ta' vaċċini kontra l-COVID-19;

J.  billi ħafna pajjiżi li qed jiżviluppaw b'kapaċità ta' manifattura insuffiċjenti jew mingħajr kapaċità ta' manifattura għadhom qed jiffaċċjaw pressjoni politika sinifikanti u diffikultajiet legali li jipprevjenu l-użu tagħhom tal-flessibbiltajiet tal-Ftehim TRIPS, b'mod partikolari l-Artikolu 31(a) u l-proċess ikkumplikat u twil għall-importazzjoni u l-esportazzjoni ta' prodotti farmaċewtiċi;

K.  billi l-protezzjonijiet tal-privattivi u ta' proprjetà intellettwali oħra jiżguraw salvagwardji għat-teħid ta' riskji intraprenditorjali, u qafas legali multilaterali tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali (DPI) jipprovdi inċentivi li huma kritiċi għat-tħejjija kontra pandemiji futuri; billi l-aċċess ekwu globali għal vaċċini, prodotti dijanjostiċi u trattamenti bi prezz raġonevoli huwa l-uniku mod biex jittaffa l-impatt globali tas-saħħa pubblika u ekonomiku tal-pandemija, u d-deroga temporanja mill-obbligi internazzjonali tal-protezzjoni tal-propjetà intellettwali għal prodotti mediċinali, apparat mediku u teknoloġiji tas-saħħa relatati mal-COVID-19 hija waħda mill-kontributi importanti għal dan il-għan;

L.  billi minħabba s-sitwazzjoni epidemjoloġika bla preċedent u allarmanti fl-Indja, il-Gvern Indjan impona projbizzjoni fuq l-esportazzjoni ta' vaċċini, li wasslet għal tfixkil fil-provvista globali u fil-mekkaniżmu tal-COVAX; billi l-UE hija kontributur ewlieni għall-COVAX; billi l-UE taħt Tim Ewropa impenjat ruħha li tagħti 100 miljun doża oħra għall-użu f'pajjiżi bi dħul baxx u medju sa tmiem l-2021;

M.  billi l-vaċċin tal-poljomjelite tqiegħed fis-swieq mingħajr privattiva u l-marda issa nqerdet minn ħafna reġjuni tad-dinja; billi l-Gvern tal-Afrika t'Isfel, immexxi minn Nelson Mandela, kien ġie sfurzat juża d-disponibbiltà tal-ħruġ ta' liċenzji obbligatorji biex jeżerċita pressjoni favur mediċini ekwivalenti ġeneriċi ta' kwalità u bi prezz raġonevoli ħalli jevita li jħallas prezzijiet eċċessivi lill-kumpaniji farmaċewtiċi multinazzjonali li jużaw privattivi għat-trattament tal-HIV;

N.  billi l-ktajjen tal-provvista fil-pajjiżi li qed jiżviluppaw iridu jittejbu; billi l-espansjoni tal-produzzjoni lokali, l-għarfien fost il-popolazzjoni u ż-żieda fl-assistenza għad-distribuzzjoni fil-pajjiżi li qed jiżviluppaw jistgħu jżidu n-numru globali ta' persuni vaċċinati; billi għad hemm nuqqas inkwetanti ta' finanzjament ta' USD 18,5-il biljun għall-Aċċeleratur tal-Aċċess għall-Għodod kontra l-COVID-19 (ACT);

O.  billi l-prijoritajiet tal-UE għandhom ikunu li jiġi żgurat aċċess globali ekwu għall-vaċċini, id-dijanjostika, il-prodotti terapewtiċi u soluzzjonijiet oħra ta' provvisti mediċi, filwaqt li l-ktajjen tal-provvista jinżammu miftuħa bl-użu tal-għodod kollha disponibbli;

P.  billi l-LDCs diġà jibbenefikaw minn deroga, mogħtija sal-1 ta' Jannar 2033, rigward l-implimentazzjoni tad-dispożizzjonijiet tal-Ftehim TRIPS dwar il-prodotti farmaċewtiċi, kif ukoll minn deroga, mogħtija sal-1 ta' Lulju 2021 u li l-estensjoni tagħha qed tiġi diskussa bħalissa, li teżenta lill-LDCs mill-obbligi kollha tal-Ftehim TRIPS ħlief għall-Artikoli 3, 4 u 5;

1.  Jesprimi t-tħassib kbir tiegħu dwar l-iżvilupp tal-pandemija, b'mod partikolari fil-pajjiżi bi dħul baxx u medju; ifakkar li l-pandemija tal-COVID-19 għadha ma spiċċatx u li jeħtieġ li jiġu żviluppati vaċċini ġodda biex jiġu miġġielda l-mutazzjonijiet; jissottolinja li l-komunità internazzjonali trid tagħmel dak kollu li hemm bżonn biex il-pandemija tal-COVID-19 tiġi kkontrollata u li ċirkostanzi eċċezzjonali jirrikjedu soluzzjonijiet eċċezzjonali; jisħaq, għalhekk, li huwa meħtieġ approċċ olistiku, li jipprijoritizza d-disponibbiltà u l-affordabbiltà tal-prodotti tas-saħħa relatati mal-COVID-19, iż-żieda fil-produzzjoni tal-vaċċini kontra l-COVID-19 u d-distribuzzjoni ġeografika globali tal-kapaċità tal-manifattura; jenfasizza li l-politika kummerċjali internazzjonali jrid ikollha rwol proattiv f'dan l-isforz billi tiffaċilita l-kummerċ tal-materja prima, il-prodotti tas-saħħa u mediċi, ittaffi n-nuqqas ta' persunal kwalifikat u ta' esperjenza, issolvi l-problemi fil-katina tal-provvista u terġa' tikkunsidra l-qafas globali għad-drittijiet ta' proprjetà intellettwali għal pandemiji futuri; jitlob appoġġ għal negozjati proattivi, kostruttivi u bbażati fuq it-test għal deroga temporanja tal-Ftehim TRIPS tad-WTO, bil-għan li jittejjeb l-aċċess globali għal prodotti mediċi bi prezz raġonevoli relatati mal-COVID-19 u li jiġu indirizzati r-restrizzjonijiet tal-produzzjoni u n-nuqqasijiet fil-provvista globali;

2.  Ifakkar li d-Dikjarazzjoni ta' Doha dwar il-Ftehim TRIPS u s-Saħħa Pubblika tafferma li l-Ftehim TRIPS ma jżommx u m'għandux iwaqqaf lill-Membri milli jieħdu miżuri biex jipproteġu s-saħħa pubblika;

3.  Jirrimarka li huma meħtieġa 11-il biljun doża biex tiġi vvaċċinata 70 % tal-popolazzjoni dinjija u li ġiet prodotta biss frazzjoni ta' dak l-ammont; jirrimarka li approċċ ibbażat fuq wegħdiet ta' dożi żejda mhuwiex biżżejjed; ifakkar li l-COVAX qed tiffaċċja nuqqas ta' 190 miljun doża minħabba s-sitwazzjoni attwali tal-COVID-19 fl-Indja u mhix se tilħaq l-objettivi ta' provvista tagħha għall-futur prevedibbli; jinnota li l-UE hija donatur ewlieni għall-Faċilità COVAX f'termini ta' finanzjament u ta' kondiviżjoni tal-vaċċini, kemm permezz tal-COVAX kif ukoll f'livell bilaterali; jitlob lill-UE u lis-sħab tagħha, madankollu, biex iżidu b'mod sinifikanti l-kontribuzzjonijiet finanzjarji u mhux finanzjarji għall-COVAX; jilqa' f'dan ir-rigward il-wegħda minn ċerti manifatturi li jfornu 1,3 biljun doża ta' vaċċin bil-prezz tal-produzzjoni jew bi prezz baxx, u l-impenn ta' Tim Ewropa li jagħti 100 miljun doża lil pajjiżi bi dħul baxx u medju sal-aħħar tas-sena, filwaqt li jfakkar li l-Istati Membri tal-UE huma stmati li jirċievu surplus ta' mill-inqas 400 miljun doża ta' vaċċin fl-2021; jilqa' wkoll l-appoġġ li sar disponibbli għall-kunsinna tal-vaċċini u l-materjal anċillari mill-Mekkaniżmu tal-UE għall-Protezzjoni Ċivili; jissottolinja l-ħtieġa li tingħata prijorità lill-forniment tal-COVAX; jiddispjaċih dwar azzjonijiet mir-Renju Unit u mill-Istati Uniti biex jiżviluppaw suq sekondarju ta' bejgħ mill-ġdid biex ibigħu vaċċini żejda lil pajjiżi industrijalizzati oħra;

4.  Jisħaq li r-rispons globali għall-emerġenzi tas-saħħa għandu jinkludi, minn naħa waħda, approċċ "min-naħa tad-domanda" orjentat lejn il-ħtiġijiet li jipprovdi finanzjament konġunt u xiri bil-quddiem ikkoordinat globalment u, min-naħa l-oħra, strateġija integrata "min-naħa tal-provvista" biex tiżdied il-kapaċità tal-produzzjoni tul il-katina tal-valur kollha; iqis li żieda fil-produzzjoni globali tal-vaċċini, koordinazzjoni aħjar tal-provvisti u ktajjen tal-valur imsaħħa, diversifikati u reżiljenti għall-vaċċini huma meħtieġa biex il-vaċċini jiġu distribwiti globalment; iħeġġeġ lill-Kummissjoni tikkollabora mal-pajjiżi li jipproduċu l-vaċċini biex jiġu eliminati malajr l-ostakli għall-esportazzjoni u biex il-mekkaniżmu ta' awtorizzazzjoni għall-esportazzjoni tagħha stess jiġi sostitwit b'rekwiżiti ta' trasparenza għall-esportazzjoni, u jinsisti li jirċievi aċċess f'waqtu u komprensiv għal tali data; jistieden lill-Istati Uniti u lir-Renju Unit jabolixxu minnufih il-projbizzjoni tagħhom fuq l-esportazzjoni tal-vaċċini u ta' materja prima meħtieġa għall-produzzjoni tal-vaċċini; jappella għal żieda urġenti fl-investiment u l-koordinazzjoni internazzjonali għaż-żieda fil-produzzjoni tal-inputs kritiċi tal-vaċċini bħal oġġetti li jintremew wara l-użu u ingredjenti farmaċewtiċi attivi sabiex jissolvew il-konġestjonijiet tul il-ktajjen tal-valur tal-vaċċini;

5.  Jissottolinja li, fuq medda twila ta' żmien, il-produzzjoni globali tal-vaċċini trid tiġi estiża b'mod urġenti biex tissodisfa d-domanda globali, u li l-investiment fil-kapaċitajiet tal-produzzjoni tal-pajjiżi li qed jiżviluppaw huwa għalhekk meħtieġ biex dawn isiru aktar awtosuffiċjenti; jirrimarka dwar il-ħtieġa ta' trasferiment effettiv tat-teknoloġija u tal-għarfien espert biex dan iseħħ; jirrikonoxxi li l-inċentivar ta' ftehimiet ta' ħruġ ta' liċenzji volontarji u ta' trasferiment volontarju tat-teknoloġija u tal-għarfien espert lil pajjiżi b'industriji preeżistenti li jipproduċu l-vaċċini għandu jkun l-aktar mod importanti biex dan l-objettiv jintlaħaq; madankollu, huwa lest li jiddiskuti s-soluzzjonijiet effettivi u pragmatiċi kollha biex tingħata spinta ulterjuri lill-produzzjoni globali tal-vaċċini u jistieden lill-Kummissjoni, b'mod partikolari, biex tikkollabora mal-Istati Uniti u ma' pajjiżi oħra tal-istess fehma f'dan ir-rigward;

6.  Jisħaq li l-protezzjoni tal-proprjetà intellettwali hija inċentiv ewlieni għall-innovazzjoni u r-riċerka madwar id-dinja; jinnota li tali protezzjoni hija l-bażi għal ftehimiet għall-ħruġ ta' liċenzji u trasferiment tal-għarfien espert volontarji u għalhekk tippermetti aktar milli tostakola d-disponibbiltà tal-vaċċini; iwissi li taħt paradigma ta' nuqqas ta' infurzar għall-privattivi, il-kumpaniji jkollhom jirrikorru għas-segretezza jew l-esklussività biex jipproteġu l-innovazzjonijiet tagħhom; jissottolinja t-theddida li deroga indefinita mill-Ftehim TRIPS tista' toħloq riskju għall-finanzjament tar-riċerka, b'mod partikolari għar-riċerkaturi, l-investituri, l-iżviluppaturi u l-provi kliniċi; jenfasizza li l-protezzjoni tad-drittijiet tal-proprjetà, inklużi d-drittijiet tal-proprjetà intellettwali, hija obbligu kostituzzjonali tal-Unjoni Ewropea u tal-Istati Membri tagħha;

7.  Jieħu nota tat-tħabbira tal-Kummissjoni li hija miftuħa għall-possibbiltà li jiġi ffaċilitat l-użu tal-ħruġ ta' liċenzji obbligatorji fejn meħtieġ sabiex jiġi żgurat aċċess globali rapidu għall-produzzjoni tal-vaċċini; jistieden lill-Kummissjoni tipprovdi kriterji oġġettivi rigward jekk, meta u f'liema każijiet se tirrikorri għall-ħruġ ta' liċenzji obbligatorji; jisħaq li l-Ftehim TRIPS ma jispeċifikax ir-raġunijiet li jistgħu jintużaw biex jiġi ġustifikat il-ħruġ ta' liċenzji obbligatorji; jenfasizza li d-Dikjarazzjoni ta' Doha dwar il-Ftehim TRIPS u s-Saħħa Pubblika tikkonferma li l-pajjiżi huma liberi li jiddeterminaw ir-raġunijiet għall-għoti ta' liċenzji obbligatorji u li jiddeterminaw x'jikkostitwixxi emerġenza nazzjonali; jisħaq li l-ħruġ ta' liċenzji obbligatorji jirrikjedi qafas legali effettiv, u li dan jista' jwassal għal diffikultajiet legali fil-pajjiżi li qed jiżviluppaw; jistieden lill-Kummissjoni tesplora jekk u kif se tipprovdi appoġġ legali għall-ħruġ ta' liċenzji obbligatorji fil-pajjiżi l-anqas żviluppati; jilqa' l-valutazzjoni tal-Kummissjoni li l-kooperazzjoni u l-ħruġ ta' liċenzji volontarju huma l-aktar għodod effettivi biex tiġi ffaċilitata l-espansjoni tal-produzzjoni;

8.  Jissottolinja li l-pilastru ta' konnessjoni tas-sistemi tas-saħħa tal-Aċċeleratur tal-Aċċess għall-Għodod kontra l-COVID-19 (ACT) irid jissaħħaħ biex jiżdiedu l-kapaċitajiet tal-ipproċessar, tal-ħżin, tad-distribuzzjoni u tal-kunsinna madwar id-dinja, b'mod partikolari fil-pajjiżi vulnerabbli; jitlob lill-UE u lill-Istati Membri tagħha jżidu l-involviment tagħhom fid-WHO, filwaqt li jagħtu prijorità lill-Aċċeleratur ACT bħala parti mir-rispons globali tal-UE fil-pilastri kollha tagħha tad-dijanjostika, tat-terapewtika, tal-vaċċin u tat-tisħiħ tas-sistemi tas-saħħa; jissottolinja l-ħtieġa li jiġu appoġġati l-kapaċitajiet tal-manifattura fil-kontinent Afrikan u jilqa' bis-sħiħ it-tħabbira ta' Tim Ewropa ta' inizjattiva ta' EUR 1 biljun bl-għan li jittejbu l-manifattura u l-aċċess għall-vaċċini, għall-mediċini u għat-teknoloġiji tas-saħħa; jisħaq ukoll fuq l-importanza ta' qafas regolatorju adegwat għall-prodotti farmaċewtiċi; jissottolinja li l-UE issa għandha r-responsabilità li tinvesti f'ċentri ta' distribuzzjoni reġjonali, b'mod partikolari fl-Afrika, u li tappoġġa t-twaqqif ta' Aġenzija Afrikana għall-Mediċini; jappella, f'dan ir-rigward, għal appoġġ għall-awtoritajiet tal-approvazzjoni lokali, għat-taħriġ ta' persunal mediku u tekniku kwalifikat biex jamministra l-vaċċini, u għall-appoġġ tal-ktajjen tad-distribuzzjoni tal-vaċċini u biex tingħata għajnuna biex jingħelbu l-limitazzjonijiet bħall-infrastruttura tat-tkessiħ, id-distribuzzjoni ġeografika u soċjoekonomika u l-eżitazzjoni għall-vaċċinazzjoni;

9.  Jafferma mill-ġdid l-appoġġ tiegħu għall-inizjattiva C-TAP kontra l-COVID-19 tad-WHO u għaċ-ċentru ta' trasferiment tat-teknoloġija għall-vaċċini bl-mRNA; jiddispjaċih li sal-lum il-kumpaniji farmaċewtiċi ddeċidew li ma jinvolvux ruħhom fl-inizjattiva C-TAP; iħeġġeġ lill-Kummissjoni tinċentiva lill-kumpaniji farmaċewtiċi biex jaqsmu t-teknoloġiji u l-għarfien espert tagħhom permezz tas-C-TAP u tinkludi impenji dwar sħubijiet ta' trasferiment tat-teknoloġija ma' partijiet terzi, b'mod partikolari l-pajjiżi li qed jiżviluppaw, fil-ftehimiet futuri ta' xiri bil-quddiem tal-UE; iħeġġeġ lill-Kummissjoni tagħmel użu sħiħ mill-influwenza tagħha matul in-negozjati għall-kuntratti għall-ġenerazzjoni li jmiss ta' vaċċini kontra l-COVID biex tiżgura li l-iżviluppaturi jittrasferixxu t-teknoloġija tagħhom bi prezz baxx lil pajjiżi bi dħul baxx u medju; jappella għall-immappjar attiv tal-kumpaniji, inklużi s-sottokuntratturi, bl-għarfien espert meħtieġ biex jittrasferixxu t-teknoloġija u biex dawn il-kumpaniji jiġu akkoppjati ma' kumpaniji b'faċilitajiet ta' produzzjoni mhux użati;

10.  Jitlob lill-UE tiżgura li l-ftehimiet futuri ta' xiri bil-quddiem jiġu żvelati kompletament, b'mod partikolari għall-vaċċini tal-ġenerazzjoni li jmiss; jitlob lill-UE tintegra l-impenji fir-rigward tal-ħruġ ta' liċenzji globali mhux esklużivi, tas-sigrieti tal-mestier, tad-data proprjetarja u tat-trasferimenti tat-teknoloġija, u tinkludi rekwiżiti ta' trasparenza għall-fornituri, inkluża analiżi tal-ispejjeż imqabbla mal-profitti għal kull prodott; jisħaq li dawn ir-rekwiżiti ta' trasparenza m'għandhomx iwaqqfu lill-Kummissjoni milli taġixxi bħala offerent kompetittiv jekk ikun meħtieġ; itenni l-ħtieġa tal-akbar trasparenza fin-negozjati tal-kuntratti tal-vaċċini kontra l-COVID-19, inkluż permezz tal-involviment dirett tal-Membri tal-Parlament Ewropew permezz tal-grupp ta' kuntatt dwar il-vaċċini fil-proċessi deċiżjonali kuntrattwali; jistenna li l-Parlament Ewropew jirċievi regolarment analiżi komprensiva u dettaljata tal-produzzjoni, tal-importazzjonijiet, tal-esportazzjonijiet u tat-tbassir tal-vaċċini, inkluża informazzjoni dwar il-pajjiż tad-destinazzjoni tal-esportazzjonijiet tal-UE, kif ukoll l-oriġini tal-vaċċini u tal-komponenti tal-vaċċini importati;

11.  Jirrikonoxxi li l-faċilitazzjoni tal-kummerċ u r-regoli dwar ir-restrizzjonijiet fuq l-esportazzjoni, l-espansjoni tal-produzzjoni, inkluż permezz ta' wegħdiet mill-produtturi u l-iżviluppaturi tal-vaċċini, u l-faċilitazzjoni tal-flessibbiltajiet tal-Ftehim TRIPS relatati mal-liċenzji obbligatorji kollha għandhom rwol fiż-żieda tal-vaċċinazzjoni globali; jilqa' l-isforzi li saru mid-Direttur Ġenerali tad-WTO biex il-membri jitressqu lejn soluzzjoni bbażata fuq id-djalogu; jinnota l-komunikazzjonijiet mill-Unjoni Ewropea lill-Kunsill Ġenerali tad-WTO u lill-Kunsill TRIPS dwar ir-reazzjonijiet urġenti tal-politika kummerċjali għall-kriżi tal-COVID-19, li jippreżentaw tliet pilastri komplementari, inklużi l-faċilitazzjoni tal-kummerċ u r-regoli dwar ir-restrizzjonijiet fuq l-esportazzjoni, u l-espansjoni tal-produzzjoni; jistenna li l-Kummissjoni żżid l-impenn tagħha biex tikkonkludi l-inizjattiva tad-WTO dwar il-Kummerċ u s-Saħħa sat-12-il Konferenza Ministerjali tad-WTO f'Novembru 2021; jitlob, barra minn hekk, li jitwaqqaf Kumitat għall-Kummerċ u għas-Saħħa fit-12-il Konferenza Ministerjali tad-WTO sabiex jieħu tagħlimiet mill-pandemija, jagħmel proposti biex tiżdied l-effikaċja tar-rispons tad-WTO waqt il-kriżijiet tas-saħħa internazzjonali u biex iħejji pilastru kummerċjali għal trattat internazzjonali dwar il-pandemija sabiex jiġi indirizzat tfixkil fil-katina tal-provvista, jiżdiedu l-kapaċitajiet tal-produzzjoni, tittieħed azzjoni kontra l-ispekulazzjoni fil-prezzijiet u jiġi rivedut il-qafas tal-liġi tad-WTO fid-dawl tat-tagħlimiet meħuda;

12.  Jissottolinja li l-UE għandha turi tmexxija u tkompli tinvolvi ruħha fi sforzi multilaterali u globali fid-distribuzzjoni, il-koordinazzjoni u l-ippjanar pluriennali tal-vaċċini fil-laqgħat li jmiss tal-Kunsill TRIPS tat-8 ta' Ġunju u tal-14 ta' Ottubru 2021, is-Summit tal-G7 tal-11 sat-13 ta' Ġunju 2021, is-Summit tal-2021 tal-G20, is-Summit UE-Stati Uniti tal-2021, l-Assemblea Ġenerali tan-NU tal-2021, l-Assemblea Dinjija tas-Saħħa tal-2021, u fit-12-il Konferenza Ministerjali tad-WTO u lil hinn;

13.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill, lill-Kummissjoni, lill-gvernijiet u lill-parlamenti tal-Istati Membri, lis-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna, lid-Direttur Ġenerali tal-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa, lid-Direttur Ġenerali tal-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ, lill-gvernijiet tal-pajjiżi tal-G20, lill-Fond Monetarju Internazzjonali, lill-Bank Dinji, lis-Segretarju Ġenerali tan-Nazzjonijiet Uniti, u lill-membri tal-Assemblea Ġenerali tan-NU.

Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ġunju 2021 dwar ir-Regolament ta' Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2021/621 tal-15 ta' April 2021 li jemenda r-Regolament (UE) Nru 37/2010 biex jikklassifika s-sustanza imidacloprid fir-rigward tal-limitu massimu ta' residwi tagħha f'oġġetti tal-ikel li joriġinaw mill-annimali (2021/2705(RSP))

P9_TA(2021)0284 B9-0313/2021

Il-Parlament Ewropew,

–  wara li kkunsidra r-Regolament ta' Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2021/621 tal-15 ta' April 2021 li jemenda r-Regolament (UE) Nru 37/2010 biex jikklassifika s-sustanza imidacloprid fir-rigward tal-limitu massimu ta' residwi tagħha f'oġġetti tal-ikel li joriġinaw mill-annimali(1),

–  wara li kkunsidra r-Regolament (KE) Nru 470/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-6 ta' Mejju 2009 li jistabbilixxi l-proċeduri Komunitarji għall-istabbiliment ta' limiti ta' residwi ta' sustanzi farmakoloġikament attivi fl-oġġetti tal-ikel li joriġinaw mill-annimali, li jħassar ir-Regolament tal-Kunsill (KEE) Nru 2377/90 u li jemenda d-Direttiva 2001/82/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill u r-Regolament (KE) Nru 726/2004 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill(2), u b'mod partikolari l-Artikoli 14 u 17 tiegħu,

–  wara li kkunsidra l-opinjoni mogħtija fl-20 ta' April 2021 mill-Kumitat Permanenti dwar Prodotti Mediċinali Veterinarji,

–  wara li kkunsidra l-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea,

–  wara li kkunsidra l-Artikoli 13 u 191 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE),

–  wara li kkunsidra l-Artikoli 11 u 13 tar-Regolament (UE) Nru 182/2011 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta' Frar 2011 li jistabbilixxi r-regoli u l-prinċipji ġenerali dwar il-modalitajiet ta' kontroll mill-Istati Membri tal-eżerċizzju mill-Kummissjoni tas-setgħat ta' implimentazzjoni(3),

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 112(2) u (3) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

–  wara li kkunsidra l-mozzjoni għal riżoluzzjoni tal-Kumitat għall-Ambjent, is-Saħħa Pubblika u s-Sikurezza tal-Ikel,

A.  billi r-Regolament (UE) 2019/6 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill(4) jipprevedi li l-ebda prodott mediċinali veterinarju ma għandu jitħalla jitqiegħed fis-suq tal-Unjoni sakemm ma jkunx ġie awtorizzat, u l-kwalità, is-sikurezza u l-effikaċja tiegħu jkunu ntwerew u jirrikonoxxi li aċċess imtejjeb għall-informazzjoni jagħti lill-pubbliku l-opportunità li jesprimi l-osservazzjonijiet tiegħu u jippermetti lill-awtoritajiet iqisu kif xieraq dawk l-osservazzjonijiet;

B.  billi r-Regolament (UE) 2019/1381 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill(5) jipprevedi li għandha tiġi pprovduta informazzjoni dwar kif ikunu ntlaħqu d-deċiżjonijiet dwar il-ġestjoni tar-riskju u dwar il-fatturi, għajr ir-riżultati tal-valutazzjoni tar-riskju, kif ukoll kif dawk il-fatturi tqiesu kontra xulxin u dik il-komunikazzjoni tar-riskju għandha tikkontribwixxi għal djalogu parteċipattiv u miftuħ bejn il-partijiet interessati kollha sabiex jiġi żgurat li l-prevalenza tal-interess pubbliku, u l-preċiżjoni, il-komprensività, it-trasparenza, il-konsistenza u l-obbligu ta' rendikont jitqiesu fil-proċess tal-analiżi tar-riskju;

C.  billi r-rapport ta' valutazzjoni tal-Aġenzija Ewropea għas-Sustanzi Kimiċi (ECHA) tat-18 ta' Frar 2011 bit-titolu "Imidacloprid, Product-type 18 (Insecticides, Acaricides and Products to control other Arthropods)"(6) jikkategorizza data dwar it-tossiċità sinifikanti għall-ispeċijiet akkwatiċi u dawk mhux fil-mira;

D.  billi d-Direttiva 2013/39/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill(7) tipprevedi li "Il-kontaminazzjoni tal-ilma u tal-ħamrija b'residwi farmaċewtiċi hija tħassib ambjentali emerġenti. Fl-evalwazzjoni u l-kontroll tar-riskju għal, jew permezz tal-ambjent akkwatiku minn prodotti mediċinali, għandha tingħata attenzjoni adegwata lill-objettivi ambjentali tal-Unjoni. Sabiex jiġi indirizzat dak it-tħassib, il-Kummissjoni għandha teżamina r-riskji tal-effetti ambjentali mill-prodotti mediċinali u tipprovdi analiżi tar-rilevanza u tal-effettività tal-qafas leġiżlattiv attwali fil-protezzjoni tal-ambjent akkwatiku u tas-saħħa tal-bniedem permezz tal-ambjent akkwatiku.";

E.  billi r-Regolament tal-Kummissjoni (UE) Nru 283/2013(8) stabbilixxa r-rekwiżiti minimi inkluża informazzjoni dwar l-effetti potenzjalment dannużi tas-sustanza attiva, il-metaboliti u l-impuritajiet tagħha fuq is-saħħa tal-bniedem u tal-annimali jew fuq l-ilma tal-pjan, l-ambjent u l-ispeċijiet mhux fil-mira (flora u fawna);

F.  billi r-Regolament tal-Kummissjoni (UE) Nru 284/2013(9) jipprevedi li "Kull informazzjoni rigward xi effetti potenzjalment mhux aċċettabbli tal-prodott għall-protezzjoni tal-pjanti fuq l-ambjent, il-pjanti u fuq il-prodotti tal-pjanti għandha tkun inkluża flimkien mal-effetti kumulattivi u sinerġistiċi magħrufa u mistennija.";

G.  billi d-Direttiva 2001/82/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill(10) tinnota li "d-dettalji u d-dokumenti li jridu jakkumpanjaw applikazzjoni għall-awtorizzazzjoni għat-tqegħid fis-suq iridu juru li l-perikli potenzjali huma megħluba mill-benefiċċji minħabba l-effikaċja. Fin-nuqqas ta' tali dimostrazzjoni, l-applikazzjoni trid tiġi miċħuda.";

H.  billi tressqet applikazzjoni lill-Aġenzija Ewropea għall-Mediċini (l-"Aġenzija") għall-istabbiliment ta' limitu massimu ta' residwi (MRL) għall-imidacloprid f'Salmonidae;

I.  billi l-Aġenzija, abbażi tal-opinjoni tad-9 ta' Settembru 2020 mill-Kumitat għall-Prodotti Mediċinali għall-Użu Veterinarju(11), irrakkomandat l-istabbiliment ta' MRL għall-imidacloprid ta' 0.6 mg/kg (600 µg/kg) fil-ħut bil-pinen kollu kif xieraq;

J.  billi ma ġiex stabbilit MRL għall-użu akkwatiku mill-Codex Alimentarius(12); billi l-laqgħa Konġunta tal-Organizzazzjoni tal-Ikel u l-Agrikoltura u l-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa dwar ir-residwi tal-pestiċidi tal-2008 irrakkomandat konsum massimu aċċettabbli ta' kuljum ta' 0,06 mg/kg minn residwi tal-għelejjel agrikoli(13);

K.  billi l-opinjoni tal-Kumitat għall-Prodotti Mediċinali għall-Użu Veterinarju, li hija l-bażi tar-rakkomandazzjoni tal-Aġenzija saret disponibbli biss fil-qosor, u skont il-Kummissjoni se ssir disponibbli bis-sħiħ biss wara l-adozzjoni tal-MRL;

L.  billi opinjoni fir-rigward tal-istabbiliment ta' MRL skont id-dritt tal-Unjoni għandha ssir disponibbli għall-pubbliku u għandha tkun faċilment aċċessibbli;

M.  billi l-iżgurar li l-proċess tal-valutazzjoni tar-riskju jkun trasparenti jippromwovi l-fehim pubbliku, jikkontribwixxi biex l-Aġenzija tingħata aktar leġittimità f'għajnejn il-konsumaturi u l-pubbliku ġenerali, u jipprovdi obbligu ta' rendikont akbar liċ-ċittadini tal-Unjoni f'sistema demokratika(14);

N.  billi l-imidacloprid huwa sustanza attiva bijoċidali neonikotinojde (NN) li ġiet kummerċjalizzata għall-użu mifrux biex jiġu ttrattati l-għelejjel u l-bhejjem minħabba t-tossiċità tagħha għal firxa wiesgħa ta' pesti; billi l-mod ta' azzjoni tal-imidacloprid huwa li jaġixxi bħala antagonista tar-riċetturi tal-aċetilkolina nikotiniku (nAChR) fis-sistema nervuża ċentrali, u b'hekk ifixkel it-trażmissjonijiet tas-sinjali sinaptiċi u jwassal għal iperattività letali tan-nervituri u tal-muskoli tal-annimali, tal-vertebrati u tal-invertebrati bl-istess mod, filwaqt li jimblukka b'mod irriversibbli l-nAChR u jwassal għal paraliżi u mewt(15);

O.  billi r-Regolament ta' Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2018/783(16) jipprojbixxi l-użu tal-imidacloprid fuq l-għelejjel kollha mkabbra barra, minħabba l-effetti avversi tiegħu fuq id-dakkara;

P.  billi s-sustanzi kimiċi ta' riskju li jiġu applikati b'riċetta veterinarja u li jintużaw biex jiġu ttrattati l-infezzjonijiet tal-qamel tal-baħar fl-aħħar mill-aħħar jiġu rilaxxati fl-ambjent akkwatiku; l-effetti tagħhom mhux biss għandhom il-potenzjal li jħallu impatt negattiv fuq organiżmi sensittivi mhux fil-mira, ir-rilaxx ta' dawk il-komposti ġie identifikat bħala tħassib ambjentali ewlieni(17) minħabba l-mobbiltà għolja tal-imidacloprid fil-ħamrija u l-kontaminazzjoni li tirriżulta tal-ilma tal-pjan u tal-wiċċ(18);

Q.  billi qed tiżdied l-evidenza li l-użu tal-imidacloprid għandu impatt devastanti fuq il-bijodiversità b'mod partikolari dak tax-xmajjar u tal-passaġġi fuq l-ilma(19), mhux biss jaffettwa l-krustaċji(20), il-molluski(21) u l-ispeċijiet (ta' insetti) mhux fil-mira iżda wkoll l-organiżmi tal-ħamrija(22), minbarra li jġib tnaqqis fil-popolazzjonijiet tal-għasafar(23); billi hemm tħassib dejjem akbar dwar il-preżenza u l-akkumulazzjoni tar-residwi tal-pestiċidi u l-metaboliti tagħhom fil-ħamrija u l-potenzjal tagħhom li jwasslu għall-aċidifikazzjoni tal-ħamrija; jinnota bi tħassib li l-użu tal-imidacloprid fil-Ġappun wassal għal kollass drammatiku tal-istokkijiet tal-ħut, li ma rkuprawx(24);

R.  billi l-klassifikazzjoni u t-tikkettar armonizzati msemmija fir-Regolament (KE) Nru 1272/2008 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill(25), ikkategorizzaw l-imidacloprid bħala "jagħmel il-ħsara jekk jinbela'", "perikoluż għall-ambjent" u "tossiku ħafna għall-organiżmi akwatiċi b'mod li jħalli effetti dejjiema"(26);

S.  billi studju dwar l-esponiment għall-imidacloprid fil-ħut karpjun komuni (Cyprinua carpio L.) sab diġenerazzjoni fil-moħħ, fil-garġi u fl-għajnejn(27) flimkien ma' bidliet istopatoloġiċi (feriti), attivazzjoni tal-bijomarkaturi u alternazzjoni tal-livelli tal-espressjoni ġenika; dak l-istudju kkonkluda li l-infjammazzjoni u l-istress ossidattiv huma indotti mill-esponiment għall-imidacloprid;

T.  billi l-bijoakkumulazzjoni tal-metaboliti NN tista' sseħħ fil-bnedmin permezz tal-konsum ripetut ta' ikel ikkontaminat, minħabba li l-bijoakkumulazzjoni tal-imidacloprid b'esponiment ta' doża baxxa ġiet osservata fi studju fuq l-annimali(28);

U.  billi diversi studji xjentifiċi, f'testijiet fuq l-annimali, ikkonkludew li l-imidacloprid jaġixxi bħala sustanza tossika riproduttiva u interferent endokrinali li jistgħu jaffettwaw b'mod avvers il-qalb, il-kliewi, it-tirojde u l-moħħ u jistgħu jikkawżaw sintomi newrologiċi inklużi l-insuffiċjenza respiratorja u l-mewt(29);

V.  billi l-evidenza sperimentali turi li t-tossiċità tal-imidacloprid tiżdied maż-żmien tal-esponiment bħalma tiżdied mad-dożaġġ, deskritta bħala "tossiċità kumulattiva maż-żmien", għalhekk it-tossiċità tal-imidacloprid ma għandhiex tinftiehem biss f'termini ta' letalità akuta iżda għandha titqies ukoll f'qafas kroniku(30);

W.  billi r-Regolament (UE) Nru 283/2013 jirrikjedi t-twettiq ta' studji dwar it-tossiċità fit-tul;

X.  billi r-Regolament (KE) Nru 396/2005 jipprevedi li jridu jitqiesu "l-effetti kumulattivi u sinerġiċi magħrufa" "meta l-metodi sabiex jiġu stmati dawn l-effetti huma disponibbli";

Y.  billi r-Regolament (UE) Nru 284/2013 bħalissa jirrikjedi studji tossikoloġiċi dwar l-esponiment tal-operaturi, tal-persuni fil-qrib, tar-residenti u tal-ħaddiema, diversi studji dwar it-tossiċità kronika u fit-tul għall-annimali, u studji dwar id-destin u l-imġiba fil-ħamrija, fl-ilma u fl-arja;

Z.  billi hemm nuqqas ta' għarfien dwar l-effetti ta' sustanzi niġġiesa fl-ambjent ta' ħafna sustanzi kimiċi individwali u taħlitiet kimiċi; mhux is-sustanzi kimiċi kollha ġew ivvalutati, u l-valutazzjonijiet tal-ekotossiċità jiffokaw fuq ftit wisq speċijiet u ekosistemi;

AA.  billi r-Regolament (UE) 2019/6 jirrikonoxxi li deċiżjoni dwar il-ġestjoni tar-riskju għandha tqis: "fatturi rilevanti oħrajn, inkluż fatturi soċjetali, ekonomiċi, etiċi, ambjentali u tal-beneddseri u l-fattibbiltà tal-kontrolli";

AB.  billi għall-kuntrarju tal-każ ta' studji ppreżentati lill-Awtorità Ewropea dwar is-Sigurtà fl-Ikel (EFSA), ma hemmx bżonn li jiġu ppubblikati studji ppreżentati lill-Aġenzija; juri dispjaċir għan-nuqqas ta' aċċess għal studji xjentifiċi b'mod sħiħ, f'opinjonijiet xjentifiċi u f'data mhux ipproċessata, kif ukoll għan-nuqqas ta' informazzjoni dwar il-fattibbiltà tal-kontrolli u l-ġestjoni tar-riskju tal-iskariku tal-ilma mormi fl-ambjent akkwatiku;

AC.  billi r-Regolament (KE) Nru 470/2009 jiddikjara li l-limiti massimi ta' residwi jridu jiġu stabbiliti f'konformità mal-prinċipji ġeneralment aċċettati tal-valutazzjoni tas-sikurezza, filwaqt li titqies kwalunkwe valutazzjoni xjentifika oħra tas-sikurezza tas-sustanza kkonċernata, li setgħu twettqu minn organizzazzjonijiet internazzjonali, b'mod partikolari l-Codex Alimentarius jew, fejn sustanzi bħal dawn jintużaw għal skopijiet oħrajn, minn kumitati xjentifiċi stabbiliti fil-Komunità;

AD.  billi l-Codex Alimentarius ma jirrakkomandax l-imidacloprid għall-użu fl-ambjent akkwatiku, u l-ECHA tissuġġerixxi għaliex dan jista' jkun il-każ: "Skont il-klassifikazzjoni u t-tikkettar armonizzati (ATP01) approvati mill-Unjoni Ewropea, din is-sustanza hija tossika ħafna għall-ħajja akkwatika b'effetti dejjiema u tagħmel il-ħsara jekk tinbela'"(31);

AE.  billi l-Artikolu 37 tar-Regolament (UE) 2019/6 jipprevedi li l-awtorizzazzjoni għall-kummerċjalizzazzjoni għandha tiġi rrifjutata jekk ir-riskji għas-saħħa pubblika jew tal-annimali jew għall-ambjent ma jiġux indirizzati biżżejjed; iqis li din hija ġustifikazzjoni għan-nuqqas ta' stabbiliment tal-MRL;

AF.  billi l-erba' nazzjonijiet ewlenin li jipproduċu s-salamun: in-Norveġja, iċ-Ċilì, ir-Renju Unit u l-Kanada mhumiex Stati Membri u għalhekk il-Kummissjoni ma tkunx tista' twettaq kontrolli xierqa tal-awtoritajiet kompetenti f'dawk il-pajjiżi, jew tivvaluta l-adegwatezza tal-kontrolli;

1.  Iqis li r-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) 2021/621 jisboq is-setgħat ta' implimentazzjoni previsti fir-Regolament (KE) Nru 470/2009;

2.  Iqis li r-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) 2021/621 mhuwiex konsistenti mad-dritt tal-Unjoni, billi jikser il-libertà tal-informazzjoni u l-prinċipji fundamentali tat-trasparenza, l-iskrutinju demokratiku, u l-obbligu ta' rendikont, sa fejn l-opinjoni sottostanti mill-Kumitat għall-Prodotti Mediċinali għall-Użu Veterinarju tkun saret disponibbli biss fil-qosor;

3.  Jistieden lill-Kummissjoni tirrevoka r-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) 2021/621 u tippreżenta abbozz ġdid lill-kumitat li jinkludi l-imidacloprid fil-lista stabbilita fl-Anness IV tar-Regolament (KE) Nru 396/2005 ta' sustanzi farmakoloġikament attivi li għalihom ma jista' jiġi stabbilit l-ebda livell massimu għall-użu akkwatiku;

4.  Iqis li l-mediċini veterinarji, il-pestiċidi u r-residwi farmakoloġiċi u kimiċi kollha għandhom jgħaddu minn testijiet standard u evalwazzjonijiet rieżaminati bejn il-pari minħabba r-riskju tagħhom li jikkawżaw ħsara ulterjuri u permanenti;

5.  Iqis li l-Aġenzija għandha tagħmel disponibbli għall-pubbliku l-opinjoni sħiħa tal-Kumitat għall-Prodotti Mediċinali għall-Użu Veterinarju li tikkonsisti mill-valutazzjoni xjentifika tar-riskju u r-rakkomandazzjonijiet dwar il-ġestjoni tar-riskju u l-evidenza xjentifika li fuqha huma bbażati; iqis li l-valutazzjoni tar-riskju tal-imidacloprid hija nieqsa fir-rigward tal-kunsiderazzjoni tal-valuri tal-punti finali akuti u li tinjora l-effetti mdewma, kumulattivi u kroniċi; ifakkar li r-riċerka fl-invertebrati akkwatiċi żvelat effett imdewwem fuq il-mortalità, speċjalment fost l-ispeċijiet ta' insetti akkwatiċi li ma setgħux jiġu identifikati f'testijiet standard akuti li juru li l-valutazzjonijiet tar-riskju għan-neonikotinojdi ma kinux adegwati fir-rigward tal-protezzjoni tal-ambjent(32);

6.  Iqis li huwa essenzjali li jiġu evalwati s-sustanzi farmakoloġikament attivi u l-klassifikazzjoni tagħhom fir-rigward tal-MRLs fl-oġġetti tal-ikel li joriġinaw mill-annimali flimkien mar-regoli stabbiliti mir-Regolament (KE) Nru 178/2002 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill(33), ir-Regolament (KE) Nru 396/2005, ir-Regolament (KE) Nru 1367/2006 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill(34), u r-Regolamenti (UE) 2019/6 u (UE) 2019/1381;

7.  Iqis li d-Direttiva 2001/82/KE għandha bżonn urġenti ta' reviżjoni vis-à-vis il-protezzjoni tal-bijodiversità, tal-ambjent akkwatiku u terrestri filwaqt li jitqies it-trattament xieraq tal-annimali u l-organiżmi u l-mikroorganiżmi mhux fil-mira;

8.  Iqis li r-Regolament (KE) Nru 470/2009 ma jipprovdix kunsiderazzjoni adegwata tal-ħtieġa li jiġu involuti l-Parlament Ewropew u ċ-ċittadini sabiex ikunu jistgħu jeżerċitaw bis-sħiħ id-dritt demokratiku ta' skrutinju tagħhom;

9.  Itenni l-ħtieġa li tissaħħaħ il-kooperazzjoni xjentifika, il-koordinazzjoni u l-koerenza bejn l-aġenziji tal-Unjoni b'kompetenza f'dan il-qasam, jiġifieri l-Aġenzija, l-EFSA u l-ECHA flimkien mal-aġenziji nazzjonali u internazzjonali, billi jiġi żviluppat qafas komuni għall-valutazzjoni tar-riskju għall-prodotti bijoċidali u fitofarmaċewtiċi użati fil-ktajjen alimentari, sabiex jiġu evitati inkonsistenzi u jiġi limitat il-potenzjal għal danni ambjentali u ekoċidju;

10.  Jistieden lill-Kummissjoni, fir-rwol tagħha ta' maniġer tar-riskju, tapplika kif xieraq il-prinċipju ta' prekawzjoni meta ssegwi valutazzjoni tal-informazzjoni disponibbli, sabiex jiġi kkwantifikat ir-riskju ta' effetti ta' ħsara fuq l-ambjent, il-bijodiversità, it-trattament xieraq tal-annimali u s-saħħa tal-bniedem;

11.  Iħeġġeġ lill-Kummissjoni tikkomunika sistematikament dwar kif il-prinċipju ta' prekawzjoni u l-prinċipju ta' kunsens infurmat tqiesu u kif intlaħqu l-konklużjonijiet tal-opinjoni tal-Kumitat għall-Prodotti Mediċinali għall-Użu Veterinarju;

12.  Jistieden lill-Kummissjoni żżomm il-prinċipju demokratiku ta' kunsens infurmat u biex twettaq kontroll tal-idoneità tal-proċess ta' valutazzjoni tar-riskju biex tistabbilixxi l-MRLs għall-prodotti mediċinali veterinarji fl-oġġetti tal-ikel li joriġinaw mill-annimali; iqis li huwa essenzjali li jkun konsistenti bis-sħiħ fir-rigward tal-għanijiet imsemmija fil-komunikazzjoni tal-Kummissjoni tal-11 ta' Diċembru 2019 bit-titolu "Il-Patt Ekoloġiku Ewropew", il-komunikazzjoni tal-Kummissjoni tal-20 ta' Mejju 2020 bit-titolu "Strateġija mill-Għalqa sal-Platt għal sistema tal-ikel ġusta, tajba għas-saħħa u li ma tagħmilx ħsara lill-ambjent" u l-istrateġija tal-UE għall-bijodiversità għall-2030;

13.  Jistieden lill-Kummissjoni tiżgura li t-testijiet tal-ekotossikoloġija, kumulattivi maż-żmien, aġġornati u riveduti bejn il-pari, għal speċijiet mhux fil-mira fl-ambjent tal-ħamrija u tal-ilma jiġu inklużi fil-valutazzjoni tar-riskju, u li tkopri wkoll ir-residwi ambjentali fl-arja, fil-ħamrija u fl-ilma, inklużi l-effetti tossiċi kumulattivi fit-tul, u li tispeċifika l-istudji xjentifiċi indipendenti u rieżaminati bejn il-pari u l-opinjonijiet xjentifiċi li ġew ikkunsidrati; jisħaq li din l-informazzjoni għandha tkun aċċessibbli għall-pubbliku;

14.  Jistieden lill-Kummissjoni tissottometti u lill-Istati Membri jappoġġjaw proposta leġiżlattiva biex jiġi żgurat li jkun hemm konsistenza ma' u koerenza fir-rigward tar-Regolamenti (UE) 2019/6 u (UE) 2019/1381 u l-leġiżlazzjoni kollha relatata mal-ikel f'każ li l-valutazzjoni tar-riskju biex jiġu stabbiliti l-MRLs titwettaq minn aġenziji li mhumiex l-EFSA; u jistieden lill-Kummissjoni tiżgura wkoll li tali valutazzjoni tkun trasparenti u sservi biex tipproteġi aħjar il-bijodiversità u l-ekosistemi akkwatiċi, l-insetti, il-ħniex u l-mikroorganiżmi tal-ħamrija;

15.  Jagħti struzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill u lill-Kummissjoni, kif ukoll lill-gvernijiet u lill-parlamenti tal-Istati Membri.

(1) ĠU L 131, 16.4.2021, p. 120. (2) ĠU L 152, 16.6.2009, p. 11. (3) ĠU L 55, 28.2.2011, p. 13. (4) Ir-Regolament (UE) 2019/6 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-11 ta' Diċembru 2018 dwar prodotti mediċinali veterinarji u li jħassar id-Direttiva 2001/82/KE (ĠU L 4, 7.1.2019, p. 43). (5) Ir-Regolament (UE) 2019/1381 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-20 ta' Ġunju 2019 dwar it-trasparenza u s-sostenibbiltà tal-valutazzjoni tar-riskju tal-UE fil-katina alimentari u li jemenda r-Regolament (KE) Nru 178/2002, (KE) Nru 1829/2003, (KE) Nru 1831/2003, (KE) Nru 2065/2003, (KE) Nru 1935/2004, (KE) Nru 1331/2008, (KE) Nru 1107/2009, (UE) 2015/2283 u d-Direttiva 2001/18/KE (ĠU L 231, 6.9.2019, p. 1). (6) https://echa.europa.eu/documents/10162/225b9c58-e24c-6491-cc8d-7d85564f3912 (7) Id-Direttiva 2013/39/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-12 ta' Awwissu 2013 li temenda d-Direttivi 2000/60/KE u 2008/105/KE rigward sustanzi prijoritarji fil-qasam tal-politika dwar l-ilma (ĠU L 226, 24.8.2013, p. 1). (8) Ir-Regolament tal-Kummissjoni (UE) Nru 283/2013 tal-1 ta' Marzu 2013 li jistipula r-rekwiżiti tad-data għas-sustanzi attivi, skont ir-Regolament (KE) Nru 1107/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar it-tqegħid fis-suq ta' prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti (ĠU L 93, 3.4.2013, p. 1). (9) Ir-Regolament tal-Kummissjoni (UE) Nru 284/2013 tal-1 ta' Marzu 2013 li jistipula r-rekwiżiti tad-data għall-prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti, skont ir-Regolament (KE) Nru 1107/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar it-tqegħid fis-suq ta' prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti (ĠU L 93, 3.4.2013, p. 85). (10) Id-Direttiva 2001/82/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-6 ta' Novembru 2001 dwar il-Kodiċi tal-Komunità rigward il-prodotti mediċinali veterinarji (ĠU L 311, 28.11.2001, p. 1). (11) https://www.ema.europa.eu/en/documents/mrl-summary/imidacloprid-fin-fish-summary-opinion-cvmp-establishment-maximum-residue-limits_en.pdf (12) http://www.fao.org/fao-who-codexalimentarius/codex-texts/dbs/pestres/pesticide-detail/en/?p_id=206 (13) http://www.fao.org/fileadmin/templates/agphome/documents/Pests_Pesticides/JMPR/JMPRReport08.pdf (14) Ara s-sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja fil-Kawża T-235/15 , Pari Pharma GmbH vs l-Aġenzija Ewropea għall-Mediċini, ECLI:EU:T:2018:65; ara wkoll il-Kawża T-718/15, PTC Therapeutics International Ltd vs l-Aġenzija Ewropea għall-Mediċini, ECLI:EU:T:2018:66 u T-729/15, MSD Animal Health Innovation GmbH and Intervet International BV vs l-Aġenzija Ewropea għall-Mediċini, ECLI:EU:T:2018:67. (15) Sánchez-Bayo, F., Tennekes, H.A., ‘Time-Cumulative Toxicity of Neonicotinoids: Experimental Evidence and Implications for Environmental Risk Assessments’, International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020,17(5),1629, https://www.mdpi.com/1660-4601/17/5/1629 (16) Ir-Regolament ta' Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2018/783 tad-29 ta' Mejju 2018 li jemenda r-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) Nru 540/2011 fir-rigward tal-kundizzjonijiet għall-approvazzjoni tas-sustanza attiva imidacloprid (ĠU L 132, 30.5.2018, p. 31). (17) Burridge, L., Weis, J.S., Cabello, F., Pizarro, J., Bostick, K., ‘Chemical use in salmon aquaculture: A review of current practices and possible environmental effects’, Aquaculture, 2010, volume 306, 1-4, pp. 7-23, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0044848610003297. (18) Sánchez-Bayo, F., Tennekes, H.A., ‘Time-Cumulative Toxicity of Neonicotinoids: Experimental Evidence and Implications for Environmental Risk Assessments’, International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020,17(5),1629, IJERPH | Free Full-Text | Time-Cumulative Toxicity of Neonicotinoids: Experimental Evidence and Implications for Environmental Risk Assessments (mdpi.com). (19) Butcherine, P., Kelaher, B.P., Taylor, M.D., Barkla, B.J., Benkendorff, K,’Impact of imidacloprid on the nutritional quality of adult black tiger shrimp (Penaeus monodon)’, Ecotoxicology and Environmental Safety, 2020, volume 198, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0147651320305212?via%3Dihub (20) Butcherine, P., Kelaher, B.P., Taylor, M.D., Barkla, B.J., Benkendorff, K,’Impact of imidacloprid on the nutritional quality of adult black tiger shrimp (Penaeus monodon)’, Ecotoxicology and Environmental Safety, 2020, volume 198, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0147651320305212?via%3Dihub (21) Ewere, E.E., Reichelt-Brushett, A., Benkendorff, K., ‘The neonicotinoid insecticide imidacloprid, but not salinity, impacts the immune system of Sydney rock oyster, Saccostrea glomerata’, Science of the Total Environment, 2020, volume 742, The neonicotinoid insecticide imidacloprid, but not salinity, impacts the immune system of Sydney rock oyster, Saccostrea glomerata - ScienceDirect (22) de Lima e Silva, C., Brennan, N., Brouwer, J.M., Commandeur, D., Verweij, R.A., van Gestel, C.A.M., ‘Comparative toxicity of imidacloprid and thiacloprid to different species of soil invertebrates’ Ecotoxicology, 2017, 26, pp. 555–564, https://doi.org/10.1007/s10646-017-1790-7 (23) https://www.eea.europa.eu/publications/soer-2020 (24) https://www.nationalgeographic.com/animals/article/neonicotinoid-insecticides-cause-fish-declines-japan (25) Ir-Regolament (KE) Nru 1272/2008 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta' Diċembru 2008 dwar il-klassifikazzjoni, it-tikkettar u l-imballaġġ tas-sustanzi u t-taħlitiet , li jemenda u jħassar id-Direttivi 67/548/KEE u 1999/45/KE, u jemenda r-Regolament (KE) Nru 1907/2006 (ĠU L 353, 31.12.2008, p. 1). (26) Ir-rapport ta' valutazzjoni tal-ECHA, "Imidacloprid, Product-type 18 (Insecticides, Acaracides and Products to control other Arthropods), https://echa.europa.eu/documents/10162/225b9c58-e24c-6491-cc8d-7d85564f3912 (27) Tyor, A.K., Harkrishan, Bhardwaj, J.K., Saraf, P., ‘Effect of Imidacloprid on Histopathological Alterations of Brain, Gills and Eyes in hatchling carp (Cyprinus carpio L.)’ , Toxicology International, 2020, 27, pp. 70-78. (28) Kavvalakis, M.P., Tzatzarakis, M.N.,Theodoropoulou, E.P., Barbounis, E.G., Tsakalof, A.K., Tsatsakis, A.M., ‘Development and application of LC-APCI-MS method for biomonitoring of animal and human exposure to imidacloprid’, Chemosphere 2013, volume 93, 10, pp. 2612-2620, Development and application of LC–APCI–MS method for biomonitoring of animal and human exposure to imidacloprid - ScienceDirect (29) Katić, A., Karačonji, I.B., ‘Imidacloprid as reproductive toxicant and endocrine disruptor: Investigations in laboratory animals’, Archives of Industrial Hygiene and Toxicology, 2018, 69(2), https://www.researchgate.net/publication/326247351_Imidacloprid_as_reproductive_toxicant_and_endocrine_disruptor_Investigations_in_laboratory_animals (30) Sánchez-Bayo, F., Tennekes, H.A., ‘Time-Cumulative Toxicity of Neonicotinoids: Experimental Evidence and Implications for Environmental Risk Assessments’, International Journal of Environmental Research and Public Health, 2020, 17(5),1629. https://www.mdpi.com/1660-4601/17/5/1629 (31) https://echa.europa.eu/substance-information/-/substanceinfo/100.102.643 (32) Sánchez-Bayo F., Tennekes, H.A., ‘Time-Cumulative Toxicity of Neonicotinoids: Experimental Evidence and Implications for Environmental Risk Assessments’, International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020,17(5),1629, https://www.mdpi.com/1660-4601/17/5/1629 (33) Ir-Regolament (KE) Nru 178/2002 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-28 ta' Jannar 2002 li jistabbilixxi l-prinċipji ġenerali u l-ħtiġijiet tal-liġi dwar l-ikel, li jistabilixxi l-Awtorità Ewropea dwar is-Sigurtà fl-Ikel u jistabbilixxi l-proċeduri fi kwistjonijiet tas-sikurezza tal-ikel (ĠU L 31, 1.2.2002, p. 1). (34) Ir-Regolament (KE) Nru 1367/2006 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-6 ta' Settembru 2006 dwar l-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet tal-Konvenzjoni ta' Aarhus dwar l-Aċċess għall-Informazzjoni, il-Parteċipazzjoni tal-Pubbliku fit-Teħid ta' Deċiżjonijiet u l-Aċċess għall-Ġustizzja fi Kwistjonijiet Ambjentali għall-istituzzjonijiet u l-korpi tal-Komunità (ĠU L 264, 25.9.2006, p. 13).

Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ġunju 2021 dwar ir-Regolament ta' Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2021/745 tas-6 ta' Mejju 2021 li jemenda r-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) Nru 540/2011 fir-rigward tal-estensjoni tal-perjodi ta' approvazzjoni tas-sustanzi attivi sulfat tal-aluminju u tal-ammonju, silikat tal-aluminju, beflubutamid, benthiavalicarb, bifenazate, boscalid, karbonat tal-kalċju, captan, diossidu tal-karbonju, cymoxanil, dimethomorph, ethephon, estratt mis-siġra tat-te, famossadon, residwi mid-distillazzjoni tax-xaħam, aċidi grassi C7 sa C20, flumjossażin, fluoxastrobin, fluworokloridon, folpet, formetanate, gibberellic acid, gibberellins, heptamaloxyloglucan, proteini idrolizzati, sulfat tal-ħadid, metazachlor, metribuzin, milbemectin, ir-razza 251 tal-Paecilomyces lilacinus, fenmedifam, phosmet, pirimiphos-methyl, żjut tal-pjanti/żejt tal-kolza, karbonat idroġenat tal-potassju, propamocarb, prothioconazole, ramel tal-kwarz, żejt tal-ħuta, repellenti permezz ta' riħa ta' oriġini mill-annimali jew mill-pjanti/xaħam tan-nagħaġ, S-metolachlor, Feromoni tal-Lepidopteri ta' Katina Dritta, tebukonażol u urea (2021/2706(RSP))

P9_TA(2021)0285 B9-0312/2021

Il-Parlament Ewropew,

–  wara li kkunsidra r-Regolament ta' Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2021/745 tas-6 ta' Mejju 2021 li jemenda r-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) Nru 540/2011 fir-rigward tal-estensjoni tal-perjodi ta' approvazzjoni tas-sustanzi attivi sulfat tal-aluminju u tal-ammonju, silikat tal-aluminju, beflubutamid, benthiavalicarb, bifenazate, boscalid, karbonat tal-kalċju, captan, diossidu tal-karbonju, cymoxanil, dimethomorph, ethephon, estratt mis-siġra tat-te, famossadon, residwi mid-distillazzjoni tax-xaħam, aċidi grassi C7 sa C20, flumjossażin, fluoxastrobin, fluworokloridon, folpet, formetanate, gibberellic acid, gibberellins, heptamaloxyloglucan, proteini idrolizzati, sulfat tal-ħadid, metazachlor, metribuzin, milbemectin, ir-razza 251 tal-Paecilomyces lilacinus, fenmedifam, phosmet, pirimiphos-methyl, żjut tal-pjanti/żejt tal-kolza, karbonat idroġenat tal-potassju, propamocarb, prothioconazole, ramel tal-kwarz, żejt tal-ħuta, repellenti permezz ta' riħa ta' oriġini mill-annimali jew mill-pjanti/xaħam tan-nagħaġ, S-metolachlor, Feromoni tal-Lepidopteri ta' Katina Dritta, tebukonażol u urea(1),

–  wara li kkunsidra r-Regolament (KE) Nru 1107/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-21 ta' Ottubru 2009 dwar it-tqegħid fis-suq ta' prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti u li jħassar id-Direttivi tal-Kunsill 79/117/KEE u 91/414/KEE(2), u b'mod partikolari l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 17 u l-Artikolu 21 tiegħu,

–  wara li kkunsidra l-opinjoni mogħtija fit-30 ta' Marzu 2021 mill-Kumitat Permanenti dwar il-Pjanti, l-Annimali, l-Ikel u l-Għalf,

–  wara li kkunsidra r-Regolament ta' Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2015/408 tal-11 ta' Marzu 2015 dwar l-implimentazzjoni tal-Artikolu 80(7) tar-Regolament (KE) Nru 1107/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar it-tqegħid fis-suq ta' prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti u li jistabbilixxi lista ta' kandidati għas-sostituzzjoni(3),

–  wara li kkunsidra l-Artikoli 11 u 13 tar-Regolament (UE) Nru 182/2011 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta' Frar 2011 li jistabbilixxi r-regoli u l-prinċipji ġenerali dwar il-modalitajiet ta' kontroll mill-Istati Membri tal-eżerċizzju mill-Kummissjoni tas-setgħat ta' implimentazzjoni(4),

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tat-13 ta' Settembru 2018 dwar l-implimentazzjoni tar-Regolament (KE) Nru 1107/2009 dwar il-Prodotti għall-Protezzjoni tal-Pjanti(5),

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 112(2) u (3) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

–  wara li kkunsidra l-mozzjoni għal riżoluzzjoni tal-Kumitat għall-Ambjent, is-Saħħa Pubblika u s-Sikurezza tal-Ikel,

A.  billi l-flumjoksażina ġiet inkluża fl-Anness I tad-Direttiva tal-Kunsill 91/414/KEE(6) fl-1 ta' Jannar 2003 mid-Direttiva tal-Kummissjoni 2002/81/KE(7) u tqieset li ġiet approvata skont ir-Regolament (KE) Nru 1107/2009;

B.  billi proċedura għat-tiġdid tal-approvazzjoni tal-flumjoksażina skont ir-Regolament ta' Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) Nru 844/2012(8) ilha għaddejja mill-2010(9), u l-applikazzjoni rispettiva ġiet ippreżentata f'konformità mal-Artikolu 4 tar-Regolament tal-Kummissjoni (UE) Nru 1141/2010(10) fid-29 ta' Frar 2012;

C.  billi l-perjodu ta' approvazzjoni tas-sustanza attiva flumjoksażina diġà ġie estiż b'ħames snin bid-Direttiva tal-Kummissjoni 2010/77/UE(11) u sussegwentement b'sena kull sena mill-2015 bir-Regolamenti ta' Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2015/1885(12), (UE) 2016/549(13), (UE) 2017/841(14), (UE) 2018/917(15), (UE) 2019/707(16) u (UE) 2020/869(17), u issa mill-ġdid b'sena permezz tar-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) 2021/745 li jestendi l-perjodu ta' approvazzjoni sat-30 ta' Ġunju 2022;

D.  billi l-Kummissjoni, fir-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) 2021/745, naqset milli tispjega r-raġunijiet għall-estensjoni ħlief billi ddikjarat: "Billi l-valutazzjoni ta' dawk is-sustanzi attivi ddewmet għal raġunijiet li ma kinux fil-kontroll tal-applikanti, x'aktarx li l-approvazzjonijiet ta' dawk is-sustanzi attivi se jiskadu qabel ma tkun ittieħdet deċiżjoni dwar it-tiġdid tagħhom";

E.  billi r-Regolament (KE) Nru 1107/2009 għandu l-għan li jiżgura livell għoli ta' protezzjoni kemm tas-saħħa tal-bniedem kif ukoll tal-annimali u tal-ambjent, u fl-istess ħin li jissalvagwardja l-kompetittività tal-agrikoltura tal-Unjoni; billi għandha tingħata attenzjoni partikolari lill-protezzjoni ta' gruppi vulnerabbli tal-popolazzjoni, inklużi n-nisa tqal, it-trabi u t-tfal;

F.  billi għandu japplika l-prinċipju ta' prekawzjoni, u r-Regolament (KE) Nru 1107/2009 jipprevedi li s-sustanzi għandhom jiġu inklużi biss fi prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti fejn ikun intwera li dawn jippreżentaw benefiċċju ċar għall-produzzjoni tal-pjanti u li mhumiex mistennija jkollhom xi effetti ta' ħsara fuq is-saħħa tal-bniedem jew tal-annimali jew xi effetti inaċċettabbli fuq l-ambjent;

G.  billi r-Regolament (KE) Nru 1107/2009 jiddisponi li, fl-interess tas-sikurezza, il-perjodu ta' approvazzjoni għal sustanzi attivi għandu jkun limitat fiż-żmien; billi l-perjodu ta' approvazzjoni għandu jkun proporzjonat għar-riskji possibbli inerenti fl-użu ta' tali sustanzi, iżda fil-każ tal-flumjoksażina, huwa ċar li ma teżisti ebda proporzjonalità bħal din;

H.  billi fit-18-il sena mill-approvazzjoni tagħha bħala sustanza attiva, il-flumjoksażina ġiet identifikata u kklassifikata bħala tossika għar-riproduzzjoni (kategorija 1B) u bħala sustanza li tfixkel is-sistema endokrinali;

I.  billi l-Kummissjoni u l-Istati Membri għandhom il-possibbiltà u r-responsabbiltà li jaġixxu f'konformità mal-prinċipju ta' prekawzjoni, meta jkun ġie identifikat ir-riskju ta' effetti ta' ħsara fuq is-saħħa iżda jkun għad hemm inċertezza mil-lat xjentifiku, billi jadottaw miżuri proviżorji ta' ġestjoni tar-riskju li jkunu meħtieġa biex jiġi żgurat livell għoli ta' protezzjoni tas-saħħa tal-bniedem;

J.  billi, b'mod aktar speċifiku, l-Artikolu 21 tar-Regolament (KE) Nru 1107/2009 jipprevedi li l-Kummissjoni tista' tirrieżamina l-approvazzjoni ta' sustanza attiva fi kwalunkwe ħin, speċjalment fejn, fid-dawl ta' għarfien xjentifiku u tekniku ġdid, hija tqis li jkun hemm indikazzjonijiet li s-sustanza m'għadhiex tissodisfa l-kriterji għall-approvazzjoni previsti fl-Artikolu 4 ta' dak ir-Regolament, u dan ir-rieżami jista' jwassal biex tiġi rtirata jew emendata l-approvazzjoni tas-sustanza;

Tossika għar-riproduzzjoni (kategorija 1B) u proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali

K.  billi, skont ir-Regolament (KE) Nru 1272/2008 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill(18), il-flumjoksażina hi, skont klassifikazzjoni armonizzata, tossika għar-riproduzzjoni (kategorija 1B), tossika ħafna għall-organiżmi akkwatiċi u tossika ħafna għall-ħajja akkwatika b'mod li jħalli effetti dejjiema;

L.  billi l-Awtorità Ewropea dwar is-Sigurtà fl-Ikel (EFSA) diġà kkonkludiet fl-2014, u sussegwentement fl-2017 u fl-2018, li kien hemm oqsma kritiċi ta' tħassib peress li l-flumjoksażina hija kklassifikata fil-kategorija ta' tossika għar-riproduzzjoni (kategorija 1B), u wkoll li l-interferenza endokrinali potenzjali tal-flumjoksażina kienet kwistjoni li ma setgħetx tiġi ffinalizzata u li hija element kritiku ta' tħassib;

M.  billi fl-2015 il-flumjoksażina tqiegħdet fuq il-lista tal-"kandidati għas-sostituzzjoni" bir-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) 2015/408 minħabba li hija kklassifikata jew għandha tiġi kklassifikata, f'konformità mar-Regolament (KE) Nru 1272/2008, bħala tossika għar-riproduzzjoni (kategorija 1A jew 1B);

N.  billi, skont il-punt 3.6.4 tal-Anness II tar-Regolament (KE) Nru 1107/2009, is-sustanzi attivi ma jistgħux jiġu approvati meta jaqgħu fil-kategorija ta' tossiċi għar-riproduzzjoni (kategorija 1B), ħlief f'każijiet fejn, fuq il-bażi ta' evidenza dokumentata inkluża fl-applikazzjoni, sustanza attiva tkun meħtieġa biex jiġi kkontrollat periklu serju għas-saħħa tal-pjanti li ma jistax jiġi mrażżan b'mezzi oħra disponibbli, inklużi metodi mhux kimiċi, li f'dan il-każ iridu jittieħdu miżuri ta' mitigazzjoni tar-riskju biex ikun żgurat li l-esponiment tal-bnedmin u tal-ambjent għas-sustanza jiġi minimizzat;

O.  billi fl-1 ta' Frar 2018, l-Istat Membru Relatur, fid-dawl ta' data xjentifika ġdida, ippreżenta proposta lill-Aġenzija Ewropea għas-Sustanzi Kimiċi (ECHA) għal klassifikazzjoni u tikkettar armonizzati tal-flumjoksażina skont ir-Regolament (KE) Nru 1272/2008; billi fil-15 ta' Marzu 2019, il-Kumitat dwar il-Valutazzjoni tar-Riskji (RAC) tal-ECHA adotta opinjoni li timmodifika l-klassifikazzjoni tal-flumjoksażina minn tossika għar-riproduzzjoni (kategorija 1B) għal tossika għar-riproduzzjoni (kategorija 2); billi dan x'aktarx li jwassal għal riklassifikazzjoni tal-flumjoksażina fl-Anness IV tar-Regolament (KE) Nru 1272/2008 iżda dan għadu ma seħħx; billi sa dak iż-żmien, il-flumjoksażina tibqa' kklassifikata bħala tossika għar-riproduzzjoni (kategorija 1B);

P.  billi, skont il-punt 3.6.5 tal-Anness II tar-Regolament (KE) Nru 1107/2009, sustanza attiva ma tistax tiġi approvata meta titqies li għandha proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali li jistgħu jikkawżaw effetti avversi fil-bnedmin, sakemm l-esponiment tal-bnedmin għal dik is-sustanza attiva fi prodott għall-protezzjoni tal-pjanti, f'kundizzjonijiet proposti realistiċi ta' użu, ma jkunx negliġibbli, jiġifieri, il-prodott jintuża f'sistemi magħluqa jew f'kundizzjonijiet oħra li jeskludu l-kuntatt mal-bnedmin u fejn ir-residwi tas-sustanza attiva kkonċernata fuq ikel u għalf ma jeċċedux il-valur stabbilit f'konformità mal-punt (b) tal-Artikolu 18(1) tar-Regolament (KE) Nru 396/2005 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill(19);

Q.  billi ilu ssuspettat li l-flumjoksażina għandha proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali sa mill-2014(20); billi l-kriterji biex jiġi ddeterminat jekk sustanza tfixkilx is-sistema endokrinali fil-kuntest tar-Regolament (KE) Nru 1107/2009, kif stabbilit fir-Regolament tal-Kummissjoni (UE) 2018/605(21), ilhom applikabbli mill-20 ta' Ottubru 2018(22); billi l-gwida korrispondenti ġiet adottata fil-5 ta' Ġunju 2018(23); billi, madanakollu, il-Kummissjoni ma tatx mandat lill-EFSA biex tivvaluta l-potenzjal ta' tfixkil tas-sistema endokrinali tal-flumjoksażina skont il-kriterji l-ġodda qabel l-4 ta' Diċembru 2019;

R.  billi f'Settembru 2020 l-EFSA ppubblikat ir-rieżami bejn il-pari aġġornat tagħha tal-valutazzjoni tar-riskju tal-pestiċidi tas-sustanza attiva flumjoksażina(24), li fih ma setgħetx teskludi l-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali peress li ġew identifikati diversi lakuni fid-data, anke dwar aspetti oħra ta' sikurezza, li wasslu għal oqsma kritiċi ta' tħassib;

S.  billi b'mod aktar speċifiku l-EFSA identifikat fil-qasam tat-tossikoloġija tal-mammiferi diversi lakuni fid-data, kwistjonijiet li ma setgħux jiġu ffinalizzati u oqsma kritiċi ta' tħassib; billi l-EFSA identifikat ukoll lakuni fid-data fil-qasam tar-residwi u s-sikurezza tal-konsumatur, l-EFSA ma setgħetx tiffinalizza l-valutazzjoni tal-esponiment għall-ilma ta' taħt l-art minħabba lakuni fid-data, u l-valutazzjoni tal-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali tal-flumjoksażina għall-bnedmin u għall-organiżmi mhux fil-mira ma setgħetx tiġi ffinalizzata minħabba s-settijiet ta' data mhux kompluti, li kien ifisser li l-EFSA ma setgħetx tasal għal konklużjoni dwar jekk il-kriterji għall-interferenza endokrinali kemm għall-bnedmin kif ukoll għall-organiżmi mhux fil-mira permezz ta' modalitajiet EATS (estroġeniċi, androġeniċi, tirojdoġeniċi jew sterojdoġeniċi) kif stabbiliti fil-punt 3.6.5 u fil-punt 3.8.2 tal-Anness II tar-Regolament (KE) Nru 1107/2009, kif emendat bir-Regolament (UE) 2018/605, humiex issodisfati;

T.  billi l-flumjoksażina għandha riskju għoli ta' bijokonċentrazzjoni, hija tossika ferm għall-alka u għall-pjanti akkwatiċi u hija moderatament tossika għall-ħniex, in-naħal tal-għasel, il-ħut u l-invertebrati akkwatiċi;

U.  billi huwa inaċċettabbli li sustanza li bħalissa tissodisfa l-kriterji ta' limitu għal sustanzi attivi li huma mutaġeniċi, karċinoġeniċi u/jew tossiċi għar-riproduzzjoni, u li ma tistax tiġi eskluża li tissodisfa l-kriterji ta' limitu minħabba l-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali, li huma stabbiliti biex jipproteġu s-saħħa tal-bniedem u l-ambjent, tibqa' titħalla tintuża fl-Unjoni, u tqiegħed is-saħħa pubblika u l-ambjent f'riskju;

V.  billi l-applikanti jistgħu japprofittaw mis-sistema awtomatika inkorporata fil-metodi ta' ħidma tal-Kummissjoni, li testendi b'mod immedjat il-perjodi ta' approvazzjoni ta' sustanzi attivi jekk ir-rivalutazzjoni tar-riskji ma tkunx ġiet iffinalizzata, billi jtawlu l-proċess ta' rivalutazzjoni b'mod deliberat billi jipprovdu data mhux kompluta u billi jitolbu aktar derogi u kundizzjonijiet speċjali, li jwassal għal riskji inaċċettabbli għas-saħħa tal-bniedem u għall-ambjent minħabba li, matul dan il-perjodu, jissokta l-esponiment għas-sustanza perikoluża;

W.  billi wara proposta inizjali għan-nuqqas ta' tiġdid tal-approvazzjoni mill-Kummissjoni fl-2014, ibbażata fuq il-fatt li l-flumjoksażina ssodisfat il-kriterji ta' limitu ta' tossika għar-riproduzzjoni (kategorija 1B), l-applikant talab deroga mill-applikazzjoni ta' dawn il-kriterji ta' limitu; madankollu, tali deroga kienet tirrikjedi l-iżvilupp tal-metodoloġiji ta' valutazzjoni rilevanti li kienu għadhom ma jeżistux, minkejja l-fatt li r-Regolament (KE) Nru 1107/2009 kien ilu japplika għal tliet snin, u dan wassal biex il-proċess ta' nuqqas ta' tiġdid ilu wieqaf għal diversi snin;

X.  billi fir-riżoluzzjoni tiegħu tat-13 ta' Settembru 2018 dwar l-implimentazzjoni tar-Regolament dwar il-Prodotti għall-Protezzjoni tal-Pjanti (KE) Nru 1107/2009 l-Parlament stieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri biex "jiżguraw li l-estensjoni proċedurali tal-perjodu ta' approvazzjoni għat-tul tal-proċedura, skont l-Artikolu 17 tar-Regolament, [ma tintużax] għal sustanzi attivi li huma mutaġeniċi, karċinoġeniċi u tossiċi għar-riproduzzjoni, u li għaldaqstant jaqgħu taħt il-kategorija 1A jew 1B, jew sustanzi attivi li għandhom karatteristiċi li jfixklu s-sistema endokrinali u jagħmlu ħsara lill-bniedem u lill-annimali, kif attwalment hu l-każ tas-sustanzi bħall-flumjoksażina, it-tijakloprid, il-klorotoluron u d-dimossistrobin";

Y.  billi l-Parlament diġà oġġezzjona għal żewġ estensjonijiet preċedenti tal-perjodu ta' approvazzjoni tal-flumjoksażina fir-riżoluzzjonijiet tiegħu tal-10 ta' Ottubru 2019(25) u tal-10 ta' Lulju 2020(26), u l-Kummissjoni naqset milli tagħti risposta konvinċenti għal dawk ir-riżoluzzjonijiet u naqset ukoll milli turi kif xieraq li estensjoni oħra ma teċċedix is-setgħat ta' implimentazzjoni tagħha;

Z.  billi wara l-estensjoni preċedenti fl-2020 tal-perjodi ta' approvazzjoni ta' 26 sustanza attiva, inkluża l-flumjoksażina, skont ir-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) 2020/869, l-approvazzjonijiet ta' erbgħa biss mis-26 sustanza koperti minn dak ir-Regolament ta' Implimentazzjoni ġew imġedda jew mhux imġedda, filwaqt li skont ir-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) 2021/745, ġew estiżi l-perjodi ta' approvazzjoni ta' 44 sustanza attiva, ħafna minnhom għat-tielet jew ir-raba' darba;

1.  Iqis li r-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) 2021/745 jisboq is-setgħat ta' implimentazzjoni pprovduti fir-Regolament (KE) Nru 1107/2009;

2.  Iqis li r-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) 2021/745 mhuwiex konsistenti mad-dritt tal-Unjoni billi ma jirrispettax il-prinċipju ta' prekawzjoni;

3.  Jiddenunzja bil-qawwa d-dewmien serju fil-proċess ta' awtorizzazzjoni mill-ġdid u fl-identifikazzjoni ta' sustanzi li jfixklu s-sistema endokrinali;

4.  Iqis li d-deċiżjoni biex il-perjodu ta' approvazzjoni għall-flumjoksażina jerġa' jiġi estiż mhijiex konformi mal-kriterji tas-sikurezza stabbiliti fir-Regolament (KE) Nru 1107/2009, u la hija bbażata fuq evidenza li dik is-sustanza tista' tintuża b'mod sikur u lanqas hija bbażata fuq ħtieġa urġenti u ppruvata ta' dik is-sustanza fil-produzzjoni tal-ikel fl-Unjoni;

5.  Jistieden lill-Kummissjoni tirrevoka r-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) 2021/745 u tippreżenta abbozz ġdid lill-kumitat, li jqis l-evidenza xjentifika dwar il-proprjetajiet ta' ħsara tas-sustanzi kollha kkonċernati, speċjalment dawk tal-flumjoksażina;

6.  Jistieden lill-Kummissjoni biex, fil-laqgħa li jmiss tal-Kumitat Permanenti dwar il-Pjanti, l-Annimali, l-Ikel u l-Għalf, tippreżenta proposta biex l-approvazzjoni tal-flumjoksażina ma terġax tiġġedded;

7.  Jistieden lill-Kummissjoni tikkomunika lill-Parlament ir-raġunijiet speċifiċi għaliex il-valutazzjoni tas-sustanzi ddewmet għal raġunijiet lil hinn mill-kontroll tal-applikanti, liema punti ta' tmiem speċifiċi għadhom qed jiġu vvalutati, u għaliex dik il-valutazzjoni tirrikjedi daqstant żmien biex titwettaq;

8.  Itenni t-talba tiegħu lill-Kummissjoni biex tippreżenta abbozzi ta' regolamenti ta' implimentazzjoni biex testendi l-perjodi ta' approvazzjoni biss ta' sustanzi li għalihom l-istat attwali tax-xjenza mhuwiex mistenni li jwassal għal proposta tal-Kummissjoni għal nuqqas ta' tiġdid tal-approvazzjoni tas-sustanza attiva kkonċernata;

9.  Itenni t-talba tiegħu lill-Kummissjoni biex tirtira l-approvazzjonijiet għas-sustanzi, jekk jeżistu provi jew dubji raġonevoli li ma jkunux se jissodisfaw il-kriterji tas-sikurezza stabbiliti fir-Regolament (KE) Nru 1107/2009;

10.  Itenni t-talba tiegħu lill-Istati Membri biex jiżguraw ir-rivalutazzjoni xierqa u f'waqtha tal-approvazzjonijiet tas-sustanzi attivi li għalihom ikunu l-Istati Membri li jirrapportaw, u biex jiżguraw li d-dewmien attwali jintemm b'mod effettiv mill-aktar fis possibbli;

11.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill u lill-Kummissjoni, kif ukoll lill-gvernijiet u lill-parlamenti tal-Istati Membri.

(1) ĠU L 160, 7.5.2021, p. 89. (2) ĠU L 309, 24.11.2009, p. 1. (3) ĠU L 67, 12.3.2015, p. 18. (4) ĠU L 55, 28.2.2011, p. 13. (5) ĠU C 433, 23.12.2019, p. 183. (6) Id-Direttiva tal-Kunsill 91/414/KEE tal-15 ta' Lulju 1991 li tikkonċerna t-tqegħid fis-suq ta' prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti (ĠU L 230, 19.8.1991, p. 1). (7) Id-Direttiva tal-Kummissjoni 2002/81/KE tal-10 ta' Ottubru 2002 li temenda d-Direttiva tal-Kunsill 91/414/KEE biex tinkludi l-flumioxazine bħala sustanza attiva (ĠU L 276, 12.10.2002, p. 28). (8) Ir-Regolament ta' Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) Nru 844/2012 tat-18 ta' Settembru 2012 li jistabbilixxi d-dispożizzjonijiet meħtieġa għall-implimentazzjoni tal-proċedura ta' tiġdid għas-sustanzi attivi, kif previst fir-Regolament (KE) Nru 1107/2009 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar it-tqegħid fis-suq ta' prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti (ĠU L 252, 19.9.2012, p. 26). (9) Id-Direttiva tal-Kummissjoni 2010/77/UE tal-10 ta' Novembru 2010 li temenda d-Direttiva tal-Kunsill 91/414/KEE fir-rigward tad-dati ta' skadenza għall-inklużjoni fl-Anness I ta' ċerti sustanzi attivi (ĠU L 293, 11.11.2010, p. 48). (10) Ir-Regolament tal-Kummissjoni (UE) Nru 1141/2010 tas-7 ta' Diċembru 2010 li jistabbilixxi l-proċedura għat-tiġdid tal-inklużjoni tat-tieni grupp ta' sustanzi attivi fl-Anness I għad-Direttiva tal-Kunsill 91/414/KEE u li jistabbilixxi l-lista ta' dawk is-sustanzi (ĠU L 322, 8.12.2010, p. 10). (11) Id-Direttiva tal-Kummissjoni 2010/77/UE tal-10 ta' Novembru 2010 li temenda d-Direttiva tal-Kunsill 91/414/KEE fir-rigward tad-dati ta' skadenza għall-inklużjoni fl-Anness I ta' ċerti sustanzi attivi (ĠU L 293, 11.11.2010, p. 48). (12) Ir-Regolament ta' Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2015/1885 tal-20 ta' Ottubru 2015 li jemenda r-Regolament (UE) Nru 540/2011 fir-rigward tal-estensjoni tal-perjodi ta' approvazzjoni tas-sustanzi attivi 2,4-D, Aċibenżolar-s-metil, Amitrol, Bentażon, Ċjalofop-butil, Dikwat, Esfenvalerat, Famoksadon, Flumjoksażina, DPX KE 459 (flupirsulfuron-metil), Glifosat, Iprovalikarb, Isoproturon, Lambda-Ċjalotrina, Metalaksil-M, Metsulfuron-metil, Pikolinafen, Prosulfuron, Pimetrożina, Piraflufen-etil, Tijabendażol, Tifensulfuron-metil u Triasulfuron (ĠU L 276, 21.10.2015, p. 48). (13) Ir-Regolament ta' Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2016/549 tat-8 ta' April 2016 li jemenda r-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) Nru 540/2011 fir-rigward tal-estensjoni tal-perjodi ta' approvazzjoni tas-sustanzi attivi bentażon, ċjalofop butil, dikwat, famoksadon, flumjoksażina, DPX KE 459 (flupirsulfuron-metil), metalaksil-M, pikolinafen, prosulfuron, pimetrożina, tijabendażol u tifensulfuron-metil (ĠU L 95, 9.4.2016, p. 4). (14) Ir-Regolament ta' Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2017/841 tas-17 ta' Mejju 2017 li jemenda r-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) Nru 540/2011 fir-rigward tal-estensjoni tal-perjodi ta' approvazzjoni tas-sustanzi attivi alfa-ċipermetrina, ir-razza Ampelomyces quisqualis: aq 10, benalaksil, bentażon, bifenażat, bromossinil, etil tal-karfentrażon, klorprofam, ċjażofammid, desmedifam, dikwat, DPX KE 459 (flupirsulfuron-metil), etossażol, famoksadon, fenamidon, flumjoksażina, foramsulfuron, ir-razza Gliocladium catenulatum: j1446, imażamoks, imażosulfuron, isossaflutol, laminarin, metalaksil-m, metossifenożid, milbemektin, oksasulfuron, pendimetalin, fenmedifam, pimetrożina, s-metolaklor, u triflossistrobin (ĠU L 125, 18.5.2017, p. 12). (15) Ir-Regolament ta' Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2018/917 tas-27 ta' Ġunju 2018 li jemenda r-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) Nru 540/2011 fir-rigward tal-estensjoni tal-perjodi ta' approvazzjoni tas-sustanzi attivi alfaċipermetrina, beflubutammid, benalassil, bentjavalikarb, bifenażat, boskalid, bromossinil, kaptan, karvone, klorprofam, ċjażofammid, desmedifam, dimetoat, dimetomorf, dikwat, etefon, etoprofos, etossażol, famoksadon, fenamidon, fenamifos, flumjoksażina, fluwossastrobin, folpet, foramsulfuron, formetanat, ir-razza Gliocladium catenulatum: J1446, isossaflutol, metalaksil-m, metjokarb, metossifenożid, metribużin, milbemektin, oksasulfuron, ir-razza 251 Paecilomyces lilacinus, fenmedifam, fosmet, pirimifos-metil, propamokarb, protijokonażol, pimetrożin u s-metolaklor (ĠU L 163, 28.6.2018, p. 13). (16) Ir-Regolament ta' Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2019/707 tas-7 ta' Mejju 2019 li jemenda r-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) Nru 540/2011 fir-rigward tal-estensjoni tal-perjodi ta' approvazzjoni tas-sustanzi attivi alpha-cypermethrin, beflubutamid, benalaxyl, benthiavalicarb, bifenazate, boscalid, bromoxynil, captan, cyazofamid, desmedipham, dimethoate, dimethomorph, diuron, ethephon, etoxazole, famoxadone, fenamiphos, flumioxazine, fluoxastrobin, folpet, foramsulfuron, formetanate, metalaxyl-M, methiocarb, metribuzin, milbemectin, Paecilomyces lilacinus razza 251, phenmedipham, phosmet, pirimiphos-methyl, propamocarb, prothioconazole, S-metolachlor u tebuconazole (ĠU L 120, 8.5.2019, p. 16). (17) Ir-Regolament ta' Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2020/869 tal-24 ta' Ġunju 2020 li jemenda r-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) Nru 540/2011 fir-rigward tal-estensjoni tal-perjodi ta' approvazzjoni tas-sustanzi attivi beflubutamid, benalaksil, benthiavalicarb, bifenazate, boscalid, bromossinil, captan, cyazofamid, dimethomorph, ethephon, etoxazole, famossadon, fenamiphos, flumjossażin, fluoxastrobin, folpet, formetanate, metribuzin, milbemectin, Paecilomyces lilacinus strain 251, fenmedifam, phosmet, pirimiphos-methyl, propamocarb, prothioconazole, u S-metolachlor (ĠU L 201, 25.6.2020, p. 7). (18) Ir-Regolament (KE) Nru 1272/2008 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta' Diċembru 2008 dwar il-klassifikazzjoni, l-ittikkettar u l-imballaġġ tas-sustanzi u t-taħlitiet, li jemenda u jħassar id-Direttivi  67/548/KEE u 1999/45/KE, u li jemenda r-Regolament (KE) Nru 1907/2006 (ĠU L 353, 31.12.2008, p. 1). (19) Ir-Regolament (KE) Nru 396/2005 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-23 ta' Frar 2005 dwar il-livelli massimi ta' residwu ta' pestiċidi fi jew fuq ikel u għalf li joriġina minn pjanti u annimali u jemenda d-Direttiva tal-Kunsill 91/414/KEE (ĠU L 70, 16.3.2005, p. 1). (20) Il-konklużjoni tal-EFSA dwar ir-rieżami bejn il-pari tal-pestiċidi, "Conclusion on the peer review of the pesticide risk assessment of the active substance flumioxazin" (Konklużjoni dwar ir-rieżami bejn il-pari tal-valutazzjoni tar-riskju tal-pestiċidi tas-sustanza attiva flumjoksażina), EFSA Journal 2014;12(6):3736, https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/3736 (21) Ir-Regolament tal-Kummissjoni (UE) 2018/605 tad-19 ta' April 2018 li jemenda l-Anness II tar-Regolament (KE) Nru 1107/2009 billi jistabbilixxi l-kriterji xjentifiċi biex jiġu ddeterminati l-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali (ĠU L 101, 20.4.2018, p. 33). (22) Ir-Regolament tal-Kummissjoni (UE) 2018/605 tad-19 ta' April 2018 li jemenda l-Anness II tar-Regolament (KE) Nru 1107/2009 billi jistabbilixxi l-kriterji xjentifiċi biex jiġu ddeterminati l-proprjetajiet li jfixklu s-sistema endokrinali (ĠU L 101, 20.4.2018, p. 33). (23) L-Aġenzija Ewropea għas-Sustanzi Kimiċi (ECHA) u l-Awtorità Ewropea dwar is-Sigurtà fl-Ikel (EFSA) b'appoġġ miċ-Ċentru Konġunt tar-Riċerka (JRC), "Guidance for the identification of endocrine disruptors in the context of Regulations (EU) No 528/2012 and (EC) No 1107/2009" (Gwida għall-identifikazzjoni ta' interferenti endokrinali fil-kuntest tar-Regolamenti (UE) Nru 528/2012 u (KE) Nru 1107/2009), EFSA Journal 2018;16(6):5311, https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/5311 (24) Il-konklużjoni tal-EFSA dwar ir-rieżami bejn il-pari tal-pestiċidi, "Updated peer review of the pesticide risk assessment of the active substance flumioxazin", (Rieżami bejn il-pari aġġornat tal-valutazzjoni tar-riskju tal-pestiċidi tas-sustanza attiva flumjoksażina), EFSA Journal 2020;18(9):6246, https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/6246 (25) Ir-Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ottubru 2019 dwar ir-Regolament ta' Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2019/707 tas-7 ta' Mejju 2019 li jemenda r-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) Nru 540/2011 fir-rigward tal-estensjoni tal-perjodi ta' approvazzjoni tas-sustanzi attivi alpha-cypermethrin, beflubutamid, benalaxyl, benthiavalicarb, bifenazate, boscalid, bromoxynil, captan, cyazofamid, desmedipham, dimethoate, dimethomorph, diuron, ethephon, etoxazole, famoxadone, fenamiphos, flumioxazine, fluoxastrobin, folpet, foramsulfuron, formetanate, metalaxyl-M, methiocarb, metribuzin, milbemectin, Paecilomyces lilacinus razza 251, phenmedipham, phosmet, pirimiphos-methyl, propamocarb, prothioconazole, S-metolachlor u tebuconazole (Testi adottati, P9_TA(2019)0026). (26) Ir-Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Lulju 2020 dwar l-abbozz ta' regolament ta' implimentazzjoni tal-Kummissjoni li jemenda r-Regolament ta' Implimentazzjoni (UE) Nru 540/2011 fir-rigward tal-estensjoni ta' perjodi ta' approvazzjoni tas-sustanzi attivi beflubutamid, benalaxyl, benthiavalicarb, bifenazate, boscalid, bromoxynil, captan, cyazofamid, dimethomorph, ethephon, etoxazole, famoxadone, fenamiphos, flumioxazine, fluoxastrobin, folpet, formetanate, metribuzin, milbemectin, Paecilomyces lilacinus strain 251, phenmedipham, phosmet, pirimiphos-methyl, propamocarb, prothioconazole u S-metolachlor (Testi adottati, P9_TA(2020)0197).

Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ġunju 2021 dwar l-Istrateġija tal-UE dwar iċ-Ċibersigurtà għad-Deċennju Diġitali (2021/2568(RSP))

P9_TA(2021)0286 B9-0305/2021

Il-Parlament Ewropew,

–  wara li kkunsidra l-komunikazzjoni konġunta tal-Kummissjoni u tar-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà tas-16 ta' Diċembru 2020 bit-titolu "L-istrateġija tal-UE dwar iċ-Ċibersigurtà għad-Deċennju Diġitali" (JOIN(2020)0018),

–  wara li kkunsidra l-proposta tal-Kummissjoni tas-16 ta' Diċembru 2020 għal direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar miżuri għal livell għoli komuni ta' ċibersigurtà madwar l-Unjoni kollha, li tħassar id-Direttiva (UE) 2016/1148 (COM(2020)0823),

–  wara li kkunsidra l-proposta tal-Kummissjoni tal-24 ta' Settembru 2020 għal regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar ir-reżiljenza operazzjonali diġitali għas-settur finanzjarju u li jemenda r-Regolamenti (KE) Nru 1060/2009, (UE) Nru 648/2012, (UE) Nru 600/2014 u (UE) Nru 909/2014 (COM(2020)0595),

–  wara li kkunsidra l-proposta tal-Kummissjoni tat-12 ta' Settembru 2018 għal regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jistabbilixxi ċ-Ċentru Ewropew ta' Kompetenza Industrijali, Teknoloġika u tar-Riċerka fil-qasam taċ-Ċibersigurtà u n-Network ta' Ċentri Nazzjonali ta' Koordinazzjoni (COM(2018)0630),

–  wara li kkunsidra l-komunikazzjoni tal-Kummissjoni tad-19 ta' Frar 2020 bit-titolu "Insawru l-Futur Diġitali tal-Ewropa" (COM(2020)0067),

–  wara li kkunsidra r-Regolament (UE) 2019/881 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-17 ta' April 2019 dwar l-ENISA (l-Aġenzija tal-Unjoni Ewropea għaċ-Ċibersigurtà) u dwar iċ-ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà tat-teknoloġija tal-informazzjoni u tal-komunikazzjoni u li jħassar ir-Regolament (UE) Nru 526/2013 (l-Att dwar iċ-Ċibersigurtà)(1),

–  wara li kkunsidra d-Direttiva 2014/53/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta' April 2014 dwar l-armonizzazzjoni tal-liġijiet tal-Istati Membri marbuta mat-tqegħid fis-suq ta' tagħmir tar-radju u li tħassar id-Direttiva 1999/5/KE(2),

–  wara li kkunsidra d-Direttiva (UE) 2018/1972 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-11 ta' Diċembru 2018 li tistabbilixxi l-Kodiċi Ewropew għall-Komunikazzjonijiet Elettroniċi(3),

–  wara li kkunsidra r-Regolament (UE) Nru 1290/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-11 ta' Diċembru 2013 li jistabbilixxi r-regoli għal parteċipazzjoni u disseminazzjoni f'"Orizzont 2020 – il-Programm Qafas għar-Riċerka u l-Innovazzjoni (2014-2020)" u li jħassar ir-Regolament (KE) Nru 1906/2006(4),

–  wara li kkunsidra r-Regolament (UE) Nru 1291/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-11 ta' Diċembru 2013 li jistabbilixxi Orizzont 2020 – il-Programm Qafas għar-Riċerka u l-Innovazzjoni (2014-2020) u li jħassar id-Deċiżjoni Nru 1982/2006/KE(5),

–  wara li kkunsidra r-Regolament (UE) 2021/694 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tad-29 ta' April 2021 li jistabbilixxi l-Programm Ewropa Diġitali u li jħassar id-Deċiżjoni (UE) 2015/2240(6),

–  wara li kkunsidra d-Direttiva 2010/40/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-7 ta' Lulju 2010 dwar il-qafas għall-varar ta' Sistemi ta' Trasport Intelliġenti fil-qasam tat-trasport bit-triq u għall-interkonnessjonijiet ma' modi oħra ta' trasport(7),

–  wara li kkunsidra l-konvenzjoni ta' Budapest dwar iċ-ċiberkriminalità tat-23 ta' Novembru 2001 (ETS Nru 185),

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tas-16 ta' Diċembru 2020 dwar strateġija ġdida għall-SMEs Ewropej(8),

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tal-25 ta' Marzu 2021 dwar strateġija Ewropea għad-data(9),

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tal-20 ta' Mejju 2021 dwar it-tiswir tal-futur diġitali tal-Ewropa: it-tneħħija tal-ostakli għall-funzjonament tas-suq uniku diġitali u t-titjib tal-użu tal-IA għall-konsumaturi Ewropej(10),

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tal-21 ta' Jannar 2021 dwar tnaqqis tad-disparità bejn il-ġeneri fil-qasam diġitali: il-parteċipazzjoni tan-nisa fl-ekonomija diġitali(11),

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tat-12 ta' Marzu 2019 dwar it-theddid għas-sigurtà marbut mal-preżenza teknoloġika Ċiniża li qed tiżdied fl-UE u azzjoni possibbli fil-livell tal-UE biex jitnaqqas(12),

–  wara li kkunsidra l-mistoqsija lill-Kummissjoni dwar l-Istrateġija tal-UE dwar iċ-Ċibersigurtà għad-Deċennju Diġitali (O-000037/2021 – B9‑0024/2021),

–  wara li kkunsidra l-Artikoli 136(5) u 132(2) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

A.  billi t-trasformazzjoni diġitali hija prijorità strateġika fundamentali tal-Unjoni li inevitabbilment hija assoċjata ma' aktar espożizzjoni għat-theddid ċibernetiku;

B.  billi l-apparati konnessi, inklużi l-magni, is-sensuri, il-komponenti industrijali u n-networks li jiffurmaw l-Internet tal-Oġġetti (IoT), ikomplu jiżdiedu fin-numru, bi 22,3 biljun apparat mistennija jkunu marbuta mal-IoT fid-dinja kollha sal-2024, u b'hekk tiżdied l-espożizzjoni għall-attakki ċibernetiċi;

C.  billi l-progress teknoloġiku – bħall-computing kwantistiku – u l-asimmetriji fl-aċċess għalih jistgħu jirrappreżentaw sfida għall-panorama taċ-ċibersigurtà;

D.  billi l-kriżi tal-COVID-19 kixfet aktar il-vulnerabbiltajiet ċibernetiċi f'xi setturi kritiċi, b'mod partikolari fil-kura tas-saħħa, u l-miżuri assoċjati tat-telexogħol u t-tbegħid soċjali żiedu d-dipendenza tagħna mit-teknoloġiji diġitali u mill-konnettività, filwaqt li fl-Ewropa kollha qed jiżdiedu n-numru u l-livell ta' sofistikazzjoni tal-attakki ċibernetiċi u tal-kriminalità ċibernetika, inklużi l-ispjunaġġ u s-sabotaġġ, kif ukoll l-aċċess għal sistemi, strutturi u networks tal-ICT kif ukoll il-manipulazzjoni tagħhom permezz ta' installazzjonijiet malizzjużi u illegali;

E.  billi n-numru ta' attakki ċibernetiċi qed jiżdied b'mod konsiderevoli, kif jidher mis-sensiela reċenti ta' attakki ċibernetiċi malizzjużi u organizzati fuq is-sistemi tal-kura tas-saħħa, bħala ma ġara fl-Irlanda, fil-Finlandja u fi Franza; billi dawn l-attakki ċibernetiċi jikkawżaw danni sinifikanti lis-sistemi tal-kura tas-saħħa u tal-assistenza lill-pazjenti, kif ukoll lill-istituzzjonijiet pubbliċi u privati sensittivi l-oħra;

F.  billi t-theddid ibridu qed jiżdied, inkluż l-użu ta' kampanji ta' diżinformazzjoni u attakki ċibernetiċi fuq l-infrastruttura, il-proċessi ekonomiċi u l-istituzzjonijiet demokratiċi, u qed isiru kwistjoni serja kemm fid-dinja ċibernetika kif ukoll f'dik fiżika, u qed jirriskjaw li jaffettwaw proċessi demokratiċi bħall-elezzjonijiet, il-proċeduri leġiżlattivi, l-infurzar tal-liġi u l-ġustizzja;

G.  billi hemm dipendenza dejjem akbar mill-funzjoni ewlenija tal-internet u mis-servizzi essenzjali tal-internet għall-komunikazzjoni u l-hosting, l-applikazzjonijiet u d-data, li għalihom is-sehem tas-suq qed jiġi kkonċentrat progressivament f'dejjem inqas kumpaniji;

H.  billi l-kapaċitajiet ta' attakk distribwit li jwaqqaf is-servizz qed jiżdiedu u, għalhekk, ir-reżiljenza tan-nukleu tal-internet għandha tiżdied b'mod parallel;

I.  billi l-preparazzjoni u l-għarfien tal-impriżi, b'mod partikolari tal-SMEs u tal-individwi, f'dik li hija ċ-ċibersigurtà għadhom baxxi u hemm nuqqas ta' ħaddiema tas-sengħa (id-diskrepanza fil-forza tax-xogħol żdiedet b'20 % mill-2015), u l-mezzi tradizzjonali ta' reklutaġġ ma jissodisfawx id-domanda, inkluż għal pożizzjonijiet maniġerjali u interdixxiplinari; billi "kważi 90 % tal-forza tax-xogħol globali fil-qasam taċ-ċibersigurtà huma rġiel" u "in-nuqqas persistenti ta' diversità tal-ġeneru jkompli jillimita l-ġabra ta' talenti"(13);

J.  billi l-kapaċitajiet tal-Istati Membri fil-qasam taċ-ċibersigurtà huma eteroġenji u r-rapportar tal-inċidenti u l-kondiviżjoni tal-informazzjoni bejniethom la huma sistematiċi u lanqas komprensivi, filwaqt li l-użu ta' Ċentri tal-Kondiviżjoni u tal-Analiżi tal-Informazzjoni (ISACs) għall-iskambju ta' informazzjoni bejn is-setturi pubbliċi u privati mhuwiex qed jisfrutta l-potenzjal tiegħu;

K.  billi m'hemmx qbil fil-livell tal-UE dwar il-kollaborazzjoni fl-intelligence ċibernetika u fir-risposta kollettiva għall-attakki ċibernetiċi u ibridi; billi għall-Istati Membri meqjusin singolarment huwa diffiċli ħafna, mil-lat tekniku u ġeopolitiku, jieħdu kontromiżuri kontra t-theddid ċibernetiku u l-attakki ċibernetiċi, speċjalment dawk ta' natura ibrida;

L.  billi l-kondiviżjoni transfruntiera tad-data u l-kondiviżjoni globali tad-data huma importanti għall-ħolqien tal-valur, dment li jiġu żgurati l-privatezza u d-drittijiet intellettwali u tal-proprjetà; billi l-infurzar tal-liġijiet ta' pajjiżi terzi fil-qasam tad-data jista' joħloq riskju f'termini ta' ċibersigurtà għad-data Ewropea, minħabba li l-kumpaniji li joperaw f'reġjuni differenti huma suġġetti għal obbligi li jikkoinċidu, indipendentement mill-post tad-data jew mill-oriġini tagħhom;

M.  billi ċ-ċibersigurtà tirrappreżenta suq globali ta' EUR 600 biljun, u dan l-ammont mistenni jiżdied malajr, u billi l-Unjoni hija importatur nett ta' prodotti u soluzzjonijiet;

N.  billi hemm riskju ta' frammentazzjoni tas-suq uniku minħabba regolamenti nazzjonali dwar iċ-ċibersigurtà u n-nuqqas ta' leġiżlazzjoni orizzontali dwar rekwiżiti essenzjali taċ-ċibersigurtà għall-hardware u s-software, inklużi l-applikazzjonijiet u l-prodotti konnessi;

1.  Jilqa' pożittivament l-inizjattivi deskritti mill-Kummissjoni fil-komunikazzjoni konġunta intitolata "L-Istrateġija tal-UE dwar iċ-Ċibersigurtà għad-Deċennju Diġitali";

2.  Jitlob il-promozzjoni tal-iżvilupp, fit-territorju tal-Unjoni, ta' sistemi ta' networks u ta' informazzjoni, ta' infrastrutturi u ta' konnettività li jkunu siguri u affidabbli;

3.  Jitlob li jiġi stabbilit l-għan li fl-Unjoni l-prodotti kollha konnessi mal-internet, inkluż dawk iddestinati għall-konsumaturi u għal użu industrijali, flimkien mal-ktajjen tal-provvista kollha li jagħmluhom disponibbli, ikunu siguri sa mit-tfassil, reżiljenti għall-inċidenti ċibernetiċi u jiġu kkoreġuti malajr b'software korrettiv meta jiġu skoperti vulnerabbiltajiet; jilqa' pożittivament il-pjanijiet tal-Kummissjoni li tipproponi leġiżlazzjoni orizzontali dwar ir-rekwiżiti taċ-ċibersigurtà għal prodotti konnessi u servizzi assoċjati, u jitlob li tali leġiżlazzjoni tipproponi l-armonizzazzjoni tal-leġiżlazzjonijiet nazzjonali biex tiġi evitata l-frammentazzjoni tas-suq uniku; jitlob li titqies il-leġiżlazzjoni fis-seħħ (l-Att dwar iċ-Ċibersigurtà, il-Qafas Leġiżlattiv il-Ġdid, ir-Regolament dwar l-Istandardizzazzjoni) biex jiġu evitati l-ambigwità u l-frammentazzjoni;

4.  Jistieden lill-Kummissjoni tivvaluta l-ħtieġa ta' proposta għal regolament orizzontali li jintroduċi sal-2023 rekwiżiti ta' ċibersigurtà għall-applikazzjonijiet, is-software, is-software inkorporat u s-sistemi operattivi, li jibni fuq l-acquis tal-UE għar-rekwiżiti tal-ġestjoni tar-riskji; jisħaq li l-applikazzjonijiet, is-software, is-software inkorporat u s-sistemi operattivi obsoleti (jiġifieri li ma għadhomx jirċievu korrezzjonijiet regolari u aġġornamenti tas-sigurtà) jirrappreżentaw sehem mhux traskurabbli tal-apparati konnessi kollha u jikkostitwixxu riskju f'termini ta' ċibersigurtà; jistieden lill-Kummissjoni tinkludi dan l-aspett fil-proposta tagħha; jissuġġerixxi li l-proposta għandha tinkludi obbligi għall-produtturi biex jikkomunikaw minn qabel il-perjodu minimu li matulu se jappoġġjaw il-korrezzjonijiet tas-sigurtà u l-aġġornamenti biex ix-xerrejja jkunu jistgħu jagħmlu għażliet infurmati; iqis li l-produtturi jridu jkunu parti mill-programm ta' Divulgazzjoni Koordinata tal-Vulnerabbiltajiet (CVD) kif stabbilit fil-proposta għad-Direttiva NIS2;

5.  Jissottolinja li ċ-ċibersigurtà għandha tkun inkorporata fid-diġitalizzazzjoni; jitlob, għalhekk, li l-proġetti ta' diġitalizzazzjoni ffinanzjati mill-Unjoni jinkludu r-rekwiżiti fil-qasam taċ-ċibersigurtà; jilqa' pożittivament l-appoġġ għar-riċerka u għall-innovazzjoni fil-qasam taċ-ċibersigurtà, speċjalment fir-rigward ta' teknoloġiji fixkiela (bħall-computing kwantistiku u l-kriptografija kwantistika), li l-ħolqien tagħhom jista' jiddestabbilizza l-ekwilibriju internazzjonali; jitlob, barra minn hekk, aktar riċerka dwar l-algoritmi postkwantistiċi bħala standard taċ-ċibersigurtà;

6.  Iqis li d-diġitalizzazzjoni tas-soċjetà tagħna tfisser li s-setturi kollha huma interkonnessi u d-dgħufijiet f'settur wieħed jistgħu jfixklu lil oħrajn; jinsisti, għalhekk, li l-politiki fil-qasam taċ-ċibersigurtà jiġu inkorporati fl-istrateġija diġitali tal-UE u fil-finanzjamenti tal-UE, u li dawn ikunu koerenti u interoperabbli fis-setturi kollha;

7.  Jitlob użu koerenti tal-fondi tal-UE fir-rigward taċ-ċibersigurtà u tar-realizzazzjoni tal-infrastrutturi relatati; jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jiżguraw li jiġu sfruttati s-sinerġiji relatati maċ-ċibersigurtà bejn il-programmi differenti, b'mod partikolari l-programm Orizzont Ewropa, il-programm Ewropa Diġitali, il-Programm Spazjali tal-UE, il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza tal-UE, InvestEU u l-FNE, u li jsir użu sħiħ taċ-Ċentru u tan-Network ta' Kompetenza fiċ-Ċibersigurtà;

8.  Ifakkar li l-infrastruttura tal-komunikazzjoni hija l-pedament tal-attività diġitali kollha u li l-iżgurar tas-sigurtà tagħha huwa prijorità strateġika għall-Unjoni; jappoġġja l-iżvilupp attwali tal-iskema ta' ċertifikazzjoni taċ-ċibersigurtà tal-UE għan-networks 5G; jilqa' favorevolment il-pakkett ta' strumenti tal-UE dwar iċ-ċibersigurtà tal-5G u jistieden lill-Kummissjoni, lill-Istati Membri u lill-industrija jkomplu bl-isforzi tagħhom biex joħolqu networks ta' komunikazzjoni siguri, inklużi miżuri rigward il-katina tal-provvista kollha; jistieden lill-Kummissjoni tevita l-intrappolament tal-klijentela (vendor lock-in) u ttejjeb is-sigurtà tan-networks billi tippromwovi inizjattivi li jtejbu l-virtwalizzazzjoni u l-cloudifikazzjoni tal-komponenti differenti tan-networks; jitlob l-iżvilupp rapidu tal-ġenerazzjonijiet li jmiss ta' teknoloġiji tal-komunikazzjoni billi tiġi prevista bħala prinċipju fundamentali ċ-ċibersigurtà sa mit-tfassil u tiġi żgurata l-protezzjoni tal-privatezza u tad-data personali;

9.  Itenni l-importanza li jiġi stabbilit qafas ta' sigurtà ġdid u sod għall-infrastrutturi kritiċi tal-UE sabiex jiġu ssalvagwardjati l-interessi tal-UE fil-qasam tas-sigurtà u li jiġu żviluppati l-kapaċitajiet eżistenti biex tingħata tweġiba xierqa lir-riskji, lit-theddid u lill-evoluzzjoni teknoloġika;

10.  Jistieden lill-Kummissjoni tħejji dispożizzjonijiet biex tiżgura l-aċċessibbiltà, id-disponibbiltà u l-integrità tan-nukleu pubbliku tal-internet u, għalhekk, l-istabbiltà taċ-ċiberspazju, b'mod partikolari fir-rigward tal-aċċess tal-UE għas-sistema ta' roots globali tad-DNS; iqis li tali dispożizzjonijiet għandhom jinkludu miżuri għad-diversifikazzjoni tal-fornituri biex jittaffa r-riskju attwali ta' dipendenza mill-ftit kumpaniji li jiddominaw is-suq; jilqa' b'sodisfazzjon il-proposta għal Sistema Ewropea ta' Ismijiet ta' Dominji (DNS4EU) bħala għodda għal nukleu tal-internet aktar reżiljenti; jitlob lill-Kummissjoni tevalwa kif din id-DNS4EU tista' tuża l-aħħar teknoloġiji, protokolli tas-sigurtà u għarfien espert dwar it-theddid ċibernetiku sabiex toffri sistema DNS veloċi, sikura u reżiljenti għall-Ewropej kollha; ifakkar fil-ħtieġa ta' protezzjoni aħjar tal-Border Gateway Protocol (BGP) sabiex jiġi evitat id-dirottament tal-BGP; ifakkar fl-appoġġ tiegħu favur mudell multilaterali tal-governanza tal-internet, li fl-ambitu tiegħu ċ-ċibersigurtà għandha tirrappreżenta wieħed mis-suġġetti ewlenin; jissottolinja li l-UE għandha tħaffef l-implimentazzjoni tal-IPv6; jirrikonoxxi l-mudell ta' sors miftuħ li, bħala l-bażi għall-funzjonament tal-internet, wera li huwa effiċjenti u effikaċi; jinkoraġġixxi, għalhekk, l-użu tiegħu;

11.  Jirrikonoxxi l-ħtieġa li tiżdied il-forensika fil-qasam taċ-ċibersigurtà għall-ġlieda kontra l-kriminalità, iċ-ċiberkriminalità u l-attakki ċibernetiċi, inklużi attakki sponsorizzati mill-Istat, iżda jwissi kontra miżuri sproporzjonati li jipperikolaw il-privatezza u l-libertà tal-kelma taċ-ċittadini tal-UE waqt li jużaw l-internet; ifakkar fil-ħtieġa li tiġi konkluża r-reviżjoni tat-tieni protokoll addizzjonali għall-Konvenzjoni ta' Budapest dwar iċ-Ċiberkriminalità, li għandha l-potenzjal li żżid it-tħejjija kontra ċ-ċiberkriminalità;

12.  Jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jakkomunaw ir-riżorsi tagħhom biex itejbu r-reżiljenza strateġika tal-UE, inaqqsu d-dipendenza tagħha mit-teknoloġiji barranin u biex jixprunaw ir-rwol ta' tmexxija u l-kompetittività tagħha fil-qasam taċ-ċibersigurtà tul il-katina tal-provvista diġitali (inklużi l-ħżin ta' data u l-ipproċessar ta' data fil-clouds, it-teknoloġiji tal-proċessuri, iċ-ċirkwiti integrati (ċipep), il-konnettività ultrasigura, il-computing kwantistiku u l-ġenerazzjoni li jmiss ta' networks);

13.  Iqis li l-pjan għal infrastruttura tal-konnettività ultrasigura huwa strument importanti għas-sigurtà tal-komunikazzjoni diġitali sensittiva; jilqa' b'sodisfazzjon it-tħabbira tal-iżvilupp ta' sistema ta' komunikazzjoni tal-UE globali u sigura bbażata fuq l-ispazju, li tintegra t-teknoloġiji tal-kriptaġġ kwantistiku; ifakkar fil-fatt li għandhom isiru sforzi kontinwi, f'kooperazzjoni mal-Aġenzija tal-Unjoni Ewropea għall-Programm Spazjali (EUSPA) u mal-Aġenzija Spazjali Ewropea (ESA), biex jiġu żgurati attivitajiet spazjali Ewropej;

14.  Jesprimi dispjaċir għall-fatt li l-prattiki ta' kondiviżjoni tal-informazzjoni dwar it-theddid ċibernetiku u l-inċidenti ċibernetiċi ma ġewx imħaddna b'mod adegwat mis-settur privat u dak pubbliku; jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jżidu l-fiduċja u jnaqqsu l-ostakli għall-kondiviżjoni tal-informazzjoni dwar it-theddid ċibernetiku u l-attakki ċibernetiċi fil-livelli kollha; jilqa' l-isforzi li saru minn xi setturi u jitlob kollaborazzjoni transettorjali peress li l-vulnerabbiltajiet rarament ikunu speċifiċi għal settur partikolari; jenfasizza li l-Istati Membri jeħtieġ li jingħaqdu flimkien fil-livell Ewropew, sabiex jaqsmu b'mod effiċjenti l-aħħar għarfien tagħhom dwar ir-riskji taċ-ċibersigurtà; iħeġġeġ il-formazzjoni ta' Grupp ta' Ħidma tal-Istati Membri dwar l-Intelligence Ċibernetika, sabiex titrawwem il-kondiviżjoni tal-informazzjoni fl-UE u fiż-Żona Ekonomika Ewropea, b'mod partikolari, biex jiġu evitati attakki ċibernetiċi fuq skala kbira;

15.  Jilqa' favorevolment il-ħolqien ippjanat ta' Ċiberunità Konġunta biex tissaħħaħ il-kooperazzjoni bejn il-korpi tal-UE u l-awtoritajiet tal-Istati Membri responsabbli għall-prevenzjoni tal-attakki ċibernetiċi, id-dissważjoni minnhom u r-risposta għalihom; jistieden lill-Istati Membri u lill-Kummissjoni jkomplu jqawwu l-kooperazzjoni fil-qasam tad-difiża ċibernetika u jiżviluppaw riċerka fil-kapaċitajiet tad-difiża ċibernetika tal-aktar teknoloġija moderna;

16.  Ifakkar fl-importanza tal-fattur uman fl-istrateġija għaċ-ċibersigurtà; jitlob li jsiru sforzi kontinwi biex tinfirex is-sensibilizzazzjoni dwar iċ-ċibersigurtà, inklużi l-iġjene ċibernetika u l-litteriżmu ċibernetiku;

17.  Jenfasizza l-importanza ta' qafas ta' sigurtà robust u konsistenti biex jipproteġi l-persunal, id-data, in-networks ta' komunikazzjoni u s-sistemi ta' informazzjoni kollha tal-UE, u l-proċessi tat-teħid ta' deċiżjonijiet kontra t-theddid ċibernetiku abbażi ta' regoli komprensivi, konsistenti u omoġenji u governanza adegwata; jitlob li jkun hemm biżżejjed riżorsi u kapaċitajiet disponibbli, inkluż fil-kuntest tat-tisħiħ tal-mandat tal-Iskwadra ta' Rispons f'Emerġenza relatata mal-Kompjuters (CERT-UE) u fir-rigward tad-diskussjonijiet li għaddejjin dwar id-definizzjoni ta' regoli komuni fil-qasam taċ-ċibersigurtà vinkolanti għall-istituzzjonijiet, għall-korpi u għall-aġenziji kollha tal-UE;

18.  Jitlob l-użu usa' ta' ċertifikazzjoni volontarja u ta' standards fil-qasam taċ-ċibersigurtà, peress li dawn jirrappreżentaw strumenti importanti biex jittejjeb il-livell ġenerali taċ-ċibersigurtà; jilqa' pożittivament l-istabbiliment tal-Qafas Ewropew taċ-Ċertifikazzjoni u l-ħidma tal-Grupp Ewropew għaċ-Ċertifikazzjoni taċ-Ċibersigurtà; jistieden lill-ENISA u lill-Kummissjoni jikkunsidraw, meta jippreparaw l-Iskema tal-UE taċ-Ċertifikazzjoni taċ-Ċibersigurtà għas-Servizzi ta' Cloud, billi jagħmlu l-applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni obbligatorja fir-rigward tal-livell ta' garanzija "għoli";

19.  Jenfasizza l-ħtieġa li tiġi sodisfatta d-domanda ta' ħaddiema fis-settur taċ-ċibersigurtà billi tkun eliminata d-diskrepanza fil-ħiliet permezz tat-tkomplija tal-isforzi f'dawk li huma edukazzjoni u taħriġ; jitlob li tingħata attenzjoni partikolari biex tiġi eliminata d-disparità bejn il-ġeneri, li hija preżenti wkoll f'dan is-settur;

20.  Jirrikonoxxi l-ħtieġa ta' appoġġ aħjar għall-impriżi mikro, żgħar u ta' daqs medju biex iżidu l-fehim tagħhom tar-riskji kollha għas-sigurtà tal-informazzjoni u l-opportunitajiet biex itejbu ċ-ċibersigurtà tagħhom; jistieden lill-ENISA u lill-awtoritajiet nazzjonali jiżviluppaw portali ta' awtottestjar u gwidi tal-aħjar prattika għall-impriżi mikro, żgħar u ta' daqs medju; ifakkar fl-importanza tat-taħriġ u tal-aċċess għal finanzjamenti ddedikati għas-sigurtà ta' dawn l-entitajiet;

21.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kumissjoni, lill-Kunsill u lill-gvernijiet u lill-parlamenti tal-Istati Membri.

(1) ĠU L 151, 7.6.2019, p. 15. (2) ĠU L 153, 22.5.2014, p. 62. (3) ĠU L 321, 17.12.2018, p. 36. (4) ĠU L 347, 20.12.2013, p. 81. (5) ĠU L 347, 20.12.2013, p. 104. (6) ĠU L 166, 11.5.2021, p. 1. (7) ĠU L 207, 6.8.2010, p. 1. (8) Testi adottati, P9_TA(2020)0359. (9) Testi adottati, P9_TA(2021)0098. (10) Testi adottati, P9_TA(2021)0261. (11) Testi adottati, P9_TA(2021)0026. (12) ĠU C 23, 21.1.2021, p. 2. (13) Il-Qorti Ewropea tal-Awdituri Sfidi għal politika effettiva tal-UE fil-qasam taċ-ċibersigurtà, dokument informattiv u analitiku, Marzu 2019.

Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ġunju 2021 dwar is-sitwazzjoni tal-Istat tad-Dritt fl-Unjoni Ewropea u l-applikazzjoni tar-Regolament 2020/2092 dwar il-kondizzjonalità (UE, Euratom) (2021/2711(RSP))

P9_TA(2021)0287 B9-0319/2021

Il-Parlament Ewropew,

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 2, 3(1), 4(3), 6, 7, 13, 14(1), 16(1), 17(1), 17(3), 17(8), 19(1) it-tieni subparagrafu u l-Artikolu 49 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea (TUE), kif ukoll l-Artikoli 265, 310, 317 u 319 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE),

–  wara li kkunsidra l-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea,

–  wara li kkunsidra r-Regolament (UE, Euratom) 2020/2092 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta' Diċembru 2020 dwar reġim ġenerali ta' kondizzjonalità għall-protezzjoni tal-baġit tal-Unjoni(1) ("ir-Regolament dwar il-Kondizzjonalità tal-Istat tad-Dritt"),

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tal-25 ta' Marzu 2021 dwar l-applikazzjoni tar-Regolament (UE, Euratom) 2020/2092, il-mekkaniżmu ta' kundizzjonalità tal-Istat tad-Dritt(2) u r-riżoluzzjoni tiegħu tas-17 ta' Diċembru 2020 dwar il-Qafas Finanzjarju Pluriennali 2021-2027, il-Ftehim Interistituzzjonali, l-Istrument tal-UE għall-Irkupru u r-Regolament dwar l-Istat tad-Dritt(3),

–  wara li kkunsidra r-rapport tal-2020 dwar l-Istat tad-Dritt tal-Kummissjoni tat-30 ta' Settembru 2020 (COM(2020)0580),

–  wara li kkunsidra l-konklużjonijiet tal-Kunsill Ewropew adottati fil-21 ta' Lulju 2020 u fil-11 ta' Diċembru 2020,

–  wara li kkunsidra l-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea (QĠUE),

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tat-12 ta' Settembru 2018 dwar proposta li titlob lill-Kunsill jiddetermina, skont l-Artikolu 7(1) tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea, l-eżistenza ta' riskju ċar ta' ksur serju mill-Ungerija tal-valuri li fuqhom hija bbażata l-Unjoni(4),

–  wara li kkunsidra d-deċiżjoni tal-QĠUE tat-3 ta' Ġunju 2021 fil-Kawża C-650/18 li tiċħad l-azzjoni tal-Ungerija kontra r-riżoluzzjoni tal-Parlament tat-12 ta' Settembru 2018 li tiskatta l-proċedura għad-determinazzjoni tal-eżistenza ta' riskju ċar ta' ksur serju minn Stat Membru tal-valuri li fuqhom hija bbażata l-Unjoni Ewropea(5),

–  wara li kkunsidra l-proposta motivata tal-Kummissjoni tal-20 ta' Diċembru 2017 skont l-Artikolu 7(1) TUE rigward l-istat tad-dritt fil-Polonja: Proposta għal deċiżjoni tal-Kunsill dwar id-determinazzjoni ta' riskju ċar ta' ksur gravi tal-istat tad-dritt mir-Repubblika tal-Polonja (COM(2017)0835),

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tal-1 ta' Marzu 2018 dwar id-deċiżjoni tal-Kummissjoni biex jiġi attivat l-Artikolu 7(1) tat-TUE minħabba s-sitwazzjoni fil-Polonja(6),

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 132(2) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

A.  billi l-Unjoni hija msejsa fuq il-valuri tar-rispett għad-dinjità tal-bniedem, il-libertà, id-demokrazija, l-ugwaljanza, l-istat tad-dritt u r-rispett għad-drittijiet tal-bniedem, inklużi d-drittijiet ta' persuni li jappartjenu għal minoranzi, kif minquxa fl-Artikolu 2 TUE;

B.  billi kwalunkwe riskju ċar ta' ksur serju min-naħa ta' Stat Membru tal-valuri minquxa fl-Artikolu 2 TUE ma jikkonċernax biss lill-Istat Membru individwali fejn jimmaterjalizza r-riskju, iżda għandu impatt ukoll fuq l-Istati Membri l-oħra, fuq il-fiduċja reċiproka ta' bejniethom, u fuq in-natura nnifsha tal-Unjoni u d-drittijiet fundamentali taċ-ċittadini tagħha skont id-dritt tal-Unjoni;

C.  billi l-Artikolu 7(1) TUE ġie skattat mill-Kummissjoni u l-Parlament fir-rigward tal-Polonja u l-Ungerija, rispettivament, wara d-determinazzjoni ta' riskju ċar ta' ksur serju tal-valuri li fuqhom hija bbażata l-Unjoni; billi s'issa l-Kunsill organizza tliet seduti ta' smigħ tal-Polonja u żewġ seduti ta' smigħ tal-Ungerija fi ħdan il-qafas tal-Kunsill Affarijiet Ġenerali;

D.  billi r-Regolament dwar il-Kondizzjonalità tal-Istat tad-Dritt daħal fis-seħħ fl-1 ta' Jannar 2021 u ilu applikabbli minn dak iż-żmien;

E.  billi l-applikabbiltà, l-għan u l-ambitu tar-Regolament dwar il-Kondizzjonalità tal-Istat tad-Dritt huma definiti b'mod ċar fih u, b'konformità mal-Artikolu 17(1) TUE, il-Kummissjoni "għandha tiżgura l-applikazzjoni tat-Trattati, u tal-miżuri adottati fl-ambitu tagħhom mill-istituzzjonijiet";

F.  billi l-applikazzjoni tar-Regolament dwar il-Kondizzjonalità tal-Istat tad-Dritt ma tistax tkun soġġetta għall-adozzjoni ta' linji gwida, u jfakkar li kwalunkwe linji gwida ma għandhomx jimminaw il-ħsieb tal-koleġiżlaturi;

G.  billi, f'konformità mal-Artikolu 234 TFUE, il-Parlament Ewropew għandu d-dritt li jivvota dwar mozzjoni ta' ċensura tal-Kummissjoni;

H.  billi l-Kummissjoni "għandha tkun kompletament indipendenti", u l-membri tagħha "la għandhom ifittxu u lanqas jieħdu struzzjonijiet minn xi Gvern jew minn istituzzjoni, korp, uffiċju jew entità oħra" (l-Artikolu 17(3) TUE, l-Artikolu 245 TFUE) u barra minn hekk "għandha tkun responsabbli lejn il-Parlament Ewropew" (l-Artikolu 17(8) TUE) u "għandha tiżgura l-applikazzjoni tat-Trattati, u tal-miżuri adottati fl-ambitu tagħhom mill-istituzzjonijiet" (l-Artikolu 17(1) TUE);

I.  billi l-QĠUE biss għandha s-setgħa li tannulla r-Regolament dwar il-Kondizzjonalità tal-Istat tad-Dritt jew ta' kwalunkwe parti minnu, u billi l-azzjonijiet imressqa quddiem il-QĠUE ma għandhomx effett sospensiv skont l-Artikolu 278 TFUE;

J.   billi l-interessi finanzjarji tal-Unjoni għandhom jiġu protetti f'konformità mal-prinċipji ġenerali inkorporati fit-Trattati tal-Unjoni, b'mod partikolari l-valuri stabbiliti fl-Artikolu 2 TUE, u mal-prinċipju ta' ġestjoni finanzjarja tajba minqux fl-Artikolu 317 TFUE u fir-Regolament (UE, Euratom) 2018/1046 tat-18 ta' Lulju 2018 dwar ir-regoli finanzjarji applikabbli għall-baġit ġenerali tal-Unjoni(7) (ir-Regolament Finanzjarju);

1.  Itenni l-pożizzjoni tiegħu dwar ir-Regolament dwar il-Kondizzjonalità tal-Istat tad-Dritt, li daħal fis-seħħ fl-1 ta' Jannar 2021 u li huwa direttament applikabbli fl-intier tiegħu fl-Unjoni Ewropea u fl-Istati Membri kollha tagħha għall-fondi kollha tal-baġit tal-UE, inklużi r-riżorsi allokati permezz tal-Istrument tal-Unjoni Ewropea għall-Irkupru minn dak iż-żmien 'l hawn;

2.  Jistieden lill-Kummissjoni u lill-Kunsill biex finalment jirrikonoxxu l-ħtieġa urġenti għal azzjoni biex jiddefendu l-valuri minquxa fl-Artikolu 2 TUE u biex jammettu li Stat Membru ma jistax jemenda l-leġiżlazzjoni tiegħu, inklużi d-dispożizzjonijiet kostituzzjonali, b'tali mod li jwassal għal tnaqqis fil-protezzjoni ta' dawn il-valuri; jemmen li l-kooperazzjoni sinċiera reċiproka bejn l-istituzzjonijiet tiġi mminata jekk it-tħassib tal-Parlament ma jiġix kondiviż u kkunsidrat bis-sħiħ; ifakkar li l-Parlament għandu d-dritt li jivvota dwar mozzjoni ta' ċensura tal-Kummissjoni u għandu l-possibilità li jirreaġixxi għan-nuqqas ta' kooperazzjoni mill-Kunsill; jistieden lill-istituzzjonijiet l-oħra biex jaħdmu flimkien minflok ma jostakolaw l-isforzi biex tissolva l-kriżi attwali;

3.  Ifakkar li skont l-Artikolu 5 tar-Regolament dwar il-Kondizzjonalità tal-Istat tad-Dritt, "il-Kummissjoni għandha tivverifika jekk kienx hemm konformità mal-liġi applikabbli u, fejn meħtieġ, tieħu l-miżuri xierqa kollha biex tipproteġi l-baġit tal-Unjoni, f'konformità mar-regoli speċifiċi għas-settur u finanzjarji"; jemmen li s-sitwazzjoni rigward ir-rispett għall-prinċipji tal-istat tad-dritt f'xi Stati Membri teħtieġ l-użu immedjat tar-Regolament dwar il-Kondizzjonalità tal-Istat tad-Dritt;

4.  Iħeġġeġ lill-Kummissjoni tirreaġixxi malajr għall-ksur serju kontinwu tal-prinċipji tal-istat tad-dritt f'xi Stati Membri, li qed jikkawżaw periklu serju fir-rigward tad-distribuzzjoni ġusta, legali u imparzjali tal-fondi tal-UE, speċjalment taħt ġestjoni kondiviża, u biex twettaq analiżi bir-reqqa tal-ħtieġa li tiskatta, mingħajr dewmien żejjed, il-proċedura prevista fir-Regolament dwar il-Kondizzjonalità tal-Istat tad-Dritt; itenni t-talba tiegħu lill-Kummissjoni biex minnufih tissodisfa l-obbligi tagħha skont dan ir-Regolament biex tinforma kif xieraq lill-Parlament dwar kwalunkwe notifika bil-miktub lill-Istati Membri kkonċernati, li tistabbilixxi l-elementi fattwali u r-raġunijiet speċifiċi għall-ksur tal-istat tad-dritt, jew dwar kwalunkwe investigazzjoni li tkun għaddejja; jinnota li sal-lum, il-Parlament għadu ma rċieva l-ebda informazzjoni simili dwar xi notifika;

5.  Jisħaq fuq it-tħassib tiegħu dwar l-indikazzjonijiet dejjem aktar ċari u dwar ir-riskju dejjem jikber ta' użu ħażin tal-baġit tal-Unjoni bħala mezz biex jiġi deterjorat l-istat tad-dritt f'ċerti Stati Membri; jiddispjaċih dwar l-inabbiltà tal-Kunsill li jwettaq progress sinifikanti fl-infurzar tal-valuri tal-Unjoni fil-proċeduri tal-Artikolu 7 li għaddejjin bħalissa b'rispons għat-theddid għall-valuri komuni Ewropej fil-Polonja u fl-Ungerija; jirrimarka li dan in-nuqqas min-naħa tal-Kunsill li jagħmel użu effettiv mill-Artikolu 7 TUE qed ikompli jdgħajjef l-integrità tal-valuri komuni Ewropej, il-fiduċja reċiproka u l-kredibilità tal-Unjoni kollha kemm hi; iħeġġeġ lill-presidenzi li ġejjin biex jorganizzaw seduti ta' smigħ regolari; jirrakkomanda lill-Kunsill jindirizza rakkomandazzjonijiet konkreti lill-Istati Membri inkwistjoni, kif minqux fl-Artikolu 7(1) TUE, bħala segwitu għas-seduti ta' smigħ, u li jindika skadenzi għall-implimentazzjoni ta' dawk ir-rakkomandazzjonijiet;

6.  Jissottolinja li minkejja diversi riżoluzzjonijiet u rapporti tal-Parlament Ewropew u diversi proċedimenti ta' ksur u deċiżjonijiet tal-QĠUE, is-sitwazzjoni tal-istat tad-dritt fl-Unjoni Ewropea qed tkompli tiddeterjora;

7.  Jistieden lill-Kummissjoni tuża l-għodod kollha disponibbli għaliha, inkluż ir-regolament, biex tindirizza l-ksur persistenti tad-demokrazija u tad-drittijiet fundamentali kullimkien fl-Unjoni, inklużi l-attakki kontra l-libertà tal-midja u l-ġurnalisti, id-drittijiet tan-nisa, id-drittijiet tal-persuni LGBTIQ, il-libertà ta' assoċjazzjoni u l-libertà ta' għaqda; jilqa' d-deċiżjoni meħuda mill-Awla Manja tal-QĠUE li tiċħad l-azzjoni tal-Ungerija kontra r-riżoluzzjoni tal-Parlament tat-12 ta' Settembru 2018 li tiskatta l-proċedura tal-Artikolu 7; jiddispjaċih dwar in-nuqqas ta' kapaċità tal-Kummissjoni li tirrispondi b'mod xieraq għall-bosta tħassib espress mill-Parlament dwar id-demokrazija, l-istat tad-dritt u d-drittijiet fundamentali f'diversi Stati Membri; jistieden lill-Kummissjoni tuża l-għodod kollha għad-dispożizzjoni tagħha, inkluż l-Artikolu 7 TUE, il-Qafas tal-Istat tad-Dritt u l-proċeduri ta' ksur skont l-Artikolu 19(1) TUE, kif ukoll strumenti ulterjuri, bħal proċeduri mħaffa, applikazzjonijiet għal miżuri interim quddiem il-QĠUE u azzjonijiet rigward in-nuqqas ta' implimentazzjoni tas-sentenzi tal-Qorti; jitlob lill-Kummissjoni tiddikjara b'mod espliċitu r-raġunijiet tagħha meta tiddeċiedi li ma tużax l-għodod rakkomandati mill-Parlament;

8.  Jenfasizza l-importanza li tiġi appoġġata u msaħħa l-kooperazzjoni bejn l-istituzzjonijiet tal-UE, l-Istati Membri l-Uffiċċju Ewropew ta' Kontra l-Frodi (OLAF) u l-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku Ewropew (UPPE); jilqa' l-fatt li l-UPPE sar operattiv fl-1 ta' Ġunju 2021;

9.  Jissottolinja li r-rapport annwali dwar l-istat tad-dritt huwa għodda separata komplementari għar-Regolament dwar il-Kondizzjonalità tal-Istat tad-Dritt; jistieden lill-Kummissjoni tuża s-sejbiet tar-rapport annwali fil-valutazzjoni tagħha għall-finijiet tar-regolament; jitlob lill-Kummissjoni sabiex fir-Rapport annwali tagħha dwar l-Istat tad-Dritt tinkludi taqsima ddedikata b'analiżi tal-każijiet fejn ksur tal-prinċipji tal-istat tad-dritt fi Stat Membru partikolari jista' jaffettwa jew jirriskja li jaffettwa b'mod serju l-ġestjoni finanzjarja tajba tal-baġit tal-Unjoni b'mod suffiċjentement dirett;

10.  Jiddispjaċih għall-fatt li l-Kummissjoni ma bagħtet l-ebda notifika bil-miktub lill-Istati Membri mid-dħul fis-seħħ tar-Regolament, minkejja ħafna tħassib dwar il-ksur tal-istat tad-dritt identifikat fir-Rapport tal-Kummissjoni tal-2020 dwar l-Istat tad-Dritt, kif ukoll l-eżistenza ta' żewġ proċeduri dwar l-Artikolu 7 li għadhom għaddejjin, li għandu impatt fuq il-ġestjoni finanzjarja tajba tal-baġit tal-Unjoni u jibqa' mhux solvut mill-Istati Membri; jinnota li n-nuqqas ta' azzjonijiet skont l-Artikolu 5(1) u l-Artikolu 6 tar-Regolament jikkostitwixxi rifjut mill-Kummissjoni li jiġu ssodisfati l-obbligi tiegħu skont dan;

11.  Ifakkar li fir-riżoluzzjoni tiegħu tal-25 ta' Marzu 2021 dwar l-applikazzjoni tar-Regolament (UE, Euratom) 2020/2092, il-mekkaniżmu ta' kondizzjonalità tal-istat tad-dritt, il-Parlament ta skadenza konkreta lill-Kummissjoni, u jinnota b'diżappunt li l-Kummissjoni ma ssodisfatx l-obbligi tagħha sa din l-iskadenza; jisħaq fuq il-fatt li dan jikkostitwixxi bażi suffiċjenti biex tittieħed azzjoni legali kontra l-Kummissjoni skont l-Artikolu 265 TFUE;

12.  Jiddispjaċih dwar in-nuqqas tal-Kummissjoni li tirrispondi għat-talbiet tal-Parlament sal-1 ta' Ġunju 2021 u li tattiva l-proċedura stabbilita fir-Regolament dwar il-Kondizzjonalità tal-Istat tad-Dritt fl-aktar każijiet ovvji ta' ksur tal-istat tad-dritt fl-UE; jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jistieden lill-Kummissjoni, fi żmien ġimagħtejn mid-data tal-adozzjoni ta' din ir-riżoluzzjoni, abbażi tal-Artikolu 265 TFUE, biex tissodisfa l-obbligi tagħha skont dan ir-Regolament; jiddikjara li, biex ikun imħejji, il-Parlament, sadanittant, għandu jibda minnufih it-tħejjijiet meħtieġa għal possibbiltà ta' proċedimenti tal-qorti skont l-Artikolu 265 TFUE kontra l-Kummissjoni;

13.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kummissjoni, lill-Kunsill u lill-Istati Membri.

(1) ĠU L 433 I, 22.12.2020, p. 1. (2) Testi adottati, P9_TA(2021)0103. (3) Testi adottati, P9_TA(2020)0360. (4) ĠU C 433, 23.12.2019, p. 66. (5) Sentenza tat-3 ta' Ġunju 2021, L-Ungerija vs Il-Parlament, C-650/18, ECLI:EU:C:2021:426. (6) ĠU C 129, 5.4.2019, p. 13. (7) ĠU L 193, 30.7.2018, p. 1.

Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ġunju 2021 dwar il-fehmiet tal-Parlament dwar il-valutazzjoni li qed issir mill-Kummissjoni u mill-Kunsill tal-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza (2021/2738(RSP))

P9_TA(2021)0288 RC-B9-0331/2021

Il-Parlament Ewropew,

–  wara li kkunsidra l-Artikoli 174 u 175 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE),

–  wara li kkunsidra r-Regolament (UE) 2021/241 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-12 ta' Frar 2021 li jistabbilixxi l-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza(1) (ir-Regolament dwar l-RRF),

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tal-20 ta' Mejju 2021 dwar id-dritt għall-informazzjoni tal-Parlament rigward il-valutazzjoni li għaddejja tal-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza(2),

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 132(2) u (4) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

A.  billi ir-Regolament dwar l-RRF ġie adottat skont il-proċedura leġiżlattiva ordinarja;

B.  billi l-RRF huwa strument mingħajr preċedent f'termini ta' volum u mezzi ta' finanzjament; billi l-Kummissjoni qed tipprepara biex toħroġ dejn komuni tal-UE, peress li l-Istati Membri tal-UE issa kollha rratifikaw b'suċċess id-Deċiżjoni dwar ir-Riżorsi Proprji(3);

C.  billi l-investiment ekoloġiku taħt l-RRF se jkun iffinanzjat mill-ħruġ ta' bonds ekoloġiċi;

D.  billi l-kontroll demokratiku u l-iskrutinju parlamentari fuq l-implimentazzjoni tal-RRF huma possibbli biss bl-involviment sħiħ tal-Parlament u l-kunsiderazzjoni tar-rakkomandazzjonijiet kollha tiegħu fl-istadji kollha;

E.  billi l-Artikolu 26 tar-Regolament dwar l-RRF jistabbilixxi djalogu dwar l-irkupru u r-reżiljenza sabiex jiżgura trasparenza u obbligu ta' rendikont akbar u biex il-Kummissjoni tipprovdi informazzjoni lill-Parlament dwar, fost affarijiet oħra, il-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza tal-Istati Membri u l-valutazzjoni tagħhom;

F.  billi l-Parlament jesprimi l-fehmiet tiegħu dwar il-kwistjonijiet taħt l-irkupru u r-reżiljenza, inkluż permezz ta' riżoluzzjonijiet u skambji mal-Kummissjoni; billi l-Kummissjoni għandha tqis dawn il-fehmiet;

G.  billi r-Regolament dwar l-RRF jidentifika sitt oqsma ta' interess Ewropew, li kollha kemm huma jirrappreżentaw il-kamp ta' applikazzjoni u l-objettiv tal-istrument;

H.  billi r-Regolament dwar l-RRF huwa bbażat fuq l-Artikolu 175 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea (TUE) u jistabbilixxi li l-objettiv ġenerali huwa li jintlaħqu l-objettivi stipulati fl-Artikolu 174 sabiex tissaħħaħ il-koeżjoni ekonomika, soċjali u territorjali tal-Unjoni billi jtejjeb ir-reżiljenza, it-tħejjija għall-kriżijiet, il-kapaċità ta' aġġustament u l-potenzjal ta' tkabbir tal-Istati Membri, billi jtaffi l-impatt soċjali u ekonomiku tal-kriżi, b'mod partikolari fuq in-nisa, it-tfal u ż-żgħażagħ, u jikkontribwixxi għall-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali, billi jappoġġa t-tranżizzjoni ekoloġika, jikkontribwixxi għall-kisba tal-miri klimatiċi aġġornati tal-Unjoni għall-2030 fil-Liġi tal-UE dwar il-Klima l-ġdida u jikkonforma mal-objettiv tan-newtralità klimatika tal-UE sal-2050 – b'mod partikolari permezz tal-pjanijiet nazzjonali dwar l-enerġija u l-klima adottati fil-qafas tal-governanza tal-Unjoni tal-Enerġija u tal-Azzjoni Klimatika stabbilita mir-Regolament (UE) 2018/1999(4) u tat-tranżizzjoni diġitali, – u b'hekk jikkontribwixxi għal konverġenza ekonomika u soċjali 'l fuq, ir-restawr u l-promozzjoni tat-tkabbir sostenibbli u l-integrazzjoni tal-ekonomiji tal-Unjoni, irawwem il-ħolqien ta' impjieg ta' kwalità għolja, u jikkontribwixxi għall-awtonomija strateġika tal-Unjoni flimkien ma' ekonomija miftuħa u jiġġenera valur miżjud Ewropew;

I.  billi matul is-Summit Soċjali ta' Porto li sar fis-7 u t-8 ta' Mejju 2021, il-mexxejja tal-UE rrikonoxxew il-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali bħala element fundamentali tal-irkupru u billi fid-dikjarazzjoni ta' Porto huma ssottolinjaw id-determinazzjoni tagħhom li jkomplu japprofondixxu l-implimentazzjoni tiegħu fil-livell tal-UE u dak nazzjonali;

J.  billi l-objettiv speċifiku tal-RRF huwa li tipprovdi lill-Istati Membri b'appoġġ finanzjarju bil-għan li jiksbu l-istadji importanti u l-miri ta' riforma u investiment stabbiliti fil-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza tagħhom; billi dan ifisser li l-pjanijiet (inklużi miżuri diġitali u ekoloġiċi) jridu jikkontribwixxu għall-prinċipji tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali, il-ħolqien ta' impjiegi ta' kwalità u l-konverġenza soċjali 'l fuq;

K.  billi l-valur miżjud Ewropew ma jimmaterjalizzax sempliċiment għax l-RRF hija inizjattiva Ewropea;

L.  billi bħala regola, l-Istati Membri kellhom jippreżentaw il-pjanijiet nazzjonali tagħhom għall-irkupru u r-reżiljenza lill-Kummissjoni sat-30 ta' April 2021; billi sal-lum, 23 Stat Membru ppreżentaw il-pjanijiet tagħhom għall-irkupru u r-reżiljenza lill-Kummissjoni;

M.  billi l-Parlament kellu dibattitu fil-plenarja segwit mill-adozzjoni ta' riżoluzzjoni fit-18 ta' Mejju 2021 dwar id-dritt għall-informazzjoni tal-Parlament rigward il-valutazzjoni li għaddejja tal-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza;

N.  billi sabiex jiġu żgurati sorveljanza demokratika xierqa u skrutinju parlamentari tal-implimentazzjoni tal-RRF, kif ukoll trasparenza akbar u obbligu ta' rendikont demokratiku, il-Kummissjoni jeħtiġilha tinforma regolarment lill-Parlament, bil-fomm u bil-miktub, dwar l-istatus tal-valutazzjoni tal-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza, inklużi r-riformi u l-investiment relatati mal-kamp ta' applikazzjoni bbażati fuq is-sitt pilastri (inklużi l-objettivi ġenerali u speċifiċi u l-prinċipji orizzontali) u l-11-il kriterju ta' valutazzjoni stabbiliti fir-Regolament dwar l-RRF;

1.  Iqis li l-RRF tikkostitwixxi strument storiku tal-UE li jrawwem il-koeżjoni ekonomika, soċjali u territorjali, iġib konverġenza, isaħħaħ il-kompetittività u jgħin lill-Istati Membri jtaffu l-impatt ekonomiku u soċjali tal-pandemija tal-COVID-19, jistabbilixxi l-ekonomiji tagħhom fuq trajettorji ta' tkabbir b'saħħithom u sostenibbli, iħejji lill-UE biex tindirizza sfidi fit-tul bħat-tranżizzjoni ġusta, ekoloġika u t-trasformazzjoni diġitali u jiġġenera valur miżjud tal-UE;

2.  Jistenna li l-Kummissjoni tapprova biss pjanijiet li jissodisfaw għal kollox id-dispożizzjonijiet u l-miri tar-Regolament dwar l-RRF u ma tagħti l-ebda konċessjoni politika li tmur kontra r-regolament u l-ispirtu tiegħu, filwaqt li tibqa' lura mill-fatt li kienet involuta mill-qrib fl-iżvilupp tal-pjanijiet qabel ma jiġu ppreżentati; jitlob li l-Kummissjoni tapplika b'mod metikoluż l-ittra u l-ispirtu tar-Regolament dwar l-RRF fil-proċess ta' valutazzjoni tal-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza u tipprovdi valutazzjonijiet profondi u komprensivi qabel l-adozzjoni tal-abbozz ta' deċiżjoni ta' implimentazzjoni rilevanti tal-Kunsill; jilqa', madankollu, l-isforzi tal-Kummissjoni biex tiżgura l-adozzjoni rapida tad-deċiżjonijiet ta' implimentazzjoni rilevanti tal-Kunsill qabel is-sajf, u l-impenn kontinwu tagħha mal-Istati Membri biex tgħinhom ifasslu pjanijiet ta' kwalità għolja li jikkontribwixxu b'mod sinifikanti għall-objettivi kondiviżi Ewropej tagħna;

3.  Jinsab konvint li l-fondi jridu jitqassmu b'mod ġust mas-setturi, is-soċjetajiet u l-ġenerazzjonijiet futuri biex jiġi żgurat l-ogħla impatt possibbli fuq il-konverġenza ekonomika u soċjali 'l fuq u dik territorjali, il-prosperità għal kulħadd u l-istabbiltà ekonomika; jistieden lill-Kummissjoni tinsisti fuq miżuri ta' riforma ambizzjużi bħala parti mill-pjanijiet nazzjonali fl-Istati Membri kollha u jenfasizza li pjanijiet ambizzjużi u eżekuzzjoni tajba huma essenzjali sabiex isir użu sħiħ minn din l-opportunità; jitlob li jkun hemm trasparenza u obbligu ta' rendikont sħaħ fl-allokazzjoni u l-użu tal-fondi; ifakkar li l-RRF ma tridx titqies bħala żamma tal-istatus quo;

4.  Jistieden lill-Kummissjoni tivvaluta bir-reqqa jekk ir-riżorsi tal-RRF humiex qed jaqdu l-objettiv tar-Regolament dwar l-RRF li jsir progress fil-koeżjoni ekonomika, soċjali u territorjali fl-Istati Membri; jistieden lill-Kummissjoni tiskoraġġixxi l-prattika ta' proġetti ta' ppakkjar mill-ġdid mingħajr valur miżjud reali, b'mod partikolari għar-reġjuni li għadhom lura, speċjalment meta dan jirriskja li jwessa' d-distakk tal-konverġenza soċjali, ekonomika u territorjali tal-UE;

5.  Itenni t-talba tal-Parlament biex jiġi żgurat id-dritt ta' informazzjoni tal-Parlament rigward il-valutazzjoni li għaddejja tal-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza, sabiex ikun jista' jsir skrutinju demokratiku tal-Parlament fir-rigward tal-valutazzjoni u l-implimentazzjoni tal-RRF mill-Kummissjoni;

6.  Jistieden lill-Kummissjoni tivvaluta bir-reqqa u tiżgura li kull pjan nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza jikkontribwixxi effettivament għas-sitt pilastri kollha msemmija fl-Artikolu 3 tar-Regolament dwar l-RRF b'mod komprensiv u bbilanċjat; ifakkar li kull miżura għandha tikkontribwixxi għal wieħed jew aktar mill-oqsma ta' politika ta' rilevanza Ewropea strutturati fis-sitt pilastri;

7.  Jenfasizza li l-pjanijiet iridu jissodisfaw ir-rekwiżiti regolatorji, inklużi l-ishma ta' 37 % u 20 % għat-tranżizzjonijiet ekoloġiċi u diġitali, rispettivament, matul il-fażi ta' implimentazzjoni kollha tagħha; jistieden lill-Kummissjoni tivvaluta l-aspett kwalitattiv u kwantitattiv tal-miżuri proposti sabiex tiżgura li dawn effettivament jilħqu kemm il-miri kwantitattivi kif ukoll dawk kwalitattivi, inkluż għall-fażi ta' implimentazzjoni;

8.  Ifakkar li skont ir-Regolament dwar l-RRF, l-RRF ma tridx tiffinanzja nefqa nazzjonali rikorrenti, bħal ħelsien permanenti mit-taxxa, ħlief f'każijiet debitament ġustifikati, u jistieden lill-Kummissjoni tivvaluta dan il-kriterju b'mod olistiku;

9.  Jinnota li l-proġetti transfruntiera li jinkludu aktar minn Stat Membru wieħed jiġġeneraw valur miżjud Ewropew għoli u effetti kollaterali u jiddispjaċih li ftit huma l-pjanijiet nazzjonali li fihom proġetti transfruntiera; jistieden lill-Kummissjoni tħeġġeġ b'saħħa lill-Istati Membri jiffaċilitaw proġetti transfruntiera ffinanzjati permezz tal-RRF;

10.  Jinnota li ftit huma l-Istati Membri li għażlu li jitolbu self fil-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza li diġà ġew ippreżentati; jistieden lill-Istati Membri jikkunsidraw l-aħjar użu tas-self disponibbli biex jiġi evitat kwalunkwe telf ta' opportunità; jinsab imħasseb li ammont sinifikanti mis-self jista' jibqa' ma jintużax fi tmiem l-RRF u jistieden lill-Istati Membri jivvalutaw bir-reqqa l-ħtiġijiet tagħhom u jagħmlu l-aħjar użu minn din il-possibbiltà meta jissottomettu l-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza tagħhom jew billi jemendawhom;

11.  Jistieden lill-Kummissjoni tqis il-ħtieġa futura possibbli li jiġu emendati l-pjanijiet nazzjonali biex tiġi żgurata l-konformità mar-rekwiżiti tar-Regolament dwar l-RRF bi tħejjija għall-abbozz ta' deċiżjoni ta' implimentazzjoni tal-Kunsill;

12.  Ifakkar li l-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza m'għandhomx jaffettwaw id-dritt tal-konklużjoni jew tal-infurzar ta' ftehimiet kollettivi jew li tittieħed azzjoni kollettiva f'konformità mal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea, u mad-dritt u l-prattiki tal-Unjoni u dawk nazzjonali;

13.  Jenfasizza li l-investimenti jrid ikollhom impatt dejjiemi; jistieden lill-Kummissjoni tivvaluta sa liema punt ir-riformi u l-investimenti li saru fil-qafas tal-RRF se jippermettu ulterjorment li jingħalaq id-distakk fl-investimenti fl-oqsma kollha fl-Europa, kif stmat mill-Kummissjoni, sabiex jintlaħqu l-għanijiet tat-tranżizzjoni diġitali u tas-sostenibbiltà klimatika, ambjentali u soċjali, inkluż il-Ftehim ta' Pariġi u l-Għanijiet ta' Żvilupp Sostenibbli tan-Nazzjonijiet Uniti (SDGs);

Tranżizzjoni ekoloġika

14.  Jenfasizza li f'konformità mal-metodoloġija stabbilita fl-Anness VI għar-Regolament dwar l-RRF, il-pjanijiet kollha għandhom jiddedikaw mill-inqas 37 % tal-allokazzjoni totali (għotjiet u self) tal-pjanijiet individwali għall-klima; jistieden lill-Kummissjoni toqgħod attenta meta tivvaluta l-mira ta' nfiq ta' 37 % għall-klima biex tiżgura li ma jkunx hemm ittaggjar b'mod doppju, ħażin jew b'mod falz tal-miżuri u biex tipprevjeni l-greenwashing; jinsab imħasseb li xi investimenti huma mmarkati bħala investimenti ekoloġiċi minkejja li mhumiex koperti mill-metodoloġija ta' trekkjar stabbilita fl-Anness VI; jissuġġerixxi li jiġi applikat skrutinju addizzjonali fuq kwalunkwe estensjoni tal-metodoloġija tat-trekkjar klimatiku fl-Anness VI għar-Regolament dwar l-RFF; jinsisti li s-salvagwardji meħtieġa biex tintlaħaq il-mira fil-fażi ta' implimentazzjoni huma inklużi bis-sħiħ fil-miri u l-istadji importanti fl-abbozz ta' deċiżjoni ta' implimentazzjoni tal-Kunsill; jistieden lill-Kummissjoni tħeġġeġ lill-Istati Membri jwettqu r-riformi li ser jiffaċilitaw l-implimentazzjoni b'suċċess tal-investimenti;

15.  Ifakkar li d-dispożizzjonijiet li japplikaw il-prinċipju "la tagħmilx ħsara sinifikanti" huma għodda kruċjali biex tiġi appoġġata t-tranżizzjoni ekoloġika, flimkien mar-rekwiżit li tal-anqas 37 % tan-nefqa (għotjiet u self) fuq l-investimenti u r-riformi li jinsabu f'kull pjan nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza għandha tappoġġja l-objettivi klimatiċi, u biex jiġi evitat il-finanzjament ta' miżuri li jikkontradixxu l-objettivi klimatiċi tal-Unjoni; ifakkar li l-miżuri kollha jridu jirrispettaw il-prinċipju "la tagħmilx ħsara sinifikanti" skont it-tifsira tal-Artikolu 17 tar-Regolament (UE) 2020/852(5), kif meħtieġ skont ir-Regolament dwar l-RRF; jinsab imħasseb, f'dan il-kuntest, dwar in-nuqqas ta' konformità ma' dan il-prinċipju fil-valutazzjoni tal-pjanijiet u jistieden lill-Kummissjoni tiżgura r-rispett sħiħ tal-prinċipju "la tagħmilx ħsara sinifikanti", inkluż matul il-fażi ta' implimentazzjoni, u tippubblika l-valutazzjonijiet relatati kollha; jinsisti li l-implimentazzjoni tal-RRF ma tista' twassal għal ebda tnaqqis tal-istandards ambjentali jew tmur kontra l-liġijiet u r-regolamenti ambjentali; jenfasizza f'dan ir-rigward it-tħassib dwar l-impatt negattiv potenzjali tal-operazzjonijiet f'żoni sensittivi għall-bijodiversità jew qribhom (inkluż in-network Natura 2000 ta' żoni protetti, is-siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO u ż-Żoni ta' Bijodiversità Ewlenin, kif ukoll żoni protetti oħrajn);

16.  Ifakkar li, filwaqt li jirrifletti l-importanza li jiġi indirizzat it-telf drammatiku tal-bijodiversità, l-RRF għandha tikkontribwixxi għall-integrazzjoni tal-azzjoni dwar il-bijodiversità fil-politiki tal-Unjoni; jistieden lill-Kummissjoni tippubblika ħarsa ġenerali tal-miżuri li jikkontribwixxu b'mod effettiv għat-tranżizzjoni ekoloġika, inklużi l-miżuri relatati mal-bijodiversità elenkati li jikkontribwixxu b'mod effettiv għall-bijodiversità fil-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza; jinsab imħasseb li l-biċċa l-kbira tal-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza fihom miżuri limitati ħafna jew saħansitra l-ebda miżura favur il-bijodiversità; jistenna li l-Kummissjoni tapplika b'mod riġidu l-prinċipju "la tagħmilx ħsara sinifikanti" f'dak ir-rigward ukoll, u b'mod partikolari tirrifjuta riformi jew investimenti li jistgħu jagħmlu ħsara lill-bijodiversità jew li ma jkunux akkumpanjati minn miżuri adegwati ta' akkumpanjament;

17.  Jinsab imħasseb dwar il-fatt li ħafna pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza jiffukaw fuq investimenti fuq terminu qasir; jappoġġja l-investimenti ekoloġiċi li jwasslu għat-trasformazzjoni ekonomika tal-Ewropa u, b'mod partikolari dawk li ma jissussidjawx eċċessivament ix-xiri ta' prodotti ta' konsum durabbli;

It-trasformazzjoni diġitali

18.  Jenfasizza li, bi qbil mar-Regolament dwar l-RRF, il-pjanijiet kollha għandu jkollhom miżuri li jikkontribwixxu b'mod effettiv għat-tranżizzjoni diġitali jew jindirizzaw l-isfidi li jirriżultaw minnha, u li jikkostitwixxu ammont li jirrappreżenta mill-inqas 20 % ta' allokazzjoni totali tal-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza, abbażi tal-metodoloġija u d-dispożizzjonijiet imniżżla fir-Regolament dwar l-RRF;

19.  Ifakkar li għall-investimenti fil-kapaċitajiet u l-konnettività diġitali, l-Istati Membri għandhom jipprovdu, fil-pjanijiet tagħhom, awtovalutazzjoni tas-sigurtà bbażata fuq kriterji oġġettivi komuni li jidentifikaw kwalunkwe kwistjoni ta' sigurtà, u li jagħtu dettalji dwar kif dawk il-kwistjonijiet ser jiġu indirizzati biex jikkonformaw mal-liġi rilevanti tal-Unjoni u dik nazzjonali; jistieden lill-Kummissjoni tiżgura li l-pjanijiet nazzjonali kollha li fihom tali investimenti jipprovdu tali valutazzjoni u li l-miżuri rispettivi ma jmorrux kontra l-interessi strateġiċi tal-Unjoni;

20.  Jemmen li l-azzjonijiet diġitali għandhom potenzjal kbir biex jagħtu spinta lill-kompetittività tal-UE internazzjonalment u joħolqu impjiegi ta' kwalità għolja, u jinsab imħasseb li hemm pjanijiet nazzjonali li ma jiksbux bilanċ adegwat f'termini ta' investimenti fit-trasformazzjoni diġitali, u b'mod partikolari fl-infrastruttura diġitali;

21.  Jistieden lill-Kummissjoni tinkoraġġixxi lill-Istati Membri jaderixxu bis-sħiħ mal-prinċipji tal-interoperabbiltà, l-effiċjenza fl-enerġija u l-protezzjoni tad-data personali, kif ukoll jippromwovu l-użu ta' soluzzjonijiet b'sors miftuħ fl-investimenti diġitali;

Spinta lit-tkabbir, il-koeżjoni ekonomika, soċjali u territorjali u l-prosperità għal kulħadd

22.  Jilqa' partikolarment il-miżuri fil-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza ppreżentati biex jappoġġaw it-tkabbir intelliġenti, sostenibbli u inklużiv, il-koeżjoni ekonomika, il-produttività, il-kompetittività, ir-riċerka u l-innovazzjoni, is-saħħa u suq uniku li jiffunzjona tajjeb b'intrapriżi żgħar u ta' daqs medju (SMEs) b'saħħithom, isaħħu l-ħolqien ta' impjiegi ta' kwalità għolja, jiġġieldu l-faqar u l-inugwaljanza, jippromwovu l-kultura u l-edukazzjoni, jiżviluppaw il-kompetenzi u l-ħiliet, jappoġġaw lit-tfal u liż-żgħażagħ, iżidu t-tħejjija għall-kriżijiet u l-kapaċità ta' rispons għall-kriżijiet, u jimmitigaw l-effetti tal-kriżi tal-COVID-19 fuq l-ekonomija;

23.  Jistieden lill-Kummissjoni tivvaluta jekk il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza jagħtux attenzjoni adegwata lill-miżuri għat-tfal u ż-żgħażagħ u tiżgura li jagħmlu dan, speċjalment fil-pajjiżi fejn ġew identifikati problemi strutturali f'oqsma bħat-tluq bikri mill-iskola, il-qgħad fost iż-żgħażagħ, il-faqar fost it-tfal u l-edukazzjoni bikrija tat-tfal; jinsisti li r-riformi u l-investimenti fiż-żgħażagħ, b’mod partikolari dawk relatati mat-titjib tal-ħiliet, it-taħriġ mill-ġdid, l-edukazzjoni, it-taħriġ vokazzjonali u l-edukazzjoni doppja, il-ħiliet diġitali, it-tagħlim tul il-ħajja, il-politiki attivi tas-suq tax-xogħol, il-politiki li jinvestu fl-aċċess u l-opportunità għat-tfal u ż-żgħażagħ u l-politiki li jnaqqsu d-distakk ġenerazzjonali għandhom jinkoraġġixxu l-iżvilupp ta’ kompetenzi flimkien max-xiri ta’ tagħmir, u għandhom ikunu allinjati mal-Garanzija għaż-Żgħażagħ u miżuri nazzjonali oħrajn; jenfasizza li r-riformi u l-investimenti għat-tfal għandhom ikunu allinjati mal-prinċipji tal-Garanzija għat-Tfal u jiffukaw fuq id-dritt ta' aċċess għal servizzi pubbliċi ta' kwalità għolja, għall-kura tas-saħħa mingħajr ħlas, għall-edukazzjoni b'xejn, għall-indukrar tat-tfal b'xejn, għal akkomodazzjoni deċenti u nutrizzjoni adegwata għal kull tifel u tifla li jgħixu fil-faqar;

24.  Jilqa' l-miżuri inklużi fil-pjanijiet, li jikkontribwixxu għall-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali u l-inizjattivi tal-UE fl-oqsma tal-impjiegi, l-edukazzjoni, is-saħħa u l-kura soċjali biex tissaħħaħ il-koeżjoni soċjali, jissaħħu s-sistemi ta' protezzjoni soċjali u jitnaqqsu l-vulnerabbiltajiet; ifakkar lill-Kummissjoni li l-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza jridu jikkonformaw b'mod sodisfaċenti mal-kriterji ta' valutazzjoni u jistieden lill-Kummissjoni tivvaluta bir-reqqa l-konsegwenzi soċjali u l-impatt ta' kull miżura biex tiżgura l-konformità mar-Regolament dwar l-RFF. jinsisti, għalhekk, li l-Kummissjoni tiżgura li kull pjan jirrifletti b'mod adegwat dawn il-kriterji;

25.  Jemmen li l-investimenti ekoloġiċi u diġitali għandhom potenzjal kbir għall-ħolqien ta' impjiegi ta' kwalità, inaqqsu l-inugwaljanzi u jnaqqsu d-distakk diġitali; jistieden lill-Kummissjoni tiżgura li l-komunitajiet u r-reġjuni l-aktar vulnerabbli, bħar-reġjuni tal-linjite u l-faħam fi tranżizzjoni u dawk l-aktar affettwati mit-tibdil fil-klima, jibbenefikaw minn investiment ekoloġiku u diġitali; jisħaq fuq il-fatt li r-redditu soċjali u ekonomiku mistenni fuq l-investimenti ekoloġiċi u diġitali għandu jiġi identifikat fil-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza sabiex jiġi żgurat impatt massimu;

26.  Jitlob li l-Kummissjoni u l-Kunsill jiżguraw li l-ugwaljanza bejn il-ġeneri u l-opportunitajiet indaqs għal kulħadd, u l-integrazzjoni ta' dawk l-objettivi, jiġu kkunsidrati u promossi matul it-tħejjija u l-implimentazzjoni kollha tal-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza; jistenna li l-Kummissjoni sistematikament tiġbor, tanalizza u tirrapporta dwar id-data eżistenti diżaggregata skont is-sessi għall-implimentazzjoni tal-RRF f'konformità mar-Rapport Speċjali 10/2021 tal-Qorti Ewropea tal-Awdituri (QEA); jinsab imħasseb ħafna li l-biċċa l-kbira tal-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza mhumiex qed jikkontribwixxu b'mod sinifikanti għal dawn l-objettivi u jintegrawhom u jonqsu milli jinkludu miżuri espliċiti u konkreti biex jindirizzaw il-kwistjoni tal-inugwaljanza bejn il-ġeneri, u b'hekk jirriskjaw li jipperikolaw il-kapaċità ta' dawk il-pjanijiet li jtaffu l-effetti soċjali u ekonomiċi tal-kriżi fuq in-nisa u li jwieġbu għar-rakkomandazzjonijiet rilevanti speċifiċi għall-pajjiż (CSRs);

27.  Jitlob lill-Kummissjoni tivvaluta l-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza, f'termini tal-indirizzar ta' miżuri nazzjonali li jiġġieldu kontra l-ippjanar aggressiv tat-taxxa, l-evażjoni tat-taxxa jew l-evitar tat-taxxa jew il-miżuri ineffettivi ta' kontra l-ħasil tal-flus;

28.  Ifakkar li l-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza għandhom jinkludu miżuri għall-implimentazzjoni tar-riformi strutturali u proġetti ta' investiment pubbliku permezz ta' pakkett koerenti; ifakkar lill-Kummissjoni li l-pjanijiet nazzjonali tal-irkupru u tar-reżiljenza jeħtieġu jindirizzaw riformi u investimenti sostenibbli u li jsaħħu t-tkabbir, li jindirizzaw d-dgħufijiet strutturali fl-ekonomiji tal-Istati Membri u li, għal dan il-għan, il-pjanijiet kollha huma mistennija li jikkontribwixxu b'mod effettiv għall-isfidi kollha identifikati fis-CSR rilevanti, jew f'subsett sinifikanti minnhom, inkluż l-aspetti fiskali tagħhom; jissottolinja li l-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza għandhom ikunu konsistenti mal-isfidi u mal-prijoritajiet speċifiċi għall-pajjiż kif identifikati fil-kuntest tas-Semestru Ewropew u allinjati mar-Regolament dwar l-RRF; jenfasizza li l-miżuri kollha, u partikolarment dawk marbuta mat-trasformazzjonijiet diġitali u ekoloġiċi, jenħtieġu jiġu vvalutati wkoll minn perspettivi ekonomiċi u soċjali; jinsisti li l-Kummissjoni tiddedika attenzjoni partikolari biex tiżgura li r-riformi proposti jkunu ġenwini, ġodda u aktar ambizzjużi, u li jinbdew kemm jista' jkun malajr;

29.  Jistieden lill-Kummissjoni tiżgura bilanċ bejn ir-riformi u l-investimenti u l-konsistenza tal-pjanijiet nazzjonali, inklużi riformi ġodda, mal-kisbiet u l-isfidi eżistenti kif identifikati fis-CSR rilevanti;

30.  Jisħaq fuq il-fatt li l-ħolqien u t-trawwim ta' impjiegi ta' kwalità huwa wieħed mill-objettivi inklużi fir-Regolament dwar l-RRF u li dan għandu jsir permezz ta' pakkett kumprensiv ta' riformi u investimenti sabiex jiġu promossi kuntratti stabbli, pagi deċenti, kopertura tan-negozjar kollettiv u limiti minimi ta' protezzjoni soċjali; inklużi pensjonijiet deċenti 'l fuq mis-soll tal-faqar;

31.  Jiddispjaċih għall-fatt li l-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza mhumiex qed jiġu kkoordinati biżżejjed mal-ftehimiet ta' sħubija u l-programmi tal-UE bħall-InvestEU; jappella għall-ħolqien ta' sinerġiji u komplementarjetajiet bejn l-RRF, il-ftehimiet ta' sħubija, l-InvestEU u azzjonijiet oħra tal-UE; jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jiffaċilitaw l-użu tal-kompartiment nazzjonali ta' InvestEU, li jista' jiffavorixxi, b'mod partikolari, il-ħolqien ta' strumenti ta' appoġġ għas-solvenza għall-SMEs;

32.  Ifakkar lill-Kummissjoni li l-involviment sinifikanti tal-SMEs u tan-negozji ġodda huwa objettiv espliċitu tar-Regolament dwar l-RRF, inkluż fil-proċessi tal-akkwist pubbliku; jistieden lill-Kummissjoni tiżgura li l-fondi tal-RRF ma jibbenefikawx b'mod predominanti l-korporazzjonijiet il-kbar u mhux se jxekklu l-kompetizzjoni ġusta; jistieden lill-Kummissjoni tagħti l-akbar attenzjoni biex tiżgura li l-SMEs u n-negozji ġodda jibbenefikaw mill-finanzjament tal-RRF, inkluż permezz tal-formulazzjoni ta' stadji importanti u l-gwida kontinwa dwar l-implimentazzjoni tal-programmi fl-Istati Membri; jissuġġerixxi li jinkludu s-sehem tal-fondi tal-RRF li l-benefiċjarji aħħarin tagħhom huma SMEs, fil-monitoraġġ kontinwu, inter alia permezz ta' indikaturi komuni;

Involviment tal-partijiet interessati

33.  Ifakkar li l-Artikolu 18(4)(q) tar-Regolament dwar l-RRF jiddikjara li l-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza għandu jkun fihom "sommarju tal-proċess ta' konsultazzjoni, imwettaq skont il-qafas legali nazzjonali, tal-awtoritajiet lokali u reġjonali, is-sħab soċjali, l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, l-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ u partijiet interessati rilevanti oħra, u kif l-input tal-partijiet interessati huwa rifless fil-pjan għall-irkupru u r-reżiljenza"; jistieden lill-Kummissjoni tħeġġeġ lill-Istati Membri jikkonsultaw mal-partijiet interessati nazzjonali kollha u tiżgura l-involviment tagħhom, inkluż dak tas-soċjetà ċivili, tas-sħab soċjali u tal-awtoritajiet lokali u reġjonali fl-implimentazzjoni tal-pjanijiet u, b'mod partikolari, fil-monitoraġġ tagħhom, sabiex tiżgura li jitwettqu konsultazzjonijiet fir-rigward ta' emendi futuri jew pjanijiet ġodda, jekk ikun hemm;

34.  Ifakkar li l-Artikolu 152 TFUE jistabbilixxi li l-Unjoni tirrikonoxxi u tippromwovi r-rwol tas-sħab soċjali fil-livell tagħha, u jeħtieġ jirrispetta l-awtonomija tagħhom. jissottolinja li l-involviment adegwat tal-partijiet interessati nazzjonali, bħall-parlamenti nazzjonali, l-awtoritajiet lokali u reġjonali, is-sħab soċjali, l-organizzazzjonijiet mhux governattivi (NGOs) u l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili, fit-tħejjija u l-implimentazzjoni tal-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza huwa deċiżiv għas-suċċess tal-pjanijiet nazzjonali u tal-RRF b'mod ġenerali, sabiex tissaħħaħ is-sjieda nazzjonali tal-pjanijiet, jiġi żgurat l-assorbiment rapidu, trasparenti, effettiv u kwalitattiv tal-fondi, tiżdied it-trasparenza, u jiġu prevenuti d-duplikazzjoni u d-diskrepanza tal-finanzjament u l-finanzjament doppju; jirrifletti t-tħassib li tqajjem mill-Kumitat tar-Reġjuni u minn partijiet interessati oħrajn u jiddeplora l-fatt li ħafna Stati Membri ma involvewx jew involvew biss b'mod inadegwat lill-awtoritajiet reġjonali u lokali fil-proċess ta' abbozzar tal-pjanijiet, kif ukoll in-nuqqas ta' trasparenza ta' dawn il-proċessi minkejja li qed isir affidament fuqhom biex jidderieġu parti kbira mill-fondi tal-RRF; jiddeplora wkoll il-fatt li f'xi każijiet lanqas il-parlamenti nazzjonali ma kienu involuti jew infurmati b'mod xieraq; jinkoraġġixxi lill-Kummissjoni tistabbilixxi djalogu strutturat mal-awtoritajiet reġjonali u lokali u biex ikollha djalogu dedikat mas-sħab soċjali Ewropej;

Arranġamenti, stadji importanti u miri

35.  Jinsisti li r-riformi u l-investimenti kollha jridu jkunu marbuta ma' stadji importanti, miri u kostijiet li huma rilevanti, ċari, dettaljati u mmonitorjati b'mod xieraq, u b'mod partikolari li jiżguraw konformità sħiħa mar-Regolament dwar l-RRF u mal-acquis tal-UE, li jirrappreżentaw impenji ċari mill-Istati Membri;

36.  Jitlob lill-Kummissjoni tiżgura li qabel il-valutazzjoni tat-twettiq tal-istadji importanti u l-miri miftiehma fid-deċiżjoni ta' implimentazzjoni tal-Kunsill u l-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza, il-Parlament jingħata s-sejbiet preliminari dwar it-twettiq tal-istadji importanti u l-miri, kif meħtieġ mill-Artikolu 25(4) tar-Regolament dwar l-RRF;

37.  Ifakkar lill-Kummissjoni li l-investimenti għandhom jiġu akkumpanjati minn riformi u jistedinha tiżgura li l-miżuri retroattivi approvati kollha jkunu akkumpanjati b'mod ċar minn stadji importanti u miri korrispondenti, biex jiġu ssodisfati r-rekwiżiti kollha tal-leġiżlazzjoni, u jistieden lill-Istati Membri jużaw din id-dispożizzjoni b'mod għaqli; itenni li l-RRF hija mfassla biex tappoġġa proġetti li jirrispettaw il-prinċipju tal-addizzjonalità tal-finanzjament tal-Unjoni; jinnota li n-nuqqas ta' proġetti verament addizzjonali ffinanzjati mill-RRF jista' jillimita l-impatt makroekonomiku tagħha;

38.  Jenfasizza li l-istrutturi stabbiliti fil-livell nazzjonali biex jidderieġu, jimplimentaw jew jimmonitorjaw l-RRF għandhom ikunu adegwati biex jappoġġaw l-impatt dejjiemi tal-miżuri fil-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza;

Reżiljenza istituzzjonali, governanza, kapaċità amministrattiva u Stat tad-Dritt

39.  Ifakkar li l-RRF u kull wieħed mill-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza għandhom jirrispettaw bis-sħiħ ir-Regolament dwar l-Istat tad-Dritt(6) u li l-miżuri stabbiliti f'dawn il-pjanijiet m'għandhomx imorru kontra l-valuri tal-UE minquxa fl-Artikolu 2 TUE; jinsisti li għal dan il-għan, il-Kummissjoni għandha tiżgura li ebda proġett jew miżura ma jmorru kontra dawn il-valuri kemm matul il-fażijiet ta' valutazzjoni kif ukoll dawk ta' implimentazzjoni u jitlob li tieħu azzjoni xierqa għal rieżami;

40.  Jissottolinja li s-suċċess tal-RRF u tal-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza jirrikjedi trasparenza u responsabbiltà sodi mill-Kummissjoni, l-Istati Membri u s-sħab kollha inkarigati mill-implimentazzjoni; jistieden lill-Kummissjoni żżid ir-riżorsi tal-QEA, tal-Uffiċċju Ewropew Kontra l-Frodi u tal-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku Ewropew biex jiġi żgurat li għandhom biżżejjed riżorsi finanzjarji u umani biex jiġi skrutinizzat dan l-ammont bla preċedent ta' nefqa tal-UE; jistieden lill-Kummissjoni tippreżenta din is-sena abbozz ta' baġit emendatorju jew talba għal trasferiment biex jittaffew dawn il-ħtiġijiet baġitarji, għal dan il-għan;

41.  Ifakkar li l-implimentazzjoni tal-RRF għandha titwettaq f'konformità mal-prinċipju ta' ġestjoni finanzjarja tajba, inklużi l-prevenzjoni effettiva u l-prosekuzzjoni tal-frodi, inkluża l-frodi tat-taxxa, l-evażjoni tat-taxxa, il-korruzzjoni u l-konflitti ta' interess u tfittex li jiġi evitat finanzjament doppju mill-RRF jew programmi oħra tal-Unjoni, b'mod partikolari fl-istrutturi ta' governanza relatati mal-pjanijiet nazzjonali;

42.  Jitlob lill-Kummissjoni tivvaluta bir-reqqa l-arranġamenti proposti mill-Istati Membri biex tipprevjeni, tidentifika u tikkoreġi l-korruzzjoni, il-frodi u l-kunflitti ta' interess meta tkun qed tuża l-fondi pprovduti fl-ambitu tal-RRF u tagħti attenzjoni partikolari f'dan il-kuntest biex tiżgura li l-pjanijiet nazzjonali jinkludu r-riformi kollha meħtieġa, flimkien ma' stadji importanti u miri rilevanti, b'mod partikolari dawk relatati mas-CSRs rilevanti, fejn adatt; iħeġġeġ lill-Kummissjoni timmonitorja bir-reqqa r-riskji għall-interessi finanzjarji tal-UE fl-implimentazzjoni tal-RRF ta' kwalunkwe ksur jew ksur potenzjali tal-prinċipji tal-istat tad-dritt, filwaqt li tagħti attenzjoni dettaljata u partikolari lill-akkwist pubbliku; jistenna li l-Kummissjoni ma tipproċedi bl-ebda pagament fl-ambitu tal-RRF jekk ma jintlaħqux l-istadji importanti marbuta ma' miżuri li jipprevjenu, jidentifikaw u jikkoreġu l-korruzzjoni, il-frodi u l-kunflitti ta' interess meta jkunu qed jintużaw il-fondi pprovduti fl-ambitu tal-RRF;

43.  Iħeġġeġ lill-Kummissjoni tinsisti li l-Istati Membri jimplimentaw miżuri ta' riforma u investiment, speċjalment f'oqsma li jżidu r-reżiljenza amministrattiva u istituzzjonali u t-tħejjija għall-kriżijiet;

44.  Jistieden lill-Istati Membri jiġbru u jirreġistraw data dwar ir-riċevituri u l-benefiċjarji finali kif ukoll l-objettivi, l-ammont u l-post tal-proġetti ffinanzjati mill-RRF f'format elettroniku standardizzat u interoperabbli u jużaw l-għodda unika tal-estrazzjoni tad-data li għandha tiġi pprovduta mill-Kummissjoni; barra minn hekk, jistieden lill-Kummissjoni tiffinalizza l-għodda unika għall-estrazzjoni tad-data mill-aktar fis possibbli; ifakkar li l-Artikolu 22(2) tar-Regolament dwar l-RRF jistabbilixxi l-obbligi tal-Istati Membri li jiġbru u jiżguraw l-aċċess għal kategoriji standardizzati ta' data; ifakkar lill-Kummissjoni biex tiżgura dawk l-obbligi għall-fini ta' awditjar u kontroll u biex tipprovdi informazzjoni komparabbli dwar l-użu ta' fondi fir-rigward ta' miżuri għall-implimentazzjoni ta' riformi u proġetti ta' investiment fil-qafas tal-pjanijiet ta' rkupru u ta' reżiljenza; ifakkar ukoll lill-Kummissjoni dwar il-ħtieġa li tiġi żgurata t-trasparenza tal-benefiċjarji finali u li jiġi żgurat li jkun hemm fis-seħħ arranġamenti xierqa biex jiġi evitat li jkun hemm finanzjament doppju;

Valutazzjoni tal-Parlament dwar l-atti delegati

45.  Jisħaq fuq il-fatt li l-abbozz ta' atti delegati sussegwenti għar-Regolament dwar l-RRF partikolarment l-att delegat dwar it-tabella ta' valutazzjoni tal-irkupru u r-reżiljenza u l-att delegat li jistabbilixxi indikaturi komuni għar-rappurtar dwar il-progress tal-faċilità u l-metodoloġija għar-rappurtar tan-nefqa soċjali ma jissodisfawx l-aspettattivi tal-Parlament u jeħtieġ li jitqiesu l-elementi rilevanti tad-djalogu dwar l-irkupru u r-reżiljenza; jistieden lill-Kummissjoni tiżgura trasparenza sħiħa fir-rigward tal-iskeda ta' żmien għall-approvazzjoni tal-atti delegati sussegwenti għar-Regolament dwar l-RRF;

46.  Jenfasizza l-importanza li jintlaħaq qbil dwar metodoloġija ta' traċċar soċjali biex il-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza jiġu evalwati, biex jiġi żgurat li l-azzjonijiet stabbiliti fil-pjanijiet jikkontribwixxu għall-objettivi soċjali hekk kif stabbiliti fir-Regolament dwar l-RRF; jemmen li l-metodoloġija ta' traċċar soċjali jeħtieġ issegwi l-istruttura tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali u tanalizza l-kontribut għaliha;

47.  Jiddikjara li t-tabella ta' valutazzjoni u l-indikaturi komuni meħtieġa biex jiġi evalwat il-progress tal-implimentazzjoni tal-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza f'kull wieħed mis-sitt pilastri lejn l-ilħiq tal-objettivi ġenerali u speċifiċi jeħtieġ li jkunu effiċjenti; jinsisti li l-aħjar mekkaniżmu ta' evalwazzjoni biex jiġi segwit il-progress fiż-żieda fil-konverġenza soċjali hija t-Tabella ta' Valutazzjoni Soċjali; Jistieden lill-Kummissjoni tinkludi l-indikaturi soċjali mit-Tabella ta' Valutazzjoni Soċjali, b'mod partikolari dawk relatati max-xogħol deċenti, il-ġustizzja soċjali, l-opportunitajiet indaqs, is-sistemi ta' protezzjoni soċjali robusti u l-mobilità ġusta, fl-indikaturi komuni li għandhom jintużaw fl-RRF għar-rapportar dwar il-progress soċjali u l-monitoraġġ u l-evalwazzjoni tal-pjanijiet, kif ukoll fil-metodoloġija għall-intraċċar soċjali, inkluż għall-Garanzija għat-Tfal u l-Garanzija għaż-Żgħażagħ; jisħaq fuq il-fatt li l-Parlament se janalizza mill-qrib l-atti delegati li l-Kummissjoni se tippreżenta dwar din il-kwistjoni, biex jistabbilixxi jekk l-indikaturi soċjali, it-tabella ta' valutazzjoni u l-metodoloġija soċjali jikkonformawx mal-objettivi, u jivverifika li m'hemmx oġġezzjonijiet xi jsiru;

Konklużjonijiet

48.  Jistieden lill-Kummissjoni tivvaluta l-pjanijiet ippreżentati b'mod adegwat u f'konformità mar-Regolament dwar l-RRF; jesprimi tħassib serju dwar il-konformità ta' diversi miżuri fil-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza mar-rekwiżiti tar-Regolament dwar l-RRF sottostanti u jitlob lill-Kummissjoni tiżgura li l-elementi kollha fil-pjanijiet kollha jkunu konformi bis-sħiħ mar-Regolament dwar l-RRF;

49.  Ifakkar fit-talba tiegħu biex il-Kummissjoni tissodisfa l-obbligi tagħha skont ir-Regolament dwar l-RRF li tipprovdi lill-Parlament l-informazzjoni rilevanti kollha dwar is-sitwazzjoni attwali tal-implimentazzjoni tar-Regolament dwar l-RRF u li tqis kwalunkwe element li jista' jinqala' mill-fehmiet espressi permezz tad-djalogu dwar l-irkupru u r-reżiljenza, inklużi l-fehmiet ikkomunikati mill-kumitati rilevanti u dawk fir-riżoluzzjonijiet plenarji; jilqa' l-isforzi mtejba tal-Kummissjoni biex tipprovdi informazzjoni adegwata matul laqgħat regolari mal-Parlament;

50.  Jinsisti li l-Kummissjoni tiżgura li l-pjanijiet nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza jkun fihom dispożizzjonijiet li jiżguraw li r-riċevituri tal-finanzjament tal-Unjoni jirrikonoxxu l-oriġini u jiżguraw il-viżibilità tal-finanzjament tal-Unjoni, inkluż, fejn applikabbli, billi juru l-emblema tal-Unjoni u dikjarazzjoni ta' finanzjament xierqa li tgħid "iffinanzjat mill-Unjoni Ewropea – NextGenerationEU";

51.  Jilqa' t-tweġibiet bil-miktub tal-Kummissjoni għall-mistoqsijiet bil-miktub tal-Parlament kif ukoll it-traduzzjoni awtomatika tal-pjanijiet nazzjonali, u jistenna li jirċievi tweġibiet għat-talbiet futuri kollha ta' informazzjoni, bħall-matriċi dwar il-valutazzjoni tal-pjanijiet nazzjonali; itenni l-aspettattiva tal-Parlament li l-informazzjoni tiġi pprovduta f'format ċar u komparabbli fil-ħin;

52.  Ifakkar lill-Kunsill li, partikolarment fl-istadju tal-adozzjoni tad-deċiżjoni ta' implimentazzjoni, "l-eżiti rilevanti tad-diskussjonijiet li jsiru fil-korpi preparatorji tal-Kunsill għandhom jiġu kondiviżi mal-kumitat kompetenti tal-Parlament Ewropew";

53.  Jistieden lill-Kummissjoni tkompli ssegwi approċċ miftuħ, trasparenti u kostruttiv matul id-djalogi dwar l-irkupru u r-reżiljenza;

54.  Ifakkar fil-pożizzjoni tal-Parlament fl-2020 għal pjan ta' rkupru aktar b'saħħtu u jistieden lill-Kummissjoni u lill-Kunsill jivvalutaw jekk ikunux meħtieġa miżuri jew fondi addizzjonali biex tiġi indirizzata din il-kriżi;

o
o   o

55.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill, lill-Kunsill Ewropew u lill-Kummissjoni.

(1) ĠU L 57, 18.2.2021, p. 17. (2) Testi adottati, P9_TA(2021)0257. (3) Deċiżjoni tal-Kunsill (UE, Euratom) 2020/2053 tal-14 ta' Diċembru 2020 dwar is-sistema tar-riżorsi proprji tal-Unjoni Ewropea (ĠU L 424, 15.12.2020, p. 1). (4) Regolament (UE) 2018/1999 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-11 ta' Diċembru 2018 dwar il-Governanza tal-Unjoni tal-Enerġija u tal-Azzjoni Klimatika (ĠU L 328, 21.12.2018, p. 1). (5) Ir-Regolament (UE) 2020/852 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-18 ta' Ġunju 2020 dwar l-istabbiliment ta' qafas biex jiġi ffaċilitat l-investiment sostenibbli, ĠU L 198, 22.6.2020, p. 13. (6) Regolament (UE, Euratom) 2020/2092 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta’ Diċembru 2020 dwar reġim ġenerali ta’ kondizzjonalità għall-protezzjoni tal-baġit tal-Unjoni (ĠU L 433 I, 22.12.2020, p. 1).

Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ġunju 2021 dwar il-ksur tal-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet tat-Tfal u l-użu tal-minorenni mill-awtoritajiet Marokkini fil-kriżi migratorja f'Ceuta (2021/2747(RSP))

P9_TA(2021)0289 RC-B9-0349/2021

Il-Parlament Ewropew,

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjonijiet preċedenti tiegħu dwar il-Marokk, b'mod partikolari dik tas-16 ta' Jannar 2019 dwar il-Ftehim bejn l-UE u l-Marokk(1), u r-riżoluzzjoni tiegħu tas-26 ta' Novembru 2019 dwar id-drittijiet tat-tfal fl-okkażjoni tat-30 anniversarju tal-Konvenzjoni dwar id-Drittijiet tat-Tfal(2),

–  wara li kkunsidra l-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet tat-Tfal tal-20 ta' Novembru 1989, b'mod partikolari l-prinċipju tal-aħjar interessi tat-tfal (l-Artikoli 3 u 18),

–  wara li kkunsidra l-Kummenti Ġenerali li ġejjin tal-Kumitat tan-NU dwar id-Drittijiet tat-Tfal, b'mod partikolari Nru 14,

–  wara li kkunsidra l-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea,

–  wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni tal-Marokk tal-1 ta' Ġunju 2021 dwar il-kwistjoni ta' minorenni Marokkini mhux akkumpanjati f'sitwazzjoni illegali f'ċerti pajjiżi Ewropej,

–  wara li kkunsidra ż-żewġ dikjarazzjonijiet tal-Ministeru għall-Affarijiet Barranin tal-Marokk, il-Kooperazzjoni Afrikana u l-Espatrijati Marokkini tal-31 ta' Mejju 2021 dwar il-kriżi bejn Spanja u l-Marokk,

–  wara li kkunsidra l-Ftehim Ewro-Mediterranju li jistabbilixxi assoċjazzjoni bejn il-Komunitajiet Ewropej u l-Istati Membri tagħha minn naħa, u r-Renju tal-Marokk min-naħa l-oħra(3), li daħal fis-seħħ fl-2000, u s-Sħubija għall-Mobilità tal-2013,

–  wara li kkunsidra l-kummenti għall-istampa tar-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà wara l-Kunsill Affarijiet Barranin tat-18 ta' Mejju 2021,

–  wara li kkunsidra l-komunikazzjoni konġunta tal-Kummissjoni u tar-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà tad-9 ta' Frar 2021 intitolata "Sħubija mġedda mal-Viċinat tan-Nofsinhar: Aġenda Ġdida għall-Mediterran", b'mod partikolari l-Kapitolu 4 dwar il-migrazzjoni u l-mobilità (JOIN(2021)0002),

–  wara li kkunsidra l-Ftehim bejn ir-Renju ta' Spanja u r-Renju tal-Marokk dwar il-kooperazzjoni fil-qasam tal-prevenzjoni tal-emigrazzjoni illegali ta' minorenni mhux akkumpanjati, il-protezzjoni tagħhom u r-ritorn miftiehem tagħhom, li ġie ffirmat f'Rabat fis-6 ta' Marzu 2007 u li daħal fis-seħħ fit-2 ta' Ottubru 2012,

–  wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni tal-Organizzazzjoni Internazzjonali għall-Migrazzjoni tas-27 ta' Marzu 2021 dwar il-wasliet reċenti f'Ceuta, Spanja,

–  wara li kkunsidra l-Artikoli 144(5) u 132(4) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

A.  billi r-relazzjonijiet bejn l-Unjoni Ewropea u r-Renju tal-Marokk huma legalment ibbażati fuq il-Ftehim ta' Assoċjazzjoni tal-2000; billi bħala ġar immedjat, il-Marokk huwa sieħeb privileġġjat tal-UE fil-qasam tal-kooperazzjoni politika u ekonomika kif ukoll fil-kooperazzjoni kummerċjali, teknika u għall-iżvilupp, kif rifless fl-istrumenti għal dawn l-għanijiet, li jinkludu l-programmi ta' azzjoni annwali, il-Fond Fiduċjarju ta' Emerġenza tal-UE għall-Afrika, l-Istrument Ewropew ta' Viċinat u l-Programm Ewropa Globali, kif ukoll il-parteċipazzjoni tal-Marokk f'Erasmus+, u "status avvanzat" fi ħdan il-Politika Ewropea tal-Viċinat mogħtija fl-2008; billi l-Marokk huwa t-tielet l-akbar benefiċjarju ta' fondi tal-UE fi ħdan il-Politika Ewropea tal-Viċinat;

B.  billi l-kriżi attwali wasslet għal tensjonijiet diplomatiċi bla preċedent bejn il-Marokk, minn naħa waħda, u Spanja u l-UE, min-naħa l-oħra; billi huma x'inhuma l-iskopijiet li jistgħu jkunu wara s-sitwazzjoni maħluqa f'Ceuta, dan l-inċident mhux ġustifikabbli mhux konformi mal-kooperazzjoni u r-relazzjoni bbażata fuq il-fiduċja li ilhom stabbiliti bejn iż-żewġ naħat, b'mod partikolari fil-qasam tal-migrazzjoni; billi r-relazzjonijiet għandhom jiġu salvagwardjati u jiġu ristabbiliti għal dawk ta' qabel il-kriżi permezz ta' relazzjonijiet tajba tal-viċinat u għandhom iservu biex tiġi avvanzata r-relazzjoni ta' benefiċċju reċiproku billi tiġi implimentata l-Aġenda tal-UE għall-Mediterran li hija ġdida u għadha kemm ġiet ippubblikata dan l-aħħar fil-kuntest ta' sħubija mġedda mal-Viċinat tan-Nofsinhar, li fiha l-Marokk huwa mistieden isaħħaħ is-sħubija tiegħu mal-UE f'diversi oqsma;

C.  billi mis-17 ta' Mejju 2021, seħħet żieda bla preċedent ta' qsim lejn it-territorju Spanjol fejn madwar 9 000 persuna daħlu fil-belt awtonoma Spanjola ta' Ceuta bl-għawm jew bil-mixi wara li l-pulizija Marokkina ffaċilitat temporanjament il-kontrolli fil-fruntieri, fetħet il-bibien tal-ħajt fil-fruntiera tagħhom u ma ħaditx azzjoni biex twaqqaf id-dħul illegali; billi r-rispons umanitarju mill-forzi tas-sigurtà u tal-armata Spanjola, l-NGOs u ċ-ċittadini ta' Ceuta evita li tiġri traġedja ġenwina; billi l-maġġoranza tal-migranti li qasmu illegalment kienu ċittadini Marokkini; billi ċaqliq kbir ta' persuni bħal dan ma jistax jitqies bħala spontanju; billi tal-inqas 1 200 persuna kienu minorenni mhux akkumpanjati u ħafna familji sħaħ; billi wħud mit-tfal kienu qegħdin l-iskola u għaldaqstant ma kellhomx dokumentazzjoni fil-mument li qasmu;

D.  billi fl-1 ta' Ġunju 2021 l-awtoritajiet Marokkini ddeċidew li jiffaċilitaw id-dħul mill-ġdid tat-tfal Marokkini kollha mhux akkumpanjati iżda identifikati u li jinsabu b'mod irregolari fl-Unjoni Ewropea; billi skont l-Organizzazzjoni Internazzjonali għall-Migrazzjoni, bosta minnhom diġà ġew irritornati permezz tar-riunifikazzjoni tal-familji u l-assistenza biex jiġu ttraċċati l-familji; billi l-awtoritajiet Spanjoli f'Ceuta stabbilew hotline għar-riunifikazzjoni tat-tfal u l-minorenni mhux akkumpanjati mal-familji tagħhom; billi, madankollu, ħafna mit-tfal għadhom f'bini Spanjol, bħal fil-maħżen ta' Tarajal u fiċ-ċentri ta' akkoljenza tal-migranti ta' Pinier u Santa Amelia, taħt it-tutela tal-belt awtonoma ta' Ceuta, biex issirilhom valutazzjoni tal-identità, taċ-ċirkostanzi personali, tal-vulnerabbiltajiet tagħhom u tar-riskju ta' persekuzzjoni u ħsara irreparabbli; billi l-familji qegħdin ifittxu b'mod disprat it-tfal neqsin tagħhom; billi dan jista' jwassal għal aktar riskji għall-iżvilupp fiżiku, mentali, morali, spiritwali u soċjali tat-tfal, kif minqux fid-Dikjarazzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet tat-Tfal;

E.  billi l-maġġoranza tat-tfal emmnu gideb li stilel tal-futbol kienu ser jilagħbu logħba ta' esibizzjoni bla ħlas fil-belt ta' Ceuta, u li din kienet ħarġa skolastika;

F.  billi l-aħjar interessi tat-tfal iridu jkunu l-kunsiderazzjoni primarja fl-azzjonijiet u d-deċiżjonijiet kollha li jikkonċernaw il-minorenni mhux akkumpanjati u l-benesseri fiżiku u mentali tagħhom; billi huwa għaldaqstant meħtieġ, bir-rikonoxximent u l-faċilitazzjoni mill-awtoritajiet kollha kkonċernati, li dawn it-tfal jiġu rikonoxxuti u, b'kooperazzjoni xierqa u msaħħa, li jinstabu l-ġenituri jew il-qraba tagħhom u li dawn jerġgħu lura għand il-familji tagħhom b'mod sikur kif meħtieġ mid-dritt internazzjonali, billi huma ma ħallewx il-familji tagħhom intenzjonalment; billi fl-Istrateġija tal-UE dwar id-Drittijiet tat-Tfal, il-Kummissjoni rrakkomandat li l-Istati Membri jsaħħu s-sistemi ta' tutela tagħhom għal minorenni mhux akkumpanjati, b'mod partikolari billi jipparteċipaw fl-attivitajiet tan-Network Ewropew tat-Tutela; billi skont il-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet tat-Tfal, il-pajjiżi ospitanti jeħtiġilhom jiggarantixxu d-drittijiet kollha għat-tfal migranti, inkluż fir-rigward tal-kontroll fil-fruntieri u r-ritorn;

G.  billi l-kriżi ġiet ikkawżata mill-Marokk minħabba kriżi politika u diplomatika wara li l-mexxej tal-Front Polisario, Brahim Ghali, iddaħħal fi sptar Spanjol għal raġunijiet umanitarji minħabba l-istat ta' saħħtu kkawżata mill-virus tal-COVID-19; billi fit-2 ta' Ġunju 2021, il-mexxej tal-Front Polisario wasal fl-Alġerija;

H.  billi d-dikjarazzjonijiet uffiċjali maħruġa mill-Marokk fil-31 ta' Mejju 2021 enfasizzaw li l-kriżi bilaterali ma kinitx relatata mal-kwistjoni tal-migrazzjoni; billi l-Ministru għall-Affarijiet Barranin tal-Marokk għall-ewwel irrikonoxxa li r-raġunijiet tal-kriżi tad-dħul massiv ta' eluf ta' persuni, inklużi tfal, kienu jirrisjedu fil-fatt li Spanja laqgħet lill-mexxej tal-Front Polisario; billi f'dikjarazzjoni uffiċjali oħra maħruġa aktar tard, l-awtoritajiet Marokkini rrikonoxxew li r-raġuni vera kienet il-pożizzjoni allegatament ambigwa ta' Spanja dwar is-Saħara tal-Punent;

I.  billi fil-laqgħa speċjali tal-Kunsill Ewropew tal-24 u l-25 ta' Mejju 2021, il-mexxejja tal-UE affermaw mill-ġdid l-appoġġ sħiħ tagħhom għal Spanja u enfasizzaw li l-fruntieri Spanjoli huma fruntieri esterni tal-UE; billi s-sitwazzjoni f'Ceuta ġiet diskussa wkoll fil-Kunsill Affarijiet Barranin tat-18 ta' Mejju 2021, fejn ir-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà esprima solidarjetà sħiħa ma' Spanja u appoġġ għaliha f'isem l-UE; billi d-dritt internazzjonali u l-prinċipju tas-sovranità, l-integrità territorjali u l-invjolabbiltà tal-fruntieri tal-istat iridu jiġu rispettati;

J.  billi l-mandat ta' negozjar għall-konklużjoni ta' ftehim ta' riammissjoni mal-Marokk ingħata mill-Kunsill lill-Kummissjoni fis-sena 2000; billi sal-ġurnata tal-lum, l-ebda ftehim bħal dan ma ġie ffinalizzat u adottat;

K.  billi l-awtoritajiet Marokkini għandhom jiffaċilitaw ir-ritorn ta' kważi 13 000 ħaddiem staġonali li jinsabu maqbuda fin-Nofsinhar ta' Spanja li mistennija jirritornaw fil-ġimgħat li ġejjin;

1.  Jirrifjuta l-fatt li l-Marokk juża l-kontroll tal-fruntiera u l-migrazzjoni, u lill-minorenni mhux akkumpanjati b'mod partikolari, bħala pressjoni politika kontra Stat Membru tal-UE; jiddeplora, b'mod partikolari, il-parteċipazzjoni tat-tfal, tal-minorenni mhux akkumpanjati u tal-familji fil-qsim tal-fruntiera bil-massa mill-Marokk lejn il-belt Spanjola ta' Ceuta, filwaqt li jpoġġu l-ħajja u s-sikurezza tagħhom f'riskju ċar; jiddispjaċih dwar l-approfondiment tal-kriżi politika u diplomatika li, la għandha ddgħajjef ir-relazzjonijiet strateġiċi, multidimensjonali u privileġġjati tal-viċinat bejn ir-Renju tal-Marokk u l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha u lanqas il-kooperazzjoni fit-tul u bbażata fuq il-fiduċja fl-oqsma tal-ġlieda kontra t-terroriżmu, it-traffikar ta' bnedmin u drogi, il-migrazzjoni u l-politiki kummerċjali; iqis li n-nuqqas ta' qbil bilaterali bejn sħab mill-qrib għandu jiġi indirizzat permezz ta' djalogu diplomatiku; jappella għall-kalma wara t-tensjonijiet reċenti, u għal ritorn lejn sħubija kostruttiva u affidabbli bejn l-UE u l-Marokk; itenni l-appoġġ tiegħu għal avvanz f'din ir-relazzjoni abbażi ta' fiduċja reċiproka u rispett; iħeġġeġ lill-Marokk, f'dan ir-rigward, jirrispetta l-impenn dejjiemi tiegħu favur kooperazzjoni msaħħa dwar il-ġestjoni tal-fruntieri u l-mobilità tal-migrazzjoni fi spirtu ta' kooperazzjoni u djalogu; jenfasizza l-importanza tat-tisħiħ tas-sħubija bejn l-UE u l-Marokk, li għandha tqis il-ħtiġijiet taż-żewġ sħab b'mod ibbilanċjat u fuq l-istess livell;

2.  Jilqa' l-pass li ħadu l-awtoritajiet Marokkini fl-1 ta' Ġunju 2021 biex jiffaċilitaw id-dħul mill-ġdid tat-tfal kollha mhux akkumpanjati li ġew identifikati u li jinsabu b'mod irregolari fit-territorju tal-Unjoni Ewropea; jistieden lil Spanja u lill-Marokk jaħdmu flimkien mill-qrib biex jagħmlu possibbli r-ripatrijazzjoni tat-tfal lill-familji tagħhom, li għandha tiġi gwidata mill-aħjar interessi tat-tfal u titwettaq f'konformità mal-liġi nazzjonali u ma' dik internazzjonali, b'mod partikolari l-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet tat-Tfal, li tagħha l-Marokk ilu firmatarju sa mill-1990 u li lilha ratifika darbtejn (f'Ġunju u f'Lulju 1993), flimkien mal-ftehimiet rilevanti li saru bejn l-UE u l-Istati Membri tagħha u l-Marokk, b'mod partikolari l-Ftehim bejn ir-Renju ta' Spanja u r-Renju tal-Marokk dwar il-kooperazzjoni fil-qasam tal-prevenzjoni tal-migrazzjoni illegali tal-minorenni mhux akkumpanjati, il-protezzjoni tagħhom u r-ritorn tagħhom bi ftehim bejn il-partijiet; ifakkar li l-prinċipju tal-unità tal-familja u d-dritt għar-riunifikazzjoni tal-familja għandhom dejjem jiġu salvagwardjati; jissottolinja li kooperazzjoni b'saħħitha dwar l-isfidi tal-migrazzjoni hija fl-interess reċiproku tal-UE u tal-Marokk; jistieden lir-Renju tal-Marokk jirrispetta l-impenji tiegħu b'mod effikaċi, peress li huwa kruċjali li jiġi żgurat ir-ritorn sikur tat-tfal lill-familji tagħhom filwaqt li jiġu salvagwardjati d-drittijiet tagħhom skont id-dritt internazzjonali;

3.  Ifakkar li Ceuta hija fruntiera esterna tal-UE li l-protezzjoni u s-sigurtà tagħha jikkonċernaw lill-Unjoni Ewropea kollha kemm hi; jilqa' r-reazzjoni fil-pront tal-Aġenzija Ewropea għall-Gwardja tal-Fruntiera u tal-Kosta biex toffri riżorsi biex tappoġġja lill-Gvern Spanjol ħalli jgħinuh jilqa' għall-isfidi tal-migrazzjoni li nqalgħu b'konsegwenza ta' din il-kriżi; jistieden lill-Kummissjoni tipprovdi finanzjament ta' emerġenza biex tindirizza s-sitwazzjoni f'Ceuta, inkluż il-finanzjament ta' kapaċità ta' kenn addizzjonali għat-tfal mhux akkumpanjati;

4.  Jesprimi s-solidarjetà sħiħa tiegħu maċ-ċittadini ta' Ceuta u jfaħħar ir-reazzjoni effiċjenti u professjonali tal-korpi tas-sigurtà u l-armata Spanjoli fil-belt awtonoma, kif ukoll dik tal-NGOs u taċ-ċittadini ta' Ceuta, talli kampaw mal-kriżi u għenu biex isalvaw għadd kbir ta' ħajjiet; jilqa' l-protezzjoni li l-awtoritajiet Spanjoli taw lit-tfal mhux akkumpanjati f'konformità mal-liġi tal-UE u l-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet tat-Tfal;

5.  Itenni l-pożizzjoni konsolidata tal-UE dwar is-Saħara tal-Punent, li hija bażata fuq ir-rispett sħiħ tal-liġi internazzjonali f'konformità mar-riżoluzzjonijiet tal-Kunsill tas-Sigurtà tan-NU u l-proċess politiku mmexxi min-NU tal-kisba ta' soluzzjoni negozjata ġusta, dejjiema, paċifika u aċċettabbli b'mod reċiproku miż-żewġ partijiet;

6.  Itenni l-invjolabbiltà tal-fruntieri nazzjonali tal-Istati Membri tal-UE u r-rispett sħiħ u mhux negozjabbli għall-integrità territorjali tal-Istati Membri tal-UE bħala prinċipju bażiku tal-liġi internazzjonali u bħala prinċipju tas-solidarjetà Ewropea; ifakkar li l-imminar tas-sovranità territorjali tal-Istati Membri ma jistax jiġi ttollerat;

7.  Iħeġġeġ lill-Kummissjoni u lir-Renju tal-Marokk jikkooperaw u formalment jikkonkludu mill-aktar fis possibbli ftehim ta' riammissjoni bejn l-UE u l-Marokk bis-salvagwardji legali meħtieġa ; jinsab konvint li l-kooperazzjoni futura tal-UE mal-pajjiżi tax-xatt tan-Nofsinhar tal-Mediterran għandha tkun ibbażata fuq l-objettiv fit-tul li jiġu indirizzati b'mod determinat il-kawżi fundamentali tal-migrazzjoni irregolari billi jsaħħu l-iżvilupp ekonomiku, l-investiment u l-ħolqien ta' opportunitajiet ġodda ta' impjiegi, u billi jippromwovu edukazzjoni ta' kwalità għat-tfal kollha fir-reġjun;

8.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill, lill-Kummissjoni, lill-Viċi President / Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà, lill-gvernijiet u lill-parlamenti tal-Istati Membri, u lill-Gvern u lill-Parlament tal-Marokk.

(1) ĠU C 411, 27.11.2020, p. 292. (2) Testi adottati, P9_TA(2019)0066. (3) ĠU L 70, 18.3.2000, p. 2.

Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ġunju 2021 dwar is-sitwazzjoni fis-Sri Lanka, b'mod partikolari l-arresti f'applikazzjoni tal-Att dwar il-Prevenzjoni tat-Terroriżmu (2021/2748(RSP))

P9_TA(2021)0290 RC-B9-0355/2021

Il-Parlament Ewropew,

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjonijiet preċedenti tiegħu dwar is-Sri Lanka,

–  wara li kkunsidra r-Rapport tal-Uffiċċju tal-Kummissarju Għoli tan-NU għad-Drittijiet tal-Bniedem tad-9 ta' Frar 2021 bit-titolu "Il-promozzjoni tar-rikonċiljazzjoni, is-sens ta' responsabbiltà u d-drittijiet tal-bniedem fis-Sri Lanka",

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tal-Kunsill tad-Drittijiet tal-Bniedem tan-NU tat-23 ta' Marzu 2021 bit-titolu "Il-promozzjoni tar-rikonċiljazzjoni, is-sens ta' responsabbiltà u d-drittijiet tal-bniedem fis-Sri Lanka",

–  wara li kkunsidra r-Regolamenti Nru 01 tal-2021 ippubblikati fit-12 ta' Marzu 2021 skont l-Att dwar il-Prevenzjoni tat-Terroriżmu tas-Sri Lanka,

–  wara li kkunsidra r-Rapport tar-Rapporteur Speċjali tan-NU dwar il-promozzjoni u l-ħarsien tad-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali tul il-ġlieda kontra t-terroriżmu tal-14 ta' Diċembru 2018 bit-titolu "Żjara fis-Sri Lanka",

–  wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni ta' Michelle Bachelet, il-Kummissarju Għoli tan-Nazzjonijiet Uniti għad-Drittijiet tal-Bniedem dwar is-Sri Lanka, tal-24 ta' Frar 2021,

–  wara li kkunsidra r-rapport finali ta' Jannar 2020 tal-Missjoni ta' Osservazzjoni Elettorali tal-Unjoni Ewropea fl-Elezzjoni Presidenzjali tas-Sri Lanka tas-16 ta' Novembru 2019,

–  wara li kkunsidra d-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem tal-1948,

–  wara li kkunsidra l-Patt Internazzjonali dwar id-Drittijiet Ċivili u Politiċi tal-1966,

–  wara li kkunsidra l-Iskema Ġeneralizzata ta' Preferenzi Plus (GSP +) tal-UE, il-programm ta' inċentivi speċjali li tibbenefika minnu s-Sri Lanka,

–  wara li kkunsidra l-Artikoli 144(5) u 132(4) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

A.  billi s-Sri Lanka għal għexieren ta' snin kienet imxekkla minn gwerra ċivili li ntemmet fl-2009 u matulha twettaq ksur gravi tad-drittijiet tal-bniedem miż-żewġ naħat;

B.  billi s-sitwazzjoni tad-drittijiet tal-bniedem fis-Sri Lanka ilha tiddeterjora gradwalment u l-gvern il-ġdid dari jħott il-progress limitat li nkiseb taħt amministrazzjonijiet preċedenti; billi l-ambitu li fih is-soċjetà ċivili u l-midja indipendenti jistgħu joperaw fil-pajjiż dari jiċkien;

C.  billi l-Att kontroversjali dwar il-Prevenzjoni tat-Terroriżmu (PTA) ilu fis-seħħ fis-Sri Lanka mill-1979 u jagħti setgħat wiesgħa lill-pulizija biex tfittex, tarresta u żżomm persuni suspettati ċivili; billi s-setgħat estensivi previsti fil-PTA wasslu għal allegazzjonijiet konsistenti u fondati ta' tortura u abbuż sesswali, ammissjonijiet ta' ħtija furzati u ċaħdiet sistematiċi ta' proċess ġust;

D.  billi fl-aktar rapport reċenti tagħha dwar is-Sri Lanka, il-Kummissarju Għoli tan-NU għad-Drittijiet tal-Bniedem tenniet l-appelli għal moratorju fuq l-użu tal-PTA għal arresti ġodda sakemm dan jiġi sostitwit minn leġiżlazzjoni li taderixxi mal-aħjar prattiki internazzjonali;

E.  billi l-Gvern tas-Sri Lanka ħareġ ir-Regolamenti Nru 01 tal-2021 fid-9 ta' Marzu 2021, li mhux talli jespandu l-PTA iżda fost l-oħrajn, jippermettu sentejn ta' detenzjoni mingħajr proċess għat-twettiq ta' "diżarmonija reliġjuża, razzjali jew komunali";

F.  billi l-PTA intuża sistematikament għal arresti arbitrarji u d-detenzjoni ta' Musulmani u gruppi ta' minoranza fis-Sri Lanka, inkluż Ahnaf Jazeem, għalliem u poeta Musulman ta' 26 sena, u Hejaaz Hizbullah, avukat magħruf sew li jiddefendi d-drittijiet tal-minoranzi u l-istat tad-dritt;

G.  billi fid-19 ta' Mejju 2017 is-Sri Lanka reġgħet kisbet aċċess għal preferenzi tariffarji ġenerużi fil-qafas tal-GSP +, bil-kundizzjoni li tissostitwixxi l-PTA tagħha u timplimenta b'mod effettiv 27 konvenzjoni internazzjonali, inklużi konvenzjonijiet dwar id-drittijiet tal-bniedem; billi l-Unjoni Ewropea ripetutament esprimiet tħassib dwar il-PTA u nnotat in-nuqqas tas-Sri Lanka li tirrevoka l-att minkejja li tat il-kelma tagħha li tagħmel dan;

H.  billi fl-20 ta' Ottubru 2020 il-Parlament tas-Sri Lanka għadda l-20 Emenda għall-Kostituzzjoni u dan biex isaħħaħ il-presidenza eżekuttiva;

I.  billi kważi 12-il sena minn tmiem il-gwerra, l-inizjattivi domestiċi dwar is-sens ta' responsabbiltà u r-rikonċiljazzjoni ripetutament naqsu milli jipproduċu riżultati, u b'hekk komplew jenfasizzaw l-impunità u jaggravaw in-nuqqas ta' fiduċja li l-vittmi għandhom fis-sistema;

J.  billi hemm sinjali ċari tal-aċċellerazzjoni tal-militarizzazzjoni tal-funzjonijiet tal-gvern ċivili fis-Sri Lanka; billi mill-2020 'l hawn, mill-inqas 28 membru tal-persunal militari u tal-intelligence ġew maħtura f'karigi amministrattivi importanti; billi dawk il-ħatriet jinkludu mill-inqas żewġ uffiċjali militari għolja li kienu implikati fir-rapporti tan-NU f'allegati delitti tal-gwerra u delitti kontra l-umanità matul l-aħħar snin tal-kunflitt; billi ħafna persuni suspettati fil-kustodja tal-pulizija kif ukoll detenuti fil-kumplessi tal-ħabs tas-Sri Lanka nqatlu; billi l-aktar każijiet reċenti jinkludu mwiet fil-kustodja tal-pulizija li ġraw saħansitra f'Mejju 2021; billi 11-il priġunier fil-ħabs ta' Mahara nqatlu u 117 oħra ndarbu meta xi gwardji bdew jisparaw għall-għarrieda biex jikkontrollaw rewwixta li seħħet minħabba l-kundizzjonijiet tal-COVID-19 f'Novembru 2020;

K.  billi l-awtoritajiet fis-Sri Lanka taw sentenzi tal-piena kapitali għal reati relatati mad-droga fl-2019, minkejja l-eżistenza ta' moratorju fuq l-użu tal-piena kapitali fil-pajjiż li ilu fis-seħħ sa mill-1976;

1.  Jesprimi tħassib qawwi dwar il-perkors allarmanti tas-Sri Lanka lejn ir-ripetizzjoni ta' ksur gravi tad-drittijiet tal-bniedem kif deskritt fl-aħħar rapport tan-NU dwar il-pajjiż, li jelenka, fost is-sinjali ta' twissija bikrija, il-militarizzazzjoni aċċellerata tal-funzjonijiet tal-gvern ċivili, ir-revoka ta' salvagwardji kostituzzjonali importanti, l-ostakolar politiku tas-sens ta' responsabbiltà, ir-retorika tal-esklużjoni, l-intimidazzjoni tas-soċjetà ċivili u l-użu ta' liġijiet kontra t-terroriżmu;

2.  Itenni l-oppożizzjoni qawwija tiegħu għall-applikazzjoni kontinwa tal-PTA attwali; jistieden lill-awtoritajiet tas-Sri Lanka jwettqu l-impenn tagħhom li jirrieżaminaw u jħassru l-att u jissostitwixxuh b'leġiżlazzjoni kontra t-terroriżmu li taderixxi mal-aħjar prattiki internazzjonali; jappella wkoll għas-sospensjoni immedjata tar-regolamenti dwar id-deradikalizzazzjoni;

3.  Jirrimarka li r-Regolamenti Nru. 01 tal-2021 ma jipprevedux garanziji proċedurali għall-kwalunkwe persuna li tiġi mċaħħda mil-libertà tagħha hekk kif stabbilit fl-Artikolu 9 tal-Patt Internazzjonali dwar id-Drittijiet Ċivili u Politiċi u li dawn jiksru l-garanziji kostituzzjonali tas-Sri Lanka stess fil-qafas tal-Artikolu 13 tal-Kostituzzjoni tas-Sri Lanka; ifakkar li ċ-ċentri ta' deradikalizzazzjoni, riabilitazzjoni u reintegrazzjoni, li huma rregolati taħt leġiżlazzjoni simili, fil-passat kienu kkaratterizzati minn ksur serju tad-drittijiet tal-bniedem bħat-tortura u trattament ħażin ieħor, inkluża l-vjolenza sesswali u bbażata fuq il-ġeneru;

4.  Jesprimi tħassib kbir dwar l-arresti u d-detenzjonijiet arbitrarji skont l-Att dwar il-Prevenzjoni tat-Terroriżmu mingħajr proċess ġust u aċċess għall-ġustizzja, inkluż għal attivisti tas-soċjetà ċivili, avukati, kittieba u poeti bħal Hejaaz Hizbullah u Ahnaf Jazeem; jinnota bi tħassib id-detenzjoni ta' Shani Abeysakara, l-ex direttur tad-Dipartiment tal-Investigazzjonijiet Kriminali; iħeġġeġ lill-Gvern tas-Sri Lanka jgħaddi immedjatament lil dawk detenuti minn proċess ġust fuq akkużi validi u, jekk ma jkunx hemm akkużi, jeħlishom mingħajr kundizzjonijiet;

5.  Jiddeplora d-diskriminazzjoni kontinwa kontra l-minoranzi u l-komunitajiet reliġjużi u etniċi fis-Sri Lanka, inklużi l-Musulmani, il-Ħindu, it-Tamil u l-Insara; jistieden lill-Gvern tas-Sri Lanka jikkundanna mingħajr ekwivoċi d-diskors ta' mibegħda, l-inċitament għall-vjolenza u d-diskriminazzjoni kontra gruppi reliġjużi u etniċi fil-pajjiż, u jżomm responsabbli lil dawk li jxewxu tali diviżjonijiet, inkluż fi ħdan il-gvern u l-militar;

6.  Jinnota l-adozzjoni tal-Għoxrin Emenda tal-Kostituzzjoni u jesprimi tħassib serju dwar it-tnaqqis li jirriżulta fl-indipendenza tal-ġudikatura, it-tnaqqis fil-kontroll parlamentari u l-akkumulazzjoni eċċessiva tal-poter mal-presidenza;

7.  Jinnota bi tħassib il-proposta reċenti tal-Gvern tas-Sri Lanka biex tidħol fis-seħħ liġi ġdida dwar id-diżinformazzjoni minkejja t-tħassib imqajjem mill-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili dwar it-theddid li liġi bħal din tista' toħloq għal-libertà tal-espressjoni; iħeġġeġ lill-pjattaformi online jieħdu passi proattivi biex jimmoderaw iċ-ċirkolazzjoni ta' diskors ta' mibegħda u diżinformazzjoni bis-Sinhaliż u t-Tamil online;

8.  Jesprimi tħassib dwar il-fatt li xi dispożizzjonijiet fil-Kodiċi Penali tas-Sri Lanka, partikolarment it-taqsimiet 365, 365A u 399, ġew interpretati b'tali mod li jikkriminalizzaw individwi b'orjentazzjoni sesswali u identità tal-ġeneru differenti;

9.  Jistieden lill-Kummissjoni tevalwa b'urġenza l-finanzjament tagħha għall-Uffiċċju tan-Nazzjonijiet Uniti kontra d-Droga u l-Kriminalità u l-proġett tal-INTERPOL b'appoġġ għas-Sri Lanka dwar il-ġlieda kontra t-terroriżmu billi l-ġlieda kontra t-terroriżmu fis-Sri Lanka f'ċerti każijiet qed tintuża bħala pretest biex fuqha jiġu ppersegwitati membri ta' gruppi etniċi u reliġjużi u tas-soċjetà ċivili, inklużi difensuri tad-drittijiet tal-bniedem; jistieden lid-Delegazzjoni tal-UE għas-Sri Lanka u lir-rappreżentanzi tal-Istati Membri jżidu l-appoġġ tagħhom għas-soċjetà ċivili, speċjalment id-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem, id-difensuri tal-ambjent u l-ġurnalisti;

10.  Jenfasizza l-importanza kruċjali li jiġi żgurat li l-proċess ta' rikonċiljazzjoni nazzjonali jingħata l-attenzjoni meħtieġa u jirriżulta f'azzjonijiet konkreti, inkluż li tittieħed responsabbiltà għall-għajbien sfurzat u r-reati tal-passat; jiddispjaċih li s-Sri Lanka rtirat mill-impenji li ħadet quddiem il-Kunsill tad-Drittijiet tal-Bniedem tan-NU fil-kuntest tal-isponsorizzazzjoni tar-riżoluzzjoni tal-14 ta' Ottubru 2015 dwar il-promozzjoni tar-rikonċiljazzjoni, ir-responsabbiltà u d-drittijiet tal-bniedem fis-Sri Lanka, u jħeġġiġha terġa' tidħol f'diskussjonijiet mal-Kunsill, li huwa strumentali biex jerġgħu jiġu stabbiliti r-relazzjonijiet mal-komunità internazzjonali u jinħoloq proċess ta' rikonċiljazzjoni nazzjonali bejn il-komunitajiet differenti ta' Sinhaliżi, Tamil, Musulmani, Ħindu u Nsara;

11.  Jistieden lill-Gvern tas-Sri Lanka jimpedixxi kwalunkwe xkiel fl-investigazzjoni u l-possibbiltà ta' prosekuzzjoni ta' membri tal-forzi tas-sigurtà akkużati b'abbużi serji b'rabta mad-drittijiet tal-bniedem; jinsisti li għandha ssir investigazzjoni dwar allegazzjonijiet ta' abbużi gravi b'rabta mad-drittijiet tal-bniedem u delitti tal-gwerra mwettqa matul il-gwerra ċivili minn uffiċjali għoljin minn kull naħa; jitlob lill-Gvern tas-Sri Lanka jtemm il-prattika tal-ħatra ta' kmandanti u ex kmandanti militari implikati f'abbużi serji f'karigi governattivi għoljin;

12.  Jitlob investigazzjoni rigoruża, imparzjali u sħiħa dwar il-bumbardamenti ta' Ħadd il-Għid tal-2019 f'konformità mal-istandards legali internazzjonali; jitlob, barra minn hekk, li dawk li jkun hemm evidenza ta' ħtija kontrihom jitressqu minnufih quddiem il-ġustizzja, u li dawk li ma jkunx hemm biżżejjed evidenza kontrihom jinħelsu;

13.  Ifakkar li s-SĠP+ toffri l-inċentiv ta' aċċess aħjar għas-suq tal-UE għall-esportaturi tal-pajjiż, bħala forma ta' kumpens għal aktar progress fl-implimentazzjoni sħiħa tal-konvenzjonijiet; ifakkar li wieħed mill-impenji ewlenin tas-Sri Lanka kien li tallinja bis-sħiħ il-leġiżlazzjoni tagħha kontra t-terroriżmu mal-konvenzjonijiet internazzjonali dwar id-drittijiet tal-bniedem sabiex tiżgura relazzjoni kummerċjali favorevoli fl-ambitu tas-SĠP+; ifakkar fil-konsegwenzi previsti fir-Regolament dwar is-SĠP(1) f'każ ta' nuqqas persistenti li jiġu adottati u promulgati r-riformi meħtieġa fil-qasam tad-drittijiet tal-bniedem, titħassar il-leġiżlazzjoni abbużiva u tinqaleb it-trajettorja attwali ta' ksur dejjem akbar;

14.  Jissottolinja li s-SĠP+ offruta lis-Sri Lanka kkontribwiet b'mod sinifikanti għall-ekonomija tal-pajjiż u l-esportazzjonijiet lejn l-UE żdiedu għal EUR 2.3 biljun, li renda s-Sri Lanka t-tieni l-akbar suq ta' esportazzjoni tal-UE; jenfasizza l-monitoraġġ kontinwu tal-eliġibbiltà tas-Sri Lanka għall-istatus tas-SĠP+ u jisħaq li l-kontinwazzjoni tal-preferenzi kummerċjali fl-ambitu tas-SĠP+ mhijiex awtomatika; jistieden lill-Kummissjoni u lis-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna (SEAE) biex, meta jivvalutaw l-eliġibbiltà tas-Sri Lanka għall-istatus tas-SĠP+, jikkunsidraw l-avvenimenti attwali; jistieden ukoll lill-Kummissjoni u lis-SEAE jużaw is-SĠP+ bħala lieva biex jinsistu fuq il-progress tas-Sri Lanka fl-obbligi relatati mad-drittijiet tal-bniedem u jitolbu r-revoka jew is-sostituzzjoni tal-Att dwar il-Prevenzjoni tat-Terroriżmu, jivvalutaw bir-reqqa jekk ikunx hemm raġuni suffiċjenti, bħala l-aħħar rimedju, biex tinbeda proċedura għall-irtirar temporanju tal-istatus tas-SĠP+ tas-Sri Lanka u l-benefiċċji li jġib miegħu, u jirrappurtaw lura għand il-Parlament dwar din il-kwistjoni fl-iqsar żmien possibbli;

15.  Jinnota bi tħassib l-impatt tal-pandemija tal-COVID-19 fuq is-sitwazzjoni staġnata tad-drittijiet tal-ħaddiema fil-pajjiż; iħeġġeġ lis-Sri Lanka tikkoopera bis-sħiħ mal-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol (ILO) biex issaħħaħ id-drittijiet tax-xogħol tal-ħaddiema tal-fabbriki, inklużi l-kundizzjonijiet tas-saħħa u s-sikurezza għall-ħaddiema tal-ħwejjeġ f'żoni kummerċjali speċjali; jistieden lill-Gvern tas-Sri Lanka jimplimenta u jsaħħaħ b'mod effettiv il-politika nazzjonali dwar l-eliminazzjoni tat-tħaddim tat-tfal; jistieden lill-awtoritajiet tas-Sri Lanka jadattaw il-Manwal dwar l-Istandards tax-Xogħol u r-Relazzjonijiet tal-Impjieg tal-Bord tal-Investiment tas-Sri Lanka u jallinjawh mal-istandards internazzjonali, partikolarment mal-Konvenzjonijiet tal-ILO Nri 87 u 98;

16.  Itenni l-oppożizzjoni qawwija tal-Unjoni Ewropea għall-piena tal-mewt, f'kull każ u mingħajr eċċezzjoni; jilqa' t-tkomplija tal-moratorju tas-Sri Lanka fuq il-piena tal-mewt; iħeġġeġ lill-gvern jabolixxi l-użu tal-piena kapitali fil-pajjiż;

17.  Jilqa' l-appoġġ li tat l-UE fil-passat għall-isforzi ta' rikonċiljazzjoni u jenfasizza r-rieda tal-UE li tappoġġja lis-Sri Lanka f'dan il-qasam;

18.  Jesprimi tħassib dwar ir-rwol u l-indħil dejjem akbar taċ-Ċina fis-Sri Lanka;

19.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill, lill-Kummissjoni, lill-Viċi President tal-Kummissjoni / Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà, lir-Rappreżentant Speċjali tal-UE għad-Drittijiet tal-Bniedem, lis-Segretarju Ġenerali tan-NU, lill-Kunsill tad-Drittijiet tal-Bniedem tan-NU, kif ukoll lill-Gvern u l-Parlament tas-Sri Lanka.

(1) Ir-Regolament (UE) Nru 978/2012 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-25 ta' Ottubru 2012 li japplika skema ta' preferenzi tariffarji ġeneralizzati (ir-Regolament dwar is-SĠP) (ĠU L 303, 31.10.2012, p. 1).

Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ġunju 2021 dwar l-elenkar ta' NGOs Ġermaniżi bħala "organizzazzjonijiet mhux mixtieqa" mir-Russja u d-detenzjoni ta' Andrei Pivovarov (2021/2749(RSP))

P9_TA(2021)0291 RC-B9-0347/2021

Il-Parlament Ewropew,

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjonijiet preċedenti tiegħu dwar ir-Russja, fosthom ir-riżoluzzjoni tiegħu tad-29 ta' April 2021 dwar ir-Russja, il-każ ta' Alexei Navalny, l-iskjerament militari fil-fruntiera mal-Ukrajna u l-attakki Russi fir-Repubblika Ċeka(1), u r-riżoluzzjoni tiegħu tat-12 ta' Mejju 2016 dwar it-Tartari tal-Krimea(2),

–  wara li kkunsidra d-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem,

–  wara li kkunsidra l-Konvenzjoni Ewropea dwar id-Drittijiet tal-Bniedem u l-Protokolli tagħha, b'mod partikolari l-Artikolu 10 tagħha dwar id-dritt għal-libertà ta' espressjoni u l-Artikolu 11 tagħha dwar id-dritt għal-libertà ta' għaqda u għal-libertà ta' assoċjazzjoni,

–  wara li kkunsidra l-Patt Internazzjonali dwar id-Drittijiet Ċivili u Politiċi,

–  wara li kkunsidra l-Kostituzzjoni tal-Federazzjoni Russa u l-obbligi internazzjonali fil-qasam tad-drittijiet tal-bniedem li r-Russja impenjat ruħha li tirrispetta bħala membru tal-Kunsill tal-Ewropa, tal-Organizzazzjoni għas-Sigurtà u l-Kooperazzjoni fl-Ewropa (OSKE) u tan-Nazzjonijiet Uniti (NU),

–  wara li kkunsidra l-Opinjoni Nru 814/2015 tal-Kummissjoni ta' Venezja tal-Kunsill tal-Ewropa tat-13 ta' Ġunju 2016 dwar il-Liġi Federali Russa Nru 129-FZ dwar l-Emendar ta' Ċerti Atti Leġiżlattivi (liġi federali dwar l-attivitajiet mhux mixtieqa ta' organizzazzjonijiet mhux governattivi barranin u internazzjonali),

–  wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni tar-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà f'isem l-UE tal-1 ta' Mejju 2021 dwar l-impożizzjoni ta' miżuri restrittivi kontra tmien ċittadini tal-UE,

–  wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni tar-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà f'isem l-UE tal-15 ta' Mejju 2021 dwar il-pubblikazzjoni ta' lista tal-hekk imsejħa "Stati ostili",

–  wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni tal-kelliem tas-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna (SEAE) tas-27 ta' Mejju 2021 dwar l-elenkar ta' NGOs Ġermaniżi bħala "organizzazzjonijiet mhux mixtieqa",

–  wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni tal-kelliem tas-SEAE tal-1 ta' Ġunju 2021 dwar id-detenzjoni ta' Andrei Pivovarov,

–  wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni tal-kelliem tas-SEAE tal-4 ta' Ġunju 2021 dwar il-liġi dwar l-hekk imsejħa "organizzazzjonijiet estremisti",

–  wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni tal-President tad-Delegazzjoni għall-Kumitat Parlamentari ta' Kooperazzjoni UE-Russja tat-3 ta' Ġunju 2021 dwar id-detenzjoni tas-Sur Andrey Pivovarov, Direttur tal-ONG "Open Russia", illum xolta, abbord ajruplan kummerċjali tal-UE li kien wasal biex jitlaq mill-ajruport ta' San Pietruburgu,

–  wara li kkunsidra l-Artikoli 144(5) u 132(4) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

A.  billi l-eżerċizzju tal-libertà ta' opinjoni, ta' espressjoni, ta' assoċjazzjoni u ta' għaqda paċifika huwa dritt fundamentali minqux fil-kostituzzjoni tal-Federazzjoni Russa, kif ukoll f'bosta strumenti legali internazzjonali, inklużi d-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem, il-Patt Internazzjonali dwar id-Drittijiet Ċivili u Politiċi u l-Konvenzjoni Ewropea dwar id-Drittijiet tal-Bniedem, li r-Russja impenjat ruħha li tirrispettahom ilkoll kemm huma; billi s-supremazija tad-dritt internazzjonali tikkostitwixxi obbligu għar-Russja u l-bidliet kostituzzjonali reċenti ma jistgħux jimmodifikaw dan l-obbligu jew joħolqu deroga minnu;

B.  billi dan l-aħħar il-Federazzjoni Russa adottat liġijiet repressivi li wessgħu drastikament il-kriterji li permezz tagħhom l-individwi u l-gruppi jistgħu jiġu ddikjarati bħala "aġenti barranin" u żiedu r-restrizzjonijiet u r-rekwiżiti imposti fuqhom, kif ukoll is-sanzjonijiet għall-ksur tagħhom;

C.  billi l-organizzazzjonijiet mhux governattivi (NGOs) jiżvolġu rwol kruċjali fis-soċjetajiet demokratiċi moderni u jippermettu liċ-ċittadini jikkooperaw bil-għan li jippromwovu diversi għanijiet leġittimi, bħala forma ta' impenn pubbliku neċessarju li jikkomplementa, iħejji u jimmonitorja t-teħid ta' deċiżjonijiet politiċi formali; billi, għaldaqstant, l-NGOs għandhom rwol politiku importanti u, filwaqt li jirrispettaw il-liġi, jeħtiġilhom iżommu l-indipendenza tagħhom minn kwalunkwe interferenza żejda mill-awtoritajiet pubbliċi;

D.  billi l-liġi federali Russa dwar l-attivitajiet mhux mixtieqa ta' organizzazzjonijiet mhux governattivi barranin u internazzjonali tippermetti li l-attivitajiet ta' organizzazzjonijiet mhux governattivi barranin u internazzjonali jitqiesu mhux mixtieqa fit-territorju tal-Federazzjoni Russa; billi l-organizzazzjonijiet iddikjarati mhux mixtieqa mill-awtoritajiet Russi jiffaċċjaw restrizzjonijiet fuq il-libertà ta' assoċjazzjoni tagħhom bil-projbizzjoni tal-attivitajiet tagħhom u bl-introduzzjoni ta' sanzjonijiet amministrattivi u kriminali marbutin ma' dawn l-attivitajiet; billi din il-liġi ntużat mill-awtoritajiet Russi biex tiffaċilita r-repressjoni tal-organizzazzjonijiet indipendenti tas-soċjetà ċivili attivi fir-Russja;

E.  billi, bl-adozzjoni ta' dawn il-liġijiet, il-Federazzjoni Russa tat lill-awtoritajiet kontroll kważi totali fuq l-organizzazzjonijiet indipendenti tas-soċjetà ċivili u tat lill-għassies federali Russu tal-midja (Roskomnadzor) is-setgħa li jimblokka r-riżorsi online; billi l-awtoritajiet Russi pprojbew id-dimostrazzjonijiet f'postijiet pubbliċi, illimitaw id-dritt għall-parteċipazzjoni fi protesti individwali u imponew restrizzjonijiet addizzjonali fuq il-ġurnalisti li jkopru dawn il-protesti;

F.  billi, fit-12 ta' Jannar 2021, l-għassies tat-telekomunikazzjoni Russu Roskomnadzor fassal l-ewwel tmien protokolli amministrattivi tiegħu – kollha kontra Radio Free Europe/Radio Liberty – minħabba ksur tal-liġi dwar l-"aġenti barranin"; billi l-leġiżlazzjoni ġiet estiża biex tinkludi reporters individwali; billi sal-lum Roskomnadzor akkuża lil Radio Free Europe/Radio Liberty b'520 każ ta' ksur tar-restrizzjonijiet tiegħu fuq it-tikkettar, li huma mistennija jirriżultaw – ladarba kollha jaslu għal deliberazzjoni mill-qrati Russi – f'multi ta' USD 2,4 miljun; billi, f'Mejju 2021, l-awtoritajiet Russi bdew jissekwestraw proprjetà mill-uffiċċju ta' Radio Free Europe/Radio Liberty f'Moska;

G.  billi l-aħħar liġi adottata mid-Duma tal-Istat u mill-Kunsill tal-Federazzjoni Russa f'Mejju 2021 irrestrinġiet drastikament id-drittijiet u l-libertajiet fir-Russja billi timponi restrizzjonijiet ħorox fuq l-individwi li jikkritikaw lill-gvern u teskludihom milli jipparteċipaw fil-ħajja pubblika u milli joħorġu għall-elezzjonijiet fi kwalunkwe livell, inklużi l-elezzjonijiet parlamentari tal-2021, jekk ikunu ħolqu xi organizzazzjoni li minn issa 'l quddiem din il-liġi tiddikjara bħala "estremista" jew "terroristika", mexxewha, ħadmu għaliha jew inkella pparteċipaw fl-attivitajiet tagħha;

H.  billi din il-liġi tipprevedi wkoll l-applikazzjoni retroattiva tagħha u hija mmirata lejn il-Fondazzjoni Kontra l-Korruzzjoni ta' Aleksei Navalny, li diġà ġiet iddikjarata bħala "aġent barrani" u li issa tinsab fil-proċess li tiġi ddikjarata bħala "organizzazzjoni estremista";

I.  billi l-Federazzjoni Russa wessgħet ukoll il-kamp ta' applikazzjoni tal-liġi dwar l-"organizzazzjonijiet mhux mixtieqa" billi introduċiet projbizzjoni fuq il-parteċipazzjoni fl-attivitajiet tagħhom barra mill-pajjiż u assenjat l-istatus ta' "mhux mixtieqa" lill-organizzazzjonijiet meqjusa bħala intermedjarji fi tranżazzjonijiet finanzjarji ma' dawk diġà pprojbiti;

J.  billi l-Federazzjoni Russa ddikjarat bosta NGOs internazzjonali u barranin bħala "mhux mixtieqa", inklużi l-Istitut Repubblikan Internazzjonali, l-Istitut Demokratiku Nazzjonali, il-Fondazzjoni Nazzjonali għad-Demokrazija u l-Kunsill tal-Atlantiku, ibbażati fl-Istati Uniti, kif ukoll il-Fond Ewropew għad-Demokrazija ffinanzjat mill-UE, l-Assoċjazzjoni tal-Iskejjel tal-Istudji Politiċi tal-Kunsill tal-Ewropa, il-Kungress Dinji Ukren, l-istabbilimenti tal-midja mmexxija minn Radio Free Europe/Radio Liberty u wkoll bid-deċiżjoni tal-Prosekutur Ġenerali Russu tas-26 ta' Mejju 2021 li jelenka tliet NGOs Ġermaniżi (Forum Russischsprachiger Europäer e.V., Zentrum für die Liberale Moderne GmbH u Deutsch-Russischer Austausch e.V.) bħala "mhux mixtieqa";

K.  billi soċjetà ċivili attiva hija komponent kruċjali ta' soċjetà demokratika u miftuħa u hija essenzjali għas-salvagwardja tad-drittijiet tal-bniedem u tal-istat tad-dritt;

L.  billi d-Duma tal-Istat, bl-adozzjoni ta' dawn il-liġijiet li jinkludu applikazzjoni immedjata tar-responsabbiltà kriminali, għandha fil-mira tagħha l-moviment ċiviku Open Russia, netwerk favur id-demokrazija u d-drittijiet tal-bniedem, li għaldaqstant sab ruħu kostrett li jxolji sabiex jipproteġi lill-attivisti u lis-sostenituri tiegħu minn aktar prosekuzzjonijiet;

M.  billi, fis-27 ta' Mejju 2021, Open Russia ħabbar li se jwaqqaf l-attivitajiet tiegħu biex jipproteġi lill-persunal u lill-membri tiegħu minn prosekuzzjoni kriminali skont il-leġiżlazzjoni Russa dwar l-"organizzazzjonijiet mhux mixtieqa";

N.  billi, fil-31 ta' Mejju 2021, l-ex mexxej tal-moviment Open Russia, Andrei Pivovarov, tneħħa minn fuq ajruplan tal-kumpanija Pollakka LOT li kien qed iħejji biex itir f'San Pietruburgu, ġie detenut b'mod arbitrarju u jumejn wara tqiegħed f'detenzjoni preventiva għal xahrejn fuq akkużi ta' "parteċipazzjoni fl-attivitajiet ta' organizzazzjoni mhux mixtieqa" li għalihom seta' jiffaċċja sa sitt snin il-ħabs; billi Mikhail Iosilevich, attivist minn Nizhny Novgorod, huwa wkoll fost dawk li bħalissa jinsabu sottoposti għal prosekuzzjoni kriminali u qegħdin detenuti fuq l-istess akkużi;

O.  billi dawn l-azzjonijiet iżidu mal-għadd kbir ta' prosekuzzjonijiet kriminali motivati politikament varati mill-Federazzjoni Russa kontra individwi li jesprimu fehmiet kuntrarji jew li ħabbru l-ambizzjonijiet tagħhom li joħorġu għall-elezzjonijiet parlamentari skedati għal Settembru 2021 fir-Russja, bħall-priġunerija ta' Aleksei Navalny, attivist impenjat fil-ġlieda kontra l-korruzzjoni u politiku tal-oppożizzjoni, jew is-sentenza sospiża ta' ħames snin mogħtija lil Nikolai Platoshkin, blogger tal-oppożizzjoni tax-xellug u politiku; billi jiġbed l-istess attenzjoni għall-kawżi reċenti kontra Dmitry Gudkov, politiku tal-oppożizzjoni, kontra stabbilimenti tal-midja bħal Radio Free Europe/Radio Liberty, Meduza u VTimes, kif ukoll kontra għadd ta' ġurnalisti, akkużati li huma "aġenti barranin"; billi anke r-rivisti tal-istudenti qed ikunu fil-mira ta' miżuri repressivi; billi, skont iċ-ċentru għad-drittijiet tal-bniedem Memorial, l-awtoritajiet Russi bħalissa qed iżommu f'detenzjoni kważi 400 priġunier politiku bi ksur tal-obbligi tal-Federazzjoni Russa;

P.  billi l-awtoritajiet Russi rażżnu bl-aħrax id-dimostranti paċifiċi li ħarġu fit-toroq tal-pajjiż kollu biex jappjoġġaw lil Aleksei Navalny u jipprotestaw kontra l-korruzzjoni u l-inġustizzja; billi skont l-organizzazzjoni ta' monitoraġġ Russa OVD-Info, 'il fuq minn 11 000 dimostrant ġew arrestati matul tlett ijiem ta' protesti f'Jannar u Frar, fosthom għexieren ta' ġurnalisti indipendenti u difensuri tad-drittijiet tal-bniedem li kienu qed ikopru jew jimmonitorjaw il-protesti; billi eluf ta' prosekuzzjonijiet amministrattivi u 'l fuq minn 100 kawża kriminali nbdew madwar il-pajjiż, u għadhom għaddejjin aktar arresti u detenzjonijiet fuq akkużi foloz;

Q.  billi, skont bosta rapporti, dimostranti paċifiċi kkundannati għal "detenzjoni amministrattiva" ġew soġġetti għal trattament ħażin, u, fost l-oħrajn, tqiegħdu f'faċilitajiet ta' detenzjoni ffullati żżejjed, ġew miċħuda ikel u ilma għal diversi sigħat u ġew imġiegħla jqattgħu ħinijiet twal (diversi sigħat f'daqqa, ħafna drabi billejl) f'vannijiet tal-pulizija matul it-trasferiment; billi l-persuni li pparteċipaw fil-protesti rrappurtaw ukoll li kienu mhedda b'espulsjoni jew tkeċċew minn universitajiet jew kulleġġi jew tilfu l-impjieg tagħhom; billi dimostranti paċifiċi, inklużi anzjani u tfal, kienu wkoll soġġetti għal użu eċċessiv tal-forza mill-pulizija tal-irvellijiet;

R.  billi huwa kruċjali li, fi strateġija komprensiva tal-UE fil-konfront tar-Russja, jiġi żgurat li l-impenn mar-Russja ma jikkompromettix il-valuri tad-demokrazija u l-ħarsien tad-drittijiet tal-bniedem;

S.  billi r-reġim tal-Kremlin qed jagħmel dak kollu li jista' biex jiżola lill-poplu tar-Russja mill-komunità internazzjonali u biex iċaħħdu mit-tama tiegħu għal futur demokratiku, inkluż billi jirrikorri għal diversi mezzi biex jipprojbixxi lill-kandidati tal-oppożizzjoni milli jipparteċipaw fl-elezzjonijiet parlamentari tal-2021 fir-Russja;

T.  billi r-riċerka mwettqa miċ-Ċentru Levada turi li l-Partit Russja Magħquda fil-gvern għandu rata ta' approvazzjoni pubblika f'livell storiku baxx wara li appoġġja riforma mhux popolari tal-pensjonijiet u ta spinta lill-adozzjoni ta' abbozz ta' emendi kostituzzjonali, inkluża waħda li tista' tippermetti lill-President Vladimir Putin jibqa' fil-kariga sal-2036; billi r-ripressjoni dejjem tikber kontra s-soċjetà ċivili u kontra l-oppożizzjoni politika min-naħa tal-awtoritajiet Russi tiżvela l-biża' tal-awtoritajiet li jkun hemm skuntentizza popolari bil-prestazzjoni soċjoekonomika fqira tal-pajjiż u bil-korruzzjoni tal-klassi fil-gvern;

1.  Jistieden lill-awtoritajiet Russi:

2.  Jistieden lir-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà / Viċi President tal-Kummissjoni, lill-Kunsill, lid-Delegazzjonijiet tal-UE, lill-Istati Membri u lill-Kummissjoni biex, fit-tħejjija tal-Istrateġija komprensiva tal-UE fil-konfront tar-Russja, u b'reazzjoni għall-erożjoni tal-istat tad-dritt, tal-libertajiet fundamentali u tad-drittijiet tal-bniedem fir-Russja, jiffukaw fuq:

3.  Jikkundanna l-appoġġ tiegħu għall-individwi u l-organizzazzjonijiet kollha li jinsabu fil-mira tar-repressjoni, u jħeġġeġ lill-awtoritajiet Russi jwaqqfu l-atti tagħhom ta' fastidju u ta' intimidazzjoni u l-attakki tagħhom fuq is-soċjetà ċivili, il-midja, l-organizzazzjonijiet tad-drittijiet tal-bniedem u l-attivisti; jikkundanna n-nuqqas tal-awtoritajiet Russi li jipproteġu dawn l-atturi kontra l-attakki u l-atti ta' fastidju u ta' intimidazzjoni min-naħa ta' partijiet terzi u n-nuqqas li jinvestigaw dawn l-attakki kontrihom b'mod imparzjali;

4.  Jistieden lin-negozji kollha tal-UE li joperaw fir-Russja biex jeżerċitaw diliġenza partikolari u jiddefendu r-responsabbiltà tagħhom li jirrispettaw id-drittijiet tal-bniedem, f'konformità mal-Prinċipji Gwida tan-NU dwar in-Negozju u d-Drittijiet tal-Bniedem; jinsab imħasseb dwar il-fatt li politiċi Ewropej ta' livell għoli jaċċettaw kuntratti li jħallu ħafna qligħ ma' kumpaniji li huma proprjetà tal-Kremlin jew għandhom rabta miegħu bħal Gazprom jew Rosnieft;

5.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lir-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà / Viċi President tal-Kummissjoni, lill-Kunsill, lill-Kummissjoni, lill-gvernijiet u lill-parlamenti tal-Istati Membri, lill-Kunsill tal-Ewropa, lill-Organizzazzjoni għas-Sigurtà u l-Kooperazzjoni fl-Ewropa, kif ukoll lill-President, lill-Gvern u lid-Duma tal-Istat tal-Federazzjoni Russa.

(1) Testi adottati, P9_TA(2021)0159. (2) ĠU C 76, 28.2.2018, p. 27.

Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ġunju 2021 dwar is-sitwazzjoni tad-drittijiet tal-bniedem u dik politika f'Kuba (2021/2745(RSP))

P9_TA(2021)0292 RC-B9-0341/2021

Il-Parlament Ewropew,

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjonijiet preċedenti tiegħu dwar Kuba, b'mod partikolari dawk tal-15 ta' Novembru 2018(1) dwar is-sitwazzjoni tad-drittijiet tal-bniedem f'Kuba, tat-3 ta' Diċembru 2019(2) dwar il-każ ta' José Daniel Ferrer, u tal-5 ta' Lulju 2017 dwar l-abbozz ta' deċiżjoni tal-Kunsill dwar il-konklużjoni, f'isem l-Unjoni Ewropea, tal-Ftehim ta' Djalogu Politiku u ta' Kooperazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha, minn naħa, u r-Repubblika ta' Kuba, min-naħa l-oħra(3),

–  wara li kkunsidra l-Ftehim ta' Djalogu Politiku u ta' Kooperazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u Kuba, iffirmat f'Diċembru 2016 u applikat b'mod proviżorju mill-1 ta' Novembru 2017(4),

–  wara li kkunsidra s-smigħ dwar Kuba tad-Delegazzjoni għar-Relazzjonijiet mal-Pajjiżi tal-Amerka Ċentrali, li sar fil-11 ta' Diċembru 2020,

–  wara li kkunsidra l-vidjokonferenza informali tal-membri tal-Kunsill Konġunt tal-UE-Kuba, tal-20 ta' Jannar 2021(5),

–  wara li kkunsidra t-tielet Djalogu Formali dwar id-Drittijiet tal-Bniedem fl-ambitu tal-Ftehim ta' Djalogu Politiku u ta' Kooperazzjoni (PDCA), li sar fis-26 ta' Frar 2021(6),

–  wara li kkunsidra r-Rieżami Perjodiku Universali tal-Kunsill tad-Drittijiet tal-Bniedem tan-Nazzjonijiet Uniti (NU) dwar Kuba, ta' Mejju 2018,

–  wara li kkunsidra l-Patt Internazzjonali dwar id-Drittijiet Ċivili u Politiċi (ICCPR) u trattati u strumenti internazzjonali oħra fil-qasam tad-drittijiet tal-bniedem,

–  wara li kkunsidra l-Konvenzjoni tan-NU dwar l-Eliminazzjoni ta' Kull Forma ta' Diskriminazzjoni kontra n-Nisa (CEDAW), u r-rakkomandazzjonijiet ġenerali tal-Kumitat tan-NU għall-Eliminazzjoni tad-Diskriminazzjoni Kontra n-Nisa,

–  wara li kkunsidra r-rapporti mill-organizzazzjonijiet tad-drittijiet tal-bniedem bħal Human Rights Watch, il-Fondazzjoni għad-Drittijiet tal-Bniedem u Prisoners Defenders, il-kapitolu IV.B dwar Kuba tar-Rapport Annwali tal-2020 tal-IACHR, il-Komunikazzjoni tat-6 ta' Novembru 2019 lill-Kummissarju Għoli tan-Nazzjonijiet Uniti għad-Drittijiet tal-Bniedem tar-Rapporteur Speċjali dwar il-forom kontemporanji ta' skjavitù, inklużi l-kawżi u l-konsegwenzi tiegħu, u r-Rapporteur Speċjali dwar it-traffikar tal-persuni, speċjalment tan-nisa u tat-tfal, dwar is-servizzi mediċi Kubani, u l-konklużjonijiet tal-aħħar Rieżami Perjodiku Universali ta' Kuba 2018, dwar is-servizzi mediċi Kubani,

–  wara li kkunsidra r-rapporti tal-Osservatorju Kuban għad-Drittijiet tal-Bniedem mit-12-il xahar sa Mejju 2021 dwar azzjonijiet repressivi u detenzjonijiet arbitrarji,

–  wara li kkunsidra s-smigħ pubbliċi tal-179 Perjodu ta' Sessjonijiet tal-IACHR,

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjonijiet tal-IACHR 7/2021, 14/2021 u 24/2021,

–  wara li kkunsidra l-Konvenzjoni tan-NU Kontra t-Tortura u Trattament jew Pieni Krudili, Inumani jew Degradanti oħra, adottata mill-Assemblea Ġenerali tan-NU fl-10 ta' Diċembru 1984, li Kuba hija Stat Parti tagħha,

–  wara li kkunsidra d-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem, li Kuba hija pajjiż firmatarju tagħha,

–  wara li kkunsidra l-Linji Gwida tal-UE dwar id-Difensuri tad-Drittijiet tal-Bniedem,

–  wara li kkunsidra l-Kostituzzjoni ta' Kuba u l-Kodiċi Penali tagħha,

–  wara li kkunsidra r-Riżoluzzjoni 168 tal-Ministeru tal-Kummerċ Barrani u l-Investiment tar-Repubblika ta' Kuba tad-29 ta' Marzu 2010, il-Liġi 1312 tat-12 ta' Settembru 1976 (l-hekk imsejħa "Liġi dwar il-Migrazzjoni") u d-digrieti regolatorji tagħha Nru 26 tat-18 ta' Diċembru 2015 u Nru 306 tat-12 ta' Ottubru 2012, il-Konvenzjoni Amerikana dwar id-Drittijiet tal-Bniedem u r-rapport annwali tal-2020 tal-Kummissjoni Inter-Amerikana dwar id-Drittijiet tal-Bniedem ta' April 2021,

–  wara li kkunsidra l-konvenzjonijiet tal-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol (ILO) ratifikati minn Kuba,

–  wara li kkunsidra d-definizzjoni ta' "organizzazzjoni tas-soċjetà ċivili" fil-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea,

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 132(2) u (4) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

A.  billi bil-PDCA, li ġie ffirmat fl-2016, iż-żewġ partijiet affermaw mill-ġdid ir-rispett għad-drittijiet universali tal-bniedem kif stabbiliti fid-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem u strumenti internazzjonali rilevanti oħra dwar id-drittijiet tal-bniedem; billi fil-5 ta' Lulju 2017, il-Parlament Ewropew ta l-approvazzjoni tiegħu għall-PDCA bejn l-UE u Kuba;

B.  billi l-Parlament adotta riżoluzzjoni fl-2017 li fiha afferma mill-ġdid il-fehmiet tiegħu dwar id-demokrazija, id-drittijiet universali tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali bħal-libertà tal-espressjoni, tal-għaqda u tal-assoċjazzjoni politika, u l-libertà tal-informazzjoni fil-forom kollha tagħha;

C.  billi d-drittijiet tal-bniedem, il-libertà, id-dinjità u l-benesseri tan-nies huma rrappreżentati u difiżi bl-aħjar mod f'demokrazija, u dan ifisser, fost affarijiet oħra, alternanza tal-poter, elezzjonijiet ħielsa u ġusti u rispett għall-pluraliżmu politiku; billi l-Artikolu 5 tal-Kostituzzjoni Kubana li ġiet approvata reċentament jissottolinja l-Partit Komunista ta' Kuba bħala l-awtorità statali finali, imsaħħaħ mill-Artikoli 4 u 229 li jissottolinjaw is-soċjaliżmu bħala sistema irriversibbli; billi l-Kostituzzjoni l-ġdida tal-2019 serviet mhux biss biex tipproteġi s-sistema u tiffriża kwalunkwe proċess ta' riforma tal-libertajiet u d-drittijiet, iżda wkoll biex testendi l-limitazzjoni tagħhom; billi r-reġim jirrestrinġi serjament lill-persuni bi twemmin politiku differenti milli jipparteċipaw fil-ħajja politika pubblika u li jkollhom kariga politika; billi hemm nuqqas kontinwu ta' kundizzjonijiet li jipprovdu garanziji għall-indipendenza ġudizzjarja, speċjalment b'rabta ma' każijiet li jinvolvu attivisti u dissidenti;

D.  billi d-Digriet 349 jirrestrinġi l-libertà tal-espressjoni tal-artisti billi jirrikjedi awtorizzazzjoni minn qabel għal prestazzjonijiet u esibizzjonijiet pubbliċi u privati; billi d-Digriet 370 dwar il-kontenut online jistabbilixxi qafas ambigwu li jippermetti l-persekuzzjoni tal-attivisti u tal-ġurnalisti indipendenti, speċjalment fil-kuntest tal-pandemija tal-COVID-19; billi l-Kodiċi Penali ta' Kuba jinkludi dispożizzjonijiet bħal "stat ta' periklu" u "miżuri ta' sigurtà prekriminali" li għalihom aktar minn 8 000 persuna qed jinżammu l-ħabs mingħajr ebda reat attribwibbli, u 2 500 oħra ġew ikkundannati għax-xogħol furzat;

E.  billi mid-dħul fis-seħħ tal-Ftehim ta' Djalogu Politiku u ta' Kooperazzjoni kważi erba' snin ilu, ma sar l-ebda progress konkret f'Kuba fir-rigward tal-prinċipji ġenerali u l-objettivi tal-ftehim lejn it-titjib tas-sitwazzjoni tad-drittijiet tal-bniedem, tal-libertajiet fundamentali, u tal-kundizzjonijiet ekonomiċi u soċjali għaċ-ċittadini Kubani; billi għall-kuntrarju, ir-reġim Kuban żied ir-repressjoni u l-ksur tad-drittijiet tal-bniedem u s-sitwazzjoni kompliet tiddeterjora fis-soċjetà Kubana kollha, u dan ipproduċa mewġiet ġodda ta' reżistenza u dimostrazzjonijiet paċifiċi minn setturi sinifikanti li ġew repressi u mrażżna b'mod brutali mill-istrutturi repressivi tar-reġim Kuban;

F.  billi l-Opinjoni 50/2020 tal-Grupp ta' Ħidma dwar id-Detenzjoni Arbitrarja fi ħdan il-Kunsill tad-Drittijiet tal-Bniedem (HRC) tan-NU, imqassma fl-14 ta' Ottubru 2020, twissi li l-ksur sistemiku tad-drittijiet tal-bniedem mill-awtoritajiet Kubani huwa prattika komuni; billi f'dawn l-aħħar tnax-il xahar sal-1 ta' Ġunju 2021 ġew reġistrati 199 każ ta' priġunieri politiċi f'Kuba, b'65 każ ġdid ta' priġunerija politika; billi April kien l-aktar xahar ripressiv mill-bidu tal-2021, peress li l-Osservatorju tad-Drittijiet tal-Bniedem ta' Kuba (OCDH) iddokumenta aktar minn 1 018-il azzjoni ripressiva kontra attivisti tad-drittijiet tal-bniedem u ġurnalisti indipendenti, li minnhom 206 kienu detenzjonijiet arbitrarji u 13 kienu jinvolvu vjolenza serja; billi skont l-organizzazzjoni tad-Difensuri tal-Priġunieri, bħalissa hemm 150 priġunier politiku f'Kuba;

G.  billi fid-dawl tal-analiżi mwettqa mill-Kummissjoni Inter-Amerikana dwar id-Drittijiet tal-Bniedem fil-11 ta' Frar 2021, ġew adottati miżuri ta' prekawzjoni fir-rigward ta' 20 membru identifikat tal-Moviment San Isidro (MSI) u huwa ppruvat biżżejjed li d-drittijiet għall-ħajja u għall-integrità personali tal-persuni identifikati jinsabu f'riskju serju; billi l-awtoritajiet Kubani daħlu b'mod illegali fid-dar tal-artist indipendenti u koordinatur tal-Moviment ta' San Isidro, Luis Manuel Otero Alcántara, u żammewh arbitrarjament għal diversi sigħat mingħajr l-ebda akkuża; billi Denis Solís González, membru tal-Moviment San Isidro, qed jinżamm il-ħabs b'mod arbitrarju mixli bi stmerrija, u Luis Robles Elizástegui jinsab il-ħabs sempliċement għax ġarr kartellun li b'mod paċifiku talab il-ħelsien ta' Denis Solís González; billi Maykel Castillo Pérez, membru tal-MSI u kokreatur tal-kanzunetta "Patria y Vida" qed jinżamm il-ħabs arbitrarjament u ġie kkomunikat bħala persuna li għebet għal 14-il jum mill-Kumitat tan-NU dwar l-Għajbien Furzat;

H.  billi għall-kuntrarju tat-talbiet mill-Parlament, ma kien hemm l-ebda żjara lid-detenuti politiċi fil-ħabs jew kwalunkwe osservazzjoni tal-proċessi tal-opponenti, tad-dissidenti, tal-attivisti tad-drittijiet tal-bniedem jew tas-soċjetà ċivili indipendenti mill-UE; billi l-organizzazzjonijiet internazzjonali tad-drittijiet tal-bniedem bħal Human Rights Watch, Amnesty International u Prisoners Defenders fost ħafna osservaturi indipendenti oħra tas-sitwazzjoni tad-drittijiet tal-bniedem, inklużi r-Rapporteurs Speċjali tan-NU, mhumiex permessi jidħlu f'Kuba minkejja li ilhom snin jinsistu dwar il-ħtieġa li jżuru l-gżira;

I.  billi r-Riżoluzzjoni 168 tal-2010 tal-Ministeru tal-Kummerċ Internazzjonali u l-Investiment Barrani ta' Kuba, timponi fuq l-impjegati ċivili kollha barra mill-pajjiż li jaħdmu għall-Istat jew għall-intrapriżi tal-Istat, inkluż il-persunal mediku, id-dmirijiet u l-obbligi mhux iġġustifikati li jiksru d-dinjità tal-bniedem u l-aktar drittijiet bażiċi u fundamentali tal-bniedem; billi l-impjegati ċivili kollha li ma jtemmux il-missjonijiet mediċi jew li jiddeċiedu li ma jmorrux lura lejn Kuba jiġu kkastigati skont il-Kodiċi Penali Kubana bi tmien snin ħabs; billi dawn il-missjonijiet mediċi ġew ikklassifikati bħala forma moderna ta' skjavitù skont il-Kummissjoni Inter-Amerikana dwar id-Drittijiet tal-Bniedem (IACHR), u d-dikjarazzjoni tal-Kummissarju Għoli tan-NU għad-Drittijiet tal-Bniedem (CUB6/2019) dwar il-missjonijiet mediċi Kubani enfasizzat il-kundizzjonijiet tax-xogħol prekarji u inumani tal-persunal mediku, allegazzjonijiet li kienu appoġġati minn Human Rights Watch u minn 622 xhud;

J.  billi Kuba rratifikat it-tmien konvenzjonijiet fundamentali tal-ILO; billi Kuba qed tikser il-Konvenzjonijiet 29 u 105 tal-ILO dwar ix-xogħol furzat;

K.  billi l-Parlament ta l-Premju Sakharov għal-Libertà tal-Ħsieb lil attivisti Kubani fi tliet okkażjonijiet: Oswaldo Payá fl-2002, in-Nisa Libsin l-Abjad (Berta Soler) fl-2005 u Guillermo Fariñas fl-2010; billi l-awtoritajiet Kubani sistematikament waqqfu lir-rebbieħa tal-Premju Sakharov u lil qrabathom milli jitilqu mill-pajjiż u milli jipparteċipaw f'avvenimenti internazzjonali, inklużi dawk organizzati mill-Parlament Ewropew, minkejja bosta stediniet, li l-aħħar waħda saret fil-11 ta' Diċembru 2020; billi t-tattiki tagħhom inkludew il-fastidju, l-intimidazzjoni u l-arrest arbitrarju ta' Berta Soler u Reinaldo Escobar, kif ukoll ir-restrizzjoni tal-konnessjonijiet tal-internet tal-parteċipanti l-oħra; billi l-President tad-Delegazzjoni għar-Relazzjonijiet mal-Pajjiżi tal-Amerka Ċentrali, il-President tal-Kumitat għall-Affarijiet Barranin u Viċi President tal-Parlament iffirmaw dikjarazzjoni konġunta li tiddenunzja l-fastidju tal-attivisti; billi hemm tħassib dwar id-difiża u l-appoġġ tagħhom mid-delegazzjoni tal-UE f'Havana; billi la s-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna (SEAE) u lanqas id-Delegazzjoni tal-UE f'Kuba ma għamlu dikjarazzjoni li tiddefendihom jew urew xi tip ta' appoġġ pubbliku jew privat;

L.  billi l-Ambaxxatur attwali tal-UE f'Havana ffirma ittra indirizzata lill-President tal-Istati Uniti, fejn talab, fost affarijiet oħra, li jitneħħa l-embargo tal-Istati Uniti fuq il-gżira, kif ukoll li ma jkunx hemm indħil fl-affarijiet Kubani; billi dan il-fatt imur b'mod ċar oltre l-funzjonijiet diplomatiċi tal-Ambaxxatur u juri r-rwol politiċizzat ferm tal-ambaxxata tal-UE f'Havana; billi l-Ambaxxatur attwali tal-UE f'Havana għamel dikjarazzjonijiet pubbliċi li fihom jafferma li "Kuba mhijiex dittatorjat";

M.  billi l-Gvern Kuban irrifjuta l-parteċipazzjoni ta' organizzazzjonijiet indipendenti tas-soċjetà ċivili fis-"Seminars tas-Soċjetà Ċivili UE-Kuba" li saru qabel it-tielet Djalogu formali dwar id-Drittijiet tal-Bniedem; billi fis-26 ta' Frar 2021, l-UE u Kuba kellhom it-tielet Djalogu formali tagħhom dwar id-Drittijiet tal-Bniedem fl-ambitu tal-PDCA; billi ż-żewġ naħat iddiskutew il-kwistjoni tal-libertà ta' assemblea paċifika u ta' assoċjazzjoni; billi l-UE fakkret fil-ħtieġa li jiġu rispettati l-obbligi tad-dritt internazzjonali dwar id-drittijiet tal-bniedem; billi d-djalogu huwa maħsub li jwassal għal riżultati tanġibbli u ma jistax jitqies bħala għan fih innifsu; billi kwalunkwe djalogu politiku jrid jinkludi parteċipazzjoni intensiva diretta tas-soċjetà ċivili indipendenti u tal-atturi politiċi kollha tal-oppożizzjoni mingħajr restrizzjonijiet, kif enfasizzat fl-Artikolu 36 tal-PDCA;

N.  billi l-Parlament, f'diversi okkażjonijiet, stieden lir-rappreżentanti diplomatiċi tal-Gvern Kuban għal seduti ta' smigħ u attivitajiet rigward Kuba; billi dawn l-istediniet mhux biss ġew irrifjutati, talli ġew imwieġba fil-forma ta' ittri mimlija insulti u akkużi infondati kontra l-Parlament u l-Membri tiegħu; billi l-Parlament x'aktarx huwa l-unika istituzzjoni tal-UE li ma ngħatatx permess iżżur il-pajjiż wara d-dħul fis-seħħ provviżorju tal-PDCA, attitudni li tikkontradixxi b'mod ċar l-element essenzjali li fuqu għandu jkun ibbażat ftehim ta' djalogu politiku;

O.  billi l-PDCA inkluda l-hekk imsejħa "klawżola dwar id-drittijiet tal-bniedem", li hija element essenzjali standard tal-ftehimiet internazzjonali tal-UE li jippermetti li l-PDCA jiġi sospiż f'każ ta' ksur tad-dispożizzjonijiet dwar id-drittijiet tal-bniedem;

1.  Jikkundanna bil-qawwa l-eżistenza ta' priġunieri politiċi, il-persekuzzjoni politika persistenti u permanenti, l-atti ta' fastidju u d-detenzjoni arbitrarja ta' dissidenti f'Kuba; jikkundanna wkoll l-attakki attwali kontra artisti tal-Moviment San Isidro, dissidenti paċifiċi, ġurnalisti indipendenti, difensuri tad-drittijiet tal-bniedem u membri tal-oppożizzjoni politika; jitlob li dawn l-azzjonijiet jintemmu minnufih u jħeġġeġ lill-awtoritajiet Kubani jeħilsu immedjatament lill-priġunieri politiċi kollha u lil dawk li jinsabu detenuti arbitrarjament biss talli eżerċitaw il-libertà ta' espressjoni u ta' għaqda tagħhom; jikkundanna bil-qawwa d-detenzjoni arbitrarja ta' Aymara Nieto Muñoz, Mitzael Díaz Paseiro, Iván Amaro Hidalgo, Edilberto Ronal Arzuaga Alcalá, Yandier García Labrada, Denis Solís González, Luis Robles Elizástegui u tas-77 priġunier minħabba twemmin; jesprimi solidarjetà mal-membri tal-Moviment San Isidro u l-attivisti u d-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem kollha fl-isforzi tagħhom biex isaħħu l-libertà ta' espressjoni f'Kuba;

2.  Jitlob li jkun hemm garanziji aħjar għad-dritt ta' proċess ġust u għall-indipendenza tal-ġudikatura, u li jiġi żgurat li l-persuni mċaħħda mil-libertà tagħhom ikollhom aċċess għal avukat indipendenti; jiddispjaċih dwar l-1 941 att ta' repressjoni li seħħew f'April (1018) u f'Mejju 2021 (923); jitlob b'insistenza li dawk detenuti jingħataw evalwazzjoni medika indipendenti, aċċess għal komunikazzjoni bit-telefon u żjarat regolari mill-familja, il-ħbieb, ġurnalisti u membri tal-korp diplomatiku;

3.  Jiddispjaċih ferm dwar in-nuqqas ta' impenn u rieda tar-reġim Kuban li jagħmel ħiltu biex jagħmel progress, anki minimu, lejn il-bidla jew li jiftaħ kanali li jistgħu jippermettu r-riforma tar-reġim, biex jittejbu l-parteċipazzjoni soċjali u politika kif ukoll il-kundizzjonijiet tal-għajxien taċ-ċittadini; jiddispjaċih għall-fatt li, minkejja d-dħul fis-seħħ tal-PDCA kważi erba' snin ilu, is-sitwazzjoni rigward id-drittijiet tal-bniedem u d-demokrazija ma tjibitx u ma wasslet għal ebda riżultat pożittiv sostanzjali u tanġibbli għall-poplu Kuban; jappella għal konformità mal-obbligi vinkolanti stabbiliti f'dan il-ftehim u jitlob li jiġu adottati parametri referenzjarji ċari f'dan ir-rigward;

4.  Jirrikonoxxi d-dritt tal-poplu Kuban li jitlob id-demokratizzazzjoni ta' pajjiżu permezz ta' djalogu mas-soċjetà ċivili u l-oppożizzjoni politika sabiex jiġi stabbilit pjan direzzjonali lejn elezzjonijiet demokratiċi multipartitiċi;

5.  Jitlob b'insistenza li l-Gvern Kuban jimplimenta riformi legali sabiex jiggarantixxi l-libertà tal-istampa, tal-assoċjazzjoni u tad-dimostrazzjoni, u jvara r-riformi politiċi li jippermettu elezzjonijiet ħielsa, ġusti u demokratiċi li jqisu r-rieda sovrana u espressa liberament tal-poplu Kuban; iħeġġeġ lill-Gvern Kuban jallinja l-politika tiegħu dwar id-drittijiet tal-bniedem mal-istandards internazzjonali ddefiniti fl-istatuti, fid-dikjarazzjonijiet u fl-istrumenti internazzjonali li Kuba hija firmatarja tagħhom u jippermetti lis-soċjetà ċivili u lill-oppożizzjoni politika jipparteċipaw b'mod attiv fil-ħajja politika u soċjali mingħajr restrizzjonijiet; jistieden lill-Gvern Kuban jirrikonoxxi l-ġurnaliżmu indipendenti bħala prattika leġittima u jirrispetta d-drittijiet tal-ġurnalisti indipendenti f'Kuba;

6.  Jappella għat-tħassir immedjat tad-Digrieti 349 u 370 u ta' liġijiet Kubani oħra li jiksru l-libertà ta' espressjoni;

7.  Jistieden lill-Viċi President tal-Kummissjoni / Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà jirrikonoxxi l-eżistenza ta' oppożizzjoni politika għall-Gvern Kuban, u għalhekk jinkludiha fid-djalogi politiċi istituzzjonalizzati, formali, miftuħa u pubbliċi bejn l-UE u Kuba, b'appoġġ għall-pilastri tal-PDCA;

8.  Jiddispjaċih li s-SEAE u d-Delegazzjoni tal-UE f'Havana eskludew lill-oppożizzjoni demokratika Kubana u lill-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili kemm Ewropej kif ukoll Kubani mid-djalogi politiċi minħabba n-nuqqas ta' approvazzjoni mill-awtoritajiet Kubani; jissottolinja li din id-deċiżjoni tmur kontra l-PDCA u jisħaq li ż-żewġ partijiet għandhom l-obbligu li jikkonformaw bis-sħiħ mal-ftehim; jistieden lill-VP/RGħ u lis-SEAE jirrifjutaw li jipparteċipaw fi djalogi futuri politiċi u dwar id-drittijiet tal-bniedem ma' Kuba sakemm is-soċjetà ċivili ma tkunx rappreżentata kif xieraq;

9.  Ifakkar lis-SEAE li l-parteċipazzjoni tas-soċjetà ċivili fid-djalogi politiċi u l-proġetti ta' kooperazzjoni tal-ftehim hija parti essenzjali tal-PDCA u li l-esklużjoni tas-soċjetà ċivili minn fondi ta' kooperazzjoni u/jew mill-parteċipazzjoni fil-ftehim filwaqt li, għall-kuntrarju, tippermetti l-parteċipazzjoni u l-aċċess għall-fondi ta' kooperazzjoni esklużivament għal kumpaniji li l-istat għandu sehem fihom jew li jikkontrolla, kif kien il-każ mindu l-ftehim ġie ffirmat, għandha tiġi rimedjata minnufih;

10.  Jikkundanna l-ksur sistemiku tad-drittijiet tal-ħaddiema u tal-bniedem imwettaq mill-istat Kuban kontra persunal tiegħu tal-kura tas-saħħa mibgħut biex jaħdem barra l-pajjiż fl-ambitu ta' missjonijiet mediċi, bi ksur tal-konvenzjonijiet fundamentali tal-ILO ratifikati minn Kuba; iħeġġeġ lil Kuba timplimenta u tirrispetta b'mod effettiv il-Konvenzjoni Amerikana dwar id-Drittijiet tal-Bniedem u l-Konvenzjonijiet 29 u 105 tal-ILO rispettivament; jistieden lill-Gvern Kuban jiżgura d-dritt tal-Kubani li joħorġu minn pajjiżhom u jirritornaw fih, inklużi t-tobba mibgħuta fuq missjonijiet mediċi barra l-pajjiż, f'konformità mal-istandards internazzjonali dwar id-drittijiet tal-bniedem; jistieden lill-Gvern Kuban jirratifika l-Patt Internazzjonali dwar id-Drittijiet Ekonomiċi, Soċjali u Kulturali u jiżgura d-dritt għal-libertà ta' assoċjazzjoni, inkluża r-reġistrazzjoni tal-organizzazzjonijiet, u għan-negozjar kollettiv, f'konformità mal-istandards tal-ILO;

11.  Jistieden lis-SEAE jinsisti li l-awtoritajiet Kubani jissodisfaw l-obbligi vinkolanti stabbiliti fil-PDCA bejn l-UE u Kuba, b'mod partikolari fir-rigward tar-rispett għad-drittijiet tal-bniedem bażiċi u l-libertajiet fundamentali, kif enfasizzat rispettivament fl-Artikolu 1(5), 2(c), 5, 22 u 43(2) tal-ftehim rispettivament; jinsisti għalhekk li l-Unjoni Ewropea ssegwi u tissorvelja mill-qrib ir-rispett għad-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali f'Kuba waqt l-implimentazzjoni tal-PDCA, u li tissottometti rapporti regolari dwar dan lill-Parlament;

12.  Iqis li l-priġunerija ta' Denis Solís González, Luis Robles Elizástegui, Maykel Castillo Pérez ("Osorbo"), li huwa membru tal-MSI u kokreatur tal-kanzunetta "Patria y Vida" u qed jinżamm il-ħabs arbitrarjament u ġie kkomunikat bħala persuna li għebet għal 14-il jum mill-Kumitat tan-NU dwar l-Għajbien Sfurzat, u ta' aktar minn 120 priġunier politiku u priġunier minħabba twemmin, u l-azzjonijiet arbitrarji u repressivi kollha rreġistrati f'April u f'Ġunju 2021, jikkostitwixxu ksur tal-ftehim u każ ta' urġenza speċjali, kif stabbilit fl-Artikolu 85(3)(b) tal-PDCA; jitlob lill-UE ssejjaħ laqgħa urġenti f'dan ir-rigward kif xieraq;

13.  Jiddispjaċih ferm dwar ir-rifjut tal-awtoritajiet Kubani li jippermettu lil delegazzjonijiet tal-Parlament Ewropew iżuru Kuba; jistieden lill-awtoritajiet jippermettu d-dħul fil-pajjiż hekk kif il-kundizzjonijiet sanitarji jippermettu; jistieden lir-rappreżentanti tal-Istati Membri kollha jindirizzaw il-kwistjonijiet ta' ksur tad-drittijiet tal-bniedem f'Kuba matul iż-żjarat tagħhom lill-awtoritajiet Kubani u jiltaqgħu mar-rebbieħa tal-Premju Sakharov sabiex jiggarantixxu l-implimentazzjoni interna u esterna koerenti tal-politika tad-drittijiet tal-bniedem tal-Unjoni Ewropea;

14.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Gvern u lill-Assemblea Nazzjonali tas-Setgħa tal-Poplu ta' Kuba, lill-Viċi President tal-Kummissjoni / lir-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà, lill-Kummissjoni, lir-Rappreżentant Speċjali tal-UE għad-Drittijiet tal-Bniedem, lill-gvernijiet u lill-parlamenti tal-Istati Membri u lill-Kummissarju Għoli tan-Nazzjonijiet Uniti għad-Drittijiet tal-Bniedem.

(1) ĠU C 363, 28.10.2020, p. 70. (2) Testi adottati, P9_TA(2019)0073. (3) ĠU C 334, 19.9.2018, p. 99. (4) ĠU L 337 I, 13.12.2016, p. 3. (5) https://www.consilium.europa.eu/en/meetings/international-ministerial-meetings/2021/01/20/. (6) https://www.europarl.europa.eu/delegations/en/eeas-statement-of-28-february-2021-on-th/product-details/20210409DPU29364.

Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ġunju 2021 dwar ir-repressjoni sistematika fil-Belarussja u l-konsegwenzi tagħha għas-sigurtà Ewropea wara l-każijiet ta' ħtif minn ajruplan ċivili tal-UE interċettat mill-awtoritajiet Belarussi (2021/2741(RSP))

P9_TA(2021)0293 RC-B9-0328/2021

Il-Parlament Ewropew,

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjonijiet preċedenti tiegħu dwar il-Belarussja,

–  wara li kkunsidra l-konklużjonijiet tal-Kunsill Ewropew dwar il-Belarussja tat-12 ta' Ottubru 2020 u tal-24 ta' Mejju 2021,

–  wara li kkunsidra d-dikjarazzjonijiet mir-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà f'isem l-UE, b'mod partikolari dik tal-24 ta' Mejju 2021 dwar id-devjazzjoni furzata tat-titjira tar-Ryanair FR4978 lejn Minsk fit-23 ta' Mejju 2021,

–  wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni konġunta mill-ministri barranin tal-G7 u r-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà tas-27 ta' Mejju 2021 dwar il-Belarussja,

–  wara li kkunsidra d-Deċiżjoni tal-Kunsill (PESK) 2021/908 tal-4 ta' Ġunju 2021 li temenda d-Deċiżjoni 2012/642/PESK dwar miżuri restrittivi fid-dawl tas-sitwazzjoni fil-Belarussja(1), li introduċiet projbizzjoni fuq it-titjiriet li jgħaddu minn fuq l-ispazju tal-ajru tal-UE u fuq l-aċċess għall-ajruporti tal-UE minn trasportaturi Belarussi ta' kull tip,

–  wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni tal-Viċi President tal-Kummissjoni / Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà (VP/RGħ) tas-26 ta' Marzu 2021 dwar l-appoġġ tal-UE għall-Pjattaforma tal-Obbligu ta' Rendikont Internazzjonali għall-Belarussja,

–  wara li kkunsidra r-rapport tar-rapporteur tal-Organizzazzjoni għas-Sigurtà u l-Kooperazzjoni fl-Ewropa (OSKE) fl-ambitu tal-Mekkaniżmu ta' Moska tal-5 ta' Novembru 2020 dwar l-allegat ksur tad-drittijiet tal-bniedem b'rabta mal-elezzjonijiet presidenzjali tad-9 ta' Awwissu 2020 fil-Belarussja,

–  wara li kkunsidra l-Konvenzjoni ta' Chicago dwar l-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali u l-Konvenzjoni ta' Montreal dwar it-trażżin ta' atti illegali kontra s-sikurezza tal-avjazzjoni ċivili,

–  wara li kkunsidra d-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem u l-konvenzjonijiet kollha dwar id-drittijiet tal-bniedem li l-Belarussja hija firmatarja tagħhom,

–  wara li kkunsidra l-għoti tal-Premju Sakharov tal-Parlament Ewropew għal-Libertà tal-Ħsieb lill-oppożizzjoni demokratika fil-Belarussja fl-2020,

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 132(2) u (4) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

A.  billi fit-23 ta' Mejju 2021, ajruplan irreġistrat fil-Polonja u operat minn Rynair bħala parti mit-titjira FR4978, titjira internazzjonali tal-passiġġieri bejn żewġ bliet kapitali tal-UE (minn Ateni għal Vilnius), waqt li kienet fl-ispazju tal-ajru Belarussu, ġie ddevjat b'mod furzat fuq l-ordnijiet ta' Aliaksandr Lukashenka u ġie skortat minn ajruplan tal-gwerra Belarussu lejn l-Ajruport Nazzjonali ta' Minsk abbażi tal-pretensjoni falza ta' theddida ta' bomba, u dan ipperikola s-sikurezza ta' aktar minn 170 passiġġier u ekwipaġġ abbord, ħafna minnhom ċittadini tal-UE;

B.  billi l-awtoritajiet Belarussi ma skoprew l-ebda apparat splussiv, iżda żammew lil żewġ passiġġieri – Raman Pratasevich, ċittadin Belarussu, u s-sieħba tiegħu Sofia Sapega, ċittadina Russa u studenta tal-Università Ewropea tal-Istudji Umanistiċi f'Vilnius;

C.  billi Raman Pratasevich huwa ġurnalist u attivist Belarussu u eks kap editur tal-kanal influwenti Telegram Nexta, li kellu rwol ċentrali biex jinforma lill-popolazzjoni dwar l-abbużi mwettqa mill-awtoritajiet u fil-mobilizzazzjoni tal-protesti fil-Belarussja wara l-elezzjoni presidenzjali ffalsifikata tad-9 ta' Awwissu 2020, u b'hekk ikkontribwixxa għall-iżvelar tar-repressjoni sistematika u l-ksur serju tad-drittijiet tal-bniedem min-naħa tar-reġim; billi Raman Pratasevich kien ilu jgħix f'eżilju fl-UE mill-2019 biex jevita akkużi kriminali foloz u kien ingħata ażil politiku fl-UE;

D.  billi d-detenzjoni illegali u t-trattament inuman ta' Raman Pratasevich mir-reġim Belarussu, inklużi l-konfessjonijiet sfurzati f'intervisti li ma kienu xejn għajr fares imxandra mit-televiżjoni statali tal-Belarussja, huma tal-akbar tħassib għall-komunità internazzjonali u jissottolinjaw l-urġenza ta' azzjoni internazzjonali kkoordinata, b'mod partikolari peress li l-Belarussja għadha l-uniku pajjiż Ewropew li għadu japplika l-piena kapitali, u għalhekk mhux membru tal-Kunsill tal-Ewropa; billi Raman Pratasevich ma tax l-impressjoni li kien qed jagħmel il-konfessjonijiet minn jeddu, u billi kwalunkwe konfessjoni sfurzata hija pprojbita fl-ambitu tal-Konvenzjoni kontra t-Tortura; billi l-avukati tiegħu għadhom ma ngħatawx aċċess għalih u Aliaksandr Lukashenka hedded li jistieden investigaturi mir-reġjun ta' Donbas, li huwa okkupat mir-Russja, biex jinterrogawh; billi Raman Pratasevich tpoġġa fil-lista ta' sorveljanza tat-terroriżmu u għalhekk jaf jiffaċċja l-piena kapitali;

E.  billi l-interċettazzjoni ta' ajrupla ċivili tikkostitwixxi ksur serju tal-konvenzjonijiet internazzjonali fil-qasam tas-sikurezza tal-avjazzjoni u tenfasizza l-konsegwenzi internazzjonali tar-repressjoni kontinwa u bla waqfien fil-Belarussja għas-sigurtà fl-Ewropa u turi b'mod ċar li r-reġim sar theddida għall-paċi u s-sigurtà internazzjonali; billi l-inżul furzat tal-ajruplan bħala att ta' terroriżmu sponsorizzat mill-istat u l-arrest tal-hekk imsejjaħ għadu tar-reġim Belarussu kellhom l-għan li jibagħtu sinjal ta' tkexkix lill-avversarji kollha tiegħu, b'mod partikolari lil dawk li jgħixu barra mill-pajjiż, li r-reġim jinsab determinat li jsibhom u li mhumiex sikuri barra mill-pajjiż;

F.  billi attwalment għaddejja investigazzjoni mill-Organizzazzjoni tal-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali; billi minbarra Raman Pratasevich u Sofia Sapega żbarkaw ukoll diversi persuni mhux identifikati f'Minsk; billi l-Federazzjoni Russa żammet diversi attivisti tal-oppożizzjoni Belarussi li ħarbu lejn Moska u għadha tappoġġja lir-reġim Belarussu, anki finanzjarjament;

G.  billi l-awtoritajiet Belarussi komplew bir-repressjoni tagħhom kontra l-poplu Belarussu paċifiku, b'ħafna ċittadini li ġew ippersegwitati, arrestati u kkundannati talli esprimew oppożizzjoni għar-reġim jew għall-ksur mifrux tad-drittijiet tal-bniedem li qed iseħħ fil-Belarussja; billi huwa stmat li aktar minn 34 000 Belarussu ġew miżmuma f'ċertu punt talli pprotestaw kontra r-reġim, qabel u wara l-elezzjonijiet tad-9 ta' Awwissu 2020; billi hemm aktar minn 470 priġunier politiku fil-Belarussja, fosthom 7 minorenni; billi nfetħu madwar 3 000 kawża kriminali b'motivazzjoni politika kontra d-dimostranti, u hemm 4 600 allegazzjoni ta' tortura, vjolenza u trattament ħażin;

H.  billi s-sitwazzjoni tad-drittijiet tal-bniedem fil-Belarussja qed tkompli tmur għall-agħar, b'għadd dejjem akbar ta' priġunieri politiċi; billi d-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem iddokumentaw mijiet ta' każijiet ta' tortura u trattament ħażin, filwaqt li diversi persuni jinsabu neqsin jew instabu mejtin; billi t-trattament inuman, it-tortura u r-rifjut intenzjonat li tingħata kura medika għadhom għaddejjin fiċ-ċentri ta' detenzjoni u l-ħabsijiet Belarussi, fejn diversi dimostranti, bħal Vitold Ashurak, mietu f'ċirkostanzi suspettużi, filwaqt li oħrajn, bħal Stsiapan Latypou u Dzmitry Stakhouski ta' 17-il sena, ġew ippersegwitati u mhedda sal-punt li ppruvaw jagħmlu suwiċidju;

I.  billi fil-25 ta' Mejju 2021, l-attivisti Belarussi Ewropej Yauhen Afnahel, Pavel Yukhnevich, Maksim Viniarski u Andrei Voinich, il-kap tal-oppożizzjoni Pavel Seviarynets, il-blogger Dzmitry Kazlou, u l-attivista tal-komunità Iryna Shchasnaya ngħataw sentenzi ta' priġunerija li jvarjaw minn erba' sa seba' snin fuq akkużi foloz ta' "estremiżmu"; billi fit-2 ta' Ġunju 2021, il-priġunier politiku Dzmitry Furmanau, flimkien ma' Yauhen Raznichenka u Uladzimir Kniha, ingħataw sentenzi ta' priġunerija sa erba' snin f'dik li hija magħruf bħala l-"kawża Tsikhanouski"; billi fit-3 ta' Ġunju 2021, il-qorti kkundannat il-ħames grupp ta' konvenuti, li jikkonsisti mill-priġunieri politiċi Aliaksandr Khrapko, Radzivon Medusheuski, u Ihar Vinakurau, Andrei Aniskevich, Alena Loika, Halina Chuhunova, Andrei Niamirski, Dzmitry Kurhanau, Katsiaryna Smirnova, Mikita Uvarau, Safiya Nisht, Siarhei Ksenzhuk u Illia Palkhouski, fil-"proċess tal-protesta taż-żfin" billi tat sentenzi li jvarjaw minn 18-il xahar f'konfinament domiċiljari sa sena ħabs; billi fit-3 ta' Ġunju 2021, il-priġunier politiku Siarhei Piarfiliyeu ġie kkundannat għal sentejn priġunerija u ibnu Stanislau Piarfiliyeu għal sentejn ta' libertà ristretta (konfinament domiċiljari);

J.  billi l-awtoritajiet Belarussi qed ikomplu bir-repressjoni u l-persekuzzjoni tagħhom kontra ġurnalisti Belarussi indipendenti u qed jippruvaw ifixklu b'mod intenzjonat ir-rappurtar oġġettiv; billi mijiet ta' ġurnalisti ġew arrestati, inklużi żewġ ġurnalisti ta' Belsat li sussegwentement ġew ikkundannati; billi għexieren iffaċċjaw detenzjoni amministrattiva u esperjenzaw vjolenza u bosta ġew immultati; billi l-ġurnalisti tqiegħdu taħt arrest preventiv u ffaċċjaw akkużi kriminali; billi kien hemm bosta rapporti li l-awtoritajiet irrevokaw l-akkreditazzjoni ta' ġurnalisti, inklużi korrispondenti tal-media barranija, li bosta minnhom ġew arrestati u mkeċċija mill-Belarussja; billi fit-18 ta' Mejju 2021, l-awtoritajiet Belarussi rrejdjaw l-uffiċċji ta' Tut.by, l-akbar sit tal-aħbarijiet Belarussu indipendenti, arrestaw lill-ħafna membri tal-persunal tiegħu u mblukkaw is-sit web tiegħu;

K.  billi difensuri tad-drittijiet tal-bniedem, politiċi tal-oppożizzjoni, rappreżentati tas-soċjetà ċivili, rappreżentanti ta' trade union u attivisti oħrajn jiġu sistematikament soġġetti għal intimidazzjoni, fastidju u restrizzjonijiet fuq il-libertajiet fundamentali tagħhom; billi m'hemm l-ebda indikazzjoni li l-awtoritajiet Belarussi qed jinvestigaw l-eluf ta' rapporti ta' brutalità min-naħa tal-pulizija li ġew ippreżentati minn nofs Awwissu 2020, jew il-qtil ta' dimostranti; billi l-impunità mifruxa għall-ksur tad-drittijiet tal-bniedem tipperpetwa s-sitwazzjoni ddisprata tal-poplu tal-Belarussja; billi l-assenza tal-istat tad-dritt timpedixxi d-dritt tal-vittmi li jkollhom proċess ġust;

L.  billi skont l-Assoċjazzjoni tal-Istudenti Belarussi, unjoni tal-istudenti indipendenti, aktar minn 460 student ġew miżmuma, li kważi terz minnhom huma nisa, u aktar minn 150 student ġew imkeċċija b'mod arbitrarju mill-universitajiet, b'ħafna li ħarbu lejn pajjiżi ġirien beżgħana għas-sikurezza tagħhom;

M.  billi fil-31 ta' Mejju 2021 l-awtoritajiet Belarussi komplew jirrestrinġu r-regoli diġà stretti tal-ivjaġġar, u għamluha kważi impossibbli li ċ-ċittadini Belarussi joħorġu mill-pajjiż, inkluż fir-rigward ta' dawk li għandhom permessi ta' residenza fit-tul barra mill-pajjiż;

N.  billi hemm repressjoni dejjem akbar kontra r-rappreżentanti tal-minoranza Pollakka fil-Belarussja, inkluż l-arrest u l-għoti ta' sentenza lill-President tal-Unjoni tal-Pollakki fil-Belarussja, Andżelika Borys, u d-detenzjoni tal-ġurnalist, blogger u membru tal-Unjoni tal-Pollakki fil-Belarussja, Andrzej Poczobut; billi s-sistema edukattiva Pollakka fil-Balarussja tinsab taħt pressjoni dejjem akbar mir-reġim; billi dawn l-azzjonijiet huma akkumpanjati minn propaganda anti-Pollakka fuq it-televiżjoni statali; billi Lukashenka ħoloq btala pubblika ġdida fil-Belarussja, li għandha tiġi ċċelebrata fis-17 ta' Settembru, li tfakkar l-anniversarju tal-invażjoni Sovjetika tal-Polonja fl-1939;

O.  billi l-Belarussja bdiet l-operazzjoni kummerċjali tal-impjant tal-enerġija nukleari ta' Astravyets mingħajr ma indirizzat ir-rakkomandazzjonijiet ta' sikurezza kollha li jinsabu fir-rapport tal-UE dwar is-simulazzjoni ta' kriżi tal-2018, u b'riżultat ta' dan l-impjant ta' Astravyets mhuwiex sikur u joħloq theddid serju għas-sikurezza nukleari għall-Ewropa kollha;

P.  billi l-Unjoni Ewropea s'issa imponiet sanzjonijiet kontra 88 individwu Belarussu u 7 entitajiet, inkluż Aliaksandr Lukashenka;

1.  Jikkundanna bil-qawwa l-ħtif u l-inżul furzat tat-titjira FR4978 ta' Ryanair f'Minsk u d-detenzjoni tal-ġurnalist Raman Pratasevich u ta' Sofia Sapega min-naħa tal-awtoritajiet Belarussi; iqis dan l-att orribbli bħala ksur tad-dritt internazzjonali li jikkostitwixxi att ta' terroriżmu tal-Istat;

2.  Jitlob il-ħelsien immedjat u mingħajr kundizzjonijiet ta' Raman Pratasevich u ta' Sofia Sapega, kif ukoll tal-ġurnalisti u l-priġunieri politiċi l-oħra kollha miżmuma fil-Belarussja;

3.  Ifakkar id-deċiżjoni tal-Kunsill li jsaħħaħ il-miżuri restrittivi eżistenti billi introduċa projbizzjoni fuq it-trasportaturi Belarussi ta' kull tip milli jidħlu fl-ispazju tal-ajru tal-UE u jaċċessaw l-ajruporti tal-UE, u jagħti parir lill-Kunsill ifassal pjan biex jiffaċilita t-tentattivi tal-Belarussi milli jitilqu mill-pajjiż; jistieden lill-Organizzazzjoni tal-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali u lill-Aġenzija Ewropea tas-Sikurezza tal-Avjazzjoni biex jinvestigaw u jieħdu l-miżuri xierqa rigward dan l-inċident inaċċettabbli, li jisfida n-normi u l-istandards internazzjonali; jenfasizza li dan l-inċident gravi kiser b'mod sinifikanti l-fiduċja u li kull stat għandu jaġixxi b'mod responsabbli fit-twettiq tal-obbligi tiegħu skont il-Konvenzjoni ta' Chicago sabiex l-inġenji tal-ajru jkunu jistgħu joperaw b'mod sikur u sigur; jistieden lil Ryanair tikkoopera u taqsam mal-awtoritajiet l-informazzjoni rilevanti kollha dwar dan l-inċident;

4.  Jitlob li ssir valutazzjoni dettaljata tal-konsegwenzi tal-ħtif minn ajruplan ċivili interċettat, mhux biss għat-trasport internazzjonali bl-ajru u għas-sikurezza tal-avjazzjoni iżda wkoll għas-sigurtà ġenerali fl-Ewropa u s-sikurezza tal-Belarussi u ta' ċittadini oħra eżiljati jew li qed ifittxu kenn jew ażil fl-Istati Membri tal-UE;

5.  jenfasizza li investigazzjoni bħal din għandha tesplora r-rwol possibbli tar-Russja fl-atti terroristiċi mwettqa mir-reġim Belarussu; jissottolinja li jekk dan jitqies li kien il-każ, kwalunkwe ċittadin Russu involut direttament jew indirettament fl-operazzjoni għandu jiġi sanzjonat skont ir-Reġim Globali ta' Sanzjonijiet tal-UE b'rabta mad-Drittijiet tal-Bniedem (l-Att Magnitsky tal-UE); jenfasizza l-importanza tal-kontribut tal-UE fl-investigazzjoni, inkluż permezz tal-involviment ta' korpi tal-UE bħall-Europol, il-Eurojust jew l-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku Ewropew fil-ħidma ta' skwadri u operazzjonijiet ta' investigazzjoni konġunta;

6.  Itenni n-nuqqas ta' rikonoxximent tiegħu tal-elezzjoni ta' Aliaksandr Lukashenkha għall-kariga ta' President tal-Belarussja; iqis ir-reġim attwali fil-Belarussja bħala illeġittimu, illegali u kriminali; ikompli jappoġġja lill-poplu tal-Belarussja fit-talbiet u l-aspirazzjonijiet leġittimi tiegħu għal elezzjonijiet ħielsa u ġusti, il-libertajiet fundamentali u d-drittijiet tal-bniedem, ir-rappreżentanza demokratika, il-parteċipazzjoni politika u d-dinjità; jikkundanna r-repressjoni tal-eluf ta' Belarussi li pprotestaw b'mod paċifiku għad-difiża tad-dritt tagħhom għal-libertà, għad-demokrazija u għad-dinjità;

7.  Jikkundanna u jitlob bil-qawwa li jintemmu minnufih il-vjolenza u r-repressjoni mill-awtoritajiet tal-Istat fil-Belarussja, u b'mod partikolari d-detenzjoni illegali, it-tortura u t-trattament ħażin fid-detenzjoni, u l-prosekuzzjoni kriminali ta' ċittadini paċifiċi, u jesprimi l-appoġġ u s-solidarjetà tiegħu mas-soċjetà Belarussa; jikkundanna r-repressjoni sistematika tar-reġim kontra ċ-ċivili, li mill-elezzjonijiet misruqa ta' Awwissu 2020 ġiegħel lil aktar minn 140 000 Belarussu jaħarbu mill-pajjiż, permezz tal-vjolenza, l-intimidazzjoni u forom oħra ta' koerċizzjoni; itenni li din il-kampanja ta' repressjoni li għaddejja bħalissa u l-ispostament furzat taċ-ċittadini jikkostitwixxu ksur serju tad-drittijiet tal-bniedem; jiddeplora l-fatt li l-Belarussja bħalissa hija l-uniku pajjiż fl-Ewropa fejn il-piena tal-mewt għadha infurzata u jinsisti fuq il-ħtieġa għall-abolizzjoni permanenti immedjata tagħha; jikkundanna l-miżuri reċenti meħuda mill-awtoritajiet Belarussi li pprojbixxew il-biċċa l-kbira taċ-ċittadini Belarussi milli jitilqu mill-pajjiż, inklużi ħafna detenturi ta' permessi ta' residenza barranin;

8.  Jikkundanna s-sentenzi ħorox u inġusti tal-qorti li ngħataw reċentement lil bosta priġunieri politiċi u detenuti, inkluż il-mexxej tal-oppożizzjoni Pavel Seviarynets, u l-proċessi kontra personalitajiet demokratiċi tal-oppożizzjoni tal-Belarussja bħal Viktar Babaryka, Mikola Statkevich u Siarhei Tsikhanouski; jiddeplora s-sentenza ta' Pavel Sevyarynets, Yauhen Afnahel, Andrei Voynich, Pavel Yukhnevich, Dzmitry Kazlou, Maksim Viniarski u Iryna Shchasnaya fi proċess magħluq fil-belt ta' Mahiliou;

9.  Itenni l-importanza tal-midja u l-ġurnalisti Belarussi indipendenti u r-rwol importanti li jaqdu fis-soċjetà Belarussa; jikkundanna s-soppressjoni tal-midja u tal-aċċess għall-internet, kif ukoll is-swat, l-arrest u l-intimidazzjoni ta' ġurnalisti u bloggers; jissottolinja d-dritt tal-poplu tal-Belarussja li jkollu aċċess mingħajr xkiel għall-informazzjoni;

10.  Jikkundanna ir-repressjoni u l-azzjonijiet ostili mwettqa mill-awtoritajiet kontra r-rappreżentanti tal-minoranza Pollakka u kontra s-sistema tal-iskola Pollakka fil-Belarussja; jitlob, f'dan ir-rigward, il-ħelsien mingħajr kundizzjonijiet ta' Andżelika Borys, Andrzej Poczobut u detenuti politiċi oħra;

11.  Jistieden lis-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna (SEAE), lill-Kummissjoni u lir-rappreżentazzjonijiet diplomatiċi nazzjonali tal-Istati Membri fil-Belarussja biex jimmonitorjaw mill-qrib is-sitwazzjoni u l-proċessi tal-priġunieri politiċi individwali fil-Belarussja, inklużi dawk ta' Raman Pratasevich u Sofia Sapega, joffrulhom appoġġ u jaħdmu biex jiżguraw il-ħelsien tagħhom; f'dan ir-rigward, jistieden lir-reġim ta' Lukashenka jwaqqaf immedjatament kwalunkwe azzjoni bl-għan li tintimida jew tagħti fastidju lill-membri tas-servizzi diplomatiċi nazzjonali u Ewropej, f'konformità mal-obbligi internazzjonali tal-Belarussja fl-ambitu tal-Konvenzjonijiet ta' Vjenna dwar ir-Relazzjonijiet Diplomatiċi u Konsulari.

12.  Jissottolinja l-ħtieġa urġenti li jinżammu u li jiġu estiżi l-kuntatti u l-kooperazzjoni mar-rappreżentanti tal-forzi demokratiċi Belarussi f'Minsk u fl-eżilju, u b'mod partikolari ma' Sviatlana Tsikhanouskaya u mal-membri tal-Kunsill ta' Koordinazzjoni u tal-Ġestjoni Nazzjonali Kontra l-Kriżijiet; jingħaqad għalhekk mat-talbiet biex jiġu mistiedna r-rappreżentanti tagħhom fl-okkażjoni tas-Summit tal-G7 tal-11-13 ta' Ġunju 2021 u tas-Summit tas-Sħubija tal-Lvant fl-2021 u jirrakkomanda li jkomplu jiġu mistiedna għal laqgħat bilaterali ta' livell għoli fil-livell governattiv, kif ukoll għal sessjonijiet parlamentari u laqgħat interparlamentari, u jinħolqu gruppi ddedikati għall-Belarussja fil-parlamenti nazzjonali kollha tal-Istati Membri tal-UE;

13.  Jistieden lill-Kunsill jestendi kemm jista' jkun malajr il-listi ta' persuni u entitajiet taħt is-sanzjonijiet tal-UE billi jinkludi l-individwi u l-entitajiet involuti fl-interċetazzjoni u l-inżul furzat tat-titjira ta' Ryanair FR4978 u fid-detenzjoni ta' Raman Pratasevich u Sofia Sapega; ifakkar li l-ġurnalist Raman Pratasevich jinsab f'riskju li jiffaċċja l-piena tal-mewt;

14.  Iħeġġeġ lill-Kunsill jipproċedi bl-akbar urġenza bir-raba' pakkett ta' sanzjonijiet kontra l-individwi u l-entitajiet li ħadu sehem jew kienu kompliċi fil-frodi elettorali, ir-repressjoni, it-tortura jew it-trattament ħażin u l-ksur sussegwenti tad-drittijiet tal-bniedem fil-Belarussja, inkluża l-persekuzzjoni ta' ġurnalisti indipendenti u bloggers, u jibda jaħdem fuq pakkett sussegwenti; jitlob is-sanzjonar ta' għadd sostanzjalment akbar ta' uffiċjali Belarussi, bħall-prosekuturi, l-imħallfin u l-impjegati tal-infurzar tal-liġi li għandhom rwol fir-repressjoni u l-kundanna inġusta tal-kritiċi tar-reġim, kif ukoll ta' pulizija, persunal tal-amministrazzjoni tal-ħabs, membri tal-parlament u tal-gvern u l-aġenti li jaħdmu għar-reġim fl-oqsma tal-propaganda, il-midja, id-diżinformazzjoni u d-diskors ta' mibegħda, ta' individwi u entitajiet li jappoġġjaw lil Lukashenka u r-reġim tiegħu, bħal Marat Markov, li intervista lil Raman Pratasevich fuq l-istazzjon tat-televiżjoni tal-Istat ONT fit-2 ta' Ġunju, u ta' dawk li pparteċipaw fl-inċident tat-23 ta' Mejju, bħall-uffiċjali tal-intelligence u l-awtoritajiet tal-avjazzjoni; ifakkar, f'dan ir-rigward, fil-ħtieġa li jittieħed vantaġġ sħiħ mill-għażliet għal miżuri restrittivi fl-ambitu tar-Reġim Globali ta' Sanzjonijiet tal-UE b'rabta mad-Drittijiet tal-Bniedem (l-Att Magnitsky tal-UE);

15.  Jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jiċħdu b'mod strett kwalunkwe appoġġ finanzjarju lir-reġim Belarussu u għalhekk jirrifjutaw kwalunkwe linja ta' kreditu ġdida lill-banek Belarussi u jwaqqfu kwalunkwe investiment fi proġetti ta' infrastruttura jew f'impriżi ekonomiċi fil-Belarussja; jistieden lill-Kummissjoni tadotta miżuri biex twaqqaf lill-istituzzjonijiet finanzjarji Ewropej milli jakkwistaw bonds jew kwalunkwe strument finanzjarju ieħor maħruġ mill-Gvern Belarussu u mill-istituzzjonijiet pubbliċi affiljati; jilqa' l-fatt li l-Bank Ewropew tal-Investiment u l-Bank Ewropew għar-Rikostruzzjoni u l-Iżvilupp issospendew il-finanzjament ta' proġetti fis-settur pubbliku Belarussu u jitlob li ssir investigazzjoni dwar kif il-fondi mhux użati jistgħu jiġu orjentati mill-ġdid lejn is-soċjetà ċivili u s-settur privat meta dan ma jkunx relatat mar-reġim; jistieden lill-Fond Monetarju Internazzjonali u lill-Istati Membri tal-UE ma jipprovdux appoġġ baġitarju dirett lir-reġim fl-ebda ċirkostanza, u jżommu lura milli jużaw il-proċess speċjali ta' prelevament imħabbar għall-2021;

16.  Ifakkar lin-negozji kollha tal-UE li joperaw fil-Belarussja fit-talba preċedenti tiegħu biex jeżerċitaw diliġenza partikolari u jiddefendu r-responsabbiltà tagħhom li jirrispettaw id-drittijiet tal-bniedem, f'konformità mal-Prinċipji Gwida tan-NU dwar in-Negozju u d-Drittijiet tal-Bniedem; jitlobhom ukoll iżommu lura minn kwalunkwe investiment ġdid u li jipprotestaw ukoll pubblikament kontra r-repressjoni kontinwa tal-awtoritajiet Belarussi fil-pajjiż;

17.  Jistieden lill-Kunsill jadotta u jimplimenta malajr sanzjonijiet ekonomiċi, li jridu jkunu sostanzjali u jkollhom, kemm jista' jkun, effett immedjat fuq ir-reġim tal-Belarussja, il-persuni li jappoġġjawh u l-atturi ekonomiċi li jappoġġjaw ir-reġim; jitlob li dawn is-sanzjonijiet ekonomiċi jkollhom fil-mira l-kumpaniji pubbliċi u privati kkontrollati mir-reġim jew marbuta mill-qrib mal-interessi kummerċjali tar-reġim jew magħrufa li jkeċċu l-impjegati tagħhom minħabba li jipparteċipaw fi strajk jew protesti; jitlob li s-sanzjonijiet settorjali jkollhom fil-mira ż-żejt mhux raffinat u l-prodotti taż-żejt, il-potassa, l-azzar u l-industriji tal-ipproċessar tal-injam; jitlob ukoll li jintemmu l-kooperazzjoni u l-finanzjament għall-banek tal-Istat Belarussi u li jiġu limitati l-linji ta' kreditu mill-banek internazzjonali għall-banek sussidjarji fil-Belarussja u li titqies sospensjoni temporanja lill-Belarussja mis-sistema SWIFT; jitlob li l-kumpaniji rreġistrati fl-UE, b'mod partikolari Siemens AG, jieqfu jikkollaboraw mal-awtoritajiet Belarussi permezz tal-kondiviżjoni tat-teknoloġija u l-għarfien espert; jistieden lill-Istati Membri u lill-istituzzjonijiet tal-UE jżidu l-isforzi tagħhom biex jindirizzaw il-kuntrabandu sostanzjali tas-sigaretti mill-Belarussja lejn l-UE, li jipprovdi fondi lir-reġim ta' Lukashenka; jinkoraġġixxi azzjoni ta' solidarjetà tal-UE kkordinata biex jiġu kkumpensati d-diffikultajiet ekonomiċi għall-Istati Membri l-aktar affettwati mis-sanzjonijiet ekonomiċi fuq il-Belarussja;

18.  Jilqa' d-deċiżjoni tal-Unjoni Ewropea tax-Xandir (EBU) li tissospendi s-sħubija mal-EBU tax-xandar Belarussu BTRC; jitlob is-sospensjoni tal-Belarussja minn korpi sportivi internazzjonali u avvenimenti sportivi internazzjonali, inklużi kampjonati Ewropej u dinjija u l-Logħob Olimpiku f'Tokyo; iħeġġeġ lill-Unjoni tal-Assoċjazzjonijiet Ewropej tal-Futbol (UEFA) tneħħi d-drittijiet tax-xandir għat-turnew tal-futbol EURO 2020 mit-televiżjoni tal-Istat Belarussu TVR u tassenjahom lill-istazzjon tat-televiżjoni indipendenti Belsat TV mingħajr ħlas;

19.  Jistieden lill-Istati Membri jtejbu l-kooperazzjoni tagħhom dwar kwistjonijiet ta' intelligence rigward il-kriżi fil-Belarussja u jkeċċu uffiċjali tal-intelligence magħrufa u suspettati li huma attivi madwar l-Unjoni; iħeġġeġ lill-President tiegħu jirrestrinġi l-aċċess għall-Parlament Ewropew għall-persunal tal-Ambaxxata tal-Belarussja fi Brussell, inkluż l-aċċess fiżiku u remot għal-laqgħat ospitati mill-Parlament Ewropew, u biex jirrieżamina l-komunikazzjoni tal-Parlament mal-Ambaxxata tal-Belarussja;

20.  Jinsab imħasseb ħafna dwar l-involviment tar-Russja mar-reġim ta' Lukashenka, inkluż l-appoġġ finanzjarju u l-kooperazzjoni mill-qrib bejn is-servizzi tal-intelligence;

21.  Jenfasizza l-ħtieġa għal impenn internazzjonali, inklużi diskussjonijiet fin-NU u fin-NATO; jitlob lill-UE tikkoordina mill-qrib il-miżuri tagħha mal-Istati Uniti, mas-sħab tal-G7 u ma' pajjiżi oħra tal-istess fehma u tfittex allinjament wiesa' mis-sħab tal-UE, b'mod partikolari mill-ġirien Ewropej bħall-Ukrajna, sabiex jinkiseb l-ogħla impatt possibbli tas-sanzjonijiet ; ifakkar fid-deċiżjoni tal-Gvern tal-Ukrajna li jingħaqad mal-Istati Membri tal-UE fl-impożizzjoni ta' sanzjonijiet tat-trasport fuq il-linji tal-ajru Belarussi, u jistieden lill-Kummissjoni u lill-Kunsill jimponu miżuri punittivi fuq il-linja tal-ajru Belavia u l-passiġġieri tagħha li jtiru lejn il-Krimea annessa mar-Russja; jilqa' s-summits li jmiss bejn l-UE u l-Istati Uniti u l-Istati Uniti u r-Russja u jqishom opportunitajiet importanti biex jiġu kkoordinati l-pożizzjonijiet bejn l-UE u s-sħab tagħha;

22.  Jenfasizza li għalkemm l-aħjar opportunitajiet tal-UE biex tittratta b'mod xieraq l-istati illegali huma permezz ta' mekkaniżmi ta' sanzjonijiet, minbarra s-sanzjonijiet fuq intrapriżi tal-istat Belarussi, l-UE għandha tuża pressjonijiet interni eżistenti fil-Belarussja billi tappoġġja lis-soċjetà ċivili Belarussa;

23.  Jistieden lill-Kummissjoni u lill-VP/RGħ, flimkien mas-sħab internazzjonali, jagħtu bidu għall-organizzazzjoni ta' konferenza internazzjonali ta' livell għoli, "Il-Futur Demokratiku tal-Belarussja", dwar is-soluzzjoni għall-kriżi fil-Belarussja, u l-investigazzjoni u l-prosekuzzjoni ta' reati mill-awtoritajiet Belarussi kontra l-poplu tal-Belarussja u t-trasformazzjoni demokratika tal-Belarussja; iqis li konferenza bħal din, immexxija mill-UE u li għaliha jattendu l-istituzzjonijiet finanzjarji internazzjonali, il-pajjiżi tal-G7, l-Istati Membri u l-istituzzjonijiet tal-UE u oħrajn li lesti jwiegħdu pakkett finanzjarju ta' diversi biljuni ta' Euro, se sservi biex tappoġġja l-isforzi futuri ta' riforma u r-ristrutturar tal-ekonomija u se tibgħat sinjal qawwi ta' appoġġ lill-poplu Belarussu;

24.  Ifakkar fl-inizjattiva preċedenti tiegħu għal missjoni ta' livell għoli, li tinvolvi uffiċjali preċedenti Ewropej ta' grad għoli, biex tiġi esplorata kull triq possibbli biex titwaqqaf il-vjolenza u jinħelsu l-priġunieri politiċi u li tista' tgħin biex jinħoloq ambjent li jwassal għal djalogu politiku domestiku inklużiv fil-Belarussja;

25.  Iħeġġeġ lill-Kummissjoni, lis-SEAE u lill-Istati Membri biex iżidu l-appoġġ dirett għall-oppożizzjoni Belarussa, is-soċjetà ċivili, id-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem u l-media indipendenti fil-Belarussja u barra mill-pajjiż, u l-involviment magħhom, inkluż permezz tal-bini tal-kapaċitajiet u l-appoġġ finanzjarju, u jżidu l-appoġġ għall-Fond Ewropew għad-Demokrazija fl-attivitajiet tagħhom fil-prattika; jitlob, f'dan ir-rigward, lill-UE u organizzazzjonijiet internazzjonali oħra jipprovdu appoġġ finanzjarju u tekniku lill-mezzi tal-media u lill-ġurnalisti indipendenti kollha biex ikunu jistgħu jwettqu dmirijiethom li jinfurmaw lis-soċjetà dwar l-iżviluppi li għaddejjin fil-Belarussja; itenni, f'dan ir-rigward, l-appell tiegħu għal aktar assistenza għall-istazzjon tat-televiżjoni Belsat;

26.  Jimpenja ruħu li jgħin fit-tisħiħ tal-kapaċità tal-forzi demokratiċi, fit-titjib tar-rwol tas-soċjetà ċivili, fl-appoġġ tad-djalogu politiku sħiħ li jwassal għal tranżizzjoni paċifika tal-poter fil-Belarussja, kif ukoll ta' mexxejja politiċi żgħażagħ u ta' difensuri tad-drittijiet tal-bniedem, permezz tal-mekkaniżmi ta' appoġġ għad-demokrazija tal-Parlament;

27.  Jilqa' l-qafas ta' pjan komprensiv għall-appoġġ ekonomiku ta' EUR 3 biljun għal Belarussja demokratika futura ppreżentat mill-Kummissjoni; jistieden lill-Kummissjoni u lill-Kunsill ikomplu jiżviluppaw u jippromwovu dan il-pjan u jikkomunikaw b'mod ċar li ladarba sseħħ bidla demokratika fil-Belarussja, l-UE se tkun lesta li tipprovdi assistenza tanġibbli biex tpoġġi lill-pajjiż fit-triq ta' riforma u modernizzazzjoni; jinnota li l-UE jeħtieġ li tipproponi sett komprensiv ta' azzjonijiet biex tħejji l-forzi demokratiċi tal-Belarussja għall-implimentazzjoni ta' dan il-pakkett;

28.  Jitlob lill-UE tikkoordina mal-Istati Uniti, is-sħab tal-G7 u pajjiżi oħra tal-istess fehma biex tiffriża l-kooperazzjoni mas-settur pubbliku ta' Lukashenka u torjenta mill-ġdid il-kooperazzjoni mas-soċjetà ċivili Belarussa u mal-kumpaniji privati Belarussi mhux influwenzati mir-reġim;

29.  Jirrifjuta t-theddid inaċċettabbli ta' Aliaksandr Lukashenka li l-awtoritajiet Belarussi mhux se jwaqqfu l-migranti irregolari u t-traffikar tad-droga u jesprimi t-tħassib tiegħu dwar iż-żieda fil-migrazzjoni irregolari mill-Belarussja lejn l-UE u dwar l-involviment potenzjali tal-awtoritajiet Belarussi f'dan il-fenomenu; jitlob lill-Istati Membri u lill-istituzzjonijiet tal-UE jsegwu l-iżviluppi f'dawn l-oqsma u jieħdu l-miżuri xierqa;

30.  Jikkundanna l-użu ħażin min-naħa tat-tmexxija Belarussa tal-awtoritajiet tal-infurzar tal-liġi għal skopijiet politiċi; jistieden lill-Interpol biex immedjatament tirrieżamina bir-reqqa t-talbiet attwali u futuri mill-Belarussja u tieħu l-miżuri kollha xierqa biex tipprevjeni lill-Belarussja milli tuża ħażin l-Interpol għal skopijiet politiċi;

31.  Jissottolinja l-ħtieġa ta' investigazzjoni komprensiva tad-delitti mwettqa mir-reġim ta' Lukashenka kontra l-poplu tal-Belarussja, li għandha tiġi konkluża bl-istabbiliment ta' tribunal internazzjonali għall-prosekuzzjoni ta' dawk ir-reati; iħeġġeġ li, fin-nuqqas tar-rieda tal-awtoritajiet Belarussi li jistabbilixxu l-istat tad-dritt u l-obbligu ta' rendikont, il-komunità internazzjonali jeħtiġilha tieħu azzjoni biex tgħin tiżgura evidenza ta' reati u tiżgura investigazzjoni u prosekuzzjoni ta' dawk responsabbli tul il-katina sħiħa ta' kmand; jilqa' l-inizjattivi minn diversi Stati Membri tal-UE biex japplikaw il-prinċipju tal-ġuriżdizzjoni universali u jħejju każijiet tal-qorti kontra l-awturi ta' repressjoni Belarussi u jħeġġeġ lill-Istati Membri l-oħra kollha jsegwu l-eżempju tagħhom; jitlob għal appoġġ attiv għall-inizjattivi internazzjonali kollha li jfittxu li jindirizzaw l-impunità fil-Belarussja, bħall-Pjattaforma Internazzjonali Kontra l-Impunità u ċ-Ċentru tal-Ġustizzja f'Vilnius;

32.  Iħeġġeġ lill-VP/RGħ, lill-Kummissjoni, lill-Kunsill u lill-Istati Membri jkomplu jqajmu s-sitwazzjoni fil-Belarussja fl-organizzazzjonijiet Ewropej u internazzjonali rilevanti kollha bħall-OSKE, il-Kunsill tal-Ewropa, il-Kunsill tad-Drittijiet tal-Bniedem tan-NU u l-korpi speċjalizzati oħra tan-NU bil-għan li tiġi żgurata azzjoni internazzjonali urġenti dwar is-sitwazzjoni fil-Belarussja u li jingħeleb l-imblukkar tar-Russja u ta' pajjiżi oħra għal tali azzjoni;

33.  Iħeġġeġ lill-Istati Membri tal-UE jkomplu jiffaċilitaw il-proċeduri għall-kisba ta' viżi u residenza għal dawk li qed jaħarbu mill-Belarussja għal raġunijiet politiċi jew għal dawk li jirrikjedu trattament mediku minħabba l-vjolenza mwettqa kontrihom, u joffru lilhom u lill-familji tagħhom l-appoġġ u l-assistenza meħtieġa; jistieden lill-Istati Membri jimplimentaw ir-rakkomandazzjonijiet tar-rapporteur tal-Mekkaniżmu ta' Moska tal-OSKE fir-rigward tal-għoti tal-ażil f'każijiet ta' persekuzzjoni koperti mill-Konvenzjoni ta' Ġinevra dwar ir-Refuġjati u jkomplu jiffaċilitaw il-proċedura għall-ħruġ ta' viżi ta' emerġenza u l-għoti ta' kenn temporanju fil-pajjiżi tal-UE; jistieden lill-Istati Membri u lill-Kummissjoni joffru boroż ta' studju lill-istudenti u lill-akkademiċi Belarussi mkeċċija mill-universitajiet u miżmuma l-ħabs minħabba l-pożizzjoni prodemokratika tagħhom; jistieden lill-Istati Membri jipprovdu appoġġ finanzjarju lil dawk l-istituzzjonijiet eżiljati, bħall-Università Ewropea tal-Istudji Umanistiċi f'Vilnius, li qed irawmu ġenerazzjoni ġdida ta' Belarussi li qed jisfidaw is-sistema korrotti u illeġittima tal-pajjiż;

34.  Jistieden lill-Kummissjoni, lill-Istati Membri u lis-SEAE jikkooperaw ma' sħab internazzjonali, bħall-Mekkaniżmu ta' Moska tal-OSKE u l-Kunsill tad-Drittijiet tal-Bniedem tan-NU, kif ukoll lid-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem u s-soċjetà ċivili fuq il-post, biex jiġu żgurati l-monitoraġġ, id-dokumentazzjoni u rappurtar tal-ksur tad-drittijiet tal-bniedem u sussegwentement jiġi stabbilit l-obbligu ta' rendikont u tingħata ġustizzja lill-vittmi; jilqa' l-istabbiliment tal-Pjattaforma Internazzjonali ta' Obbligu ta' Rendikont għall-Belarussja u jitlob lill-istituzzjonijiet tal-UE u lill-Istati Membri jappoġġjaw il-funzjonament tagħha; jimpenja ruħu għall-funzjonament effettiv tal-Pjattaforma tal-Parlament Ewropew dwar il-ġlieda kontra l-impunità fil-Belarussja u għall-koordinazzjoni ta' reazzjoni internazzjonali f'waqtha għall-iżviluppi fil-Belarussja;

35.  Itenni l-ħtieġa li l-Istati Membri kollha jieħdu pożizzjoni unifikata fir-rispons għat-terroriżmu sponsorizzat mill-Istat orkestrat mir-reġim ta' Aliaksandr Lukashenko u appoġġjat mill-Kremlin; jissottolinja l-importanza li l-UE tiġġieled kontra d-diżinformazzjoni dwar is-sitwazzjoni fil-Belarussja fi ħdan l-UE, kif ukoll forom oħra ta' theddid ibridu mwettqa minn partijiet terzi f'dan ir-rigward; jesprimi solidarjetà mal-Latvja wara t-tkeċċija mhux ġustifikata tad-diplomatiċi tagħha mill-Belarussja; jikkundanna t-tnedija ta' investigazzjoni kriminali mill-Prosekutur Ġenerali tal-Belarussja kontra l-Ministru għall-Affarijiet Barranin tal-Latvja, kif ukoll is-Sindku tal-belt kapitali Riga; jikkundanna t-tentattivi kollha mill-awtoritajiet Belarussi biex jeżerċitaw pressjoni fuq l-Istati Membri tal-UE, inkluża t-talba tal-prosekuturi Belarussi biex jagħmlu mistoqsijiet lill-eks president tal-Litwanja Valdas Adamkus, abbażi tal-allegati konnessjonijiet tiegħu ma' battaljun awżiljarju tal-pulizija subordinat għall-SS li wettaq operazzjonijiet punittivi fil-Belarussja matul it-Tieni Gwerra Dinjija;

36.  Itenni t-tħassib tiegħu dwar l-operazzjoni kummerċjali tal-impjant tal-enerġija nukleari ta' Astravyets li jinsab 45 km biss 'il bogħod minn Vilnius u jissottolinja r-riskji li jġorr għal pajjiżi tal-UE; jenfasizza l-importanza li jiġi indirizzat it-theddid għas-sikurezza nukleari kkawżat mill-impjant tal-enerġija nukleari ta' Astravyets, jiddispjaċih li l-Belarussja mhix timpenja ruħha fis-sikurezza nukleari tal-impjant ta' Astravyets bi trasparenza sħiħa u ma impenjatx ruħha għall-implimentazzjoni sħiħa tar-rakkomandazzjonijiet tar-rieżami bejn il-pari tal-impjant mill-Grupp ta' Regolaturi Ewropew dwar is-Sikurezza Nukleari (ENSREG), u jitlob għall-introduzzjoni ta' salvagwardji effettivi kontra il-bejgħ dirett u indirett tal-elettriku Belarussu ġenerat mill-impjant ta' Astravyets lejn is-suq tal-UE;

37.  Jissottolinja li s-sitwazzjoni attwali hija prova tal-kredibbiltà tal-Unjoni Ewropea u tal-effettività tat-tfassil tal-politika barranija tagħha; ifakkar li s-sitwazzjoni fil-Belarussja, pajjiż ġar u membru tas-Sħubija tal-Lvant, għandha impatt dirett fuq l-UE u li l-UE għandha turi biżżejjed determinazzjoni biex toffri appoġġ tanġibbli u fit‑tul lill-forzi demokratiċi li jagħmlu ħilithom biex iġibu l-libertà u d-demokrazija fil-Belarussja; jitlob lill-UE biex ma toqgħodx lura, billi taġixxi malajr u b'mod proattiv;

38.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill, lill-Kummissjoni, lill-Viċi President tal-Kummissjoni / Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà, lill-gvernijiet u l-parlamenti tal-Istati Membri, lill-Kunsill tal-Ewropa, lill-Organizzazzjoni għas-Sigurtà u l-Kooperazzjoni fl-Ewropa, lill-Organizzazzjoni tal-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali u lill-awtoritajiet tar-Repubblika tal-Belarussja.

(1) ĠU L 197 I, 4.6.2021, p. 3.

Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ġunju 2021 dwar is-sitwazzjoni fl-Afganistan (2021/2712(RSP))

P9_TA(2021)0294 RC-B9-0324/2021

Il-Parlament Ewropew,

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjonijiet preċedenti tiegħu dwar l-Afganistan,

–  wara li kkunsidra t-Triq Konġunta 'l Quddiem (JWF) dwar kwistjonijiet ta' migrazzjoni bejn l-Afganistan u l-UE tat-2 ta' Ottubru 2016,

–  wara li kkunsidra l-Ftehim ta' Kooperazzjoni dwar Sħubija u Żvilupp bejn l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha, minn naħa waħda, u r-Repubblika Iżlamika tal-Afganistan, min-naħa l-oħra, iffirmat fit-18 ta' Frar 2017,

–  wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni tal-Kunsill tal-Atlantiku tat-Tramuntana dwar in-Negozjati għall-Paċi fl-Afganistan tad-9 ta' Diċembru 2020,

–  wara li kkunsidra l-kummenti tal-President Biden dwar It-Triq 'il Quddiem fl-Afganistan tal-14 ta' April 2021,

–  wara li kkunsidra l-Qafas għall-Awtodipendenza permezz ta' Responsabbiltà Reċiproka, maqbul fil-Konferenza ta' Brussell dwar l-Afganistan tal-4 u l-5 ta' Ottubru 2016,

–  wara li kkunsidra l-Konferenza Ministerjali Internazzjonali tad-Donaturi tal-2020 (il-Konferenza tal-Afganistan) li saret fit-23 u fl-24 ta' Novembru 2020,

–  wara li kkunsidra d-dikjarazzjoni konġunta mill-Viċi President tal-Kummissjoni / Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà (VP/RGħ) u l-Ministru tal-Affarijiet Esterni tal-Indja dwar l-Afganistan tal-4 ta' Mejju 2021,

–  wara li kkunsidra l-istqarrija tal-Mibgħuta Speċjali u tar-Rappreżentanti Speċjali tal-Unjoni Ewropea, Franza, il-Ġermanja, l-Italja, in-NATO, in-Norveġja, ir-Renju Unit u l-Istati Uniti tas-7 ta' Mejju 2021 dwar il-Proċess ta' Paċi Afgan,

–  wara li kkunsidra l-Istħarriġ dwar l-Oppju tal-Afganistan tal-2020 ippubblikat b'mod konġunt mill-Awtorità Nazzjonali tal-Istatistika u tal-Informazzjoni tal-Afganistan u mill-Uffiċċju tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-Drogi u l-Kriminalità f'April 2021,

–  wara li kkunsidra l-Linji Gwida tal-UE għall-Promozzjoni u għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tat-Tfal, dwar it-Tfal u l-Konflitti Armati, u dwar id-Difensuri tad-Drittijiet tal-Bniedem,

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjonijiet tal-Kunsill tas-Sigurtà tan-NU dwar l-Afganistan,

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjonijiet tal-Kunsill tad-Drittijiet tal-Bniedem tan-NU dwar l-Afganistan,

–  wara li kkunsidra d-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem tal-10 ta' Diċembru 1948,

–  wara li kkunsidra l-Patt Internazzjonali dwar id-Drittijiet Ċivili u Politiċi tal-1966,

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 132(2) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

–  wara li kkunsidra l-Artikoli 144(5) u 132(4) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

A.  billi fi Frar 2020, l-Istati Uniti u t-Taliban iffirmaw ftehim li witta t-triq għall-ewwel taħditiet diretti bejn it-Taliban u r-rappreżentanti tar-Repubblika Iżlamika tal-Afganistan mill-2001;

B.  billi fl-14 ta' April 2021, is-Segretarju tal-Istat tal-Istati Uniti, Anthony Blinken, ħabbar l-irtirar unilaterali tat-truppi tal-Istati Uniti sal-11 ta' Settembru 2021; billi l-alleati tan-NATO jsegwu l-prinċipju ta' "nidħlu flimkien, noħorġu flimkien", u se jirtiraw fl-istess ħin;

C.  billi t-taħditiet ta' paċi Afgani bejn il-gvern Afgan u t-Taliban bdew fl-2020 f'Doha; billi l-ftehim ta' waqfien mill-ġlied ma nżammx, u attwalment it-taħditiet tal-paċi jinsabu weqfin, bit-Taliban jistennew l-irtirar tat-truppi alleati;

D.  billi sa mill-2001, l-UE kellha preżenza attiva fl-Afganistan biex tappoġġja l-iżvilupp soċjali u ekonomiku u tikkoordina l-assistenza internazzjonali; billi bosta Stati Membri tal-UE, sħab tan-NATO u pajjiżi alleati kkontribwew riżorsi militari u ċivili għall-istabbilizzar u l-iżvilupp tal-Afganistan, u sofrew bosta mwiet u telf kbir; billi Afganistan stabbli u indipendenti li jipprovdi għalih innifsu u jiċħad rifuġju sikur lil gruppi terroristiċi għadu fl-interessi vitali tas-sigurtà tal-UE, tan-NATO u tal-istati membri tagħhom;

E.  billi huwa ta' importanza kbira li jiġi ppreservat il-progress li sar fl-aħħar żewġ deċennji fl-Afganistan, b'mod partikolari rigward id-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali;

F.  billi r-rappreżentanza tan-nisa u ta' drittijiethom fit-taħditiet ta' paċi fl-Afganistan mhijiex proporzjonali, u għalhekk jeħtieġ approċċ aktar impenjat mill-partijiet fin-negozjati;

G.  billi n-nisa, it-tfal u l-minoranzi etniċi se jkunu jintlaqtu l-aktar mill-falliment tat-taħditiet ta' paċi fl-Afganistan u mit-tentattivi ta' li tiġi segwita soluzzjoni militari għall-kunflitt; billi n-nisa Afgani diġà bdew jillimitaw il-movimenti tagħhom biex inaqqsu r-riskju, u l-aċċess tat-tfal għall-edukazzjoni u l-logħob huwa mxekkel mit-theddida tal-vjolenza;

H.  billi s-sitwazzjoni tas-sigurtà fl-Afganistan qiegħda progressivament tmur għall-agħar, u n-numru ta' attakki kontra l-forzi Afgani qed jiżdied, kif qed jiżdiedu l-assassinji mmirati ta' attivisti Afgani, ta' ħaddiema tal-midja, edukaturi, tobba, imħallfin u uffiċjali tal-gvern; billi mill-bidu tat-taħdidiet ta' paċi fl-Afganistan kien hemm żieda sinifikanti fin-numru ta' attakki mit-Taliban, immirati lejn it-teħid tal-kontroll tat-territorji kkontrollati mill-gvern; billi fl-Indiċi tat-Terroriżmu Globali tal-2020, l-Afganistan ġie kklassifikat bħala l-aktar pajjiż affettwat; billi minn popolazzjoni ta' 36 miljun persuna, erba' miljuni minnhom huma persuni spostati; billi kważi tliet  miljun ruħ huma spostati internament kaġun tal-vjolenza u miljun oħra minħabba diżastri naturali; billi 2,5 miljun Afgan diġà ħarbu mill-pajjiż biex ifittxu s-sigurtà, bil-maġġoranza tagħhom jistabbilixxu ruħhom fl-Iran u l-Pakistan;

I.  billi l-Afganistan huwa l-benefiċjarju prinċipali ta' għajnuna għall-iżvilupp tal-UE fid-dinja; billi l-kontribut tal-UE lejn l-Afganistan matul l-aħħar 20 sena wassal għal gwadanji sostanzjali fl-istennija tal-għomor, il-litteriżmu, fil-mortalità materna u tat-tfal u fid-drittijiet tan-nisa; billi bejn l-2002 u l-2020, l-UE pprovdiet aktar minn EUR 4 biljun, u diġà wiegħdet EUR 1,2 biljun kemm f'assistenza fit-tul kif ukoll f'assistenza ta' emerġenza għall-perjodu 2021-2025; billi dan l-impenn ġie akkumpanjat minn komunikazzjoni tal-UE u minn pajjiżi li flimkien jirrappreżentaw madwar 80 % tat-total tal-għajnuna uffiċjali għall-iżvilupp għall-Afganistan, fatt li jissottolinja l-elementi ewlenin biex il-pajjiż ikompli jirċievi l-għajnuna, inkluż li jitkompla l-impenn favur id-demokrazija, l-istat tad-dritt u d-drittijiet tal-bniedem;

J.  billi hemm nuqqas ta' responsabbiltà mifruxa għall-attakki u għall-qtil fl-Afganistan; billi fit-12 ta' Marzu 2021, il-membri tal-Kunsill tas-Sigurtà tan-NU kkundannaw in-numru allarmanti ta' attakki li kienu immirati intenzjonalment kontra persuni ċivili fl-Afganistan;

K.  billi ż-żieda f'daqqa reċenti fil-vjolenza seħħet fi sfond ta' vjolazzjonijiet mifruxin u fit-tul tad-drittijiet tal-bniedem fil-pajjiż, imwettqa minn terroristi, gruppi armati u forzi tas-sigurtà, inklużi qtil ekstraġudizzjarju, tortura u vjolenza sesswali; billi huwa stmat li madwar 150 000 persuna mietu fil-gwerra ta' 20 sena, fosthom 35 000 persuna ċivili;

L.  billi, mill-2001, sar progress evidenti fid-drittijiet tan-nisa u tal-bniet fl-Afganistan, inkluż l-aċċess għall-edukazzjoni, il-kura tas-saħħa u l-parteċipazzjoni fil-ħajja ċivika u politika; billi dan it-titjib huwa probabbilment l-aktar riżultati pożittivi miksuba fl-iżvilupp reċenti tal-pajjiż; billi dan il-progress parzjali issa jinsab mhedded u jrid jiġi ppreservat u msaħħaħ b'mod urġenti;

M.  billi minkejja dan it-titjib, in-nisa u l-bniet għadhom ta' kuljum jiffaċċjaw theddid serju, inklużi ostakli għall-aċċess għal servizzi essenzjali u attakki li jinkludu vjolenza domestika, sesswali u bbażata fuq il-ġeneru; billi l-Indiċi tan-Nisa, Paċi u Sigurtà tal-2019/20 ikklassifika lill-Afganistan bħala t-tieni l-agħar pajjiż għan-nisa; billi mill-inqas 85 persuna nqatlu u 147 persuna ndarbu, il-biċċa l-kbira minnhom jkunu bniet tal-iskola, meta l-iskola tal-bniet Sayed al-Shuhada f'Kabul ġiet ibbumbardjata fit-8 ta' Mejju 2021; billi fit-2 ta' Marzu 2021, tliet ġurnalisti nisa nqatlu f'Jalalabad;

N.  billi l-pandemija tal-COVID-19 żiedet drastikament ir-rata tal-faqar fl-Afganistan; billi l-miżuri relatati mal-COVID-19 u s-sitwazzjoni ta' sigurtà li sejra għall-agħar wasslu għal restrizzjonijiet fl-aċċess għall-għajnuna umanitarja tal-poplu Afgan;

O.  billi fl-2021, l-Afganistan huwa mistenni li se jiffaċċja nixfa, li se żżid l-għadd attwali ta' 5,5 miljun persuna li qed jesperjenzaw sitwazzjoni ta' emerġenza ta' nuqqas ta' sigurtà alimentari, bi 17,6-il miljun persuna oħra mistennija jiffaċċjaw nuqqas qawwi ta' sigurtà alimentari;

P.  billi l-kost ekonomiku tat-terroriżmu fl-Afganistan kien ekwivalenti għal kważi 20 % tal-PDG tiegħu fl-2018, u ċċaħħad lit-tfal Afgani mill-futur tagħhom, mill-possibbiltà li jiksbu edukazzjoni, minn prospetti għal impjieg u servizzi stabbli bħall-kura tas-saħħa pprovduta mill-istat;

Q.  billi n-negozji Afgani huma vittmi ta' estorsjoni mit-Taliban, li jġiegħlu lill-bdiewa jaħdmu biex jikkultivaw l-oppju u f'attivitajiet illegali ta' estrazzjoni;

1.  Iqis li l-Afganistan jinsab f'mument kritiku, minħabba li l-konfluwenza tas-sitwazzjoni domestika fraġli, is-sitwazzjoni ta' sigurtà li sejra għall-agħar, l-istaġnar tat-taħditiet ta' paċi intra-Afgani u d-deċiżjoni ta' rtirar tat-truppi tal-Istati Uniti u tan-NATO sal-11 ta' Settembru 2021, li jistgħu jwasslu għal inċertezzi ġodda, inqas stabbiltà, periklu ta' intensifikar tal-kunflitti interni u b'vakwu li fl-agħar xenarju possibbli se jimtela mit-Taliban; jesprimi tħassib li din tkun perspettiva inkwetanti ħafna għall-pajjiż u għas-sostenibbiltà tal-kisbiet u tal-progress soċjopolitiċi li seħħew fl-aħħar 20 sena;

2.  Jesprimi t-tħassib serju tiegħu u jikkundanna bl-aktar mod qawwi ż-żieda allarmanti fil-vjolenza fl-Afganistan, inkluż il-qtil immirat ta' tfal, professjonisti nisa, ġurnalisti u ħaddiema tal-midja, edukaturi, difensuri tad-drittijiet tal-bniedem, is-soċjetà ċivili, attivisti, tobba, uffiċjali tal-gvern u ta' membri tal-ġudikatura; iħeġġeġ lill-partijiet kollha biex minnufih jilħqu ftehim dwar waqfien mill-ġlied permanenti u komprensiv;

3.  Jinsab imħasseb dwar il-fraġilità u l-instabbiltà tal-gvern Afgan u dwar in-nuqqas ta' kontroll tiegħu fuq il-parti l-kbira tal-pajjiż, sitwazzjoni li tiggrava l-impatt tal-vjolenza fuq il-popolazzjoni ċivili; jappella lit-Taliban sabiex minnufih iwaqqfu l-attakki tagħhom kontra persuni ċivili u l-forzi nazzjonali, u biex jirrispettaw bis-sħiħ id-dritt umanitarju internazzjonali; jesprimi l-kondoljanzi u l-appoġġ kbir tiegħu lill-vittmi tal-attakki terroristiċi u lill-familji tagħhom;

4.  Jisħaq fuq il-ħtieġa li jiġi evitat xenarju ta' "stat fallut", u jtenni l-impenn tiegħu għal proċess ta' paċi mmexxi mill-Afgani u li huwa sjieda tal-Afgani u għal rikostruzzjoni ta' wara l-kunflitt bħala l-unika triq kredibbli għall-paċi, is-sigurtà u l-iżvilupp inklużiv u fit-tul; jenfasizza li dan huwa aktar importanti minn qatt qabel peress li d-data tal-irtirar tat-truppi tal-Istati Uniti u tan-NATO tinsab fil-qrib; iħeġġeġ lill-Kunsill, lis-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna (SEAE) u lill-Kummissjoni biex, malajr kemm jista' jkun, iħejju u jippreżentaw lill-Parlament bi strateġija komprensiva dwar il-kooperazzjoni futura mal-Afganistan wara l-irtirar tat-truppi Alleati tan-NATO u jħeġġeġ lill-UE u lill-Istati Membri tagħha, lin-NATO u lill-Istati Uniti biex jibqgħu parteċipi f'dan l-objettiv;

5.  Jappoġġja, f'dan ir-rigward, it-tkomplija immedjata tat-taħditiet ta' paċi f'Doha sabiex tinkiseb soluzzjoni politika għall-kunflitt u għal waqfien mill-ġlied negozjat permanenti u mal-pajjiż kollu; jissottolinja li hija biss soluzzjoni politika li toffri tama għal paċi dejjiema, u jirrakkomanda lill-partijiet ifittxu l-għajnuna ta' medjatur terz, bħan-Nazzjonijiet Uniti, biex jgħinhom jilħqu ftehim fuq pjan direzzjonali politiku għal Afganistan prosperu; iħeġġeġ lis-SEAE u lill-Kummissjoni jassumu rwol aktar b'saħħtu biex iħeġġu liż-żewġ naħat jinnegozzjaw u joffru faċilitazzjoni jew medjazzjoni jekk dan ikun mixtieq mill-Afgani;

6.  Jafferma mill-ġdid li soluzzjoni politika negozjata li twassal għall-paċi trid tibni fuq il-kisbiet ekonomiċi, soċjali u politiċi ta' dawn l-aħħar 20 sena; jissottolinja li l-iżvilupp fit-tul tal-Afganistan se jiddependi fuq l-obbligu ta' rendikont, il-governanza tajba, il-provvista sostenibbli tas-sigurtà tal-bniedem, inkluż it-tnaqqis tal-faqar u l-ħolqien ta' opportunitajiet ta' impjieg, l-aċċess għas-servizzi soċjali u tas-saħħa, l-edukazzjoni, u l-protezzjoni tal-libertajiet fundamentali u tad-drittijiet tal-bniedem;

7.  Iħeġġeġ lill-Gvern Afgan biex jinvolvi b'mod attiv lill-Parlament Afgan fil-proċessi rilevanti kollha, biex itemm il-miżuri kollha li jipprevjenu l-kooperazzjoni effettiva bejn il-gvern u l-parlament, u biex itejjeb id-drittijiet ta' skrutinju parlamentari, waqt li l-Parlament Afgan għandu jirrappreżenta d-diversità ta' popolazzjonijiet fl-Afganistan; jenfasizza l-ħtieġa li jkompli jingħata appoġġ biex isiru elezzjonijiet ħielsa u ġusti, f'konformità mal-istandards internazzjonali, appoġġ għal missjonijiet ta' osservazzjoni tal-elezzjonijiet fil-pajjiż u għat-titjib tat-trasparenza tal-infiq tal-gvern sabiex il-Gvern tal-Afganistan jirrispetta bis-sħiħ l-obbligu ta' rendikont liċ-ċittadini tiegħu;

8.  Ifakkar li sabiex jibni fuq il-kisbiet tal-aħħar 20 sena, l-istat Afgan għandu jkun ġenwinament impenjat biex jiġġieled u jipprevjeni t-terroriżmu u l-gruppi armati, il-produzzjoni u t-traffikar tad-droga, u l-indirizzar tal-kawżi ewlenin tal-migrazzjoni irregolari u furzata u l-ġestjoni tagħha; jindirizza l-instabbiltà reġjonali; iħabrek għall-qerda tal-faqar; jipprevjeni r-radikalizzazzjoni li twassal għall-estremiżmu vjolenti; jiġġieled kontra l-impunità tal-ksur tad-drittijiet tal-bniedem u tad-dritt umanitarju internazzjonali;

9.  Jiddeplora l-fatt li qabel l-iffirmar tad-Dikjarazzjoni Konġunta dwar il-Kooperazzjoni dwar il-Migrazzjoni, il-Kummissjoni ma ppreżentatx id-dikjarazzjoni lill-Parlament, u li l-Parlament ma kellux l-opportunità li jesprimi fehmtu dwarha; jistieden lill-Kummissjoni twettaq valutazzjoni tal-impatt fuq id-drittijiet tal-bniedem fir-rigward tad-Dikjarazzjoni Konġunta dwar il-Kooperazzjoni dwar il-Migrazzjoni;

10.  Jesprimi tħassib dwar it-theddida maħluqa mit-terroriżmu għall-Afganistan u għar-reġjun, b'mod partikolari l-preżenza kontinwa tal-Istat Iżlamiku tal-Iraq u tal-Levant (ISIL-Da'esh) u l-affiljati tagħhom, b'mod partikolari l-Provinċja tal-ISIL-Khorasan u l-Al-Qaida; ifakkar li l-attakki terroristiċi fl-Afganistan jitwettqu minn diversi atturi inkluż mit-Taliban, mill-Al-Qaida u mill-hekk imsejjaħ Stat Iżlamiku; jissottolinja r-riskju reali ta' instabbiltà u vjolenza akbar hekk kif it-truppi tal-Istati Uniti u tan-NATO jirtiraw; itenni, għalhekk, il-ħtieġa urġenti li l-UE tikkoordina mal-partijiet ikkonċernati, inkluż il-Gvern u l-forzi tas-sigurtà tal-Afganistan, l-Istati Uniti, in-NATO u n-NU biex tiżgura li t-tranżizzjoni tkun kemm jista' jkun bla xkiel;

11.  Jikkundanna kull attività terroristika u kull attakk terroristiku fl-Afganistan; jissottolinja l-importanza tal-ġlieda effettiva kontra l-finanzjament tat-terroriżmu u taż-żarmar tan-networks finanzjarji li jappoġġjaw it-terroriżmu; jinsab inkwetat ħafna dwar is-sejbiet tar-rapport tat-Tim ta' Monitoraġġ tan-NU li jindika li r-relazzjoni bejn it-Taliban u l-Al-Qaida saret aktar profonda, u t-twissija tiegħu li t-Taliban se jkunu kontra t-taħditiet ta' paċi u jippreferu teħid ta' kontroll militari. Jieħu nota, barra minn hekk, tar-rapporti li jindikaw li fl-2021 it-Taliban qegħdin iħejju operazzjonijiet militari b'mod attiv;

12.  Ifakkar li ma jista' jkun hemm l-ebda żvilupp sostenibbli mingħajr sigurtà u viċi versa; jinnota f'dan ir-rigward li l-appoġġ internazzjonali lill-Afganistan wara l-irtirar tat-truppi jrid jiżgura approċċ olistiku biex jitkompla l-appoġġ finanzjarju u tekniku għar-riformi tas-sigurtà, inklużi l-forzi tad-difiża u s-sigurtà nazzjonali tal-Afganistan, u r-riformi politiċi, ekonomiċi u tal-iżvilupp, b'enfasi partikolari fuq it-tisħiħ tad-demokrazija, l-istat tad-dritt u d-drittijiet tal-bniedem, b'mod partikolari għan-nisa, għaż-żgħażagħ u għall-minoranzi;

13.  Jirrikonoxxi l-ħidma tal-NGOs lokali u internazzjonali, li jipprovdu servizzi, assistenza u għajnuna lill-poplu Afgan minkejja r-riskji għas-sigurtà; jibqa' mħasseb dwar il-klima perikoluża li fiha qed joperaw l-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili (OSĊ), inklużi l-ġurnalisti u d-difensuri tad-drittijiet tal-bniedem; iħeġġeġ lis-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna (SEAE), lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jkomplu jipprovdu appoġġ sostantiv lis-soċjetà ċivili u biex ikomplu d-djalogu tagħhom mal-Gvern tal-Afganistan biex inaqqsu b'mod urġenti l-ostakli għall-attivitajiet ta' organizzazzjonijiet mhux governattivi; iħeġġeġ lill-awtoritajiet tal-Afganistan, lit-Taliban u lill-atturi rilevanti l-oħra jiżguraw is-sikurezza tal-OSĊ lokali u internazzjonali, tal-NGOs u tal-organizzazzjonijiet umanitarji;

14.  Jitlob li ssir investigazzjoni kredibbli u trasparenti taħt l-awspiċi tan-NU tal-attakk riċenti li mmira skola tal-bniet u li fih inqatlu 85 persuna, l-aktar bniet ta' età bejn il-11 u s-17-il sena u l-attakk tat-12 ta' Mejju 2020 fuq is-swali tal-maternità tal-isptar Dasht-e Barchi f'Kabul li kien megħjun mill-Médecins Sans Frontières; jistieden lis-SEAE, lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jikkunsidraw li jħeġġu lill-Kunsill tad-Drittijiet tal-Bniedem tan-NU jistabbilixxi kummissjoni ta' inkjesta dwar ksur serju tad-dritt umanitarju internazzjonali fl-Afganistan;

15.  Jenfasizza li l-impunità u l-korruzzjoni għadhom ostakli serji għat-titjib tal-koordinazzjoni tas-sigurtà, għall-forniment ta' servizzi pubbliċi u għar-riforma ekonomika; jilqa' l-ħolqien tal-Kummissjoni Kontra l-Korruzzjoni fl-Afganistan f'Novembru 2020 biex timplimenta l-istrateġija kontra l-korruzzjoni li għadha kif ġiet adottata, u jħeġġeġ lis-SEAE u lill-Kummissjoni jżommu livelli għoljin ta' appoġġ tal-UE biex tiġi indirizzata l-korruzzjoni fil-pajjiż;

16.  Jenfasizza li l-appoġġ tal-Ewropa se jibqa' jingħata biss bil-kundizzjoni li jiġu kkonservati l-kisbiet tal-aħħar 20 sena u li jkomplu jibnu fuqhom, li tittejjeb b'mod effettiv il-governanza inklużiva u obbligata tagħti rendikont, li jissaħħu l-istituzzjonijiet, il-pluraliżmu demokratiku, l-istat tad-dritt, tiġi miġġielda l-korruzzjoni, tissaħħaħ il-media indipendenti, id-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali għall-Afgani kollha, speċjalment in-nisa, it-tfal u l-persuni kollha li jagħmlu parti minn minoranzi u gruppi f'riskju; ifakkar li d-dritt tal-bniet għall-edukazzjoni, li huwa kisba kbira tal-aħħar 20 sena, ma għandux jiġi kkontestat; jisħaq fuq il-ħtieġa ta' punti ta' riferiment ċari u mekkaniżmi ta' monitoraġġ biex jitkejjel il-progress li sar u l-użu effiċjenti u trasparenti tal-fondi Ewropej;

17.  Jenfasizza l-ħtieġa assoluta li jinżamm bla mittiefes il-progress li sar fil-qasam tad-drittijiet tan-nisa fl-Afganistan matul l-aħħar 20 sena; jilqa' l-parteċipazzjoni tan-nisa fit-taħditiet ta' paċi min-naħa tal-Gvern tal-Afganistan u jinsisti li ma jrid ikun hemm l-ebda kompromess fir-rigward tad-drittijiet tan-nisa fil-proċess ta' paċi; jenfasizza li l-progress fir-rigward tad-drittijiet tan-nisa f'żoni tal-pajjiż li mhumiex taħt il-kontroll tal-gvern irid jiġi indirizzat ukoll fin-negozjati; iħeġġeġ rappreżentanza akbar tal-organizzazzjonijiet tan-nisa u konsultazzjoni sħiħa magħhom matul it-taħditiet; jissottolinja li l-parteċipazzjoni sħiħa tan-nisa fil-fażi ta' wara r-rikostruzzjoni u fil-ħajja politika u ċivika fl-Afganistan hija prerekwiżit fundamentali għall-istabbiliment ta' paċi, sigurtà u żvilupp sostenibbli; isejjaħ lis-SEAE, lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jappoġġjaw aktar it-tisħiħ tal-pożizzjoni tan-nisa bħala kundizzjoni prinċipali biex jitkompla jingħata appoġġ finanzjarju lill-pajjiż;

18.  Jesprimi dispjaċir kbir għall-fatt li n-nisa u l-bniet ikomplu jiffaċċjaw sfidi sinifikanti li jinkludu l-vjolenza domestika, sesswali u bbażata fuq il-ġeneru, iż-żwieġ furzat u aċċess limitat għall-kura tas-saħħa; jinsisti li l-progress f'dawn l-oqsma jrid jibqa' prijorità għolja għall-UE; jilqa' l-proġetti ffinanzjati mill-UE li jappoġġjaw it-tisħiħ tal-pożizzjoni tan-nisa u l-parteċipazzjoni tan-nisa fit-teħid tad-deċiżjonijiet;

19.  Itenni l-ħtieġa li l-UE tkompli toffri għajnuna lill-Afganistan fil-ġlieda kontra l-pandemija tal-COVID-19, tipprovdi tilqim lill-Afgani, u tgħin fl-organizzazzjoni tal-isforzi tat-tilqim;

20.  Jissottolinja l-importanza li jiġu indirizzati t-theddidiet urġenti għas-sigurtà tal-ikel bħala riżultat tat-tibdil fil-klima, tan-nixfiet u tal-pandemija tal-COVID-19; jistieden lill-UE tonora l-impenji li assumiet fil-konferenza tad-donaturi tal-Afganistan fl-2020, u jħeġġeġ lis-SEAE u lid-DĠ ECHO (id-Direttorat Ġenerali għall-Operazzjonijiet Ewropej tal-Protezzjoni Ċivili u tal-Għajnuna Umanitarja) biex jieħdu rwol ewlieni u jeliminaw in-nuqqas ta' finanzjament ħalli jiżguraw li l-għajnuna alimentari titwassal u tkun ikkoordinata f'waqtha biex tiġi indirizzata l-insigurtà alimentari imminenti; iħeġġeġ lid-donaturi kollha jmantnu jew iżidu l-għajnuna umanitarja tagħhom, speċjalment l-appoġġ tagħhom għas-sistema tas-saħħa Afgana u l-promozzjoni tal-aċċess għall-kura tas-saħħa għan-nisa u l-bniet Afgani;

21.  Ifakkar li l-impatt tal-kultivazzjoni tal-peprin tal-oppju jestendi lil hinn mill-fruntieri tal-Afganistan, u jaffettwa lill-pajjiżi ġirien u lill-Ewropa, li hija d-destinazzjoni ewlenija għall-eroina prodotta fl-Afganistan; jenfasizza l-ħtieġa li l-gvern tal-Afganistan isaħħaħ l-isforzi kontra din it-theddida, u jtenni l-ħtieġa għal żvilupp agrikolu fit-tul u assistenza biex jinħolqu impjiegi affidabbli u introjtu minn alternattivi għall-kultivazzjoni tal-oppju; jinnota li dan huwa pass meħtieġ biex jiġu indirizzati l-kummerċ illeċitu tad-drogi, il-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu;

22.  Jirrimarka l-potenzjal għat-tkabbir ekonomiku fl-Afganistan billi jiżviluppa r-riżorsi naturali tiegħu b'mod sostenibbli; jenfasizza li l-għajnuna Ewropea għall-iżvilupp tal-infrastruttura tista' tkun ta' benefiċċju għall-poplu Afgan billi tipprovdi impjiegi u riżorsi għal servizzi pubbliċi kritiċi u tiżgura l-protezzjoni tal-ambjent;

23.  Jisħaq fuq il-ħtieġa li jintużaw il-fondi Ewropej biex isir investiment fit-titjib tal-konnettività reġjonali biex jiġu ffaċilitati l-kummerċ u t-tranżitu, u dan jagħti lill-Afganistan il-mezzi biex jikber ekonomikament;

24.  Ifakkar li l-Afganistan huwa pajjiż mingħajr kosta li jinsab bejn l-Asja u l-Lvant Nofsani u jirrikonoxxi li appoġġ u kooperazzjoni pożittiva minn pajjiżi ġirien fiċ-ċentru tal-Asja u setgħat reġjonali, b'mod partikolari ċ-Ċina, l-Iran, l-Indja, ir-Russja u l-Pakistan, huma essenzjali għall-istabbilizzazzjoni, għall-iżvilupp u għall-vijabbiltà ekonomika tal-Afganistan; jistieden lis-SEAE u lill-Istati Membri jintensifikaw id-djalogu tagħhom mal-pajjiżi ġirien tal-Afganistan; jissottolinja r-rwol kruċjali ta' dawn il-pajjiżi fl-istabbilizzazzjoni tal-Afganistan u biex ma jħalluhx jidħol f'kaos ladarba t-truppi barranin jitilqu; jisħaq fuq il-ħtieġa ta' aktar koordinazzjoni bejn l-UE u l-Istati Uniti fir-rigward tal-Afganistan sabiex jinżamm rwol importanti għalihom fl-Afganistan sa fejn ikun possibbli;

25.  Ifakkar fir-responsabbiltà tal-gvernijiet tal-pajjiżi li t-truppi tagħhom qed jirtiraw mill-Afganistan biex jipproteġu u, jekk ikun hemm bżonn, joħorġu viżi u jirripatrijaw il-persunal lokali, b'mod partikolari t-tradutturi, li kienu qed jappoġġjaw l-isforzi tagħhom u li ħajjithom tista' issa tkun f'periklu kbir; jitlob li dan iseħħ wara li ssir valutazzjoni individwali bir-reqqa, li tqis b'mod sħiħ l-aspetti kollha tal-eliġibbiltà u tas-sigurtà;

26.  Jistieden lis-SEAE, lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jiżguraw is-sigurtà tal-forzi Ewropej u tal-persunal Ewropew fl-Afganistan, kif ukoll dik tal-persunal lokali li jaħdem jew li ħadem għar-rappreżentanzi tal-Istati Membri jew għad-Delegazzjoni tal-UE fil-pajjiż; jitlob lis-SEAE u lill-Kummissjoni sabiex jikkontribwixxu finanzjament għal żona ta' sigurtà msaħħa biex tiġi żgurata preżenza diplomatika wara l-irtirar tat-truppi;

27.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jippreżenta din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill, lill-Kummissjoni, lill-Viċi President / Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Affarijiet Barranin u l-Politika ta' Sigurtà, lill-Mibgħut Speċjali tal-UE għall-Afganistan, lill-gvernijiet u lill-parlamenti tal-Istati Membri, kif ukoll lill-Gvern u lill-Parlament tar-Repubblika Iżlamika tal-Afganistan.

Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ġunju 2021 dwar l-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej "End the cage age" (Daqshekk annimali fil-gaġeġ) (2021/2633(RSP))

P9_TA(2021)0295 B9-0296/2021

Il-Parlament Ewropew,

–  wara li kkunsidra l-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej (IĊE) "End the cage age" (Daqshekk annimali fil-gaġeġ) (ECI(2018)000004), li rċeviet 1.4 miljun firma vvalidati minn kull Stat Membru tal-UE-28 ta' dak iż-żmien u hija l-ewwel IĊE valida dwar l-annimali tar-razzett,

–  wara li kkunsidra s-smigħ pubbliku dwar l-Inizjattiva taċ-Ċittadini Ewropej "End the cage age" (Daqshekk annimali fil-gaġeġ) tal-15 ta' April 2021,

–  wara li kkunsidra l-Ewrobarometru Speċjali 442 bit-titolu "Attitudes of Europeans towards Animal Welfare" (L-Attitudnijiet tal-Ewropej fir-rigward tat-Trattament Xieraq tal-Annimali), li kkonkluda li 82 % taċ-ċittadini tal-UE jemmnu li l-benessri tal-annimali mrobbija fl-irziezet għandu jkun protett aħjar milli hu bħalissa,

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 13 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE),

–  wara li kkunsidra d-Direttiva tal-Kunsill 98/58/KE tal-20 ta' Lulju 1998 dwar il-ħarsien ta' annimali miżmuma għal skopijiet ta' biedja(1),

–  wara li kkunsidra d-Direttiva tal-Kunsill 1999/74/KE tad-19 ta' Lulju 1999 li tistabbilixxi standards minimi għall-ħarsien ta' tiġieġ li jbid(2),

–  wara li kkunsidra d-Direttiva tal-Kunsill 2008/119/KE tat-18 ta' Diċembru 2008 li tistabbilixxi standards minimi għall-protezzjoni tal-għoġġiela(3),

–  wara li kkunsidra d-Direttiva tal-Kunsill 2008/120/KE tat-18 ta' Diċembru 2008 li tistabbilixxi standards minimi għall-protezzjoni tal-majjali(4),

–  wara li kkunsidra l-opinjoni tal-Kumitat Ewropew tar-Reġjuni dwar il-Politika Agrikola Komuni, adottata fil-5 ta' Diċembru 2018 (CDR 3637/2018),

–  wara li kkunsidra l-opinjoni tal-Kumitat Ewropew tar-Reġjuni dwar l-Agroekoloġija, adottata fil-5 ta' Frar 2021 (CDR 3137/2020),

–  wara li kkunsidra l-Opinjoni Xjentifika tal-Awtorità Ewropea dwar is-Sigurtà fl-Ikel (EFSA) tal-21 ta' Novembru 2019 bit-titolu "Health and welfare of rabbits farmed in different production systems" (Is-saħħa u t-trattament xieraq tal-fniek imrobbija f'sistemi ta' produzzjoni differenti),

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tal-14 ta' Marzu 2017 dwar l-istandards minimi għall-protezzjoni tal-fniek tat-trobbija(5),

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tal-25 ta' Ottubru 2018 dwar it-trattament xieraq tal-annimali, l-użu tal-antimikrobiċi u l-impatt ambjentali tat-trobbija industrijali tat-tiġieġa tas-simna(6),

–  wara li kkunsidra d-Dokument ta' Ħidma tal-Persunal tal-Kummissjoni tal-31 ta' Marzu 2021 bit-titolu "Evaluation of the European Union Strategy for the Protection and Welfare of Animals 2012-2015" (Evalwazzjoni tal-Istrateġija tal-Unjoni Ewropea għall-Protezzjon u t-Trattament Xieraq tal-Annimali) (SWD(2021)0077),

–  wara li kkunsidra r-Rapport Speċjali tal-Qorti Ewropea tal-Awdituri Nru 31/2018 dwar il-benessri tal-annimali fl-UE,

–  wara li kkunsidra l-istudju tas-Servizz ta' Riċerka tal-Parlament Ewropew ta' Novembru 2020 bit-titolu "End the Cage Age: Looking for Alternatives" (Daqshekk annimali fil-gaġeġ: infittxu alternattivi),

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 222(8) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

–  wara li kkunsidra l-mozzjoni għal riżoluzzjoni tal-Kumitat għall-Agrikoltura u l-Iżvilupp Rurali,

A.  billi t-TFUE jistabbilixxi ċ-ċittadinanza tal-Unjoni u jsaħħaħ aktar il-funzjonament demokratiku tal-Unjoni billi jipprovdi, fost l-oħrajn, li kull ċittadin għandu d-dritt li jipparteċipa fil-ħajja demokratika tal-Unjoni permezz ta' IĊE;

B.  billi l-importanza tal-IĊE fit-tfassil tal-inizjattivi u l-iżviluppi tal-politika tal-UE għandha tiġi rikonoxxuta, kif għandu jiġi rikonoxxut in-nuqqas ta' azzjoni biex jiġu segwiti l-IĊE preċedenti ta' suċċess;

C.  billi l-Artikolu 13 TFUE jirrikonoxxi b'mod ċar l-annimali bħala esseri sensibbli; billi dan jiddikjara wkoll li l-Unjoni u l-Istati Membri tagħha jeħtiġilhom iqisu bis-sħiħ ir-rekwiżiti tat-trattament xieraq tal-annimali meta jfasslu u jimplimentaw il-politiki agrikoli tal-Unjoni;

D.  billi l-istandards għoljin tat-trattament xieraq tal-annimali li diġà huma stabbiliti fl-UE, li huma fost l-ogħla fid-dinja, għandhom jiġu rikonoxxuti;

E.  billi l-Istrateġija "Mill-Għalqa sal-Platt" tirrikonoxxi l-ħtieġa urġenti li jittejjeb it-trattament xieraq tal-annimali u li jitwessa' l-kamp ta' applikazzjoni tagħha, filwaqt li tissottolinja l-benefiċċji li ġġib għall-annimali, il-kwalità tal-ikel, billi tnaqqas il-ħtieġa ta' medikazzjoni u tippreserva l-bijodiversità, u ssegwi l-aktar parir xjentifiku reċenti;

F.  billi studju mis-Servizz ta' Riċerka tal-Parlament Ewropew ikkummissjonat mill-Kumitat għall-Petizzjonijiet bit-titolu "End the Cage Age: Looking for Alternatives" (Daqshekk annimali fil-gaġeġ: infittxu alternattivi) sab li fl-Ewropa jistgħu jinkisbu sistemi ta' alloġġ mingħajr gaġeġ, filwaqt li jirrakkomanda miżuri finanzjarji u ta' politika fit-terminu qasir u leġiżlazzjoni fit-tul; billi dan l-istudju jikkonferma li "the EU can make sure that animal products that do not comply with EU standards cannot be imported into the EU" (l-UE tista' tiżgura li l-prodotti tal-annimali li ma jikkonformawx mal-istandards tal-UE ma jistgħux jiġu importati fl-UE);

G.  billi l-IĊE proposta tirreferi għal "mijiet ta' miljuni ta' annimali tar-razzett fl-UE […] jinżammu f'gaġeġ tul il-biċċa l-kbira ta' ħajjithom";

H.  billi l-fniek huma l-annimali li l-aktar jinżammu fil-gaġeġ, b'madwar 85 % f'gaġeġ żgħar ħafna u 9 % f'gaġeġ arrikkiti, filwaqt li madwar 50 % tat-tiġieġ tal-bajd fl-UE kienu miżmuma f'gaġeġ arrikkiti fl-2019, bil-perċentwali jkunu konsiderevolment ogħla fil-biċċa l-kbira tal-Istati Membri tal-Lvant, taċ-Ċentru u tan-Nofsinhar tal-UE; billi fis-settur tal-ħnieżer, il-maġġoranza l-kbira tal-ħnieżer nisa jitqiegħdu f'gaġeġ matul ċerti stadji taċ-ċiklu riproduttiv tagħhom;

I.  billi l-IĊE proposta għandha l-għan li ttejjeb it-trattament xieraq tal-annimali;

J.  billi ż-żamma tal-annimali fil-gaġeġ bħala sistema ta' produzzjoni tal-bhejjem oriġinat mill-konfluwenza ta' diversi fatturi, jiġifieri: il-ħtieġa li jiġu identifikati l-aħjar annimali għall-għażla ġenetika, it-titjib tal-kundizzjonijiet tal-iġjene, u ġestjoni aħjar li ppermettiet l-awtomatizzazzjoni, u b'hekk l-użu aktar effiċjenti ta' xogħol dejjem aktar skars biex jikkumpensa għaż-żieda fil-prezz tal-art jew fl-ispiża tal-faċilitajiet;

K.  billi l-kumplessità tas-saħħa u tat-trattament xieraq tal-annimali għandha tiġi rikonoxxuta; billi l-karatteristiċi ta' annimali differenti għandhom jitqiesu fit-tfassil ta' sistemi ta' alloġġ li jissodisfaw il-ħtiġijiet tagħhom;

L.  billi aktar minn 300 miljun annimal tar-razzett kull sena jitqiegħdu f'gaġeġ għal ħajjithom kollha jew parti minnha, u hemm tħassib serju madwar l-UE dwar it-trattament xieraq tal-annimali mrobbija u miżmuma fil-gaġeġ, peress li l-annimali lanqas biss ikunu jistgħu joqogħdu bilwieqfa, jiġġebbdu jew iduru, u huwa impossibbli għall-annimali miżmuma fil-gaġeġ li juru l-imġiba naturali tagħhom;

M.  billi l-bdiewa għamlu investimenti kbar biex itejbu t-trattament xieraq tal-annimali, u għadhom ma rkuprawx kompletament l-investiment tagħhom; billi dawn is-sistemi ġew żviluppati b'mod konġunt mill-bdiewa, mill-veterinarji, mix-xjenzati u mill-organizzazzjonijiet mhux governattivi sabiex jiġi żgurat li jiġu koperti r-rekwiżiti tat-trattament xieraq ta' kull speċi;

N.  billi għandhom jiġu rikonoxxuti l-isforzi xprunati mis-suq li qed jagħmlu l-bdiewa, kif ukoll il-ħtieġa li jinkiseb redditu mis-suq sabiex ikompli jsir investiment fis-sostenibbiltà;

O.  billi għandu jiġi rikonoxxut ir-riskju ta' rilokazzjoni tal-produzzjoni tal-annimali u b'hekk li kwistjonijiet ewlenin dwar is-saħħa u t-trattament xieraq tal-annimali jiġu mgħoddija lil pajjiżi terzi;

P.  billi l-bidla fis-sistemi ta' alloġġ għal sistemi ta' alloġġ kompletament mingħajr gaġeġ se tirrikjedi investimenti addizzjonali u twassal għal żieda fl-ispejjeż tal-produzzjoni, speċjalment fil-bidu ta' din it-tranżizzjoni minħabba l-ispejjeż tal-investiment li l-bdiewa jkollhom iġarrbu; billi l-kwistjonijiet sanitarji fit-trobbija fl-irziezet dejjem iridu jitqiesu;

Q.  billi n-nefqa kumulattiva għal bejn l-2014 u l-2020 għall-politika agrikola komuni (PAK) kif iddikjarata mill-Istati Membri fl-aħħar tal-2019 dwar il-miżura tat-trattament xieraq tal-annimali kienet tirrappreżena biss 1.15 % tal-allokazzjoni tal-PAK(7);

R.  billi kwalunkwe bidla fis-sistemi ta' alloġġ għandha tikseb bilanċ bejn diversi aspetti tas-sostenibbiltà, jiġifieri t-trattament xieraq tal-annimali, is-saħħa tal-annimali, il-ħarsien tal-ambjent u l-kompetittività tal-bdiewa;

S.  billi s-sistemi ta' alloġġ mingħajr gaġġa jeħtieġ li jipprovdu kundizzjonijiet mikroklimatiċi adegwati u jkunu xierqa għal kull reġjun ġeografiku fl-UE u għall-kundizzjonijiet klimatiċi kollha, inklużi kundizzjonijiet estremi tat-temp;

T.  billi ftit Stati Membri diġà marru lil hinn mill-istandards minimi tal-UE u pprojbixxew l-użu ta' gaġeġ arrikkiti għat-tiġieġ tal-bajd, kemm gaġeġ żgħar ħafna kif ukoll dawk arrikkiti għall-fniek, jew stalel għall-ħnieżer nisa u gaġeġ tal-ħlas, filwaqt li leġiżlazzjoni li tipprevedi l-eliminazzjoni gradwali fi Stati Membri oħra għandha tidħol fis-seħħ mhux aktar tard mill-2030;

U.  billi qabel ma tiġi introdotta kwalunkwe bidla fis-sistemi ta' alloġġ, għandhom jiġu vvalutati l-ispejjeż tat-trasformazzjoni meħtieġa kemm fuq terminu qasir kif ukoll fuq terminu twil; billi valutazzjoni tal-impatt trid tqis il-ħtiġijiet tas-setturi skont l-ispeċijiet tal-annimali, inklużi kwistjonijiet ekonomiċi u sanitarji;

V.  billi l-bidla fis-sistemi ta' alloġġ se żżid ir-riskju li l-annimali jxerrdu l-mard trażmissibbli u jiżviluppaw stress soċjali minħabba d-dominanza u l-kompetizzjoni, li taffettwa s-saħħa tagħhom u tista' żżid il-ħtieġa ta' medikazzjoni;

W.  billi biex tiġi ffaċilitata bidla sostanzjali bħal din, għandu jiġi żgurat appoġġ xieraq għall-investiment finanzjarju u kumpens li jagħmel tajjeb għall-ispejjeż ta' produzzjoni aktar għoljin u t-telf ta' introjtu tal-bdiewa;

X.  billi t-trattament xieraq tal-annimali ġie inkluż bħala objettiv speċifiku fil-politika agrikola komuni, u għalhekk l-Istati Membri jistgħu jagħmlu dan il-finanzjament disponibbli għat-tranżizzjoni lil hinn mill-gaġeġ, pereżempju permezz tal-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali;

Y.  billi għandu jiġi rikonoxxut li, f'xi każijiet, xi forom ta' gaġġa għall-alloġġ iġibu aktar benefiċċji relatati mat-trattament xieraq tal-annimali milli effetti negattivi għall-annimal ikkonċernat; billi fi kwalunkwe każ, il-gaġeġ iridu jkunu proporzjonati għad-daqs tal-annimal miżmum u għall-iskop li għandu jinkiseb;

Z.  billi r-Rapport Speċjali tal-Qorti Ewropea tal-Awdituri dwar il-Benessri tal-Annimali fl-UE nnota li l-Istati Membri għamlu biss użu limitat mill-fondi tal-politika agrikola komuni biex jindirizzaw l-objettivi tal-benessri tal-annimali;

AA.  billi r-regoli dwar it-trattament xieraq tal-annimali u t-titjib fid-daqs tal-gaġeġ ġew ipprogrammati f'diversi programmi ta' żvilupp rurali matul is-snin; billi l-objettiv tal-miżura ġie inkluż f'għadd ta' programmi b'mod awtomatiku permezz ta' miżuri li jżidu d-daqs ta' gaġġa jew ta' ċestun;

AB.  billi jekk hija prevista xi bidla fl-obbligi legali għall-alloġġ tal-annimali, il-livell ta' implimentazzjoni tar-regoli dwar it-trattament xieraq tal-annimali fl-Istati Membri tal-UE għandu jiġi kkunsidrat, u għandu jiġi adottat approċċ fuq bażi ta' speċi għal speċi;

AC.  billi l-Unjoni Ewropea timporta prodotti magħmulin minn annimali mrobbija f'kundizzjonijiet li ġeneralment ma jkunux jistgħu jiġu vverifikati;

AD.  billi hemm sistemi alternattivi li huma kummerċjalment vijabbli u li diġà qed jintużaw, pereżempju sistemi ta' matmura tal-qamħ, ta' trobbija fil-miftuħ u organiċi għat-tiġieġ, imqajjel tal-art, u sistemi ta' trobbija fil-miftuħ jew organiċi fil-beraħ għall-fniek, sistemi ta' ħlas fil-miftuħ u ta' alloġġ fi gruppi fuq ġewwa u fil-beraħ għall-ħnieżer nisa, sistemi ta' matmura tal-qamħ u guva għas-summien, u sistemi ta' alloġġ fi gruppi għall-għoġġiela;

1.  Jitlob lill-Kummissjoni biex sal-2022 tipprovdi informazzjoni dwar il-Kontroll tal-Idoneità kontinwu tagħha tal-leġiżlazzjoni attwali tal-UE dwar it-trattament xieraq tal-annimali;

2.  Jistieden lill-Kummissjoni tiżviluppa politika dwar l-ikel aktar komprensiva biex tappoġġja l-bidla lejn sistema tal-ikel aktar sostenibbli li tqis id-dimensjonijiet ekonomiċi, soċjali u ambjentali tagħha, b'appoġġ xieraq għall-bdiewa biex b'mod partikolari l-irziezet żgħar u ta' daqs medju ma jitħallewx jirtiraw aktar mill-produzzjoni tal-bhejjem, u biex tiġi evitata l-konċentrazzjoni ulterjuri tagħha;

3.  Jirrikonoxxi li l-alternattivi għat-trobbija fil-gaġeġ qed jiġu implimentati b'suċċess f'għadd ta' Stati Membri; iqis li għandhom jiġu żviluppati, imtejba u mħeġġa sistemi alternattivi;

4.  Jistieden lill-Kummissjoni tibbaża inizjattivi ġodda dwar it-trattament xieraq tal-annimali strettament fuq riċerka xjentifika indipendenti, filwaqt li tqis ukoll kwalunkwe impatt negattiv possibbli, bħar-riskju ta' mard, ksur tal-għadma tas-sider jew kannibaliżmu fis-settur tat-trobbija tat-tjur;

5.  Jistieden lill-Kummissjoni tiżgura t-traspożizzjoni xierqa tad-domandi tal-IĊE "Daqshekk annimali fil-gaġeġ" fil-kuntest tar-reviżjoni attwali tad-Direttiva 98/58/KE, u f'konformità mal-Istrateġiji tal-Patt Ekoloġiku u "Mill-Għalqa sal-Platt" tal-UE;

6.  Iħeġġeġ lill-Kummissjoni telimina l-burokrazija u r-restrizzjonijiet regolatorji sabiex il-produtturi tal-bhejjem ikunu jistgħu jagħmlu l-bidliet strutturali meħtieġa fil-faċilitajiet tagħhom biex jintegraw dispożizzjonijiet ġodda dwar it-trattament xieraq tal-annimali;

7.  Jisħaq li s-suq għall-prodotti tal-annimali minn sistemi ħielsa mill-gaġeġ, fil-miftuħ u organiċi, kif ukoll is-suq għal alternattivi bbażati fuq il-pjanti, qed jikber fl-UE;

8.  Jinnota li l-UE introduċiet ċerti projbizzjonijiet fuq il-gaġeġ għall-annimali tar-razzett, b'mod partikolari projbizzjoni parzjali fuq iċ-ċestuni tal-vitella fl-2007, projbizzjoni fuq il-gaġeġ żgħar ħafna għat-tiġieġ li jbidu l-bajd fl-2012, projbizzjoni parzjali fuq l-imqajjel tal-ħnieżer nisa fl-2013, u projbizzjoni totali fuq il-gaġeġ fil-biedja organika kollha madwar l-UE;

9.  Ifakkar li xi Stati Membri tal-UE diġà adottaw leġiżlazzjoni nazzjonali biex jipprojbixxu ċerti forom ta' biedja fil-gaġeġ li tmur lil hinn mill-istandards minimi tal-UE, li żżid l-urġenza għal leġiżlazzjoni fil-livell tal-UE biex tintemm il-prattika tat-trobbija fil-gaġeġ u biex jiġu żgurati kundizzjonijiet ekwi għall-bdiewa madwar l-UE;

10.  Jistieden lill-Kummissjoni tipproponi strumenti leġiżlattivi dwar il-biedja ġusta u sostenibbli, u b'mod partikolari, tipproponi reviżjoni tad-Direttiva 98/58/KE bl-objettiv li l-użu tal-gaġeġ fit-trobbija tal-annimali tal-UE jitneħħa gradwalment, filwaqt li tiġi vvalutata l-possibbiltà ta' eliminazzjoni gradwali sal-2027;

11.  Jenfasizza l-ħtieġa li din l-eliminazzjoni gradwali tkun ibbażata fuq valutazzjoni tal-impatt ibbażata fuq ix-xjenza u li jiġi żgurat perjodu ta' tranżizzjoni xieraq;

12.  Jistieden lill-Kummissjoni tadotta approċċ fuq bażi ta' speċi għal speċi li jqis u jivvaluta l-karatteristiċi ta' kull annimal differenti, li għandu jkollu sistemi ta' alloġġ adattati għall-ħtiġijiet speċifiċi tiegħu;

13.  Jistieden lill-Kummissjoni tivvaluta mill-ġdid il-ftehimiet kummerċjali ma' pajjiżi terzi sabiex tiżgura li dawn jissodisfaw l-istess standards tat-trattament xieraq tal-annimali u tal-kwalità tal-prodotti;

14.  Jisħaq li l-fniek huma t-tieni l-aktar speċi mrobbija fl-UE f'termini ta' għadd ta' annimali, bil-maġġoranza tagħhom imrobbija f'gaġeġ bi standards ta' trattament xieraq inadegwati; jistieden lill-Kummissjoni f'dan ir-rigward tipproponi leġiżlazzjoni speċifika tal-UE dwar l-istandards minimi għall-protezzjoni tal-fniek tar-razzett;

15.  Jitlob li jkun hemm ktajjen ta' provvista iqsar fin-nutrizzjoni tal-annimali u tal-bniedem, li jkunu jiddependu minn għelejjel tal-proteina prodotti lokalment jew reġjonalment għall-għalf tal-annimali u għall-konsum mill-bniedem; jinnota li l-Istrateġija "Mill-għalqa sal-Platt" tappoġġja l-produzzjoni sostenibbli tal-annimali, l-istabbiliment ta' ktajjen ta' provvista iqsar għall-prodotti tal-ikel u politika kummerċjali aktar ġusta li fiha l-istandards Ewropej jieħdu pożizzjoni aktar prominenti;

16.  Jirrikonoxxi l-passi pożittivi li saru mill-UE f'dawn l-aħħar snin, bit-titjib komprensiv tal-kundizzjonijiet tat-trattament xieraq tal-annimali, l-introduzzjoni ta' projbizzjonijiet fuq il-gaġeġ għal ċerti annimali tar-razzett, u l-projbizzjoni tal-gaġeġ fil-biedja organika kollha;

17.  Jilqa' l-aħjar prattiki diġà implimentati minn diversi Stati Membri bl-adozzjoni ta' leġiżlazzjoni nazzjonali li tmur lil hinn mill-istandards minimi tal-UE dwar it-trattament xieraq tal-annimali, jiġifieri l-projbizzjoni fuq ċerti forom ta' biedja fil-gaġeġ; iħeġġeġ lill-Istati Membri kollha jadottaw malajr miżuri li jippromwovu s-sostituzzjoni tat-trobbija fil-gaġeġ b'sistemi alternattivi mingħjr gaġeġ;

18.  Jistieden lill-Kummissjoni tappoġġja lill-bdiewa fl-isforzi tagħhom biex itejbu t-trattament xieraq tal-annimali, b'mod partikolari bħala parti mill-Patt Ekoloġiku tal-UE, il-Pjanijiet Strateġiċi tal-PAK u l-Istrateġija "Mill-Għalqa sal-Platt", sabiex jiġu evitati telf ta' kompetittività u rilokazzjoni sussegwenti tal-produzzjoni tal-UE lejn pajjiżi mhux tal-UE b'ambizzjonijiet aktar baxxi għat-trattament xieraq tal-annimali; jemmen li s-sistemi ta' produzzjoni kollha tal-UE għandhom jingħataw l-opportunità li jinvestu fis-sostenibbiltà u t-trattament xieraq tal-annimali;

19.  Jistieden lill-Kummissjoni tressaq proposti biex tipprojbixxi t-tmigħ krudili u bla bżonn ta' papri u wiżż għall-produzzjoni tal-foie gras;

20.  Jistieden lill-Istati Membri jgħinu lill-bdiewa u lin-nissiela billi jipprovdu pariri u taħriġ, jekk ikun meħtieġ, sabiex jiffaċilitaw it-tranżizzjoni għal sistemi mingħajr gaġeġ;

21.  Jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jiżguraw li jitwettqu kontrolli effettivi u kontrolli doganali sabiex tiġi żgurata r-reċiproċità tar-rekwiżiti ta' kwalità u sikurezza u tal-istandards tal-UE dwar it-trattament xieraq tal-annimali biex tissaħħaħ il-kompetittività tal-agrikoltura Ewropea fis-suq globali għall-prodotti agroalimentari kollha importati fl-UE;

22.  Itenni l-importanza ta' kapitoli infurzabbli dwar il-kummerċ u l-iżvilupp sostenibbli fil-ftehimiet kummerċjali kollha tal-UE bħala mezz biex jiġi ggarantit li l-ambizzjonijiet regolatorji akbar tal-UE jkunu konsistenti mal-politika kummerċjali tal-UE, u li l-pajjiżi terzi li ffirmaw ftehimiet kummerċjali mal-UE jkunu konformi magħhom;

23.  Jissottolinja li l-kapitoli dwar il-kummerċ u l-iżvilupp sostenibbli għandhom iqisu wkoll l-istandards ta' produzzjoni ekwivalenti, b'mod partikolari t-trattament xieraq tal-annimali;

24.  Iqis li politika tal-kummerċ ġust li tiżgura kundizzjonijiet ekwi hija prekundizzjoni għal standards Ewropej ogħla; iħeġġeġ, għalhekk lill-Kummissjoni biex iżżid l-isforzi tagħha rigward il-kontrolli fuq il-prodotti tal-ikel importati;

25.  Jinsisti li l-prodotti kollha tal-annimali importati fl-UE għandhom jiġu prodotti f'konformità sħiħa mal-leġiżlazzjoni rilevanti tal-UE, inkluż dwar l-użu ta' sistemi ta' biedja mingħajr gaġeġ;

26.  Iħeġġeġ lill-Kummissjoni tiżgura appoġġ suffiċjenti u perjodu ta' tranżizzjoni għall-adattament progressiv tal-bdiewa u tan-nissiela tal-bhejjem, li jqis iċ-ċiklu ta' investiment tal-bdiewa, kif ukoll il-mekkaniżmi ta' finanzjament bil-għan li tiġi ffaċilitata t-tranżizzjoni, filwaqt li jinżammu l-kompetittività u r-reżiljenza soċjali tas-settur agroalimentari tal-UE;

27.  Jemmen li dan l-appoġġ u perjodu ta' tranżizzjoni għandhom jiġu żgurati qabel ma tiġi proposta kwalunkwe bidla leġiżlattiva għall-garanziji sanitarji tal-annimali u tal-bniedem u għall-protezzjoni tal-ħaddiema, sabiex jiġu evitati l-abbandun tal-art u l-irtirar ulterjuri mill-produzzjoni tal-bhejjem (speċjalment minn irziezet żgħar u ta' daqs medju mingħajr ir-riżorsi biex ikun hemm adattament kif xieraq);

28.  Itenni li l-Kummissjoni jeħtieġ li tappoġġja lill-bdiewa fl-edukazzjoni tal-konsumaturi u fil-komunikazzjoni tagħhom dwar standards għoljin attwali tat-trattament xieraq tal-annimali; jistieden għalhekk lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri biex jipprevedu appoġġ finanzjarju u gwida xierqa biex tiġi żgurata tranżizzjoni bla xkiel għall-bdiewa Ewropej ikkonċernati;

29.  Jisħaq li s-settur tal-bhejjem huwa dinamiku ħafna u kapaċi jadatta għall-bidliet kemm fil-leġiżlazzjoni kif ukoll fil-preferenzi tal-konsumaturi; jissottolinja, madankollu, li sabiex isir dan, jeħtieġ li jiġi ppremjat għall-isforzi tiegħu b'għajnuna diretta, sabiex is-sostenibbiltà tal-produzzjoni u l-vijabbiltà tal-irziezet ma jiġux ipperikolati;

30.  Jisħaq fuq l-importanza ġenerali ta' distribuzzjoni ġusta tal-ispejjeż u tal-benefiċċji fil-katina alimentari u r-rwol tas-suq biex il-bdiewa jkunu jistgħu jsiru aktar sostenibbli; iqis f'dan ir-rigward li tikketta volontarja dwar it-trattament xieraq tal-annimali tkun xierqa biex tindika l-impenn tal-katina mill-għalqa sal-platt biex tikkontribwixxi għall-għanijiet tal-IĊE "Daqshekk annimali fil-gaġeġ", filwaqt li tiżgura pprezzar adegwat;

31.  Jisħaq fuq l-importanza li l-bdiewa jiġu appoġġjati u jingħataw għajnuna biex jimxu lejn biedja aktar sostenibbli billi jipprovdu servizzi ta' konsulenza u ta' taħriġ adegwati, inċentivi u programmi finanzjarji biex jappoġġjaw il-livell ta' għajxien tagħhom u l-kompetittività tagħhom fiż-żoni rurali, filwaqt li tiġi promossa l-organizzazzjoni tal-investimenti u tal-katina alimentari, jisaħħu proċessuri lokali żgħar u tiġi appoġġjata katina tal-provvista qasira;

32.  Jitlob lill-Kummissjoni tippromwovi t-trattament xieraq tal-annimali b'mod internazzjonali u twettaq inizjattivi bil-għan li żżid is-sensibilizzazzjoni fost il-pajjiżi mhux tal-UE, inkluż permezz ta' miżuri bħal assistenza reċiproka ulterjuri u skambju aċċellerat ta' informazzjoni bejn l-awtoritajiet kompetenti fl-Istati Membri kollha u f'pajjiżi mhux tal-UE;

33.  Ifakkar li l-irziezet tal-bhejjem huma postijiet innovattivi, li jinvestu b'mod kostanti fit-titjib tal-infrastruttura u tal-prattiki tagħhom biex iżommu mal-aktar evidenza xjentifika reċenti u mal-aspettattivi tal-konsumaturi;

34.  Jitlob li jiġi żviluppat suq tad-domanda xieraq li fih ikun possibbli li l-prodotti kollha prodotti bi standards ta' kwalità ogħla jiġu kkummerċjalizzati bi prezzijiet ogħla;

35.  Jistieden lill-Kummissjoni tippreżenta programmi ta' konverżjoni possibbli għal eliminazzjoni gradwali aktar rapida tat-trobbija tal-gaġeġ, inkluża valutazzjoni tal-ispejjeż ta' segwitu;

36.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill u lill-Kummissjoni, kif ukoll lill-gvernijiet u lill-parlamenti tal-Istati Membri.

(1) ĠU L 221, 8.8.1998, p. 23. (2) ĠU L 203, 3.8.1999, p. 53. (3) ĠU L 10, 15.1.2009, p. 7. (4) ĠU L 47, 18.2.2009, p. 5. (5) ĠU C 263, 25.7.2018, p. 90. (6) ĠU C 345, 16.10.2020, p. 28. (7) it-13-il Rapport Finanzjarju mill-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill dwar il-Fond Agrikolu Ewropew għall-Iżvilupp Rurali (FAEŻR) - is-Sena Finanzjarja 2019, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/PDF/?uri=CELEX:52020DC0387&from=MT

Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ġunju 2021 dwar it-tħeġġiġ tal-ugwaljanza bejn il-ġeneri fl-edukazzjoni u l-karrieri fl-oqsma tax-xjenza, tat-teknoloġija, tal-inġinerija u tal-matematika (STEM) (2019/2164(INI))

P9_TA(2021)0296 A9-0163/2021

Il-Parlament Ewropew,

–  wara li kkunsidra l-Artikoli 2 u 3(3) tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u l-Artikolu 8 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea,

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 23 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea,

—  wara li kkunsidra l-komunikazzjoni tal-Kummissjoni tal-10 ta' Ġunju 2016 bit-titolu "Aġenda ġdida għall-Ħiliet għall-Ewropa: Naħdmu flimkien biex insaħħu l-kapital uman, l-impjegabbiltà u l-kompetittività" (COM(2016)0381),

–  wara li kkunsidra l-komunikazzjoni tal-Kummissjoni tal-5 ta' Marzu 2020 bit-titolu "Unjoni ta' Ugwaljanza: Strateġija dwar l-Ugwaljanza Bejn il-Ġeneri għall-2020-2025"(COM(2020)0152),

–  wara li kkunsidra l-komunikazzjoni tal-Kummissjoni tal-1 ta' Lulju 2020 bit-titolu "Aġenda għall-Ħiliet għall-Ewropa għall-kompetittività sostenibbli, il-ġustizzja soċjali u r-reżiljenza" (COM(2020)0274),

–  wara li kkunsidra l-komunikazzjoni tal-Kummissjoni tat-30 ta' Settembru 2020 bit-titolu "Pjan ta' Azzjoni dwar l-Edukazzjoni Diġitali 2021-2027 – Tfassil mill-ġdid tal-edukazzjoni u t-taħriġ għall-era diġitali" (COM(2020)0624),

—  wara li kkunsidra l-istudju tal-Istitut Ewropew għall-Ugwaljanza bejn is-Sessi tal-10 ta' Awwissu 2017 bit-titolu "Economic benefits of gender equality in the EU: How gender equality in STEM education leads to economic growth",

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tad-9 ta' Settembru 2015 dwar il-karrieri tan-nisa fix-Xjenza u l-Università u s-soqfa tal-ħġieġ li jiltaqgħu magħhom(1),

—  wara li kkunsidra l-qafas strateġiku għall-kooperazzjoni tal-politika Ewropea fl-edukazzjoni u t-taħriġ għall-2020,

—  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tat-8 ta' Ottubru 2015 dwar l-applikazzjoni tad-Direttiva 2006/54/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-5 ta' Lulju 2006 dwar l-implimentazzjoni tal-prinċipju ta' opportunitajiet indaqs u ta' trattament ugwali tal-irġiel u n-nisa fi kwistjonijiet ta' impjiegi u xogħol(2),

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tat-28 ta' April 2016 dwar l-ugwaljanza bejn is-sessi u l-għoti ta' setgħa lin-nisa fl-era diġitali(3),

–  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tas-17 ta' April 2018 dwar l-emanċipazzjoni tan-nisa u tat-tfajliet permezz tas-settur diġitali(4),

—  wara li kkunsidra r-riżoluzzjoni tiegħu tal-21 ta' Jannar 2021 dwar tnaqqis tad-disparità bejn il-ġeneri fil-qasam diġitali: il-parteċipazzjoni tan-nisa fl-ekonomija diġitali(5),

—  wara li kkunsidra l-konklużjonijiet tal-Kunsill tas-6 ta' Diċembru 2018 dwar l-ugwaljanza bejn il-ġeneri, iż-żgħażagħ u d-diġitalizzazzjoni,

–  wara li kkunsidra l-istudju bit-titolu "Education and employment of women in science, technology and the digital economy, including AI and its influence on gender equality" ippubblikat mid-Direttorat Ġenerali għall-Politiki Interni tiegħu fil-15 ta' April 2020(6),

–  wara li kkunsidra l-istudju bit-titolu "Women in the Digital Age"(7),

—  wara li kkunsidra l-Jum Internazzjonali tan-NU tan-Nisa u l-Bniet fix-Xjenza, li jitfakkar fil-11 ta' Frar ta' kull sena, li jfittex li jikseb aċċess sħiħ u ugwali għax-xjenza u l-parteċipazzjoni fiha għan-nisa u l-bniet, u jikseb aktar ugwaljanza bejn il-ġenerazzjoni u l-emanċipazzjoni tan-nisa u l-bniet,

—  wara li kkunsidra l-Aġenda 2030 għall-Iżvilupp Sostenibbli, li daħlet fis-seħħ fl-2016, u b'mod partikolari, l-Għan ta' Żvilupp Sostenibbli 5 dwar l-ugwaljanza bejn il-ġeneri,

—  wara li kkunsidra t-Tabella ta' valutazzjoni tal-Kummissjoni tal-2020 dwar "In-Nisa fid-Dinja Diġitali",

—  wara li kkunsidra r-rapport tal-Istitut Ewropew għall-Ugwaljanza bejn is-Sessi dwar l-Indiċi tal-Ugwaljanza bejn il-Ġeneri 2020,

—  wara li kkunsidra l-Konvenzjoni tan-NU dwar l-Eliminazzjoni ta' Kull Forma ta' Diskriminazzjoni kontra n-Nisa tal-1979, b'mod partikolari l-Artikolu 11 tagħha,

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 54 tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

–  wara li kkunsidra r-rapport tal-Kumitat għad-Drittijiet tan-Nisa u l-Ugwaljanza bejn is-Sessi (A9-0163/2021),

A.  billi l-ugwaljanza bejn il-ġeneri hija valur fundamentali u objettiv ewlieni tal-UE u prekundizzjoni bażika għat-tgawdija sħiħa tad-drittijiet tal-bniedem min-nisa u l-bniet li hija essenzjali għall-emanċipazzjoni tagħhom, l-iżvilupp tal-potenzjal sħiħ tagħhom u l-kisba ta' soċjetà sostenibbli u inklużiva; billi d-diskriminazzjoni li jħabbtu wiċċhom magħha n-nisa b'rabta mal-ġeneru, l-istereotipi u l-inugwaljanzi, flimkien mad-diskriminazzjoni intersezzjonali, għandha għadd kbir ta' konsegwenzi soċjali u ekonomiċi dannużi, inkluż it-tnaqqis ta' vantaġġi potenzjali għas-settur pubbliku u n-negozji fir-riċerka u l-innovazzjoni u għall-iżvilupp ekonomiku ġenerali; billi ż-żieda fil-profil tan-nisa fix-xjenza, it-teknoloġija, l-inġinerija u l-matematika (STEM) u l-kontributi professjonali tan-nisa jistgħu jistabbilixxu xejriet ta' suċċess li għandhom jiġu segwiti u fl-aħħar mill-aħħar iwasslu għal aktar inklużjoni, kif ukoll isaħħu t-trasformazzjoni u l-innovazzjoni fis-soċjetajiet tagħna, għall-benefiċċju tal-pubbliku ġenerali; billi l-eliminazzjoni tax-xejriet il-qodma tippromwovi l-ugwaljanza bejn il-ġeneri; billi n-nisa jista' jkollhom rwol vitali biex jimlew in-nuqqasijiet fis-suq tax-xogħol tal-UE;

B.  billi l-UE qed tiffaċċja nuqqas bla preċedent ta' nisa fil-karrieri u l-edukazzjoni STEM, b'mod partikolari minħabba li n-nisa jirrappreżentaw 52 % tal-popolazzjoni Ewropea u 57,7 % tal-gradwati terzjarji fl-UE(8), iżda jirrappreżentaw biss 2 minn kull 5 xjenzati u inġiniera(9); billi n-nisa huma sottorappreżentati fil-livelli kollha fis-settur diġitali fl-Ewropa, minn studenti (32 % f'livell ta' baċellerat, master's jew ekwivalenti) sal-ogħla pożizzjonijiet akkademiċi (15 %) fil-biċċa l-kbira tal-oqsma xjentifiċi, tal-inġinerija u tal-maniġment u f'livelli ġerarkiċi ogħla, anke f'setturi fejn jinsabu f'maġġoranza, bħall-edukazzjoni; billi l-istereotipi tal-ġeneru jikkostitwixxu ostaklu sinifikanti għall-ugwaljanza bejn l-istudenti maskili u femminili sa mill-edukazzjoni u jkomplu jwessgħu d-differenza bejn il-ġeneri fis-settur tal-impjiegi STEM, li tirrappreżenta ostaklu sinifikanti għall-ugwaljanza bejn in-nisa u l-irġiel; billi d-differenza hija l-akbar fil-ħiliet speċjalizzati u fl-impjiegi fl-ICT fl-UE, fejn 18 % biss huma nisa(10), fost il-gradwati STEM, li minnhom 36 % biss huma nisa, u fis-settur diġitali, fejn hemm aktar minn tliet darbiet aktar irġiel milli nisa; billi livelli sinifikanti ta' segregazzjoni tal-ġeneri fost l-istudenti u l-gradwati STEM iwittu t-triq għas-segregazzjoni futura tal-ġeneri fil-karrieri relatati mal-iSTEM; billi huma ftit ħafna t-tfajliet adolexxenti fl-Istati Membri (inqas minn 3 %) li jesprimu interess li jaħdmu bħala professjonisti tal-ICT meta jkollhom 30 sena(11); billi huwa partikolarment diffiċli għan-nisa minn kuntesti soċjoekonomiċi żvantaġġati biex jidħlu fis-settur STEM; billi għalkemm kien hemm xejra pożittiva fl-involviment u l-interess tal-bniet fl-edukazzjoni STEM, il-perċentwali għadhom insuffiċjenti; billi l-attitudnijiet lejn l-iSTEM ma jvarjawx bejn is-subien u l-bniet matul l-edukazzjoni primarja, u f'ħafna każijiet il-bniet spiss imorru aħjar mis-subien f'kompiti relatati mal-iSTEM u mal-ICT(12); billi d-differenzi bejn il-ġeneri fis-suġġetti STEM fl-edukazzjoni ogħla mhumiex ġustifikati mill-prestazzjoni akkademika, peress li l-bniet u s-subien juru livelli simili ta' kisba fix-xjenza u l-matematika fl-edukazzjoni sekondarja; billi, madankollu, il-bniet jibżgħu li jkollhom inqas suċċess mis-subien f'karrieri relatati mal-iSTEM u, b'riżultat ta' dan, in-nisa huma inqas kunfidenti fil-ħiliet diġitali tagħhom stess; billi n-normi soċjali u l-aspettattivi b'rabta mal-ġeneru dwar l-għażliet tal-karrieri, li spiss jissaħħu permezz tal-kontenut u l-kurrikuli edukattivi, huma tnejn mill-ixpruni tas-segregazzjoni tal-ġeneri fl-edukazzjoni ogħla;

C.  billi n-nisa li jispeċjalizzaw fl-oqsma STEM jistgħu jitħabtu biex isibu posthom fis-settur tal-impjiegi STEM u huma inqas probabbli mill-kontropartijiet maskili tagħhom li jidħlu f'impjiegi STEM jew li jibqgħu fihom minħabba d-diversi ostakli li jeżistu, bħall-istereotipi marbuta mal-ġeneru, il-postijiet tax-xogħol iddominati mill-irġiel, id-diskriminazzjoni u l-preġudizzju, il-preġudizzju konsapevoli u inkonsapevoli, il-fastidju sesswali, ambjent tax-xogħol negattiv, u nuqqas ta' mudelli eżemplari u mentors femminili; billi t-tnaqqis tad-differenza bejn il-ġeneri fl-oqsma tal-edukazzjoni STEM jista' jnaqqas id-diskrepanza fil-ħiliet, iżid l-impjiegi u l-produttività tan-nisa u jnaqqas is-segregazzjoni professjonali, li fl-aħħar mill-aħħar irawmu t-tkabbir ekonomiku permezz ta' produttività ogħla u żieda fix-xogħol; billi t-tnaqqis tad-differenza bejn il-ġeneri fil-karrieri STEM jikkontribwixxi għal żieda fil-PDG per capita tal-UE b'bejn 2,2 u 3,0 % sal-2050(13); billi l-eliminazzjoni tad-differenza bejn il-ġeneri fil-karrieri STEM tikkostitwixxi pass lejn l-ugwaljanza bejn il-ġeneri u t-twettiq tad-drittijiet tal-bniedem tan-nisa u l-bniet, u jkollha impatt pożittiv fit-tnaqqis tad-differenzi bejn il-ġeneri fil-pagi u fil-pensjonijiet;

D.  billi skont stħarriġ tal-Aġenzija tal-UE għad-Drittijiet Fundamentali(14), madwar 55 % tan-nisa fl-UE ffaċċjaw fastidju sesswali mill-età ta' 15-il sena u 14 % tan-nisa esperjenzaw fastidju ċibernetiku mill-età ta' 15-il sena; billi ħafna nisa sfaw vittmi ta' forom ġodda ta' vjolenza ċibernetika matul il-pandemija tal-COVID-19, bħall-fastidju sesswali u psikoloġiku online; billi teżisti l-ħtieġa urġenti ta' miżuri biex jiġu indirizzati dawn il-forom ġodda ta' fastidju sesswali u psikoloġiku; billi ġew rappurtati inċidenzi għolja ta' fastidju sesswali f'faċilitajiet tal-edukazzjoni STEM, inklużi l-iskejjel, l-universitajiet u l-postijiet tax-xogħol, li jkomplu jeskludu lin-nisa mis-settur;

E.  billi s-sottorappreżentanza tan-nisa li jaħdmu fil-qasam tat-teknoloġiji innovattivi, bħall-intelliġenza artifiċjali (IA), hija kwistjoni ta' tħassib, peress li jista' jkollha effett negattiv fuq id-disinn, l-iżvilupp u l-implimentazzjoni ta' dawn it-teknoloġiji, u dan jikkawża r-replikazzjoni ta' prattiki diskriminatorji u stereotipi eżistenti u l-iżvilupp ta' "algoritmi bi preġudizzji fir-rigward tal-ġeneru"; billi l-isforzi biex jiġu indirizzati l-preġudizzju, l-istereotipi u l-inugwaljanza relatati mal-ġeneru fis-settur diġitali mhumiex biżżejjed; billi d-differenza bejn il-ġeneri tippersisti fl-isferi kollha tat-teknoloġija diġitali, b'mod partikolari fir-rigward tal-IA u s-sigurtà ċibernetika, u b'hekk tirrinforza trajettorja bi preġudizzju favur l-irġiel għas-settur diġitali fil-futur prevedibbli; billi l-indirizzar ta' dawn il-preġudizzji jirrikjedi l-iżvilupp ta' rekwiżiti etiċi u ta' trasparenza ċari; billi settijiet tad-data mhux kompleti u mhux eżatti u n-nuqqas ta' data diżaggregata skont il-ġeneru jistgħu jfixklu l-ipproċessar u l-loġika tas-sistemi tal-IA u jikkomprometti aktar il-kisba tal-ugwaljanza bejn il-ġeneri fis-soċjetà; billi għandha tingħata kunsiderazzjoni xierqa wkoll liċ-ċirkostanzi uniċi tal-intrapriżi żgħar u medji (SMEs) tal-Ewropa b'attenzjoni partikolari għad-daqs tagħhom, il-kapaċità tagħhom li jimplimentaw rekwiżiti ġodda, u l-potenzjal tagħhom bħala sors u kontributur siewi biex il-bniet, in-nisa u l-mexxejja nisa jkunu jistgħu jippromwovu l-ugwaljanza bejn il-ġeneri fl-edukazzjoni u l-karrieri STEM;

F.  billi t-teknoloġiji l-ġodda li jkunu preġudikati f'termini ta' ġeneru, etniċità, razza, kulur, lingwa, reliġjon jew oriġini nazzjonali jew soċjali huma prinċipalment ikkawżati minn data mhux diżaggregata, nuqqas ta' għarfien kuntestwalizzat u n-nuqqas ta' applikazzjoni ta' perspettiva tal-ġeneru fir-riċerka, li jista' jkollhom konsegwenzi ta' ħsara għas-saħħa u l-benesseri tan-nisa, speċjalment dawk li jiffaċċjaw diskriminazzjoni intersezzjonali, u għas-sikurezza tal-prodotti, u jista' jkollhom impatt negattiv fuq l-iżvilupp personali u professjonali tan-nisa(15);

G.  billi l-għalliema u l-ġenituri jistgħu jirrinforzaw l-istereotipi tal-ġeneru billi jiskoraġġixxu lill-bniet milli jagħżlu u jsegwu studji u karrieri STEM; billi l-istereotipi tal-ġeneru jinfluwenzaw ħafna l-għażliet tas-suġġetti; billi l-iskoraġġiment kulturali u n-nuqqas ta' għarfien ta' mudelli eżemplari femminili u n-nuqqas li jiġu promossi jfixklu u jaffettwaw b'mod negattiv l-opportunitajiet tal-bniet u tan-nisa fl-istudji STEM, fil-karrieri relatati u fl-intraprenditorija diġitali, u jwasslu għal diskriminazzjoni u inqas opportunitajiet għan-nisa fis-suq tax-xogħol; billi għandha ssir enfasi fuq il-fatturi li jimmotivaw lill-bniet u jkebbsu l-interess tagħhom fl-istudji STEM, il-karrieri relatati u l-intraprenditorija diġitali, bħall-promozzjoni ta' mudelli eżemplari femminili, l-għalliema mentors u l-approvazzjoni minn gruppi ta' pari u l-iżvilupp tal-kreattività u l-esperjenza prattika;

H.  billi l-kriżi tal-COVID-19 x'aktarx li twassal għal bidliet permanenti fil-ħajja fl-Ewropa u taffettwa l-biċċa l-kbira tal-aspetti tal-ħajja tan-nies, il-mod kif inwettqu l-ħidma tagħna u l-mod kif nistudjaw u nitgħallmu, fejn id-diġitalizzazzjoni se jkollha rwol ewlieni; billi l-COVID-19 qed twessa' wkoll id-differenza diġitali bejn il-ġeneri(16) fi żmien meta l-ħiliet diġitali huma meħtieġa aktar minn qatt qabel biex naħdmu, nistudjaw jew nibqgħu konnessi; billi t-trasformazzjoni diġitali rapida toffri ħafna opportunitajiet biex jinbidlu x-xejriet ta' impjieg skont il-ġeneru, iżda tista' wkoll taffettwa b'mod sproporzjonat l-impjieg tan-nisa f'diversi oqsma; billi n-nisa huma mġiegħla jieħdu sehem akbar ta' obbligi relatati mat-trobbija jew mal-familji tagħhom mill-kontropartijiet maskili tagħhom u, bħala tali, il-miżuri kollha proposti għandhom iqisu l-possibbiltà ta' rikonċiljazzjoni b'suċċess tax-xogħol mal-ħajja tal-familja għan-nisa sabiex jinkludu l-irġiel f'dawn l-oqsma; billi l-konfini bejn ix-xogħol u l-ħajja tal-familja se jsiru inqas distinti minħabba t-telexogħol u n-nisa jista' jkollhom iġorru l-akbar piż biex jibbilanċjaw karriera mad-dmirijiet ta' indukrar tal-familja;

I.  billi hemm bżonn li jiġu promossi aktar il-politiki bl-għan li jżidu l-parteċipazzjoni tan-nisa f'oqsma relatati mal-iSTEM u l-IA u li jiġi adottat approċċ f'diversi livelli biex tiġi indirizzata d-differenza bejn il-ġeneri fil-livelli kollha tal-edukazzjoni u l-impjiegi fis-settur diġitali; billi ftit Stati Membri inkludew dispożizzjonijiet dwar l-ugwaljanza bejn il-ġeneri fil-qasam tar-riċerka u l-innovazzjoni u l-progress biex il-ġeneru jiġi integrat fil-programmi nazzjonali ta' riċerka mexa bil-mod;

J.  billi hemm bżonn li tiġi promossa u appoġġjata intraprenditorija akbar fost in-nisa u li jiġi żviluppat ambjent favorevoli li fih l-intraprendituri nisa jistgħu jirnexxu u l-ispirtu intraprenditorjali jiġi mħeġġeġ; billi d-data dwar l-intraprenditorija fis-settur STEM u tal-ICT tindika emarġinazzjoni saħansitra akbar tan-nisa; billi d-differenza bejn il-ġeneri fl-istart-ups u l-investiment fil-kapital ta' riskju hija ugwalment evidenti; billi peress li l-bniet għandhom it-tendenza li jistudjaw inqas suġġetti tal-ICT u STEM matul l-iskola sekondarja u l-università, ħafna inqas nisa jispiċċaw jaħdmu f'dawn l-oqsma u jsiru fundaturi u sidien ta' kumpaniji privati u start-ups; billi 17 % biss tal-fundaturi ta' start-ups huma nisa; billi, bħala medja, l-istart-ups li huma proprjetà ta' nisa jirċievu 23 % inqas finanzjament minn dawk immexxija minn irġiel; billi għalkemm in-nisa jirrappreżentaw 30 % tal-intraprendituri kollha fl-Ewropa, jirċievu biss 2 % tal-finanzjament mhux bankarju disponibbli(17); billi din iċ-ċifra jidher li niżlet għal 1 % fid-dawl tal-pandemija;

Kummenti ġenerali

1.  Iqis li, fid-dawl tad-differenza konsiderevoli bejn il-ġeneri fil-pagi fl-UE, il-fatt li huwa aktar probabbli li n-nisa jkollhom impjiegi b'paga baxxa, part-time u altrimenti prekarji, id-domanda tikber għal professjonisti STEM, u l-importanza tal-karrieri relatati mal-iSTEM għall-futur tal-ekonomija Ewropea, iż-żieda fis-sehem tan-nisa fis-settur STEM hija kruċjali biex jiġu ssodisfati d-drittijiet u l-potenzjal tan-nisa u għall-bini ta' ekonomija u soċjetà aktar sostenibbli u inklużivi permezz tal-innovazzjoni xjentifika, diġitali u teknoloġika; jenfasizza li l-ħiliet STEM ta' livell għoli huma kritiċi għall-proċess ta' innovazzjoni f'oqsma avvanzati tal-ICT bħall-IA jew is-sigurtà ċibernetika u se jkunu dejjem aktar importanti għall-kompetittività tal-UE fis-swieq globali; jissottolinja, għalhekk, li l-potenzjal sħiħ tal-ħiliet, l-għarfien u l-kwalifiki tan-nisa f'dawn l-oqsma jista' jgħin biex tingħata spinta lill-ekonomija Ewropea u jappoġġja l-għanijiet definiti f'diversi politiki tal-UE, fuq kollox il-Patt Ekoloġiku Ewropew u l-Aġenda Diġitali;

2.  Itenni li l-għan ewlieni għandu jkun li jitneħħew l-ostakli kollha, b'mod partikolari l-ostakli soċjokulturali, psikoloġiċi u pedagoġiċi li jirrestrinġu l-interessi, il-preferenzi u l-għażliet tan-nisa u l-bniet, inklużi l-istereotipi tal-ġeneru, id-diskriminazzjoni bbażata fuq il-ġeneru u kombinazzjoni ta' fatturi bijoloġiċi u soċjali, b'mod partikolari l-fatt li l-maternità tikkoinċidi mal-aktar perjodi deċiżivi fil-karrieri tan-nisa, mingħajr ma tiġi kompromessa l-libertà tan-nisa li jieħdu deċiżjonijiet; iħeġġeġ lill-Istati Membri jippromwovu l-parteċipazzjoni tan-nisa u tal-bniet fl-istudji u l-karrieri STEM fil-pjanijiet ta' azzjoni jew l-istrateġiji nazzjonali jew reġjonali rilevanti tagħhom rigward il-ġeneru billi jipprovdu inċentivi adegwati; iqis li dawn il-pjanijiet ta' azzjoni jew l-istrateġiji, fost inizjattivi oħra, għandu jkollhom l-għan li jżidu l-ugwaljanza bejn il-ġeneri billi jiffokaw fuq il-qerda tal-istereotipi tal-ġeneru, il-faċilitazzjoni tal-aċċess għall-edukazzjoni u l-kwalifiki, bilanċ aħjar bejn ix-xogħol u l-ħajja privata, opportunitajiet indaqs, l-iżgurar ta' ambjenti tax-xogħol u studju sani u sikuri għan-nisa, in-nondiskriminazzjoni fis-suq tax-xogħol, is-sensibilizzazzjoni dwar il-preġudizzju u l-istereotipi tal-ġeneru fis-setturi kollha rilevanti għall-iSTEM, l-istabbiliment ta' politiki obbligatorji dwar it-trasparenza fil-pagi, l-implimentazzjoni ta' tolleranza żero għall-fastidju sesswali, u ż-żieda tal-viżibbiltà tal-mudelli eżemplari femminili;

3.  Itenni li l-istereotipizzazzjoni tal-ġeneru, l-iskoraġġiment kulturali u nuqqas ta' għarfien u ta' promozzjoni ta' mudelli eżemplari femminili jfixklu u jaffettwaw b'mod negattiv l-opportunitajiet tal-bniet u tan-nisa fl-istudji STEM, fil-karrieri relatati u fl-intraprenditorija diġitali, u jistgħu jwasslu għal diskriminazzjoni u inqas opportunitajiet għan-nisa fis-suq tax-xogħol;

4.  Jafferma mill-ġdid l-importanza tal-integrazzjoni tas-sensibilizzazzjoni dwar il-preġudizzju relatat mal-ġeneru fis-setturi rilevanti kollha, inkluż fit-taħriġ inizjali u kontinwu tal-għalliema; jenfasizza l-ħtieġa li jiġu indirizzati l-ostakli strutturali, bħall-iżvantaġġi soċjoekonomiċi u ambjenti tax-xogħol u kundizzjonijiet tax-xogħol ostili għan-nisa, li jimpedixxu lill-bniet u lin-nisa milli jidħlu f'qasam dominat l-aktar mill-irġiel, u l-ħtieġa li tiżdied il-viżibbiltà ta' mudelli eżemplari li sal-lum kienu sottovalutati bħala ispirazzjoni għan-nisa u l-bniet; jistieden lill-Kummissjoni tintroduċi u tappoġġja kampanji ta' sensibilizzazzjoni u programmi u inizjattivi oħra biex jitnaqqsu dawn l-ostakli fid-dinja akkademika; jisħaq li miżuri għall-ugwaljanza bejn il-ġeneri bħat-tneħħija tal-istereotipi tal-ġeneru fl-edukazzjoni, is-sensibilizzazzjoni, il-promozzjoni tas-suġġetti STEM għall-bniet u n-nisa u l-gwida dwar il-karrieri biex il-bniet jiġu mħeġġa jikkunsidraw li jistudjaw f'oqsma dominati mill-irġiel iwasslu għal għadd akbar ta' nisa li jiggradwaw fis-suġġetti STEM;

5.  Jistieden lill-Istati Membri jikkumbattu s-segmentazzjoni skont il-ġeneru fis-suq tax-xogħol fil-karrieri STEM billi jinvestu fl-edukazzjoni formali, informali u mhux formali, fit-tagħlim tul il-ħajja u fit-taħriġ vokazzjonali għan-nisa biex jiżguraw li jkollhom aċċess għal impjiegi ta' kwalità għolja u għal opportunitajiet biex jitħarrġu mill-ġdid u jtejbu l-ħiliet għad-domanda futura tas-suq tax-xogħol u jipprevjenu ċirku vizzjuż ta' segregazzjoni skont il-ġeneru fis-suq tax-xogħol; jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jfasslu miżuri ta' politika li jinkorporaw bis-sħiħ id-dimensjoni tal-ġeneru permezz ta' kampanji ta' sensibilizzazzjoni, taħriġ, kurrikuli tal-iskejjel u, b'mod partikolari, gwida dwar il-karrieri, sabiex jippromwovu l-intraprenditorija, is-suġġetti STEM u l-edukazzjoni diġitali għall-bniet minn età bikrija bl-għan li jiġu miġġielda l-istereotipi edukattivi eżistenti u li jiġi żgurat li aktar nisa jidħlu f'setturi li qed jiżviluppaw u mħallsa tajjeb; jenfasizza l-ħtieġa li tiġi involuta l-midja, inkluża l-midja soċjali, biex jitħeġġeġ l-użu ta' lingwaġġ inklużiv u biex jiġu evitati stereotipi li jwasslu għall-formazzjoni ta' opinjonijiet kontra l-parteċipazzjoni u l-interess tal-bniet fl-edukazzjoni STEM; jitlob li l-faċilitajiet STEM jittejbu u li jiġi garantit aċċess ugwali għalihom; jappella għal boroż ta' studju speċifiċi għall-bniet u n-nisa li jixtiequ jsegwu karriera fis-settur STEM;

6.  Jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jqisu b'mod speċifiku s-sitwazzjoni tan-nisa u l-bniet minn kuntesti soċjoekonomiċi żvantaġġati, bħal dawk b'diżabilità jew dawk li jgħixu f'reġjuni ultraperiferiċi jew żoni rurali, in-nisa fil-faqar, l-ommijiet waħedhom, l-istudenti f'sitwazzjonijiet prekarji, in-nisa migranti u n-nisa Rom, u jiżguraw l-aċċess sħiħ tagħhom għall-edukazzjoni diġitali u l-inklużjoni tagħhom fl-edukazzjoni diġitali u l-karrieri STEM sabiex jiġi evitat li d-distakk diġitali jitwessa'; jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jagħtu attenzjoni partikolari lid-diskriminazzjoni intersezzjonali u lill-preġudizzju minħabba l-etniċità, ir-reliġjon, l-orjentazzjoni sesswali, l-età jew id-diżabilità meta jfasslu l-pjanijiet ta' azzjoni tagħhom; jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jiġbru data komparabbli u armonizzata biex isegwu l-progress tan-nisa minn kuntesti soċjoekonomiċi jew oriġini razzjali u etnika differenti fil-livelli edukattivi kollha, inkluż fir-rigward tal-għażliet u l-iżvilupp tal-karriera tagħhom, b'enfasi fuq l-inugwaljanzi fis-setturi STEM u diġitali, li se jgħinu fil-monitoraġġ tal-impatt tal-politiki u jippermettu lill-partijiet ikkonċernati jidentifikaw in-nuqqasijiet u l-kawżi ewlenin tagħhom; jistieden lill-Kummissjoni tikkoopera mal-Istati Membri biex twessa' l-indikaturi użati għat-Tabella ta' valutazzjoni dwar "In-Nisa fid-Dinja Diġitali" sabiex jinkludu informazzjoni u data dwar in-nisa fl-edukazzjoni u fil-karrieri STEM u biex tiżviluppa sett ta' għodod li jinkludi metodoloġiji, indikaturi u oqfsa biex tiġi prodotta data aktar preċiża u jittejjeb l-użu ta' informazzjoni eżistenti;

7.  Jistieden lill-Istati Membri joffru l-appoġġ sħiħ tagħhom għall-inizjattivi tal-Kummissjoni ta' sensibilizzazzjoni dwar l-opportunitajiet diġitali bħall-approċċ "no women, no panel", il-Ġimgħa Ewropea tal-Ikkowdjar, il-Koalizzjonijiet għall-Ħiliet u l-Impjiegi Diġitali, il-Premju tal-UE għall-Innovaturi Nisa, l-inizjattivi #SaferInternet4EU madwar l-Ewropa u l-Aġenda għall-Ħiliet għall-Ewropa;

Edukazzjoni

8.  Jilqa' l-Pjan ta' Azzjoni għall-Edukazzjoni Diġitali 2021-2027 u l-azzjoni tiegħu biex "Titħeġġeġ il-parteċipazzjoni tan-nisa fl-iSTEM", u jittama li dan jgħin biex jiġu żviluppati modi aktar attraenti u kreattivi biex il-bniet jiġu mħeġġa jsegwu l-istudji STEM, kif ukoll biex tissaħħaħ il-fiduċja tan-nisa fil-ħiliet diġitali tagħhom; jisħaq li l-bniet jirrappreżentaw biss 36 % tal-gradwati STEM(18) minkejja prestazzjoni aħjar mis-subien fil-litteriżmu diġitali(19); jenfasizza li l-bniet li jassimilaw l-istereotipi tal-ġeneru għandhom livelli aktar baxxi ta' awtoeffikaċja u inqas fiduċja fil-kapaċità tagħhom mis-subien u li l-awtoeffikaċja għandha impatt konsiderevoli kemm fuq l-eżiti tal-edukazzjoni STEM kif ukoll fuq l-aspirazzjonijiet għall-karrieri STEM; jisħaq li jidher li l-bniet aktar ma jikbru aktar jitilfu l-interess fis-suġġetti STEM, u dan juri li huma meħtieġa interventi fi stadju bikri, jiġifieri fl-edukazzjoni preprimarja u fl-iskola primarja sabiex jinżamm l-interess tal-bniet f'dawn l-oqsma u jiġu miġġielda l-istereotipi ta' ħsara dwar ir-rwoli tal-ġeneri kemm għall-bniet kif ukoll għas-subien; jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri joħolqu mezzi ġodda biex ikollhom kuntatt mal-bniet u jiżguraw li l-edukazzjoni diġitali tilħaqhom kollha, u jirrikonoxxu u jinvestu fl-għalliema bħala l-ixpruni tal-bidla kulturali minħabba l-potenzjal tagħhom li jagħtu spinta lill-parteċipazzjoni kontinwa tal-bniet fix-xjenza fl-iskola; jissuġġerixxi li dawn l-isforzi għandhom jiżdiedu bl-iżvilupp ta' linji gwida komuni għall-Istati Membri bl-għan li jittejbu l-għarfien u l-ħiliet ta' dawk li jibdew l-edukazzjoni sekondarja; jappella għall-użu effiċjenti tal-fondi, il-programmi u l-istrateġiji tal-UE inklużi Erasmus+, il-Fond Soċjali Ewropew Plus (FSE+) u l-Programm Ewropa Diġitali sabiex il-bniet jiġu mħeġġa b'mod attiv jistudjaw is-suġġetti tal-ICT u l-iSTEM u biex jiġi pprovdut appoġġ effettiv għat-tagħlim u t-taħriġ tul il-ħajja fis-setturi STEM; jitlob li l-ugwaljanza bejn il-ġeneri tiġi inkorporata kif xieraq fl-istrateġija u l-politiki futuri tal-UE dwar iż-żgħażagħ;

9.  Jisħaq li edukazzjoni diġitali ta' kwalità għolja, inklużiva u nondiskriminatorja trid tiżvolġi rwol sostanzjali fiż-żieda tal-parteċipazzjoni tal-bniet u n-nisa fl-ICT u f'oqsma relatati mal-iSTEM u l-eliminazzjoni tad-differenza diġitali bejn il-ġeneri; jenfasizza li l-edukazzjoni diġitali trid toħloq inklużjoni diġitali u litteriżmu diġitali aħjar u tiżgura l-parteċipazzjoni ugwali tal-bniet u n-nisa fl-era diġitali; jissottolinja l-importanza li tiġi żgurata l-integrazzjoni tal-perspettiva tal-ġeneri fl-edukazzjoni STEM fil-livelli kollha, inkluża l-edukazzjoni ekstrakurrikulari, informali u mhux formali, anke għall-għalliema; jappella, għalhekk, għal strateġiji speċifiċi skont l-età; iħeġġeġ lill-Istati Membri jippromwovu l-edukazzjoni dwar ix-xjenza tal-kompjuter fil-kurrikuli nazzjonali u jistieden lill-korpi edukattivi jintegraw is-suġġetti tar-robotika, l-ikkowdjar, l-ICT u l-ipprogrammar fi stadju aktar bikri tal-edukazzjoni preprimarja u primarja sabiex jinkoraġġixxu lill-bniet u lill-istudenti nisa biex jagħżlu l-matematika, l-ikkowdjar, il-klassijiet tal-ICT u s-suġġetti tax-xjenza fl-iskola;

10.  Jirrikonoxxi r-rwol tal-iskejjel u tal-għalliema fl-eliminazzjoni tad-differenza bejn il-ġeneri fl-edukazzjoni STEM, u jenfasizza r-rwol tal-edukazzjoni fil-promozzjoni tal-preżenza tal-bniet f'korsijiet relatati mal-iSTEM u fl-istabbiliment ta' punti ta' riferiment għall-monitoraġġ tar-reklutaġġ u ż-żamma tan-nisa; jistieden lill-Istati Membri jinvestu fl-iżvilupp tal-ħiliet tal-għalliema STEM fil-livell primarju u sekondarju biex jgħinuhom jifhmu u jindirizzaw prekunċetti mhux konxji fil-prattiki u l-valutazzjonijiet tat-tagħlim tagħhom u jinvolvu lill-istudenti kollha b'mod ugwali; jenfasizza l-ħtieġa li l-Istati Membri jinvolvu l-professjoni kollha tat-tagħlim fil-movimenti STEM u jinvolvu lill-għalliema bħala aġenti tal-bidla; jipproponi li l-pjanijiet ta' ugwaljanza jitfasslu mill-istabbilimenti edukattivi biex jippromwovu l-bilanċ bejn il-ġeneri fost l-għalliema; jitlob li l-kurrikuli u l-materjal edukattiv STEM jissaħħu sabiex tiġi promossa aħjar il-parteċipazzjoni ugwali fl-iSTEM; jitlob li jkun hemm gwida aħjar għall-karrieri u għal modi ġodda u kreattivi biex jispiraw lill-istudenti nisa biex jikkunsidraw karriera STEM; jenfasizza l-ħtieġa, f'dan ir-rigward, li tissaħħaħ il-kapaċità tal-għalliema u tal-konsulenti tal-karrieri biex iħeġġu lill-bniet li juru interess fl-iSTEM biex isegwu karriera f'dan il-qasam, peress li għarfien aħjar tal-istereotipi u tad-differenzi bejn il-ġeneri fl-iSTEM jippermetti lill-edukaturi u l-konsulenti tal-karrieri jifhmu l-ostakli li jiffaċċjaw l-istudenti tagħhom, jiżguraw parteċipazzjoni ugwali fil-klassijiet STEM u jippromwovu l-karrieri STEM għall-istudenti nisa;

11.  Jenfasizza l-fatt li l-għalliema rġiel u persunal maskili ieħor jiddominaw l-istudji relatati mal-iSTEM fl-iskejjel, fl-universitajiet u fil-postijiet tax-xogħol, u dan iwassal għal nuqqas ta' mudelli eżemplari femminili u opportunitajiet limitati ta' gwida u mentoraġġ; iħeġġeġ l-integrazzjoni tal-perspettiva tal-ġeneri fl-edukazzjoni primarja, sekondarja u terzjarja permezz ta' kontenut edukattiv, taħriġ għall-għalliema u kurrikuli sensittivi għal kwistjonijiet ta' ġeneru, u jħeġġeġ lill-kumitati u lill-istituzzjonijiet involuti fir-reklutaġġ jippromwovu l-bilanċ bejn il-ġeneri biex jiġi evitat l-effett ta' nuqqas ta' appartenenza ("outsider effect"); jenfasizza l-ħtieġa għal investiment fl-edukazzjoni u t-taħriġ bi proċessi ta' reklutaġġ u għażla sensittivi għal kwistjonijiet ta' ġeneru fis-setturi edukattivi kollha, speċjalment fl-iSTEM u f'setturi diġitali emerġenti, fejn in-nisa huma sottorappreżentati; jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jsibu modi aktar attraenti u kreattivi biex juru mudelli eżemplari femminili b'karrieri ta' suċċess fl-ICT u l-iSTEM sabiex tissaħħaħ il-fiduċja tal-bniet fil-ħiliet diġitali u jiġu mħeġġa jsegwu studji relatati mal-ICT u l-iSTEM;

12.  Jisħaq fuq il-ħtieġa li tiġi indirizzata l-edukazzjoni finanzjarja, inklużi simulazzjonijiet ta' prattiki finanzjarji, u r-relazzjoni tagħha mad-differenza bejn il-ġeneri fil-pensjonijiet; jenfasizza li l-fatt li n-nisa żgħażagħ jitgħallmu dwar suġġetti bħad-differenza bejn il-ġeneri fil-pagi se jwitti t-triq mimli b'nisa finanzjarjament sikuri;

13.  Jinnota li l-bniet kollha għandhom ikunu jistgħu jieħdu vantaġġ minn aċċess akbar għal soluzzjonijiet ta' tagħlim diġitali mill-aqwa u għandu jkollhom l-għodod u l-motivazzjonijiet biex jinvolvu ruħhom fit-teknoloġiji diġitali bħala utenti u kreaturi; jistieden lill-Istati Membri jqisu t-tħassib kontinwu dwar ir-riskju ta' tixrid ulterjuri tal-COVID-19 u jindirizzaw in-nuqqas ta' tagħmir tal-ICT u konnettività għal studenti vulnerabbli minn kuntesti soċjoekonomikament żvantaġġati, bħal bniet f'żoni rurali jew f'żoni li diffiċli jintlaħqu, u jiżviluppaw għodod li jiżguraw aċċess sħiħ għall-edukazzjoni diġitali u l-funzjonament bla xkiel tagħha; jenfasizza l-ħtieġa ta' programmi ta' finanzjament speċjali għall-iskejjel f'żoni rurali, li qed isibu ruħhom dejjem aktar mingħajr il-finanzjament għal teknoloġiji avvanzati li ħafna distretti tal-iskejjel urbani jieħdu bħala fatt; jitlob, barra minn hekk, appoġġ aħjar għall-edukaturi fis-sistemi tal-iskejjel rurali biex jgħinhom jgħallmu l-kurrikuli STEM, b'mod partikolari fir-rigward tat-taħriġ, l-għodod u l-infrastruttura;

14.  Jissottolinja l-importanza li jiġu żviluppati networks għan-nisa professjonisti STEM għal kampanji ta' komunikazzjoni fuq skala kbira biex jgħinu jittrasformaw il-perċezzjonijiet tan-nisa tal-iSTEM u għan-nisa fl-iSTEM biex jikkomunikaw mal-bniet permezz ta' appoġġ għall-karrieri, taħriġ fil-ħiliet u networking; ifaħħar id-diversi inizjattivi edukattivi mfassla biex jappoġġjaw lill-bniet u jippromwovu lin-nisa fl-ekonomija diġitali, inkluż l-użu ta' stejjer virali fuq il-midja soċjali, networks professjonali organizzati min-nisa, għan-nisa, u inizjattivi minn kumpaniji tat-teknoloġija; jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jistabbilixxu skemi ta' mentoraġġ li jkollhom mudelli eżemplari femminili fl-iSTEM fil-livelli kollha tal-edukazzjoni; jistieden lill-Kummissjoni tadotta approċċ immirat fir-rigward tal-ġeneri fil-qafas tat-traineeships għal opportunitajiet diġitali biex tagħti lin-nisa żgħażagħ minn kuntesti differenti l-opportunità li jiksbu esperjenza prattika diġitali, tal-ICT u l-iSTEM f'oqsma li huma mitluba fis-suq tax-xogħol, u jħeġġeġ bil-qawwa l-promozzjoni ta' internships f'negozji STEM matul l-edukazzjoni; iħeġġeġ lill-Istati Membri joħolqu inizjattivi li jappoġġjaw it-tranżizzjoni mill-iskola għax-xogħol tal-bniet, bħal gwida dwar il-karrieri fl-iskejjel, apprendistati u programmi ta' esperjenza ta' xogħol, bil-ħsieb li jiġu appoġġjati l-aspirazzjonijiet futuri tal-bniet u jinħolqu mogħdijiet għalihom għat-tranżizzjoni lejn il-forza tax-xogħol STEM;

15.  Jinnota li fil-konklużjonijiet tiegħu ta' Mejju 2015 dwar il-Pjan Direzzjonali 2015-2020 għaż-Żona Ewropea tar-Riċerka, il-Kunsill stieden – għalxejn – lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri biex jibdew isarrfu l-leġiżlazzjoni nazzjonali dwar l-ugwaljanza f'azzjoni effettiva sabiex jiġġieldu kontra l-iżbilanċi bejn il-ġeneri fl-istituzzjonijiet tar-riċerka u l-korpi deċiżjonali u jintegraw aħjar id-dimensjoni tal-ġeneru fil-politiki, il-programmi u l-proġetti tar-riċerka u l-iżvilupp; jirrikonoxxi l-objettiv tal-Kummissjoni li tħeġġeġ il-parteċipazzjoni tan-nisa fl-iSTEM mal-Istitut Ewropew tal-Innovazzjoni u t-Teknoloġija u tappoġġja l-Koalizzjoni STEM tal-UE biex tiżviluppa kurrikuli tal-edukazzjoni għolja li jattiraw lin-nisa lejn l-inġinerija u l-ICT; jiddispjaċih għall-fatt li l-aċċess inugwali għan-nisa għall-pożizzjonijiet ta' riċerka, għall-finanzjament u l-ippubblikar għadu jippersisti, inkluża differenza mhux aġġustata bejn il-ġeneri fil-pagi fix-xjenza u l-akkademja, minkejja d-dispożizzjonijiet legali għal trattament ugwali u n-nondiskriminazzjoni fis-suq tax-xogħol, inkluż dwar il-paga ugwali, fis-seħħ fl-UE u fl-Istati Membri;

16.  Jenfasizza l-għadd ta' każijiet ta' fastidju sesswali mġarrab minn studenti nisa fl-oqsma STEM fl-edukazzjoni terzjarja, u jistieden lill-Istati Membri u lill-istituzzjonijiet edukattivi jistabbilixxu politiki ta' tolleranza żero għall-fastidju sesswali, jaqblu dwar kodiċijiet ta' kondotta u protokolli stretti, joħolqu kanali sikuri u privati ta' rapportar għan-nisa u l-bniet, u jirrapportaw il-każijiet kollha ta' fastidju sesswali lill-awtoritajiet rilevanti; jistieden lill-Kummissjoni, lill-Istati Membri u lill-istituzzjonijiet edukattivi jadottaw miżuri preventivi u sanzjonijiet adegwati għal min iwettaq fastidju sesswali sabiex jiġi indirizzat il-fastidju sesswali fl-iskejjel u fil-faċilitajiet edukattivi STEM;

17.  Jenfasizza l-ħtieġa li fil-pjanijiet ta' żvilupp nazzjonali u fil-politiki tas-settur tal-edukazzjoni, l-ICT u x-xjenza jiġu inklużi opportunitajiet ta' tagħlim u karrieri fl-iSTEM reattivi għal kwistjonijiet ta' ġeneru;

Karrieri

18.  Jiddispjaċih għall-fatt li n-nisa jiffaċċjaw ostakli sproporzjonatament akbar mill-irġiel fil-karrieri tagħhom, minħabba n-nuqqas ta' bilanċ xieraq bejn ix-xogħol u l-ħajja privata u żieda fix-xogħol ta' indukrar mhux imħallas fil-biċċa l-kbira tal-unitajiet domestiċi; jinnota li l-pandemija tal-COVID-19 kompliet tiggrava s-sitwazzjoni tan-nisa, li kellhom jibbilanċjaw is-sahra tax-xogħol mill-bogħod filwaqt li jieħdu ħsieb it-tfal u jagħmlu xogħol ta' indukrar bla ħlas; jilmenta dwar l-impatt partikolarment negattiv tal-kultura "dejjem disponibbli" fuq il-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata tal-ħaddiema b'responsabbiltajiet ta' indukrar, li għandhom tendenza li jkunu nisa; iħeġġeġ lill-istituzzjonijiet pubbliċi u privati jiżguraw li t-telexogħol iqis l-ostakli għaż-żamma ta' bilanċ aħjar bejn ix-xogħol u l-ħajja privata u jirrispetta d-dritt għall-iskonnessjoni, u jadottaw politiki favur il-familja; iħeġġeġ lill-Istati Membri jistabbilixxu miżuri adegwati biex jiggarantixxu politiki ta' tolleranza żero għall-fastidju sesswali, liv tal-maternità aħjar, ferm iżjed liv tal-paternità, u liv tal-ġenituri mħallas u mhux trasferibbli li jippermettu lin-nisa u l-irġiel jieħdu ħin frank biex jieħdu ħsieb lil uliedhom, u li jiġġieldu kontra n-norma li l-mara tkun il-ġenitur li tieħu pawża fil-karriera sabiex jingħeleb ostaklu enormi għan-nisa li javvanzaw fil-karrieri tagħhom filwaqt li jiġu żgurati ħinijiet tax-xogħol flessibbli, faċilitajiet tal-kura tat-tfal fuq il-post u telexogħol; iħeġġeġ lill-Istati Membri jittrasponu u jimplimentaw bis-sħiħ id-Direttiva dwar il-Bilanċ bejn ix-Xogħol u l-Ħajja Privata(20) u jistieden lill-Kummissjoni tiżgura li jkun hemm segwitu effettiv; jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jivvalutaw bis-sħiħ il-kawżi u l-fatturi li jwasslu għal rata għolja fost in-nisa li jitilqu minn karrieri STEM, jifformulaw rakkomandazzjonijiet għal azzjoni biex jipprevjenu dan, jekk ikun meħtieġ, u jiżviluppaw mekkaniżmi u programmi li jinvolvu lin-nisa u l-bniet f'inizjattivi ta' edukazzjoni, taħriġ u impjieg u jadottaw politiki u miżuri adegwati għal dan il-għan; jenfasizza li l-COVID-19 qed tiftaħ kapitlu ġdid fid-dinja tax-xogħol, l-edukazzjoni, il-governanza u l-ħajja ta' kuljum u enfasizzat l-importanza partikolari tal-litteriżmu u l-ħiliet diġitali u l-ħtieġa għal kundizzjonijiet ġodda dwar it-telexogħol, li wrew distakk sinifikanti bejn il-ġeneri matul il-pandemija u l-lockdowns konsegwenti; jenfasizza l-ħtieġa urġenti li jiġi promoss il-bilanċ bejn il-ġeneri fis-settur diġitali meta wieħed iqis kif in-nies u l-kumpaniji jużaw l-ICT u teknoloġiji diġitali oħra biex jaħdmu u jinteraġixxu fis-soċjetà diġitali l-ġdida;

19.  Iqis li hija tal-akbar importanza li jkun hemm aktar mudelli eżemplari femminili u li jiżdied in-numru ta' nisa f'pożizzjonijiet ta' tmexxija fis-settur STEM; jisħaq li l-perċentwal li qed jonqos ta' nisa f'pożizzjonijiet ogħla għandu effett negattiv fuq ir-reklutaġġ tan-nisa, li jkompli jnaqqas il-probabbiltà li n-nisa jinħatru f'pożizzjonijiet ogħla; jiddispjaċih għall-fatt li n-nisa huma sottorappreżentati f'pożizzjonijiet ta' tmexxija fil-karrieri STEM, u jenfasizza l-ħtieġa urġenti li tiġi promossa l-ugwaljanza bejn il-ġeneri fil-livelli kollha tal-proċess deċiżjonali fl-oqsma tan-negozju u tal-maniġment; jissottolinja li d-diversità tal-ġeneru fil-bordijiet u f'pożizzjonijiet deċiżjonali ttejjeb il-prestazzjoni tan-negozji b'riżultat ta' spettru usa' ta' għarfien, attitudnijiet u esperjenza; jiddeplora l-eżistenza kemm tas-segregazzjoni orizzontali kif ukoll vertikali tal-ġeneri fil-ġerarkiji tal-universitajiet u l-iskejjel fl-Ewropa; jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li n-nisa huma partikolarment sottorappreżentati fl-ogħla pożizzjonijiet akkademiċi u f'dawk tal-proċess deċiżjonali fl-istituzzjonijiet akkademiċi u fl-universitajiet u dan jindika l-eżistenza ta' saqaf tal-ħġieġ, jiġifieri ostakli inviżibbli ta' preġudizzju li jipprevjenu lin-nisa milli jilħqu pożizzjonijiet ta' responsabbiltà; iħeġġeġ lill-Kunsill u lill-Istati Membri jadottaw id-Direttiva proposta dwar in-Nisa fuq il-Bordijiet u jistabbilixxu miri għall-bilanċ bejn il-ġeneri fil-korpi deċiżjonali;

20.  Jiddispjaċih għall-fatt li d-differenza bejn il-ġeneri fil-pagi għadha realtà u hija saħansitra aktar evidenti fis-setturi ddominati mill-irġiel, bħall-ICT u l-kumpaniji teknoloġiċi(21); jistieden lill-atturi kollha jipprattikaw it-trasparenza fil-pagi; iħeġġeġ lill-Kunsill jiżblokka d-direttiva proposta dwar l-implimentazzjoni tal-prinċipju ta' trattament ugwali bejn il-persuni irrispettivament mir-reliġjon jew it-twemmin, id-diżabilità, l-età jew l-orjentazzjoni sesswali, li għandha l-għan li testendi l-protezzjoni kontra d-diskriminazzjoni permezz ta' approċċ orizzontali;

21.  Jistieden lill-partijiet ikkonċernati rilevanti kollha jindirizzaw id-diskriminazzjoni fil-prattiki ta' reklutaġġ tagħhom u jintroduċu kwoti biex jippromwovu l-inklużjoni tan-nisa, speċjalment nisa minn kuntesti razzjali u etniċi differenti, nisa b'diżabilità u persuni LGBTI+;

22.  Jinkoraġġixxi l-istabbiliment ta' djalogu inklużiv mal-partijiet ikkonċernati rilevanti, bħall-kumpaniji privati, l-organizzazzjonijiet mhux governattivi, l-ordnijiet u l-istituti professjonali, l-istituzzjonijiet statali, l-awtoritajiet reġjonali u lokali, dawk li jfasslu l-politika u r-rappreżentanti tas-soċjetà ċivili sabiex jikkoordinaw u jindirizzaw il-konnessjonijiet neqsin biex jippromwovu n-nisa fl-iSTEM; jisħaq li fid-dawl tal-importanza assoluta tal-ġlieda kontra l-istereotipi kulturali u soċjali kontra l-kapaċitajiet u r-rwoli tan-nisa fis-settur STEM, għandhom jiġu adottati miżuri mmirati biex jippromwovu l-ugwaljanza bejn il-ġeneri bħal leġiżlazzjoni dwar l-integrazzjoni tal-perspettiva tal-ġeneri jew politiki bħal inċentivi finanzjarji jew miżuri oħra sabiex tiżdied il-parteċipazzjoni tal-bniet fl-edukazzjoni u l-karrieri STEM; jitlob li jiġu pprovduti inċentivi lill-kumpaniji li jappoġġjaw mudelli eżemplari femminili, programmi ta' mentoraġġ u perkorsi tal-karriera, u li tiżdied il-viżibbiltà tan-nisa; jirrikonoxxi r-rwol essenzjali li għandhom ċerti CEOs u persuni maniġerjali superjuri biex jeliminaw id-differenza diġitali bejn il-ġeneri billi jiżviluppaw politiki korporattivi mmirati lejn il-ġlieda kontra l-istereotipi diġitali relatati mal-ġeneru, jippromwovu mudelli eżemplari, jimmotivaw lin-nisa biex jesploraw l-istudji STEM, jistimulaw it-taħriġ mill-ġdid jew it-titjib tal-ħiliet tan-nisa, jippromwovu skemi ta' mentoraġġ, u jtejbu l-immaġni tal-impjiegi tal-ICT; jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jkomplu jimpenjaw ruħhom mas-sħab kummerċjali fl-oqsma tal-ICT, tat-telekomunikazzjoni, tal-midja, u f'dawk diġitali, awdjoviżivi u teknoloġiċi kollha biex jippromwovu kultura u ambjent tax-xogħol inklużivi u bbilanċjati bejn il-ġeneri, inkluż billi jintroduċu miżuri bħal kampanji ta' sensibilizzazzjoni biex tiġi promossa l-ugwaljanza bejn il-ġeneri fis-setturi privati STEM u sħubijiet pubbliċi-privati biex jiġi ffaċilitat l-aċċess għas-suq tax-xogħol STEM għal studenti li għadhom kemm gradwaw, bil-promozzjoni ta' skemi ta' apprendistat u ta' internships għal bniet u nisa żgħażagħ biex tissaħħaħ it-tranżizzjoni tagħhom għas-suq tax-xogħol, permezz ta' tali inizjattivi bħal mentoraġġ u boroż ta' studju u sħubijiet pubbliċi-privati bejn sistemi tal-edukazzjoni, gvernijiet u kumpaniji li jaħdmu fil-qasam tat-teknoloġiji emerġenti, bħat-teknoloġiji 3D, l-IA, in-nanoteknoloġija, ir-robotika u t-terapija ġenetika, u jaqsmu l-informazzjoni u l-prattiki tajbin fl-Istati Membri kollha għal dan il-għan;

23.  Jenfasizza r-relazzjoni bejn id-differenza bejn il-ġeneri u d-differenza bejn il-pensjonijiet; jistieden lill-Istati Membri, għalhekk, jindirizzaw u jnaqqsu dawn id-differenzi u jieħdu passi ulterjuri biex jiżguraw li n-nisa jkunu jistgħu jiksbu aċċess adegwat għall-edukazzjoni, l-opportunità li jiksbu indipendenza ekonomika u opportunitajiet ta' progress fil-karriera;

Settur diġitali

24.  Jiddispjaċih għall-fatt li d-differenza bejn il-ġeneri teżisti fl-oqsma kollha tat-teknoloġija diġitali, iżda huwa partikolarment imħasseb dwar id-differenza bejn il-ġeneri fit-teknoloġiji innovattivi, bħall-oqsma tal-IA u taċ-ċibersigurtà, fejn il-preżenza femminili medja madwar id-dinja hija ta' 12 % u 20 % rispettivament(22); jipproponi li għandhom jingħataw aktar attenzjoni u appoġġ liż-żoni skarsament popolati u b'mod partikolari lil żoni rurali, fejn din is-sitwazzjoni qed tiggrava;

25.  Jisħaq li l-kwalità tas-settijiet ta' data użati hija ta' importanza kbira għall-prestazzjoni tat-teknoloġiji tal-IA, li l-IA ma tridx issaħħaħ l-inugwaljanzi u l-istereotipi tal-ġeneru billi tittrasforma l-preġudizzju mill-isfera analoga għal dik diġitali abbażi tal-algoritmi, u li l-IA tista' tikkontribwixxi b'mod sinifikanti għall-promozzjoni tal-ugwaljanza bejn il-ġeneri, dment li jiġi żviluppat qafas legali xieraq u jiġu eliminati preġudizzji konxji u mhux konxji; jenfasizza li waħda mill-aktar dgħufijiet kritiċi tal-IA hija relatata ma' ċerti tipi ta' preġudizzji bħall-ġeneru, l-età, id-diżabilità, ir-reliġjon jew l-oriġini etnika, l-isfond soċjali jew l-orjentazzjoni sesswali bħala riżultat ta' forza tax-xogħol omoġena; jinnota li t-tipi intersezzjonali ta' diskriminazzjoni jħallu lin-nisa marġinalizzati mit-teknoloġiji emerġenti, bħan-nisa ta' kulur li huma esklużi minħabba żbalji fit-teknoloġija tar-rikonoxximent tal-wiċċ; jenfasizza l-ħtieġa li jkun hemm diversi timijiet ta' żviluppaturi u inġiniera li jaħdmu flimkien mal-atturi ewlenin tas-soċjetà biex jiġi evitat li l-preġudizzji bbażati fuq il-ġeneru u l-kultura jiġu inklużi fl-algoritmi, fis-sistemi u fl-applikazzjonijiet tal-IA minħabba nuqqas ta' attenzjoni; jappoġġja l-ħolqien ta' kurrikuli edukattivi u attivitajiet ta' sensibilizzazzjoni pubblika li jikkonċernaw l-impatt soċjetali, legali u etiku tal-IA; jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jieħdu l-miżuri possibbli kollha biex jevitaw tali preġudizzji u jiżguraw il-protezzjoni sħiħa tad-drittijiet fundamentali; jisħaq li l-infrastruttura ta' sorveljanza mill-bniedem trid tiġi żviluppata qabel ma jiġu introdotti teknoloġiji tal-IA f'setturi b'riskju għoli, b'mod partikolari s-saħħa, u trid tinkludi esperti dwar l-ugwaljanza bejn il-ġeneri;

26.  Jirrikonoxxi li l-IA, jekk tkun ħielsa minn preġudizzji sottostanti, tista' tkun għodda b'saħħitha biex jingħelbu l-inugwaljanzi u l-istereotipi tal-ġeneru permezz tal-iżvilupp ta' algoritmi imparzjali u etiċi mid-disinn li jikkontribwixxu għall-ekwità u l-benesseri ġenerali; jisħaq fuq l-importanza ta' approċċ komuni Ewropew fir-rigward tal-aspetti etiċi tal-IA; jisħaq, barra minn hekk, li l-politika u l-leġiżlazzjoni tal-UE dwar l-IA jridu jirrispettaw il-valuri Ewropej, it-Trattati u l-liġijiet tal-UE, u l-prinċipji tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali;

27.  Jitlob li l-IA u l-awtomatizzazzjoni jkunu soċjalment responsabbli u jitfasslu b'tali mod li jippermettulna negħlbu l-inugwaljanzi inkluża d-diskriminazzjoni abbażi tal-ġeneru u nindirizzaw l-isfidi li jħabbtu wiċċhom magħhom in-nisa bħax-xogħol ta' indukrar bla ħlas, id-differenza bejn il-ġeneri fil-pagi, il-bullying ċibernetiku, il-vjolenza abbażi tal-ġeneru u l-fastidju sesswali, it-traffikar, il-ksur tad-drittijiet sesswali u riproduttivi, u s-sottorappreżentanza f'pożizzjonijiet ta' tmexxija; jitlob li l-IA u l-awtomatizzazzjoni jikkontribwixxu għat-tisħiħ tas-saħħa u l-prosperità ekonomika tan-nisa, l-ugwaljanza tal-opportunitajiet, id-drittijiet tal-ħaddiema u dawk soċjali, l-edukazzjoni ta' kwalità, il-protezzjoni tat-tfal, id-diversità kulturali u lingwistika, l-ugwaljanza bejn il-ġeneri, il-litteriżmu diġitali, l-innovazzjoni u l-kreattività, inkluż l-aċċess għall-finanzi, l-edukazzjoni għolja u opportunitajiet ta' xogħol flessibbli; jistieden lill-Kummissjoni tgħin lill-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri jagħtu attenzjoni partikolari lil forom ġodda ta' vjolenza abbażi tal-ġeneru bħall-fastidju ċibernetiku u s-cyberstalking(23) u jwettqu evalwazzjonijiet kontinwi u jindirizzaw dawn il-kwistjonijiet b'mod aktar effettiv;

Intraprenditorija u aċċess għall-finanzjament

28.  Jiddispjaċih għall-fatt li n-nisa huma sottorappreżentati f'negozji ġodda mmexxija mill-innovazzjoni u jenfasizza l-preġudizzji tal-ġeneru u l-iżvantaġġi sistemiċi li jeżistu fl-istrutturi soċjali, b'mod partikolari f'dawk li jinsabu fl-intersezzjoni tal-iSTEM u l-intraprenditorija; iqis li hija tal-akbar importanza li jkun hemm aktar mudelli eżemplari femminili u li jiżdied in-numru ta' nisa f'pożizzjonijiet ta' tmexxija fis-settur STEM; jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jadottaw politiki li jappoġġjaw u jisfruttaw il-potenzjal intraprenditorjali tan-nisa, li jibqgħu sors mhux sfruttat ta' tkabbir ekonomiku, innovazzjoni u ħolqien tal-impjiegi, jipprovdu aktar informazzjoni u informazzjoni aħjar dwar l-intraprenditorija bħala għażla ta' karriera attraenti, speċjalment għan-nisa żgħażagħ fl-iskola, u jimplimentaw politiki pubbliċi li jippromwovu l-intraprenditorija femminili; iqis li l-irkupru mill-COVID-19 jirrappreżenta opportunità sinifikanti biex l-intraprendituri nisa javvanzaw, biex ikunu jistgħu jibnu mill-ġdid l-ekonomiji u s-soċjetajiet tagħna; jissottolinja li rkupru ġenwin mill-COVID-19 se jkun suċċess biss jekk tinkiseb Ewropa aktar ekoloġika, aktar ġusta u aktar ugwali mil-lat tal-ġeneri u tiġi żgurata l-integrazzjoni adegwata tal-perspettiva tal-ġeneri tal-fondi ta' rkupru tal-UE, filwaqt li jiġi żgurat ukoll li n-nisa jgawdu l-benefiċċji sħaħ f'termini ta' impjiegi u intraprenditorija f'setturi fejn tradizzjonalment kienu u għadhom sottorappreżentati b'mod sinifikanti, inklużi s-settur diġitali u dawk tal-IA, l-ICT u l-iSTEM;

29.  Iqis li s-sottorappreżentanza tan-nisa inkarigati minn deċiżjonijiet ta' investiment fid-ditti ta' kapital ta' riskju tikkostitwixxi sors ewlieni tad-diskrepanza persistenti fil-finanzjament għan-negozji l-ġodda u l-intrapriżi mmexxija min-nisa;

30.  Jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jżidu l-opportunitajiet ta' finanzjament għal self u finanzjament mill-bejgħ ta' ishma għall-imprendituri nisa li jibdew negozji ġodda u għall-innovaturi nisa permezz ta' fondi u programmi tal-UE, jiffaċilitaw l-aċċess tan-nisa għall-fondi eżistenti, joħolqu fondi speċjali u jfittxu modi ġodda u innovattivi biex jappoġġjaw finanzjarjament lin-nisa u jgħinuhom jegħlbu l-ostakli li jiffaċċjaw; jitlob li l-Bank Ewropew tal-Investiment jiġi inkluż ukoll fir-rigward tal-aċċess għall-mikrofinanzjament; jirrikonoxxi l-ħtieġa għal kampanji ta' sensibilizzazzjoni u ta' informazzjoni dwar il-possibbiltajiet ta' finanzjament tal-UE biex jiġi pprovdut appoġġ imfassal apposta għal sidien ta' negozji nisa u intraprendituri nisa; jitlob li n-Network Ewropew tal-Investituri Informali u n-Network Ewropew ta' Mentors għall-Imprendituri Nisa jiġu estiżi aktar, inkluż billi jiġu promossi laqgħat ta' innovaturi nisa, professjonisti tat-teknoloġija u investituri biex jistimulaw u jagħtu spinta lill-innovazzjoni u l-finanzjament għal impriżi mmexxija min-nisa;

31.  Jilqa' l-inizjattiva tal-Kummissjoni li tistabbilixxi l-Premju tal-UE għall-Innovaturi Nisa, li jingħata kull sena lil nisa Ewropej li jkunu waqqfu kumpanija ta' suċċess u li jkunu ġabu innovazzjoni fis-suq; jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jsibu modi addizzjonali biex iħeġġu lil aktar nisa jibdew il-kumpaniji tagħhom stess u jagħtu ġieħ lill-mexxejja nisa ta' ispirazzjoni fil-qasam tal-innovazzjoni;

32.  Jistieden lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri jimplimentaw id-Dikjarazzjoni ta' Impenn dwar in-Nisa fid-Dinja Diġitali adottata f'April 2019 u jiżviluppaw azzjonijiet konkreti biex jippromwovu l-ugwaljanza bejn il-ġeneri fis-settur STEM, inkluż il-ħolqien ta' Jum Ewropew tal-Bniet fl-ICT u l-iSTEM; jistieden lill-Kummissjoni timmonitorja u tirrapporta dwar l-isforzi u l-azzjonijiet tal-Istati Membri u tiżgura l-iskambju ta' informazzjoni u prattiki tajba;

o
o   o

33.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill u lill-Kummissjoni.

(1) ĠU C 316, 22.9.2017, p. 173. (2) ĠU C 349, 17.10.2017, p. 56. (3) ĠU C 66, 21.2.2018, p. 44. (4) ĠU C 390, 18.11.2019, p. 28. (5) Testi adottati, P9_TA(2021)0026. (6) Studju – "Education and employment of women in science, technology and the digital economy, including AI and its influence on gender equality", il-Parlament Ewropew, Direttorat Ġenerali għall-Politiki Interni, Dipartiment Tematiku C – Id-Drittijiet taċ-Ċittadini u l-Affarijiet Kostituzzjonali, 15 ta April 2020. (7) Studju mħejji minn iclaves għad-Direttorat Ġenerali għan-Networks tal-Komunikazzjonijiet, il-Kontenut u t-Teknoloġija, Kummissjoni Ewropea. (8) Eurostat, Statistika tal-edukazzjoni terzjarja, data estratta f'Settembru 2020. (9) Eurostat, Riżorsi umani fix-xjenza u t-teknoloġija, data medja annwali 2016-2020. (10) Kummissjoni Ewropea, Tabella ta' valutazzjoni dwar in-Nisa fid-Dinja Diġitali 2020. (11) International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA), International Computer and Information Literacy Study (ICILS) 2018. (12) O'Dea, R. E., Lagisz, M., Jennions, M. D. et al., "Gender differences in individual variation in academic grades fail to fit expected patterns for STEM", Nature Communications 9, 3777, 2018. (13) Istitut Ewropew għall-Ugwaljanza bejn is-Sessi, Economic benefits of gender equality in the EU: How gender equality in STEM education leads to economic growth, 2017. (14) Aġenzija tal-UE għad-Drittijiet Fundamentali, Violence against women: an EU-wide survey, 2014. (15) Rapport tal-Grupp ta' Esperti "Innovation through Gender", Gendered Innovations: How Gender Analysis Contributes to Research, Direttorat Ġenerali għar-Riċerka u l-Innovazzjoni, Kummissjoni Ewropea, 2013. (16) Organizzazzjoni għall-Kooperazzjoni u l-Iżvilupp Ekonomiċi (OECD), Bridging the digital gender divide: include, upskill, innovate, 2018. (17) Kummissjoni Ewropea u Bank Ewropew tal-Investiment, Funding women entrepreneurs: How to empower growth, 2018. (18) Kummissjoni Ewropea, She Figures 2018. (19) International Computer and Information Literacy Study (ICILS) 2018. (20) Direttiva (UE) 2019/1158 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-20 ta' Ġunju 2019 dwar il-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata għall-ġenituri u għall-persuni li jindukraw u li tħassar id-Direttiva tal-Kunsill 2010/18/UE (ĠU L 188, 12.7.2019, p. 79). (21) Lambrecht, A. u Tucker, C. E., "Algorithmic bias? An empirical study into apparent gender-based discrimination in the display of STEM career ads", Management Science, Vol. 65, No 7, 2019, p. 2970. (22) Sax, L. J., Kanny, M. A., Jacobs, J. A. et al., "Understanding the Changing Dynamics of the Gender Gap in Undergraduate Engineering Majors: 1971-2011", Research in Higher Education, Vol. 57, No 5, 2016; Shade, L. R., "Missing in action: Gender in Canada's digital economy agenda" (Nieqsa fl-azzjoni: Il-ġeneru fl-aġenda tal-ekonomija diġitali tal-Kanada), Signs: Journal of Women in Culture and Society, Vol. 39, No 4, 2014, pp. 887-896. (23) Aġenzija tal-UE għad-Drittijiet Fundamentali, Violence against Women: an EU-wide survery (Vjolenza kontra n-nisa: stħarriġ madwar l-UE kollha), 2014, p. 87.

Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tal-10 ta' Ġunju 2021 dwar il-finanzjament futur tal-UE tan-network tar-radju Euranet Plus (2021/2708(RSP))

P9_TA(2021)0297 B9-0316/2021

Il-Parlament Ewropew,

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 167 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea,

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 5(3) tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u l-Protokoll Nru 2 tat-Trattati dwar l-applikazzjoni tal-prinċipji tas-sussidjarjetà u l-proporzjonalità,

–  wara li kkunsidra l-Artikolu 11 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea,

–  wara li kkunsidra d-deċiżjoni tal-Kummissjoni tat-18 ta' Marzu 2021 dwar il-finanzjament tal-azzjonijiet multimedjali u l-adozzjoni tal-programm ta' ħidma għall-2021, inkluż l-anness għalih,

–  wara li kkunsidra l-mistoqsija lill-Kummissjoni dwar il-finanzjament futur tal-UE tan-network tar-radju Euranet Plus (O-000036/2021 – B9-0023/2021),

–  wara li kkunsidra l-Artikoli 136(5) u 132(2) tar-Regoli ta' Proċedura tiegħu,

–  wara li kkunsidra l-mozzjoni għal riżoluzzjoni tal-Kumitat għall-Kultura u l-Edukazzjoni,

A.  billi r-radju wera li huwa mezz kruċjali għall-komunikazzjoni man-nies dwar l-affarijiet tal-UE;

B.  billi fi Stati Membri akbar u aktar popolati, l-istazzjonijiet tar-radju reġjonali u lokali, grazzi għall-preżenza kbira ħafna tagħhom fis-suq, spiss joffru perspettiva privileġġata dwar il-kontenut relatat mal-UE għal ammont konsiderevoli ta' semmiegħa u jagħtu kontribut effettiv għall-preservazzjoni ta' lingwi minuri;

C.  billi filwaqt li r-radju jista' jistabbilixxi ruħu bħala mezz ewlieni f'ambjent medjatiku fil-biċċa l-kbira diġitalizzat, id-diġitalizzazzjoni tax-xandir bil-ħoss fl-UE hija proċess fit-tul li jirrikjedi li l-istazzjonijiet tar-radju u n-networks ifasslu pjanijiet ta' tranżizzjoni, ixerrdu l-investimenti meħtieġa u jtaffu l-impatt ekonomiku sħiħ ta' din il-bidla;

D.  billi, stabbilit fl-2007, Euranet Plus huwa network uniku ta' stazzjonijiet tar-radju fl-UE li jirrapporta dwar avvenimenti fl-Ewropa minn perspettiva transnazzjonali; billi sa mill-istabbiliment tan-network, l-attivitajiet operattivi tiegħu ġew iffinanzjati prinċipalment minn finanzjament tal-UE; billi Euranet Plus bħalissa huwa magħmul minn 13-il xandar pubbliku u privat ewlieni fi 13-il Stat Membru, li flimkien jilħqu total kumulattiv ta' aktar minn 15-il miljun semmiegħ kuljum(1), u joffru firxa unika ta' servizzi ta' produzzjoni, xandir u editorjali ta' kwalità għolja lill-membri tiegħu, u b'hekk jissodisfaw ir-rekwiżiti tal-Artikolu 195 tar-Regolament Finanzjarju(2) f'termini tal-karatteristiċi speċifiċi tal-attivitajiet li jeħtieġu tip partikolari ta' korp;

E.  billi l-ftehim ta' għotja attwali ma' Euranet Plus, b'valur ta' EUR 2,16 miljun fis-sena, huwa mistenni li jiskadi fil-31 ta' Diċembru 2021;

F.  billi l-Parlament Ewropew ġie nnotifikat bid-deċiżjoni tal-Kummissjoni dwar il-mudell ta' finanzjament futur għall-azzjonijiet multimedjali f'ittra tal-Kummissarju Breton tat-18 ta' Jannar 2021, li ddikjarat li l-ftehim ta' għotja ma' Euranet Plus mhux ser jiġġedded u ser jiġi sostitwit b'sejħa annwali kompetittiva għal proposti li għandha titnieda fl-2021;

G.  billi l-Kummissjoni ma ħaditx sehem fi djalogu strateġiku ma' Euranet Plus, kif ġie rrakkomandat b'mod espliċitu f'awditu reċenti, qabel ma ħadet id-deċiżjoni tagħha dwar il-finanzjament futur tax-xandir bir-radju;

H.  billi l-Kumitat għall-Kultura u l-Edukazzjoni (Kumitat CULT) ripetutament talab lill-Kummissjoni biex jiġi inkluż fil-proċess tat-teħid ta' deċiżjonijiet għal azzjonijiet multimedjali, spjega lill-Kummissjoni l-konvinzjoni qawwija tiegħu li l-approċċ ippjanat kien inġust fuq Euranet Plus li, bħala network tar-radju pan-Ewropew b'missjoni ta' servizz pubbliku, jistħoqqlu li jiġi ttrattat bħala sieħeb uniku għall-promozzjoni tal-integrazzjoni u d-diversità tal-midja fl-UE, u esprima, kemm bil-fomm kif ukoll bil-kitba, li ma jaqbilx b'mod fundamentali mal-bidla rapida tal-Kummissjoni dwar il-finanzjament tal-UE għax-xandir bir-radju, li ser ikun ta' tfixkil għall-kontinwità tas-servizz;

I.  billi fit-18 ta' Marzu 2021, il-Kummissjoni kompliet kif ippjanat bl-adozzjoni tad-deċiżjoni dwar il-finanzjament ta' azzjonijiet multimedjali u l-adozzjoni tal-programm ta' ħidma għall-2021; billi l-Kummissjoni għamlitha ċara permezz ta' diversi skambji ta' fehmiet mal-persunal u l-Kummissarji li biħsiebha tikkonferma d-deċiżjoni tagħha rigward il-finanzjament futur tal-UE għal Euranet Plus, b'nuqqas totali ta' rispett għar-rieda politika tal-Parlament dwar din il-kwistjoni;

J.  billi mudell ta' finanzjament ibbażat fuq sejħiet annwali miftuħa għal proposti b'tul ta' żmien limitat ħafna mhuwiex finanzjarjament sostenibbli; billi l-fatt li ser titnieda sejħa din is-sena, mingħajr ebda miżura tranżizzjonali, huwa inġust fuq Euranet Plus, sieħeb li ilu żmien twil u huwa fdat, jagħmilha impossibbli għal Euranet li jfassal pjan ta' żvilupp fit-tul biex jagħmel il-bidla diġitali u jinvesti f'aktar titjib fil-prodotti u s-servizzi tiegħu, li x'aktarx iwassal għal-likwidazzjoni tal-organizzazzjoni u t-tneħħija tal-persunal tiegħu fil-bidu tal-2022;

1.  Iħeġġeġ lill-Kummissjoni tirrikonoxxi n-natura unika ta' Euranet Plus bħala network tar-radju indipendenti li jindirizza b'suċċess id-distakk fl-informazzjoni bejn l-UE u ċ-ċittadini tagħha billi jsaħħaħ il-fehim tagħhom u jippromwovi d-dibattitu dwar l-oqsma kollha tat-tfassil tal-politika tal-UE; jissottolinja li Euranet Plus jikkombina l-kapaċitajiet ta' produzzjoni u xandir fil-forniment ta' servizzi editorjali ta' kwalità għolja għall-istazzjonijiet tar-radju affiljati miegħu u l-aġenzija nnifisha, li tippjana l-koproduzzjonijiet, tippromwovi l-iskambji u tipproduċi formati pan-Ewropej għall-membri tagħha li jkunu mfassla apposta u fuq talba; jikkonkludi li Euranet Plus għalhekk jirrappreżenta portal uniku għas-sħubija konsiderevoli tiegħu ta' xandara pubbliċi u privati li, b'kontenut fi 12-il lingwa uffiċjali tal-UE, jilħqu aktar minn 15-il miljun semmiegħ kuljum li altrimenti jaf ma jinvolvux ruħhom fi kwistjonijiet relatati mal-UE;

2.  Jitlob li l-finanzjament ewlieni attwali ta' Euranet Plus jiġġedded għal tal-inqas sentejn fl-għamla ta' ftehim ta' għotja tranżizzjonali biex ikun jista' jiżviluppa pjan strateġiku fit-tul biex ikompli jiżviluppa n-network sa tmiem l-2027, bil-ħsieb li jespandi s-sħubija u l-kopertura ġeografika u lingwistika tiegħu, iħejji għall-bidla diġitali u jinvesti f'aktar titjib fil-prodotti u s-servizzi tiegħu; jitlob li d-Direttorati Ġenerali tal-Kummissjoni għan-Networks tal-Komunikazzjonijiet, il-Kontenut u t-Teknoloġija (DĠ CONNECT) u għall-Baġit (DĠ BUDG) jiffurmaw grupp ta' ħidma interistituzzjonali ma' Euranet Plus u mal-Kumitat CULT biex jinstabu soluzzjonijiet tekniċi xierqa u jiġi implimentat qafas operattiv pluriennali; jenfasizza li miżuri tranżizzjonali bħal dawn ser jippermettu lill-organizzazzjoni tgħammar lilha nnifisha għal proċess kompetittiv u pluriennali li jaf jibda fl-2024; jenfasizza li dan l-approċċ ser joħloq l-aktar valur miżjud f'termini ta' sostenibbiltà, effiċjenza u użu tajjeb tal-finanzjament pubbliku tal-UE, għall-kuntrarju ta' proċeduri fuq perjodu qasir li mhux biss iġiegħlu lill-benefiċjarji jgħixu ħajja "mill-id għall-ħalq" iżda huma wkoll aktar għaljin f'termini amministrattivi;

3.  Jitlob li l-Kummissjoni tirrevedi b'urġenza d-deċiżjoni tagħha tat-18 ta' Marzu 2021 biex tiżgura li l-ammont ta' EUR 2,2 miljun, allokati għall-finanzjament ta' attivitajiet ta' xandir bir-radju fl-2022 fil-punt 2 tal-anness tagħha, ma jiġux allokati permezz ta' sejħa miftuħa iżda jingħataw direttament lil Euranet Plus abbażi tal-fatt li l-organizzazzjoni tkompli tissodisfa r-rekwiżiti tal-Artikolu 195 tar-Regolament Finanzjarju;

4.  Jagħti istruzzjonijiet lill-President tiegħu biex jgħaddi din ir-riżoluzzjoni lill-Kunsill, lill-Kummissjoni kif ukoll lill-gvernijiet u lill-parlamenti tal-Istati Membri.

(1) Is-sit web uffiċjali tan-Network Euranet Plus, "Our Network". (2) Ir-Regolament (UE, Euratom) 2018/1046 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-18 ta' Lulju 2018 dwar ir-regoli finanzjarji applikabbli għall-baġit ġenerali tal-Unjoni, (ĠU L 193, 30.7.2018, p. 1).