(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)

Parlament Europejski,

–  uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2023)0127),

–  uwzględniając art. 294 ust. 2 i art. 91 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którymi wniosek został przedstawiony Parlamentowi przez Komisję (C9‑0035/2023),

–  uwzględniając art. 294 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

–  uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 14 czerwca 2023 r.(1),

–  po zasięgnięciu opinii Komitetu Regionów,

–  uwzględniając art. 59 Regulaminu,

–  uwzględniając sprawozdanie Komisji Transportu i Turystyki (A9-0445/2023),

1.  przyjmuje poniższe stanowisko w pierwszym czytaniu;

2.  zwraca się do Komisji o ponowne przekazanie mu sprawy, jeśli zastąpi ona pierwotny wniosek, wprowadzi w nim istotne zmiany lub planuje ich wprowadzenie;

3.  zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji oraz parlamentom narodowym.

(1) Dz.U. C 293 z 18.8.2023, s. 133.

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 91 ust. 1,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego(1),

uwzględniając opinię Komitetu Regionów(2),

stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,

a także mając na uwadze, co następuje:

(-1)   Unia zobowiązała się do osiągnięcia wyznaczonego sobie celu „wizji zero” polegającego na tym, by do 2050 r. nie dochodziło do śmiertelnych wypadków drogowych – cel ten potwierdzono w strategii na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności z 2020 r. W 2017 r. na nieformalnym posiedzeniu Rady ds. Transportu w Valletcie uzgodniono, że utrzymująca się na stale wysokim poziomie liczba śmiertelnych ofiar i poważnych urazów w wyniku wypadków drogowych stanowi podstawowy problem społeczny, oraz wydano deklarację, w której wezwano między innymi Komisję, by opracowała wzmocnioną unijną politykę bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz ramy prawne na dziesięciolecie po 2020 r., co zapewni mniejszą liczbę zgonów oraz zwiększy ochronę uczestników ruchu drogowego, w szczególności niechronionych, którzy są najczęściej ofiarami. [Popr. 1]

(-1a)   Wysiłki podejmowane dotychczas przez organy publiczne skutkowały zmniejszeniem liczby śmiertelnych ofiar wypadków drogowych z poziomu 51 400 w 2001 r. do 19 800 w 2021 r. Dane te spadły poniżej unijnego celu ograniczenia o 75 % śmiertelnych ofiar wypadków drogowych w latach 2001–2020. Ponadto postępy dokonane w kierunku dwukrotnego zmniejszenia liczby ofiar śmiertelnych na drogach dokonane w pierwszej dekadzie uległy później spowolnieniu. [Popr. 2]

(1)  Zasady dotyczące praw jazdy stanowią zasadnicze elementy wspólnej polityki transportowej, przyczyniają się do poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego i usprawniają swobodny przepływ osób osiedlających się w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie, w którym wydano prawo jazdy. Wobec znaczenia, jakie osiągnęły indywidualne środki transportu, posiadanie prawa jazdy należycie uznawanego przez przyjmujące państwo członkowskie wspiera i ułatwia swobodny przepływ osób i realizację swobody przedsiębiorczości. Podobnie każde bezprawne uzyskanie takiego dokumentu lub uprawnień do kierowania pojazdami lub utrata uzyskanego zgodnie z prawem prawa jazdy w wyniku bezprawnego zachowania ma wpływ nie tylko na państwo członkowskie, w którym popełniono takie naruszenia, ale także na bezpieczeństwo ruchu drogowego w całej Unii.

(2)  Obecne ramy należy zaktualizować, aby dostosować je do nowej ery i uczynić je zrównoważonymi, sprzyjającymi włączeniu społecznemu, inteligentnymi i odpornymi. Powinny one uwzględniać konieczność ograniczenia emisji pochodzących z transportu i zużycia energii przez transport, również poprzez większe wykorzystanie pojazdów o napędzie alternatywnym, cyfryzację, tendencje demograficzne i rozwój technologiczny w celu wzmocnienia konkurencyjności gospodarki europejskiej. Ważnymi celami są uproszczenie i cyfryzacja procedur administracyjnych służące wyeliminowaniu pozostałych barier, takich jak obciążenia administracyjne, utrudniających realizację zasady swobodnego przepływu w przypadku kierowców osiedlających się w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie, w którym wydano prawo jazdy. Zharmonizowane ramy standardowego unijnego prawa jazdy powinny obejmować prawa jazdy zarówno fizyczne prawa jazdy wszystkich kategorii, jak i mobilne prawa jazdy, oraz zapewniać ich wzajemne uznawanie, jeżeli zostały prawidłowo wydane zgodnie z niniejszą dyrektywą. [Popr. 3]

(3)  Unia Europejska wprowadziła pierwszy „wspólnotowy wzór” fizycznego prawa jazdy 4 grudnia 1980 r. Od tego czasu zasady dotyczące wspólnotowego wzoru stały się podstawą dla utworzenia najbardziej zaawansowanych na świecie struktur wydawania prawa jazdy, obejmujących ponad 250 mln kierowców. Niniejsza dyrektywa powinna zatem opierać się na zgromadzonych doświadczeniach i praktyce oraz ustanawiać zharmonizowane zasady dotyczące unijnych norm dla fizycznych praw jazdy. Wydawane w Unii fizyczne prawa jazdy powinny w szczególności zapewniać wysoki poziom ochrony przed oszustwami i fałszerstwami za pomocą dzięki środkom zapobiegających fałszerstwom, a także możliwość uwzględnienia w tych dokumentach mikroczipów i kodów QR.

(4)  Należy zapewnić, aby przetwarzanie danych osobowych w celu wdrożenia niniejszej dyrektywy było zgodne z ramami ochrony danych w Unii, w szczególności z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679(3) oraz dyrektywą 2002/58/WE Parlamentu Europejskiego i Rady(4). [Popr. 5]

(5)  Niniejsza dyrektywa ustanawia podstawę prawną dla przechowywania obowiązkowego zbioru danych osobowych w fizycznych prawach jazdy i ich mikroczipach lub kodach QR oraz w mobilnych prawach jazdy do celów udowodnienia i weryfikacji uprawnień osoby do kierowania pojazdem oraz jej tożsamości, w celu zagwarantowania wysokiego poziomu bezpieczeństwa ruchu drogowego w całej Unii oraz zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. e) i, w stosownych przypadkach, art. 9 ust. 2 lit. g) rozporządzenia (UE) 2016/679. Dane te powinny być ograniczone do tego, co jest niezbędne w celu wykazania uprawnień danej osoby do kierowania pojazdami, identyfikacji tej osoby oraz weryfikacji jej uprawnień do kierowania pojazdami i tożsamości. W niniejszej dyrektywie przewidziano również dodatkowe zabezpieczenia w celu zapewnienia ochrony danych osobowych ujawnionych podczas procesu weryfikacji. [Popr. 6]

(6)  Aby zapewnić jasność prawa i zagwarantować płynne przejście między dyrektywą 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie praw jazdy(5) a niniejszą dyrektywą, państwa członkowskie powinny mieć możliwość przechowywania dodatkowych danych osobowych w mikroczipie, jeżeli taką możliwość przewiduje prawo krajowe zgodne z rozporządzeniem (UE) 2016/679. W każdym razie wszelkie dane zapisane na takim mikroczipie powinny być przechowywane tylko do końca okresu ważności prawa jazdy. Niniejsza dyrektywa nie stanowi jednak podstawy prawnej do umieszczania takich dodatkowych danych. [Popr. 7]

(7)  W przeciwieństwie do tego kod QR ustanowiony niniejszą dyrektywą, który umożliwia weryfikację autentyczności informacji wydrukowanych na fizycznym prawie jazdy, nie powinien pozwalać na przechowywanie większej ilości informacji niż ta, która jest podana na fizycznym prawie jazdy.

(8)  Niniejsza dyrektywa nie stanowi podstawy prawnej do ustanowienia lub prowadzenia na szczeblu krajowym baz danych do celów przechowywania danych biometrycznych w państwach członkowskich, gdyż podstawę taką powinno stanowić prawo krajowe, które musi być zgodne z prawem Unii dotyczącym ochrony danych. Niniejsza dyrektywa nie stanowi ponadto podstawy prawnej do utworzenia lub utrzymywania scentralizowanej bazy danych biometrycznych na szczeblu Unii.

(8a)   Mobilne prawo jazdy powinno zapewniać najwyższy poziom bezpieczeństwa danych osobowych wykorzystywanych do identyfikacji i uwierzytelniania niezależnie od tego, czy dane te są przechowywane lokalnie, w rozproszonych rejestrach czy przy użyciu rozwiązań opartych na chmurze, i z uwzględnieniem różnych poziomów ryzyka. Chociaż konieczne jest silne uwierzytelnianie użytkownika, wykorzystanie danych biometrycznych do identyfikacji i uwierzytelniania danych osobowych nie powinno być warunkiem wstępnym korzystania z mobilnego prawa jazdy. Dane biometryczne wykorzystywane do celów uwierzytelnienia osoby fizycznej zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2016/679 nie powinny być przechowywane z wykorzystaniem rozwiązań opartych na chmurze bez wyraźnej zgody użytkownika. Korzystanie z danych biometrycznych powinno ograniczać się do konkretnych sytuacji określonych w art. 9 niniejszego rozporządzenia i wymaga środków organizacyjnych oraz środków bezpieczeństwa współmiernych do ryzyka, jakie takie przetwarzanie może stwarzać dla praw i wolności osób fizycznych, oraz musi być zgodne z rozporządzeniem (UE) 2016/679. [Popr. 8]

(9)  Aby przyspieszyć zwalczanie fałszerstw i oszustw dotyczących praw jazdy konieczne jest podjęcie dalszych zobowiązań. Dlatego pożądane jest przesunięcie terminu spełnienia wszystkich wymogów określonych w prawie Unii – pierwotnie wyznaczonego w dyrektywie 2006/126/WE – przez wszystkie fizyczne prawa jazdy wydane lub znajdujące się w obiegu.

(10)  Transformacja cyfrowa jest jednym z priorytetów Unii. W przypadku transportu drogowego przyczyni się ona do usunięcia pozostałych barier administracyjnych utrudniających swobodny przepływ osób, na przykład związanych z czasem trwania procesu wydawania fizycznych praw jazdy. W związku z tym należy ustanowić odrębną unijną normę dla mobilnych praw jazdy wydawanych w Unii. W celu ułatwienia transformacji cyfrowej mobilne prawa jazdy powinny być wydawane domyślniedodatkowo do fizycznych praw jazdy od dnia [data przyjęcia + 4 lata], bez uszczerbku dla prawa wnioskodawcy do otrzymaniarezygnacji z prawa jazdy w postaci fizycznej lub cyfrowej. Wnioskodawca powinien mieć prawo do otrzymania w każdej chwili formatu prawa jazdy, z którego początkowo zrezygnował. Zasadą powinno pozostać podejście uznaniowe, lecz jednocześnie należy zapewnić wnioskodawcom równy dostęp do formatu fizycznego i mobilnego z ekonomicznego i operacyjnego punktu widzenia. Nie należy zatem w żaden sposób zniechęcać do wyboru fizycznego prawa jazdy i w szczególności należy utrzymać możliwość wydania wnioskodawcom fizycznego prawa jazdy, gdy nie mogą lub nie chcą uzyskać mobilnego prawa jazdyw obu postaciach. Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby fizyczne prawo jazdy było wydawane lub ponownie wydawane bez zbędnej zwłoki i nie później niż w ciągu 2 tygodni od daty wpłynięcia wniosku o jego wydanie. [Popr. 9]

(11)  Mobilne prawo jazdy powinno zawierać nie tylko informacje odnotowane na fizycznym prawie jazdy, ale także informacje pozwalające naumożliwiające weryfikację autentyczności danych oraz wskaźnikwskaźnika jednorazowego użytku. Należy jednak zapewnić, aby nawet w takich przypadkach ilość udostępnianych danych osobowych ograniczała się do tego, co byłoby odnotowane na fizycznym prawie jazdy i co jest ściśle niezbędne na potrzeby weryfikacji autentyczności takich danych, w szczególności podpisu elektronicznego organu wydającego. Te dodatkowe dane powinny być różne w przypadku, gdy dana osoba posiada kilka mobilnych praw jazdy, co jest możliwe, o ile są one wydane przez to samo państwo członkowskie. [Popr. 10]

(12)  W kompleksowej strategii na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności przedstawiono wizję istotnej poprawy zrównoważoności mobilności i transportu w UE. Emisje z sektora transportu drogowego obejmują emisje gazów cieplarnianych, zanieczyszczenie powietrza, hałas oraz mikrodrobiny plastiku powstałe w wyniku zużywania opon i dróg. Więcej pojazdów napędzanych paliwami alternatywnymi to klucz do ekologicznej transformacji. W niniejszej dyrektywie należy uwzględnić możliwą dostępność nowych modeli o wyższej masie w kategoriach prawa jazdy B, C lub D. Styl jazdy wywiera wpływ na te emisje i może mieć negatywny wpływ na środowisko i zdrowie ludzi. Dlatego szkolenie i egzaminowanie w zakresie kierowania pojazdami powinno zapewnić kierowcom wiedzę na temat ograniczania wpływu ich stylu jazdy na emisje, w tym za pomocą ekologicznego stylu jazdy, a także przygotować ich do kierowania pojazdami bezemisyjnymi lub niskoemisyjnymi. [Popr. 11]

(13)  Aby umożliwić obywatelom i mieszkańcom bezpośrednie korzystanie z dobrodziejstw rynku wewnętrznego bez zbędnych dodatkowych obciążeń administracyjnych, w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1724(6) przewidziano dostęp online do procedur istotnych dla funkcjonowania rynku wewnętrznego, w tym na rzecz użytkowników transgranicznych. Informacje objęte zakresem stosowania niniejszej dyrektywy są już ujęte w załączniku I do rozporządzenia (UE) 2018/1724. Należy zmienić załącznik II do tego rozporządzenia, aby zapewnić wszystkim wnioskodawcom możliwość korzystania z procedur dostępnych w pełni online.

(13a)   Różnice krajowe lub regionalne dotyczące kategoryzacji karetek pogotowia i kategorii praw jazdy niezbędnych do prowadzenia takich pojazdów stwarzają ryzyko zakłócenia ruchu transgranicznego lub ruchu w tym samym państwie członkowskim. Karetki pogotowia powinny zatem być traktowane w szczególny sposób na mocy niniejszej dyrektywy. Należy więc zezwolić na prowadzenie karetek pogotowia posiadaczom prawa jazdy kategorii B w całej Unii 2 lata od wydania po raz pierwszy prawa jazdy kategorii B, pod warunkiem że dopuszczalna masa karetki pogotowia nie przekracza 4 250 kg. [Popr. 12]

(14)  Prawa jazdy powinny być podzielone na kategorie według typów pojazdów, do kierowania którymi uprawniają. Należy to zrobić w sposób jasny, spójny oraz z pełnym uwzględnieniem warunków technicznych odnośnych pojazdów oraz umiejętności niezbędnych do kierowania nimi.

(14a)   Indywidualne środki transportu odgrywają kluczową rolę w zaspokajaniu potrzeb w zakresie mobilności milionów obywateli Europy, w szczególności na obszarach wiejskich i w przypadku osób o ograniczonej sprawności ruchowej. Niemniej jednak w niektórych przypadkach barierą jest przystępność cenowa prawa jazdy. Państwa członkowskie powinny rozważyć rozmieszczenie odpowiedniej infrastruktury na obszarach miejskich, podmiejskich i wiejskich, niezbędnej do zmniejszenia liczby wypadków drogowych i zatorów komunikacyjnych, a także opracowanie ukierunkowanej polityki i programów wsparcia dla osób zagrożonych ubóstwem transportowym [Popr. 13]

(15)  Zgodnie z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych z dnia 13 grudnia 2006 r., której UE jest stroną od 21 stycznia 2011 r., należy przyjąć przepisy szczegółowe, aby ułatwić osobom z niepełnosprawnościami kierowanie pojazdami. Ponadto osoby o ograniczonej możliwości poruszania się, niezależnie od ich zdolności do prowadzenia pojazdu, muszą korzystać ze swoich praw do mobilności, aby zapobiegać ubóstwu transportowemu. Egzekwowanie tych praw do mobilności może obejmować wykorzystanie dostosowanych pojazdów indywidualnych lub transportu zbiorowego, posiadających specjalne cechy lub wyposażenie, oraz odpowiednią infrastrukturę, także na obszarach wiejskich. W związku z tym, za uprzednią zgodą Komisji, państwa członkowskie powinny mieć możliwość wyłączenia z zakresu stosowania art. 6 niektórych określonych typów pojazdów mechanicznych. [Popr. 14]

(16)  Dolne granice wieku dla kandydatów ubiegających się o poszczególne kategorie praw jazdy należy ustalić na poziomie Unii. Niemniej jednak państwa członkowskie powinny mieć prawo do podwyższenia dolnej granicy wieku dla kierowania pewnymi kategoriami pojazdów w celu dalszego zwiększania bezpieczeństwa ruchu drogowego. W wyjątkowych przypadkachdrodze wyjątku państwa członkowskie powinny mieć prawo do obniżenia dolnej granicy wieku, w celu uwzględnienia uwarunkowań krajowych. W szczególności w celu umożliwienia prowadzenia pojazdów związanych ze strażą pożarną, ochroną ludności i utrzymaniem porządku publicznego lub projektów pilotażowych związanych z nowymi technologiami pojazdów. [Popr. 15]

(16a)   Aktywna mobilność, która obejmuje poruszanie się pieszo i jazdę na rowerze lub rowerze elektrycznym oraz inne lekkie środki transportu takie jak hulajnogi elektryczne, staje się coraz bardziej popularna ze względu na ekologiczną transformację. Ich użytkownicy częściej wjeżdżają na europejskie drogi i dzielą je z innymi indywidualnymi środkami transportu. Najmłodsi użytkownicy, którzy coraz częściej poruszają się w szczególności na hulajnogach elektrycznych, często jeżdżą na nich bez właściwej znajomości obowiązujących norm, gdyż nie uzyskali jeszcze prawa jazdy żadnej kategorii. Prowadzi to do wzrostu liczby wypadków z udziałem hulajnóg elektrycznych, przy czym głównymi ofiarami są zarówno piesi, jak i użytkownicy hulajnóg elektrycznych. Biorąc pod uwagę ogólne wyzwania związane z bezpieczeństwem ruchu drogowego, państwa członkowskie powinny wprowadzić do szkolnych programów nauczania dostosowane do wieku zajęcia z przepisów ruchu drogowego i świadomości ryzyka w celu poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego. Powinno to zapewnić szeroką i kompleksową wiedzę o środkach bezpieczeństwa, takich jak pasy bezpieczeństwa i kaski, a w szczególności o udziale w ruchu niechronionych uczestników ruchu drogowego, takich jak piesi, rowerzyści lub użytkownicy hulajnóg elektrycznych, oraz bezpieczną interakcję z pojazdami silnikowymi. Państwa członkowskie mogłyby wprowadzić dalsze środki i systemy dla użytkowników pojazdów do mobilności osobistej w celu zmniejszenia liczby wypadków drogowych, poprawy zasad bezpieczeństwa drogowego i zwiększenia świadomości ryzyka. [Popr. 16]

(16b)   Korzystne dla bezpieczeństwa ruchu drogowego może być połączenie odpowiedniego minimalnego wieku dla uzyskania prawa jazdy w każdej kategorii, które ułatwia zarówno niezależność młodych kierowców w zakresie mobilności, jak i ich terminowy dostęp do zawodowego kierowania pojazdami, z surowszymi warunkami dla początkujących kierowców, dotyczącymi m.in. limitów zawartości alkoholu we krwi. [Popr. 17]

(16c)   Ocenę zdolności kierowcy do bezpiecznego kierowania pojazdem należy przeprowadzać na podstawie konkretnych kryteriów, uwzględniających w szczególności stan zdrowia kierowcy. Decyzje o ograniczeniu, zawieszeniu, cofnięciu lub unieważnieniu prawa jazdy należy podejmować indywidualnie i opierać na obiektywnych wynikach egzaminów i testów. Wszelkie formy dyskryminacji kierowców posiadających prawo jazdy wyłącznie ze względu na wiek powinny być niedopuszczalne. [Popr. 18]

(16d)   Prawo jazdy jest gwarancją swobody przemieszczania się i uczestnictwa w życiu gospodarczym i społecznym, zwłaszcza na obszarach wiejskich i słabiej zurbanizowanych charakteryzujących się ograniczoną siecią transportu publicznego. W szczególności dla osób starszych, samotnych, osób o ograniczonej sprawności ruchowej lub osób niepełnosprawnych transport indywidualny jest ważnym elementem wspierającym ich niezależne i autonomiczne funkcjonowanie. Ograniczenie prawa do posiadania prawa jazdy powinno wynikać z obiektywnych kryteriów ustalanych indywidualnie i nie powinno pociągać za sobą ryzyka dyskryminacji. [Popr. 19]

(17)  Należy wprowadzić system kolejności przyznawania uprawnień (przewidujący konieczność posiadania prawa jazdy kategorii B jako warunku wstępnego umożliwiającego uzyskanie przez wnioskodawcę określonych innych kategorii prawa jazdy) oraz równoważności kategorii, w tym – w stosownych przypadkach – minimalny okres doświadczenia przed uzyskaniem takiej kwalifikowalności. Taki system powinien być częściowo wiążący dla wszystkich państw członkowskich, ale należy również przewidzieć możliwość jego stosowania na zasadzie wzajemności między poszczególnymi państwami członkowskimi na ich odpowiednich terytoriach. Państwa członkowskie powinny mieć również możliwość ustanowienia pewnych równoważności ograniczonych wyłącznie do ich własnego terytorium. [Popr. 20]

(18)  Z uwagi na bezpieczeństwo ruchu drogowego niezbędne jest ustanowienie minimalnych wymogów, jakim podlega wydawanie praw jazdy. Należy podjąć harmonizację wymagań dotyczących egzaminów na prawo jazdy oraz wydawania praw jazdy. W tym celu powinien zostać określony zakres wiedzy, umiejętności i zachowań związanych z kierowaniem pojazdami mechanicznymi, a egzamin na prawo jazdy powinien opierać się na tym zakresie, oraz należy doprecyzować minimalne standardy dotyczące fizycznej i psychicznej zdolności do kierowania takimi pojazdami. Wśród takich wymogów należy uwzględnić poszczególne praktyki stosowane we wszystkich państwach członkowskich. [Popr. 242 i 305]

(18a)   Wydając obecnie prawa jazdy dla grupy 1, a mianowicie kierowcom pojazdów kategorii A, A1, A2, AM, B, B1 i BE, większość państw członkowskich prowadzi – oprócz badania wzroku – pewną formę kontroli sprawności do kierowania pojazdami. Kontrola taka może mieć różną formę – od formularza samooceny po badanie lekarskie przeprowadzone przez lekarza ogólnego lub lekarza specjalistę bądź ośrodek egzaminacyjny. Kilka państw członkowskich wymaga badania lekarskiego do przedłużenia ważności praw jazdy dla grupy 1. Kilka państw członkowskich ustanowiło także krajowy mechanizm służący zgłaszaniu istotnych zmian w zdolności do kierowania pojazdami. Ogólnie, przy wydawaniu i przedłużaniu okresu ważności praw jazdy dla grupy 2, a mianowicie kierowcom pojazdów kategorii C, CE, C1, C1E, D, DE, D1 i D1E, wymogi są bardziej rygorystyczne i szczegółowe, gdyż wymaga się badania lekarskiego. [Popr. 243 i 306]

(19)  Dowód spełniania minimalnych standardów dotyczących fizycznej i psychicznej zdolności do kierowania przez kierowców pojazdami używanymi do przewozu osób lub rzeczy powinien być przedstawiany w momencie wydawania prawa jazdy, a później w określonych przedziałach czasowych. Taka regularna kontrola przeprowadzana zgodnie z przepisami krajowymi dotyczącymi zgodności z minimalnymi standardami będzie wspierać swobodny przepływ osób, pozwoli na uniknięcie zakłóceń konkurencji oraz uwzględni w pełniejszy sposób specyficzne obowiązki kierowców takich pojazdów. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość wprowadzenia obowiązkowych badań lekarskich jako gwarancjiwprowadzać obowiązkowe badania lekarskie jako gwarancje przestrzegania minimalnych standardów dotyczących fizycznej i psychicznej zdolności do kierowania innymi pojazdami mechanicznymi. W celu zachowania przejrzystości termin takich badań powinien zbiegać się z terminem przedłużenia okresu ważności praw jazdy.

(19a)   Najnowsze technologie medyczne przyczyniły się do poprawy bezpieczeństwa na drogach. Technologie, które minimalizują lub eliminują ryzyko związane z kierowaniem pojazdem przez osoby z określonymi schorzeniami, zostały wprowadzone na rynek i wdrożone wśród pacjentów. Technologie monitorowania, takie jak systemy ciągłego monitorowania poziomu glukozy dla osób z cukrzycą, pozwalają skutecznie i stale kontrolować ich stan zdrowia, eliminując w ten sposób ryzyko prowadzenia pojazdów związane z ich chorobą. Co więcej, technologie takie jak systemy ciągłego monitorowania poziomu glukozy są obecnie rozwijane i ulepszane w szybkim tempie, co zapewnia ciągłą poprawę kontroli stanu zdrowia, a tym samym zwiększa bezpieczeństwo na drogach. [Popr. 22]

(19b)   Parlament Europejski w rezolucji z dnia 23 listopada 2022 r. w sprawie zapobiegania cukrzycy oraz leczenia i lepszej opieki dla osób z cukrzycą w związku ze Światowym Dniem Cukrzycy(7) wezwał Komisję, aby przeprowadziła przegląd odpowiednich ram prawnych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów dotyczących bezpieczeństwa drogowego, co pozwoli uniknąć dalszej dyskryminacji osób żyjących z cukrzycą. [Popr. 23]

(20)  W celu zapewnienia jednolitych praw w całej Unii, uwzględniając również względy bezpieczeństwa ruchu drogowego, administracyjny okres ważności praw jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B1 i B powinien wynosić 15 lat, natomiast administracyjny okres ważności praw jazdy kategorii C, CE, C1, C1E, D, DE, D1 i D1E powinien wynosić pięć lat. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość określenia krótszych okresów obowiązujących w wyjątkowych przypadkach określonych w niniejszej dyrektywie.

(20a)   Kursy doszkalające dla doświadczonych kierowców mogą poprawić bezpieczeństwo na drogach poprzez zwiększenie świadomości i wymaganie od kierowców zdobycia dodatkowego doświadczenia w zakresie nowych rozwiązań technologicznych, takich jak zaawansowane systemy wspomagania kierowcy, półautomatyczne i zautomatyzowane. W tym celu wykorzystanie symulatorów może być kluczowe dla doskonalenia umiejętności doświadczonych kierowców. Ponadto symulatory jazdy mogą również symulować niekorzystne warunki i scenariusze awaryjne, a tym samym poprawiać zdolność kierowcy do reagowania i podejmowania decyzji w sytuacjach krytycznych. [Popr. 24]

(20b)   Kursy doszkalające dla doświadczonych kierowców mogą poprawić bezpieczeństwo na drogach poprzez zwiększenie świadomości i wymaganie od kierowców zdobycia dodatkowego doświadczenia w zakresie nowych rozwiązań technologicznych, takich jak zaawansowane systemy wspomagania kierowcy, półautomatyczne i zautomatyzowane. W tym celu wykorzystanie symulatorów może być kluczowe dla doskonalenia umiejętności doświadczonych kierowców. Ponadto symulatory jazdy mogą również symulować niekorzystne warunki i scenariusze awaryjne, a tym samym poprawiać zdolność kierowcy do reagowania i podejmowania decyzji w sytuacjach krytycznych. [Popr. 25]

(21)  Aby państwa członkowskie i, w należycie uzasadnionych przypadkach Unia jako całość, mogły reagować na kryzysy uniemożliwiające organom krajowym przedłużenie okresu ważności praw jazdy, które w przeciwnym razie straciłyby ważność, należy przewidzieć możliwość przedłużenia administracyjnego okresu ważności takich praw jazdy na ściśle niezbędny okres.

(22)  Obowiązywanie zasady „jeden posiadacz – jedno prawo jazdy” powinno zapobiec sytuacjom, w których jedna osoba jest posiadaczem więcej niż jednego fizycznego prawa jazdy. Zasadę tę należy jednak rozszerzyć i uwzględnić w jej ramach również techniczne właściwości mobilnych praw jazdy.

(23)  W trosce o bezpieczeństwo ruchu drogowego państwa członkowskie powinny mieć możliwość stosowania własnych przepisów krajowych w zakresie cofnięcia, zawieszenia, przedłużenia okresu ważności i unieważnienia praw jazdy w stosunku do wszystkich posiadaczy praw jazdy, którzy mają miejsce stałego zamieszkania na ich terytorium.

(24)  Kierowcy posiadający prawo jazdy wydane przez państwo członkowskie, w którym mają miejsce zamieszkania, w wyniku wymiany prawa jazdy wydanego przez państwo trzecie powinni być uprawnieni do kierowania pojazdami na terytorium Unii tak, jakby początkowo otrzymali prawo jazdy w Unii. Wpływ takiej wymiany na bezpieczeństwo ruchu drogowego i swobodny przepływ osób może być zróżnicowany.

(25)  Komisja powinna być uprawniona do przyjęcia decyzji wskazującej państwa trzecie, które zapewniają bezpieczeństwo ruchu drogowego na poziomie porównywalnym z poziomem zapewnianym w Unii, oraz umożliwiającej posiadaczom praw jazdy wydanych przez te państwa wymianę praw jazdy na podobnych warunkach, jakie obowiązują w przypadku praw jazdy wydawanych w danym państwie członkowskim. Komisja powinna wobec tego mieć możliwość oceny, czy państwo trzecie prowadzi szkolenie kierowców zawodowych, stosuje zasady certyfikacji i procedury egzaminacyjne, które są w pełni lub częściowo porównywalne z poziomem w Unii, aby ostatecznie wydać certyfikat porównywalny z certyfikatem kompetencji zawodowych. Mogłoby to umożliwić posiadaczom certyfikatów z państw trzecich ich wymianę na europejski certyfikat kompetencji zawodowych, pod warunkiem że odbędą dodatkowe szkolenie z kompetencji. Certyfikat taki mógłby, obok prawa jazdy, być drugim obowiązkowym wymogiem dla zawodowych kierowców, aby mogli realizować przewozy dla przedsiębiorstwa transportowego z siedzibą w Unii. Warunki te należy szczegółowo i prawidłowo określić w odniesieniu do wszystkich stosownych kategorii prawa jazdy. [Popr. 26]

(26)  Jeżeli chodzi o prawa jazdy wydane przez państwa trzecie, które nie są objęte taką decyzją Komisji lub w przypadku których w takiej decyzji nie przewidziano w sposób wyraźny możliwości wymiany ani zakazu wymiany, państwa członkowskie powinny mieć możliwość dokonywania wymiany prawa jazdy zgodnie z przepisami krajowymi, pod warunkiem że opatrzą wymienione prawo jazdy odpowiednim kodem unijnym. Jeżeli posiadacz takiego prawa jazdy zmienia miejsce zamieszkania i przeprowadza się do innego państwa członkowskiego, takie państwo członkowskie nie powinno być zobowiązane do stosowania zasady wzajemnego uznawania wobec takiego prawa jazdy.

(27)  Powszechnie obserwuje się zjawisko „turystyki praw jazdy” – czyli praktykę polegającą na zmianie miejsca zamieszkania w celu uzyskania nowego prawa jazdy i tym samym obejścia zakazu prowadzenia pojazdów wydanego w innym państwie członkowskim – wywierające niekorzystny wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego. Zmiana miejsca zamieszkania nie może skutkować zwolnieniem kierowców z nałożonych na nich wymogów i umożliwieniem przywrócenia im uprawnień do kierowania pojazdami lub odzyskania przez nich prawa jazdy. Jednocześnie należy wyjaśnić, że wszelkie zachowanie obywateli powinno skutkować bezterminowym zakazem prowadzenia pojazdów wyłącznie w należycie uzasadnionych przypadkach, a obszar obowiązywania takiej decyzji powinien ograniczać się do terytorium państwa członkowskiego, które ją wydało.

(27a)   Maszyny mobilne nieprzeznaczone do ruchu drogowego obejmują szeroką gamę maszyn, które zazwyczaj mają wiele różnych zastosowań w terenie. Są to na przykład maszyny budowlane i leśne (czerparki, ładowarki, spycharki itp.) oraz maszyny rolnicze i gospodarskie (kombajny, kultywatory itp.). Obowiązująca dyrektywa nie ma zastosowania do takich maszyn. Są one jednak przedmiotem różnych przepisów krajowych regulujących wymogi dotyczące odpowiedniego prawa jazdy oraz szczególne wymogi w zakresie szkolenia kierowców, ponieważ maszyny te mogą poruszać się po drogach publicznych. Państwa członkowskie powinny współpracować w celu ułatwienia korzystania w całej Unii z maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego, w szczególności w kontekście transgranicznym, w kontekście pracy sezonowej lub pracy świadczonej przez pracowników delegowanych. Komisja powinna ustanowić platformę współpracy poprzez zaproszenie organów krajowych i odpowiednich zainteresowanych stron, aby móc gromadzić, przetwarzać i rozpowszechniać wiedzę i informacje na temat najlepszych praktyk dla kierowców pojazdów specjalnego użytku, takich jak maszyny mobilne nieprzeznaczone do ruchu drogowego, we wszystkich państwach członkowskich. Dyskusje w ramach platformy współpracy powinny stanowić podstawę sprawozdania Komisji na temat skutków stosowania przepisów krajowych dotyczących maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego oraz ich wpływu na rynek wewnętrzny i bezpieczeństwo ruchu drogowego. Sprawozdaniu temu może towarzyszyć, w stosownych przypadkach, wniosek ustawodawczy do Parlamentu Europejskiego i Rady mający na celu ułatwienie korzystania w całej Unii z maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego. [Popr. 310]

(28)  Aby zwiększyć bezpieczeństwo ruchu drogowego, w przypadku określonych kategorii B, C i C1 prawa jazdy należy wprowadzić ogólnounijny model jazdy w towarzystwie innego kierowcy. Zasady regulujące działanie takiego modelu powinny przewidywać możliwość uzyskania prawa jazdy na określone kategorie pojazdów przed osiągnięciem przez wnioskodawcę wymaganej dolnej granicy wieku. Warunkiem korzystania z takich praw jazdy powinno być jednak prowadzenie pojazdu w towarzystwie doświadczonego kierowcy. W takich sytuacjach przez wzgląd na bezpieczeństwo ruchu drogowego państwa członkowskie powinny mieć możliwość określenia bardziej rygorystycznych warunków i zasad obowiązujących na ich terytorium w odniesieniu do wydanych przez nie praw jazdy. [Popr. 27]

(29)  Model jazdy w towarzystwie innego kierowcy powinien skutkować większą dostępnością i atrakcyjnością zawodu kierowcy samochodów ciężarowych dla przedstawicieli młodszego pokolenia – bez uszczerbku dla ogólnego celu tego systemu, jakim jest poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego – i tym samym przyczynić się do zwiększenia szans na zatrudnienie takich osób i ograniczenia niedoborów kierowców w Unii. Model ten powinien zatem obejmować prawa jazdy kategorii C i C1 oraz potrzebne do ich uzyskania prawa jazdy kategorii B. [Popr. 28]

(29a)   Należy zachęcać do partnerstwa między szkołami zawodowymi a firmami transportowymi i logistycznymi, w tym poprzez specjalne wsparcie z budżetu Unii i wykorzystanie środków przeznaczonych na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2015/413(8), w celu rozwiązania problemu niedoboru kierowców zawodowych w Unii. Partnerstwo takie powinno oferować przyszłym kierowcom zawodowym możliwość lepszego zapoznania się z korzyściami i wyzwaniami związanymi z tym zawodem, doskonalenia umiejętności operacyjnych i organizacyjnych oraz zdobywania doświadczenia przy wykorzystaniu zaawansowanych technologii i technik. Forma tego wsparcia mogłaby obejmować m.in. dofinansowanie unijne do uzyskania określonych kwalifikacji, takich jak certyfikat kompetencji zawodowych czy dedykowane szkolenia dla przyszłych kierowców. [Popr. 29]

(30)  Należy zapewnić, aby kierowcy, którzy dopiero co uzyskali prawo jazdy w danej kategorii, nie zagrażali bezpieczeństwu ruchu drogowego z powodu braku doświadczenia. W odniesieniu do takich początkujących kierowców należy zasadniczo ustanowić co najmniej dwuletni okres próbny. Jeśli początkujący kierowca posiada już ważne prawo jazdy innej kategorii, okres próbny powinien obejmować jedynie pozostałą część okresu próbnego istniejącego prawa jazdy, ale nie powinien być krótszy niż 6 miesięcy. W tym okresie kierowcy powinni w trakcie którego będą oni podlegać bardziej rygorystycznym ogólnounijnym zasadom i karom w całej Unii za ich złamaniełamanie, na przykład w wyniku jazdy pod wpływem alkoholu lub środków odurzających, przekroczenia dopuszczalnej prędkości, korzystania z niedozwolonych pojazdów, niestosowania urządzeń bezpieczeństwa lub prowadzenia pojazdu bez ważnego prawa jazdy. Organy ścigania mogą mieć potrzebę ustanowienia technicznego progu zerowej tolerancji dla prowadzenia skutecznych pomiarów, który to próg nie powinien być wyższy niż 0,2 g/mL, co pozwala uwzględnić przypadkowe narażenie na działanie alkoholu. Kary za takie zachowanie muszą być skuteczne, proporcjonalne, odstraszające oraz niedyskryminujące i powinny być na tyle dotkliwe, aby w jak największym stopniu przyczyniały się do osiągnięcia unijnych celów średnio- i długoterminowych polegających na obniżeniu o połowę przypadków zgonów i poważnych urazów, a następnie ich niemal całkowitym wyeliminowaniu. Jeżeli chodzi o wszelkie inne ograniczenia dotyczące początkujących kierowców, państwa członkowskie powinny móc swobodnie stosować dodatkowe zasady na swoim terytorium. [Popr. 30]

(31)  Powinny zostać określone minimalne standardy dotyczące dostępu do zawodu egzaminatora oraz wymaganych szkoleń dla egzaminatorów w celu zwiększenia ich wiedzy i umiejętności, w tym szkoleń z dostrzegania zagrożeń, a przez to zapewnienia bardziej obiektywnej oceny kandydatów ubiegających się o prawo jazdy i osiągnięcia większej harmonizacji w zakresie egzaminów na prawo jazdy. Komisja powinna ponadto być uprawniona do przyjęcia aktów delegowanych zmieniających takie minimalne standardy i dostosowujących je do wszelkich technicznych, operacyjnych lub naukowych zmian mających miejsce w tej dziedzinie, w tym nowych zaawansowanych systemów wspierania kierowców, gdy zachodzi taka konieczność. [Popr. 31]

(32)  Należy zdefiniować pojęcie „miejsca stałego zamieszkania” w sposób umożliwiający rozwiązanie problemów, które pojawiają się, gdy ustalenie miejsca stałego zamieszkania na podstawie więzi zawodowych lub więzi rodzinnych jest niemożliwe. Należy również umożliwić kandydatom podchodzenie do egzaminów teoretycznych lub egzaminów praktycznych w państwie członkowskim ich obywatelstwa w sytuacjach, w których państwo członkowskie ich miejsca stałego zamieszkania nie zapewnia możliwości podchodzenia to takich egzaminów w języku urzędowym państwa członkowskiego, którego kandydat jest obywatelem. NależyMożna określić przepisy szczegółowe dotyczące dyplomatów i ich rodzin, jeżeli ze względu na pełnioną misję osoby te muszą przez długi okres mieszkać za granicą, pod warunkiem że nie wiąże się to z dodatkowymi zagrożeniami dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. [Popr. 32]

(33)  Państwa członkowskie powinny wspierać się nawzajem w wykonywaniu niniejszej dyrektywy. W miarę możliwości państwa członkowskie powinny udzielać takiej pomocy za pośrednictwem Europejskiej Sieci Praw Jazdy. Europejska Sieć Praw Jazdy, powszechnie zwana „RESPER”, to centrum prowadzące wymianę informacji między organami krajowymi odpowiedzialnymi za wydawanie praw jazdy oraz ułatwianie wykonywania niniejszej dyrektywy.

(34)  Europejska Sieć Praw Jazdy ma na celu zagwarantowanie uznawania dokumentów i praw uzyskanych w państwach członkowskich, zwalczanie przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów, zapobieganie wydawaniu wielu równoczesnych praw jazdy oraz ułatwienie egzekwowania zakazów prowadzenia pojazdów. Państwa członkowskie powinny w szczególności móc sprawdzić, czy ustały powody wcześniejszego nałożenia ograniczeń, zawieszenia, cofnięcia lub unieważnienia prawa jazdy lub uprawnień do kierowania pojazdami. Korzystanie z RESPER w celu wykonania innych aktów unijnych powinno być dopuszczalne wyłącznie w przypadkach wyraźnie przewidzianych w niniejszej dyrektywie.

(35)  Aby możliwe było sporządzanie istotnych sprawozdań z wykonania niniejszej dyrektywy, Komisja powinna co roku otrzymywać informacje liczbowe dotyczące wydania, przedłużenia okresu ważności, wydania wtórników, cofnięcia i wymiany praw jazdy w odniesieniu do poszczególnych kategorii, łącznie z danymi na temat wydawania i używania mobilnych praw jazdy.

(35a)   W ramach przygotowań do przeglądu niniejszej dyrektywy Komisja powinna w jak największym stopniu uwzględnić fakt, że w dążeniu do zwiększenia bezpieczeństwa ruchu drogowego państwa członkowskie napotykają różne wyzwania geograficzne i społeczne. Podczas gdy niektóre państwa członkowskie z powodzeniem starają się egzekwować przepisy ruchu drogowego za pomocą tzw. systemów punktów karnych, inne wybierają odmienne metody, takie jak natychmiastowe nakładanie surowszych kar lub większe wysiłki na rzecz ukierunkowanych kampanii egzekwowania prawa i prewencji. Ponadto należy wziąć pod uwagę fakt, że same systemy punktów karnych mogą się znacznie różnić między państwami członkowskimi, które zdecydują się na ich stosowanie. W związku z tym zasoby i uwagę należy przekierować na inne środki, które mogą zwiększyć bezpieczeństwo ruchu drogowego, a jednocześnie należy umożliwić państwom członkowskim sprostanie różnorodnym wyzwaniom, przed którymi stoją, w sposób, który ich zdaniem będzie najskuteczniejszy. [Popr. 247 i 311]

(35b)   Państwa członkowskie powinny również udostępniać dane na temat swoich najlepszych praktyk w zakresie środków bezpieczeństwa ruchu drogowego i szkoleń w zakresie świadomości ryzyka, w szczególności w odniesieniu do początkujących kierowców i w ramach kształcenia przez całe życie, korzystania z systemu wsparcia w podziale na grupy wiekowe poprzez interwencje oparte na informacji zwrotnej z dowodem uczestnictwa i zaleceniami przekazanymi przez instruktora jazdy, psychologa ruchu drogowego lub egzaminatora jazdy, a także środków mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa ruchu drogowego wśród niechronionych użytkowników dróg. [Popr. 34]

(36)  Aby osiągnąć cele niniejszej dyrektywy, w szczególności aby dostosować jej załączniki do wszelkich zmian technicznych, operacyjnych lub naukowych, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do: zmiany części A, B i D załącznika I, w których określono specyfikację fizycznych praw jazdy; zmiany części C załącznika I, w której określono specyfikację mobilnych praw jazdy; zmiany części E załącznika I, w której określono zasady dotyczące mających zastosowanie kodów krajowych i unijnych; zmiany załączników II, III V i VI zawierających określone minimalne wymogi dotyczące wydawania, ważności i przedłużania okresu ważności praw jazdy; oraz zmiany załącznika IV określającego minimalne standardy obowiązujące egzaminatorów. Takie uprawnienia należy przekazać na okres pięciu lat ze względu na częste występowanie zmian technicznych, operacyjnych i naukowych w kwestiach regulowanych w tych załącznikach. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa(9). W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(37)  W kontekście postępującej cyfryzacji i automatyzacji oraz coraz bardziej surowych wymogów w zakresie redukcji emisji pochodzących z transportu drogowego, jak również stałego postępu technologicznego w sektorze pojazdów mechanicznych, należy zadbać o to, aby wszyscy kierowcy posiadali aktualną wiedzę na temat nowych technologii, kwestii bezpieczeństwa ruchu drogowego i zrównoważonego rozwoju. Propagowanie uczenia sięPaństwa członkowskie powinny dążyć do propagowania szkolenia przez całe życie kierowców i zachęcać do uczestnictwa w kursach bezpiecznej jazdy, w tym poprzez interwencje oparte na informacji zwrotnej wraz z dowodem uczestnictwa i zaleceniami przekazanymi przez instruktora jazdy, psychologa ruchu drogowego lub egzaminatora jazdy, co może przyczynić się do większej mobilności sprzyjającej włączeniu. Może mieć to kluczowe znaczenie w kontekście zapewnienia, aby doświadczeni kierowcy na bieżąco aktualizowali swoje umiejętności, jeżeli chodzi o bezpieczeństwo ruchu drogowego, nowe technologie, ekologiczny styl jazdy, który przyczynia się do zwiększenia efektywności paliwowej i redukcji emisji, oraz lepsze dostosowywanie prędkości. [Popr. 35]

(38)  W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszej dyrektywy należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do określania: elementów interoperacyjności i środków bezpieczeństwa mających zastosowanie do kodów QR umieszczanych na fizycznych prawach jazdy; przepisów dotyczących interoperacyjności, bezpieczeństwa i testowania mobilnych praw jazdy; przedłużenia administracyjnego okresu ważności praw jazdy w Unii w przypadku wystąpienia kryzysu; treści samooceny fizycznej i psychicznej zdolności, którą to samoocenę przeprowadzają kierowcy należący do grupy 1; warunków wymiany praw jazdy wydanych przez państwa trzecie na prawa jazdy wydane przez państwa członkowskie bez rejestracji faktu wymiany prawa jazdy; a także interoperacyjności między systemami krajowymi połączonymi z Europejską Siecią Praw Jazdy oraz ochrony danych osobowych wymienianych w tym kontekście. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011(10).

(39)  Na potrzeby zachowania spójności należy zmienić dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2561(11), która reguluje niektóre kwestie objęte zakresem stosowania niniejszej dyrektywy, oraz rozporządzenie (UE) 2018/1724.

(40)  Należy uchylić dyrektywę 2006/126/WE i rozporządzenie Komisji (UE) nr 383/2012(12).

(41)  Państwa członkowskie nie są w stanie w wystarczającym stopniu osiągnąć celów niniejszej dyrektywy, ponieważ poziom zróżnicowania wymogów wynikających z przepisów regulujących wydawanie, przedłużanie okresu ważności, wydawanie wtórników i wymianę praw jazdy byłby tak wysoki, że nie byłoby możliwe osiągnięcie poziomu bezpieczeństwa ruchu drogowego i swobodnego przepływu obywateli zapewnianego w ramach przepisów zharmonizowanych, w związku z czym lepszym sposobem na osiągnięcie tych celów jest określenie minimalnych wymogów na szczeblu unijnym. W związku z powyższym Unia może przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(42)  Zgodnie z art. 42 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2018/1725 skonsultowano się z Europejskim Inspektorem Ochrony Danych, który wydał opinię dnia [DD/MM/RRRR] r.

(43)  Zgodnie ze wspólną deklaracją polityczną państw członkowskich i Komisji z dnia 28 września 2011 r. dotyczącą dokumentów wyjaśniających(13) państwa członkowskie zobowiązały się do złożenia, w uzasadnionych przypadkach, wraz z powiadomieniem o transpozycji, jednego lub większej liczby dokumentów wyjaśniających związki między elementami dyrektywy a odpowiadającymi im częściami krajowych instrumentów transpozycyjnych. W odniesieniu do niniejszej dyrektywy prawodawca uznaje, że przekazanie takich dokumentów jest uzasadnione,

PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:

Artykuł 1

Przedmiot i zakres stosowania

1.  Niniejsza dyrektywa ustanawia wspólne przepisy dotyczące:

a)  wzorów, standardów i kategorii praw jazdy;

b)  wydawania, ważności, przedłużania okresu ważności i wzajemnego uznawania praw jazdy;

c)  określonych aspektów dotyczących wymiany, wydawania wtórników, cofania, ograniczania, zawieszania i unieważniania praw jazdy;

d)  określonych aspektów mających zastosowanie między innymi do początkujących kierowców. [Popr. 36]

2.  Z zastrzeżeniem przepisów art. 12a i art. 20 niniejszej dyrektywy oraz prawa państw członkowskich do uzupełniania krajowych kategorii praw jazdy wydawanych przez nie zgodnie z załącznikiem I, niniejsza dyrektywa nie ma zastosowania do pojazdów mechanicznychsamobieżnych maszyn mobilnych objętych zakresem dyrektywy 2006/42/WE, które zostały zaprojektowane lub wykonane do wykonywania pracy, takich jak maszyny mobilne nieprzeznaczone do ruchu drogowego zdefiniowane w [rozporządzeniu w sprawie homologacji i nadzoru rynku maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego poruszających się na kołach lub gąsienicach, mających co najmniej dwie osie, których główną funkcję stanowi siła ciągnąca i które są specjalnie zaprojektowane do ciągnięcia, pchania lub przenoszenia pewnych narzędzi, maszyn lub przyczep używanych w związku z czynnościami rolniczymi i leśnymi lub do manewrowania takimi narzędziami, maszynami lub przyczepami, i których używanie do przewozu drogowego osób lub rzeczy lub do ciągnięcia po drodze pojazdów używanych do przewozu osób lub rzeczy jest tylko funkcją drugorzędnąpo drogach publicznych oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) 2019/1020 (2023/0090(COD)]. [Popr. 312]

Artykuł 2

Definicje

Do celów niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:

1)  „prawo jazdy” oznacza elektroniczny lub fizyczny dokument – w postaci fizycznej lub cyfrowej lub w obu postaciach – potwierdzający uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi i określający warunki, według których jego posiadacz jest uprawniony do kierowania pojazdem; [Popr. 38]

2)  „fizyczne prawo jazdy” oznacza prawo jazdy w postaci fizycznej wydane zgodnie z art. 4;

3)  „mobilne prawo jazdy” oznacza prawo jazdy w postaci cyfrowej wydane zgodnie z art. 5;

4)  „pojazd mechaniczny” oznacza wszelkie pojazdy samobieżne poruszające się po drodze posiadające własny napęd, oprócz pojazdów szynowych;

5)  „pojazd dwukołowy” oznacza pojazd, o którym mowa w art. 4 ust. 2 lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 168/2013(14);

6)  „pojazd trzykołowy” oznacza pojazd, o którym mowa w art. 4 ust. 2 lit. b) rozporządzenia (UE) nr 168/2013;

7)  „lekki czterokołowiec” oznacza pojazd, o którym mowa w art. 4 ust. 2 lit. f) rozporządzenia (UE) nr 168/2013;

8)  „motocykl” oznacza pojazd dwukołowy z bocznym wózkiem lub bez, o którym to pojeździe mowa w art. 4 ust. 2 lit. c) i d) rozporządzenia (UE) nr 168/2013;

9)  „trzykołowy pojazd silnikowy” oznacza pojazd posiadający trzy koła umieszczone symetrycznie, o którym mowa w art. 4 ust. 2 lit. e) rozporządzenia (UE) nr 168/2013;

10)  „pojazd silnikowy” oznacza wszelkie pojazdy mechaniczne, zwykle używane do przewozu drogowego osób lub rzeczy lub do ciągnięcia po drodze pojazdów używanych do przewozu osób lub rzeczy. Określenie to obejmuje trolejbusy, tj. pojazdy podłączone do przewodu elektrycznego, ale nie poruszające się po szynach;

11)  „ciężki czterokołowiec” oznacza pojazd, o którym mowa w art. 4 ust. 2 lit. g) rozporządzenia (UE) nr 168/2013;

11a)   „karetka pogotowia” oznacza pojazd kategorii M przeznaczony do transportu chorych lub rannych, posiadający do tego celu specjalne wyposażenie, zgodnie z „Kryteriami kwalifikowania pojazdów do kategorii”, „Pojazdy specjalnego przeznaczenia” w części A pkt 5.3 załącznika I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/858(15); [Popr. 39]

11b)   „samochód kempingowy” oznacza pojazd kategorii M z przedziałem mieszkalnym, w którym znajdują się siedzenia i stół, oddzielne lub składane miejsca do spania, urządzenia kuchenne, a także szafki i schowki, z których wszystkie są trwale zamocowane w przedziale mieszkalnym, jak określono w „Kryteriach kwalifikowania pojazdów do kategorii”, „Pojazdy specjalnego przeznaczenia” w załączniku I część A pkt 5.1 do rozporządzenia (UE) 2018/858; [Popr. 40]

11c)   „pojazd napędzany paliwem alternatywnym”1a oznacza pojazd silnikowy napędzany w całości lub częściowo paliwem alternatywnym, który uzyskał homologację na mocy rozporządzenia (UE) 2018/858; [Popr. 41]

11d)   „paliwa alternatywne” oznaczają paliwa lub źródła energii, które służą, przynajmniej częściowo, jako substytut dla pochodzących z surowej ropy naftowej źródeł energii w transporcie i które mogą potencjalnie przyczynić się do dekarbonizacji transportu i poprawy ekologiczności sektora transportu, obejmujące:

a)   energię elektryczną zużytą we wszystkich rodzajach pojazdów elektrycznych;

b)   wodór;

c)   gaz ziemny, w tym biometan, w postaci gazowej (sprężony gaz ziemny - CNG) i w postaci ciekłej (skroplony gaz ziemny – LNG);

d)   gaz płynny (LPG);

e)   energię mechaniczną z przechowywania paliwa na pokładzie/ze źródeł pokładowych, w tym ciepło odpadowe,

f)   każde inne „paliwo neutralne pod względem emisji CO2”, które oznacza wszystkie paliwa zdefiniowane w dyrektywie (UE) 2018/2001, w przypadku których można przyjąć, że emisje z używanego paliwa (eu) wynoszą zero netto, co oznacza na przykład, że ekwiwalent CO2 węgla zawartego w składzie chemicznym używanego paliwa (eu) jest pochodzenia biogenicznego i/lub wychwycono go, a zatem nie pozwolono na jego emisję do atmosfery w postaci CO2, albo wychwycono go z powietrza, w tym:

(i)   paliwo odnawialne lub syntetyczne, w tym biopaliwo, biogaz, paliwo z biomasy, odnawialne płynne i gazowe paliwo transportowe pochodzenia niebiologicznego (RFNBO) lub paliwo pochodzące z recyklingu paliw węglowych (RCF);

(ii)   inne paliwa niewymienione w dyrektywie (UE) 2018/2001 mogą podchodzić pod definicję paliwa neutralnego pod względem emisji CO2, o ile spełniają te kryteria oraz kryteria zrównoważonego rozwoju zawarte w tej dyrektywie i powiązanych aktach delegowanych; oraz

(iii)   mieszaninę dwóch lub większej liczby paliw neutralnych pod względem emisji CO2 uznaje się za paliwo neutralne pod względem emisji CO2; [Popr. 42]

12)  „zakaz prowadzenia pojazdów” oznacza każdą decyzję skutkującą cofnięciem, unieważnieniem, ograniczeniem lub zawieszeniem prawa jazdy lub uprawnień do kierowania pojazdami w odniesieniu do kierowcy pojazdu mechanicznego, od której to decyzji nie przysługuje już prawo do odwołania. Taki środek może stanowić główną, dodatkową lub uzupełniającą karę albo środek bezpieczeństwa.

Artykuł 3

Unijna standardowa specyfikacja prawa jazdy oraz wzajemne uznawanie

1.  Państwa członkowskie zapewniają, aby krajowe prawa jazdy były wydawane zgodnie z przepisami niniejszej dyrektywy i były zgodne z unijną standardową specyfikacją i pozostałymi kryteriami na podstawie:

a)  art. 4 w przypadku fizycznych praw jazdy;

b)  art. 5 w przypadku mobilnych praw jazdy.

2.  Państwa członkowskie zapewniają, aby fizyczne prawo jazdy i mobilne prawo jazdy wydane tej samej osobie były w pełni równoważne i określały dokładnie taki sam zestaw uprawnień i warunków, według których dana osoba jest uprawniona do kierowania pojazdami.

3.  Państwa członkowskie nie mogą stosować wymogu posiadania przez wnioskodawcę fizycznego prawa jazdy albo mobilnego prawa jazdy jako warunku wstępnego przy wydawaniu, przedłużaniu okresu ważności, wydawaniu wtórnika lub wymianie prawa jazdy w jego drugiej postaci.

4.  W terminie do ... [data przyjęcia + 4 lata] państwa członkowskie zapewnią, aby wnioskodawcom domyślnie wydawano wyłączniezarówno mobilne, jak i fizyczne prawo prawa jazdy. Do tego czasu państwa członkowskie mają możliwość decydowania odnośnie do kwestii wydawania mobilnych praw jazdy. [Popr. 44]

5.  Na zasadzie odstępstwa od ust. 4, na życzenie wnioskodawcy, państwa członkowskie zapewniają możliwość wydaniawnioskodawcom na ich wniosek prawo do zrzeczenia się fizycznego prawa jazdy zamiast mobilnegolub cyfrowego prawa jazdy lub łącznie z mobilnym prawem jazdy. Państwa członkowskie ułatwiają wnioskodawcom składanie takich wniosków i nie starają się wywierać na nich żadnego wpływu. [Popr. 45]

5a.   Na zasadzie odstępstwa od ust. 5 państwa członkowskie przyznają wnioskodawcom, którzy zrezygnowali z jednego z formatów prawa jazdy, o których mowa w ust. 4, prawo do wnioskowania o wydanie lub ponowne wydanie formatu, z którego zrezygnowali. Wydanie lub ponowne wydanie formatu, z którego wnioskodawca zrezygnował, następuje bez zbędnej zwłoki i nie później niż 2 tygodnie od daty złożenia wniosku przez wnioskodawcę. [Popr. 46]

6.  Prawa jazdy wydawane przez państwa członkowskie są wzajemnie uznawane.

7.  Na zasadzie odstępstwa od ust. 6 państwa członkowskie wzajemnie uznają wyłącznie mobilne prawa jazdy wydane po [data przyjęcia + 3 lata] zgodnie z art. 5. Mobilne prawa jazdy, które zostały wydane przed tą datą, ale spełniają wymogi określone w art. 5, są wzajemnie uznawane po tej dacie.

Artykuł 4

Fizyczne prawa jazdy

1.  Państwa członkowskie wydają fizyczne prawa jazdy na podstawie unijnej standardowej specyfikacji określonej w załączniku I część A1.

2.  Państwa członkowskie podejmują wszelkie niezbędne kroki w celu uniknięcia ryzyka fałszerstw praw jazdy, w tym w odniesieniu do wzorów praw jazdy wydanych przed wejściem w życie niniejszej dyrektywy. Informują one o tym Komisję.

Fizyczne prawo jazdy musi być zabezpieczone przed fałszerstwami za pomocą unijnej standardowej specyfikacji określonej w załączniku I część A2. Państwa członkowskie mogą stosować dodatkowe zabezpieczenia.

3.  Jeżeli posiadacz ważnego fizycznego prawa jazdy bez administracyjnego okresu ważności ustanawia miejsce stałego zamieszkania w państwie członkowskim innym niż państwo, które wydało prawo jazdy, to przyjmujące państwo członkowskie może stosować do tego prawa jazdy administracyjne okresy ważności, o których mowa w art. 10 ust. 2, w drodze przedłużenia okresu ważności prawa jazdy, po upływie dwóch lat od dnia, od którego posiadacz prawa jazdy ustanowił miejsce stałego zamieszkania na jego terytorium.

4.  Państwa członkowskie zapewniają, aby do dnia 19 stycznia 20302033 r., wszystkie fizyczne prawa jazdy wydawane lub znajdujące się w obiegu spełniały wszystkie wymogi niniejszej dyrektywy. [Popr. 47]

5.  Państwa członkowskie mogą zdecydować o wprowadzeniu nośnika danych (mikroczipa) jako elementu fizycznego prawa jazdy. W przypadku gdy państwo członkowskie decyduje się na zastosowanie mikroczipa jako elementu krajowego fizycznego prawa jazdy, wówczas może również zdecydować o przechowywaniu na mikroczipie danych dodatkowych względem danych określonych w załączniku I część D, jeżeli taką możliwość przewidziano w jego przepisach krajowych dotyczących praw jazdy. Okres zatrzymywania danych osobowych przechowywanych w mikroczipie jest w miarę możliwości dostosowany do ważności prawa jazdy. [Popr. 48]

Jeżeli państwa członkowskie przewidują wykorzystanie mikroczipa jako elementu fizycznego prawa jazdy, stosują wówczas wymagania techniczne określone w załączniku I część B. Państwa członkowskie mogą stosować dodatkowe zabezpieczenia.

Państwa członkowskie informują Komisję o podjęciu decyzji o zastosowaniu mikroczipa w fizycznych prawach jazdy, bądź o każdej zmianie dotyczącej takiej decyzji, w terminie trzech miesięcy od jej przyjęcia. Państwa członkowskie, które już stosują mikroczip jako element fizycznych praw jazdy, informują o tym fakcie Komisję w terminie trzech miesięcy od wejścia w życie niniejszej dyrektywy.

6.  Jeżeli mikroczipa nie stosuje się jako elementu fizycznego prawa jazdy, państwa członkowskie mogą również zdecydować o umieszczeniu nadruku kodu QR w przeznaczonym do tego celu miejscu na wydawanych przez nie fizycznych prawach jazdy. Kod QR musi pozwalać na weryfikację autentyczności informacji zawartych w fizycznym prawie jazdy.

7.  Państwa członkowskie zapewniają, aby dane osobowe niezbędne do weryfikacji informacji zawartych w fizycznym prawie jazdy nie były zatrzymywane przez sprawdzającego, a organ wydający prawo jazdy nie był informowany o tym procesie weryfikacji.

Komisja przyjmuje akty wykonawcze określające szczegółowe przepisy dotyczące elementów interoperacyjności i środków bezpieczeństwa, które należy stosować w przypadku kodów QR nadrukowywanych na fizycznych prawach jazdy. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 22 ust. 2.

Państwa członkowskie informują Komisję o każdym środku służącym umieszczeniu kodu QR na wydanych przez nie prawach jazdy, bądź o każdej zmianie takiego środka, w terminie trzech miesięcy od przyjęcia takiego środka lub jego zmiany.

8.  Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 21, aby dokonać zmiany części A, B i D załącznika I, jeżeli jest to konieczne w celu uwzględnienia zmian technicznych, operacyjnych lub naukowych.

Artykuł 5

Mobilne prawa jazdy

1.  Państwa członkowskie wydają mobilne prawa jazdy na podstawie unijnej standardowej specyfikacji określonej w załączniku I część C.

2.  Państwa członkowskie zapewniają, aby aplikacje elektroniczne utworzone na potrzeby mobilnych praw jazdy w celu umożliwienia weryfikacji, czy posiadacz prawa jazdy ma uprawnienia do kierowania pojazdami, były nieodpłatnie dostępne dla osób mających miejsce stałego zamieszkania na ich terytorium lub dla osób, które z innego względu mają prawo uzyskać wydane przez nie mobilne prawo jazdy.

Aplikacje te muszą się opierać na europejskich portfelach tożsamości cyfrowej wydawanych zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014(16) i należy zapewniać odpowiedni poziom bezpieczeństwa tych aplikacji. [Popr. 49]

3.  Państwa członkowskie publikują i regularnie aktualizują wykaz dostępnych aplikacji elektronicznych utworzonych i obsługiwanych na potrzeby niniejszego artykułu.

Państwa członkowskie zapewniają, aby te aplikacje elektroniczne nie zawierały ani – w przypadku stosowania wskaźnika – nie udostępniały danych wykraczających poza dane, o których mowa w załączniku I część D. [Popr. 50]

4.  Państwa członkowskie udostępniają informacje wymagane do uzyskania dostępu do krajowych systemów, o których mowa w załączniku I część C, służących do weryfikacji mobilnych praw jazdy i wzajemnie regularnie informują się o zmianach takich informacji.

Państwa członkowskie zapewniają, aby dane osobowe niezbędne do weryfikacji uprawnień do kierowania pojazdami posiadanych przez posiadacza mobilnego prawa jazdy nie były zatrzymywane przez sprawdzającego, a organ wydający prawo jazdy przetwarzał informacje otrzymane w drodze powiadomienia wyłącznie do celów odpowiedzi na żądanie weryfikacji. Przetwarzanie danych osobowych odbywa się zgodnie z rozporządzeniami (UE) 2016/679 i (UE) 2018/1725 oraz, w stosownych przypadkach, z dyrektywą 2002/58/WE, z poszanowaniem zasad minimalizacji danych, ograniczenia celu, uwzględniania ochrony danych w fazie projektowania oraz domyślnej ochrony danych, szczególnie w odniesieniu do środków technicznych. [Popr. 51]

5.  Państwa członkowskie przekazują Komisji wykaz odpowiednich systemów krajowych uprawnionych do przekazywania danych i wskaźników na potrzeby mobilnych praw jazdy. Komisja podaje do wiadomości publicznej wykaz takich krajowych systemów państw członkowskich w elektronicznie podpisanej lub opatrzonej pieczęcią elektroniczną postaci dostosowanej do automatycznego przetwarzania, używając w tym celu zabezpieczonego kanału komunikacji. [Popr. 52]

6.  Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 21, aby dokonać zmiany części C załącznika I, jeżeli jest to konieczne w celu uwzględnienia zmian technicznych, operacyjnych lub naukowych.

7.  Do [data przyjęcia + 18 miesięcy] Komisja przyjmie akty wykonawcze określające szczegółowe przepisy dotyczące interoperacyjności, bezpieczeństwa i testowania mobilnych praw jazdy, w tym elementów weryfikacji i interfejsu z systemami krajowymi. i z uwzględnieniem wymogów koniecznych do zapewnienia uznawania tych praw jazdy przez organy państw trzecich Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 22 ust. 2. [Popr. 53]

7a.   Komisja udziela pomocy w tym zakresie państwom członkowskim, które powinny współpracować w dążeniu do ogólnoświatowego stosowania i uznawania europejskiego mobilnego prawa jazdy poprzez zmianę do Konwencji genewskiej o ruchu drogowym z dnia 19 września 1949 r., Międzynarodowej konwencji o transporcie samochodowym z dnia 24 kwietnia 1926 r. oraz Konwencji wiedeńskiej o ruchu drogowym z dnia 8 listopada 1968 r. [Popr. 54]

Artykuł 6

Kategorie prawa jazdy

1.  Prawo jazdy uprawnia do kierowania pojazdami mechanicznymi należącymi do poniższych kategorii:

a)  motorowery:

kategoria AM:

—  pojazdy dwu- lub trzykołowe o maksymalnej prędkości konstrukcyjnej do 45 km/h i maksymalnej mocy netto nieprzekraczającej 4 kW (z wyjątkiem pojazdów, których maksymalna prędkość konstrukcyjna nie przekracza lub wynosi 25 km/h); [Popr. 55]

—  lekkie czterokołowce;

b)  motocykle i trzykołowe pojazdy silnikowe:

(i)  kategoria A1:

—  motocykle o pojemności skokowej silnika nieprzekraczającej 125 cm3cm3, maksymalnej mocy netto mocy nieprzekraczającej 11 kW i stosunku mocy do masy nieprzekraczającym 0,1 kW/kg; [Popr. 56]

—  trzykołowe pojazdy silnikowe o maksymalnej mocy nettomocy nieprzekraczającej 15 kW; [Popr. 57]

(ii)  kategoria A2:

—  motocykle o mocy nieprzekraczającej 35 kW i stosunku mocy do masy nieprzekraczającym 0,2 kW/kg oraz niepochodzące od pojazdów o mocy powyżej 70 kW; [Popr. 58]

(iii)  kategoria A:

—  motocykle;

—  trzykołowe pojazdy silnikowe o maksymalnej mocy nettomocy powyżej 15 kW;

bez uszczerbku dla przepisów dotyczących zasad przyznawania przedmiotowym pojazdom homologacji typu, pojazdy silnikowe kategorii, o których mowa w lit. a) i b), mogą być połączone z przyczepą, której dopuszczalna masa całkowita nie przekracza połowy masy własnej pojazdu ciągnącego; [Popr. 59]

c)  pojazdy silnikowe:

(i)  kategoria B1:

—  ciężkie czterokołowce.

Kategoria B1 jest fakultatywna. W państwach członkowskich, które nie wprowadzają tej kategorii prawa jazdy, do kierowania tymi pojazdami wymagane jest posiadanie prawa jazdy kategorii B;

Państwa członkowskie mogą również zdecydować o wprowadzeniu tej kategorii wyłącznie w odniesieniu do pojazdów, o których mowa w art. 9 ust. 4 akapit pierwszy lit. c), i zgodnie z warunkami określonymi w tymże ustępie. W przypadku podjęcia takiej decyzji państwo członkowskie oznacza ten fakt w prawie jazdy za pomocą kodu unijnego 60.03;

(ii)  kategoria B:

—  pojazdy silnikowe o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3 500 kg i konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu nie więcej niż ośmiu pasażerów oprócz kierowcy;

—  pojazdy silnikowe tej kategorii mogą być łączone z przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 750 kg.

Bez uszczerbku dla przepisów dotyczących zasad przyznawania przedmiotowym pojazdom homologacji typu, pojazdy silnikowe należące do tej kategorii mogą być łączone z przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 750 kg, pod warunkiem że dopuszczalna masa całkowita takiego zespołu pojazdów nie przekracza 4 250 kg. W przypadku gdy masa takiego zespołu pojazdów przekracza 3 500 kg, państwa członkowskie, zgodnie z przepisami załącznika V, stosują wymóg, aby takim zespołem pojazdów można było kierować wyłącznie po:

—  ukończeniu szkolenia lub

—  zdaniu egzaminu umiejętności i zachowań.

Państwa członkowskie mogą także wymagać zarówno ukończenia takiego szkolenia, jak i zdania egzaminu umiejętności i zachowań.

Państwa członkowskie umieszczają na prawie jazdy odpowiedni kod unijny, zgodnie z częścią E załącznika I, informujący o nadaniu uprawnień do kierowania takim zespołem pojazdów;

(iii)  kategoria BE:

—  bez uszczerbku dla przepisów dotyczących zasad przyznawania przedmiotowym pojazdom homologacji typu, zespół pojazdów złożony z pojazdu ciągnącego kategorii B oraz przyczepy lub naczepy, przy czym dopuszczalna masa całkowita przyczepy lub naczepy nie przekracza 3 500 kg;

(iv)  kategoria C1:

—  pojazdy silnikowe nieujęte w kategoriach D1 lub D, o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3 500 kg, lecz nieprzekraczającej 7 500 kg, i konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu nie więcej niż ośmiu pasażerów oprócz kierowcy;

—  pojazdy silnikowe tej kategorii mogą być łączone z przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 750 kg;

(v)  kategoria C1E:

—  bez uszczerbku dla przepisów dotyczących zasad przyznawania przedmiotowym pojazdom homologacji typu, zespoły pojazdów złożone z pojazdu ciągnącego kategorii C1 oraz przyczepy lub naczepy, której dopuszczalna masa całkowita przekracza 750 kg, pod warunkiem że dopuszczalna masa takiego zespołu pojazdów nie przekracza 12 000 kg;

—  bez uszczerbku dla przepisów dotyczących zasad przyznawania przedmiotowym pojazdom homologacji typu, zespoły pojazdów złożone z pojazdu ciągnącego kategorii B oraz przyczepy lub naczepy, której dopuszczalna masa całkowita przekracza 3 500 kg, pod warunkiem że dopuszczalna masa takiego zespołu pojazdów nie przekracza 12 000 kg;

(vi)  kategoria C:

—  pojazdy silnikowe nieujęte w kategoriach D1 lub D, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 3 500 kg i które są konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu nie więcej niż ośmiu pasażerów oprócz kierowcy;

—  pojazdy silnikowe tej kategorii mogą być łączone z przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 750 kg;

(vii)  kategoria CE:

—  bez uszczerbku dla przepisów dotyczących zasad przyznawania przedmiotowym pojazdom homologacji typu, zespoły pojazdów złożone z pojazdu ciągnącego kategorii C oraz przyczepy lub naczepy, której dopuszczalna masa całkowita przekracza 750 kg;

(viii)  kategoria D1:

—  pojazdy silnikowe konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu więcej niż 8 i nie więcej niż 16 pasażerów oprócz kierowcy i maksymalnej długości do 8 m;

—  pojazdy silnikowe tej kategorii mogą być łączone z przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 750 kg;

(ix)  kategoria D1E:

—  bez uszczerbku dla przepisów dotyczących zasad przyznawania przedmiotowym pojazdom homologacji typu, zespoły pojazdów złożone z pojazdu ciągnącego kategorii D1 oraz przyczepy, której dopuszczalna masa całkowita przekracza 750 kg;

(x)  kategoria D:

—  pojazdy silnikowe konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu nie więcej niż ośmiu pasażerów oprócz kierowcy; pojazdy silnikowe, którymi można kierować na podstawie prawa jazdy kategorii D, mogą być łączone z przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej do 750 kg;

(xi)  kategoria DE:

—  bez uszczerbku dla przepisów dotyczących zasad przyznawania przedmiotowym pojazdom homologacji typu, zespoły pojazdów złożone z pojazdu ciągnącego kategorii D oraz przyczepy, której dopuszczalna masa całkowita przekracza 750 kg.

2.  Za wcześniejszą zgodą Komisji, która przeprowadza ocenę wpływu proponowanego środka na bezpieczeństwo ruchu drogowego, państwa członkowskie mogą wyłączyć z zakresu stosowania niniejszego artykułu niektóre określone typy pojazdów mechanicznych, takie jak pojazdy specjalne dla osób z niepełnosprawnościami lub pojazdy wykorzystywane w sektorze budownictwa klasyfikowane między innymi jako maszyny mobilne nieprzeznaczone do ruchu drogowego. [Popr. 69]

Państwa członkowskie mogą wyłączyć z zakresu stosowania niniejszej dyrektywy typy pojazdów pozostające w użyciu lub pod kontrolą sił zbrojnych i obrony cywilnej. Informują one o tym Komisję.

Artykuł 7

Dolne granice wieku

1.  Dolna granica wieku, od której wydawane jest prawo jazdy, jest następująca:

a)  16 lat w przypadku praw jazdy kategorii AM, A1 i B1, B1 i T; [Popr. 70]

b)  18 lat w przypadku praw jazdy kategorii A2, B, BE, C1 i C1E;

c)  w odniesieniu do praw jazdy kategorii A:

(i)  20 lat w przypadku motocykli. Uzyskanie uprawnienia do kierowania motocyklami tej kategorii uzależnione jest jednak od posiadania co najmniej dwuletniego doświadczenia w kierowaniu motocyklami na podstawie prawa jazdy kategorii A2. Od wymogu wcześniejszego dwuletniego doświadczenia można odstąpić, jeżeli kandydat ma przynajmniej 24 lata;

(ii)  21 lat w przypadku trzykołowych pojazdów silnikowych o mocy przekraczającej 15 kW;

d)  21 lat w przypadku praw jazdy kategorii C, CE, D1 i D1E;

da)   z zastrzeżeniem okoliczności określonych w art. 6 ust. 1 dyrektywy (UE) 2022/2561, 18 lat w przypadku kategorii C, CE, D1 i D1E dla kierowców zawodowych w kraju i za granicą, pod warunkiem że posiadają certyfikat kompetencji zawodowych; [Popr. 71]

e)  24 lata w przypadku praw jazdy kategorii D i DE.

ea)   z zastrzeżeniem okoliczności określonych w art. 6 ust. 1 dyrektywy (UE) 2022/2561, 21 lat w przypadku kategorii D i DE dla kierowców zawodowych w kraju i za granicą, pod warunkiem że posiadają certyfikat kompetencji zawodowych. [Popr. 72]

2.  Państwa członkowskie mogą podwyższyć lub obniżyć dolną granicę wieku, od której wydawane jest prawo jazdy:

a)  dla kategorii AM — obniżyć do 14 lat lub podwyższyć do 18 lat;

b)  dla kategorii B1 — podwyższyć do 18 lat;

Państwa członkowskie mogą nie wydawać prawa jazdy kategorii B1 kandydatom w wieku powyżej 21 lat w odniesieniu do pojazdów, o których mowa w art. 9 ust. 4 akapit pierwszy lit. c), i zgodnie z warunkami określonymi w tymże ustępie. [Popr. 73]

c)  dla kategorii A1 — podwyższyć do 18 lat, jeżeli spełnione są oba poniższe warunki:

(i)  pomiędzy dolną granicą wieku ustaloną dla kategorii A1 a dolną granicą wieku ustaloną dla kategorii A2 są dwa lata różnicy;

(ii)  uzyskanie uprawnienia do kierowania motocyklami kategorii A uzależnione jest od posiadania co najmniej dwuletniego doświadczenia w kierowaniu motocyklami kategorii A2, o którym mowa w ust. 1 lit. c) ppkt (i);

d)  dla kategorii B i BE — obniżyć do 17 lat.

3.  Państwa członkowskie mogą obniżyć dolną granicę wieku dla kategorii C do 18 lat, a dla kategorii D — do 21 lat w odniesieniu do:

a)  pojazdów używanych przez służby przeciwpożarowe, ochronę ludności oraz i pojazdów używanych do utrzymywania porządku publicznego; [Popr. 74]

b)  pojazdów poddawanych testom drogowym w celu naprawy lub konserwacji.

Państwa członkowskie mogą wzajemnie uznać na swoim terytorium ważność praw jazdy wydanych kierowcom poniżej dolnych granic wieku określonych w niniejszym ustępie. [Popr. 75]

4.  Prawa jazdy wydane zgodnie z ust. 2 i 3 są ważne jedynie na terytorium państwa członkowskiego, które je wydało, do czasu osiągnięcia przez posiadacza prawa jazdy dolnej granicy wieku określonej w ust. 1. [Popr. 76]

Państwa członkowskie mogą uznać na swoim terytorium ważność praw jazdy wydanych kierowcom poniżej dolnych granic wieku określonych w ust. 1.

5.   Na zasadzie odstępstwa od ust. 1 lit. d) i e) niniejszego artykułu, jeżeli kandydat posiada świadectwo kwalifikacji zawodowej, o którym mowa w art. 6 dyrektywy (UE) 2022/2561, dolna granica wieku, od której wydawane jest prawo jazdy, jest następująca:

a)   w przypadku kategorii C i CE, dolne granice wieku przewidziane w art. 5 ust. 2 lit. a) ppkt (i) dyrektywy (UE) 2022/2561;

b)   w przypadku kategorii D1 i D1E, dolna granica wieku przewidziana w art. 5 ust. 3 lit. a) ppkt (i) akapit drugi tejże dyrektywy;

c)   w przypadku kategorii D i DE, dolne granice wieku przewidziane w art. 5 ust. 3 lit. a) ppkt (i) akapit pierwszy, art. 5 ust. 3 lit. a) ppkt (ii) akapit pierwszy i art. 5 ust. 3 lit. b) tejże dyrektywy. [Popr. 77]

W przypadku gdy zgodnie z art. 5 ust. 3 lit. a) ppkt (i) akapit drugi lub art. 5 ust. 3 lit. a) ppkt (ii) akapit drugi dyrektywy (UE) 2022/2561 państwo członkowskie zezwala na prowadzenie pojazdów na swoim terytorium od wcześniejszego wieku, ważność prawa jazdy jest ograniczona jedynie do terytorium wydającego państwa członkowskiego do czasu, aż jego posiadacz osiągnie odpowiednią dolną granicę wieku, o której mowa w akapicie pierwszym niniejszego ustępu, oraz uzyska świadectwo kwalifikacji zawodowej.

Artykuł 8

Warunki i ograniczenia

1.  Państwa członkowskie oznaczają prawa jazdy wydane danej osobie z zastrzeżeniem warunku lub warunków, według których jest ona uprawniona do kierowania pojazdem. W tym celu państwa członkowskie stosują odpowiednie kody unijne przewidziane w załączniku I część E. W odniesieniu do warunków, które nie są objęte zakresem załącznika I część E, mogą również stosować kody krajowe i, w takim przypadku, niezwłocznie zgłaszają ten fakt Komisji wraz ze szczegółami dotyczącymi kodów i przypadków ich stosowania, po wejściu w życie niniejszej dyrektywy oraz w razie [kolejnych] nowych uzupełnień lub zmian istniejących kodów. [Popr. 78]

Jeżeli ze względu na niezdolność fizyczną dopuszcza się kierowanie pojazdami tylko pewnych typów lub pojazdami specjalnie przystosowanymi w celu kompensacji takiej niezdolności, egzamin umiejętności i zachowań przewidziany w art. 10 ust. 1 przeprowadza się takim pojazdem.

2.  Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 21, aby dokonać zmiany części E załącznika I, jeżeli jest to konieczne w celu uwzględnienia zmian technicznych, operacyjnych lub naukowych.

Artykuł 9

Kolejność przyznawania i równoważność kategorii

1.  Prawa jazdy kategorii BE, C1, C1E, C, CE, D1, D1E, D i DE wydaje się tylko kierowcom uprawnionym już do kierowania pojazdami kategorii B.

2.  Ważność praw jazdy określa się w następujący sposób:

a)  prawa jazdy kategorii C1E, CE, D1E lub DE uprawniają do kierowania zespołami pojazdów kategorii BE;

b)  prawa jazdy kategorii CE uprawniają do kierowania pojazdami kategorii DE, o ile posiadacze takich praw jazdy mają uprawnienia do kierowania pojazdami kategorii D;

c)  prawa jazdy kategorii C1E lub CE uprawniają do kierowania pojazdami kategorii D1E, o ile posiadacze takich praw jazdy mają uprawnienia do kierowania pojazdami kategorii D1;

ca)   prawa jazdy kategorii CE i DE uprawniają do kierowania zespołami pojazdów kategorii, odpowiednio, C i D; [Popr. 80]

d)  prawa jazdy kategorii CE i DE uprawniają do kierowania zespołami pojazdów kategorii, odpowiednio, C1E i D1E;

da)   prawa jazdy kategorii C1E i D1E uprawniają do kierowania pojazdami kategorii, odpowiednio, C1 i D1; [Popr. 81]

e)  prawa jazdy wszystkich kategorii uprawniają do kierowania pojazdami kategorii AM. Jednak państwo członkowskie może w odniesieniu do praw jazdy wydawanych na swoim terytorium ograniczyć równoważność kategorii AM do kategorii A1, A2 i A, jeśli państwo to uzna, że warunkiem nabycia uprawnień kategorii AM jest zdanie egzaminu praktycznego;

f)  prawa jazdy kategorii A2 uprawniają także do kierowania pojazdami kategorii A1;

g)  prawa jazdy kategorii A, B, C lub D uprawniają do kierowania pojazdami odpowiednio kategorii: A1, A2, B1, C1 lub D1;

h)  prawo jazdy kategorii B, dwa lata po wydaniu go po raz pierwszy, uprawnia do kierowania pojazdami napędzanymi paliwem alternatywnym, o których mowa w art. 2 [pkt 11c] niniejszej dyrektywy Rady 96/53/WE(17), dla kategorii M i N ustalonych w rozporządzeniu (UE) 2018/858(18), przeznaczonych do użytku na drogach publicznych, w tym tych zaprojektowanych i skonstruowanych w jednym lub więcej etapach o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3 500 kg, ale nieprzekraczającej 4 250 kg bez przyczepy, oraz do przewozu pasażerów z maksymalną liczbą miejsc siedzących wynoszącą 8, z wyłączeniem kierowcy. Pojazdy te mogą być łączone z przyczepą lub naczepą, jeżeli maksymalna dopuszczalna masa takiego zespołu pojazdów nie przekracza 5000 kg.; [Popr. 82]

(ha)   prawo jazdy kategorii B, 2 lata po wydaniu go po raz pierwszy, uprawnia do kierowania karetkami pogotowia określonymi w art. 2 [(pkt 11a)] i innymi pojazdami specjalnego zastosowania, a także samochodami kempingowymi określonymi w art. 2 [(pkt 11b)] niniejszej dyrektywy o masie do 4 250 kg.

W sprawozdaniach okresowych dla Parlamentu Europejskiego i Rady, o których mowa w art. 20 niniejszej dyrektywy, Komisja przeprowadza przegląd wpływu zmian technologicznych w dziedzinie sprzętu ratownictwa medycznego lub stosowania paliw alternatywnych na całkowitą masę karetek pogotowia. Komisja jest uprawniona do przyjęcia aktów delegowanych zgodnie z art. 21 niniejszej dyrektywy w celu zmiany niniejszej dyrektywy poprzez aktualizację maksymalnej masy karetek pogotowia na podstawie wniosków z tych sprawozdań okresowych.

Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 21, aby wprowadzić zmiany do niniejszej dyrektywy poprzez aktualizację maksymalnej masy pojazdów, o których mowa w pierwszym akapicie niniejszej litery, w celu uwzględnienia wpływu zmian technicznych i rozwoju paliw alternatywnych dla karetek pogotowia; [Popr. 83]

hb)   prawo jazdy kategorii BE, 2 lata po jego wydaniu po raz pierwszy, uprawnia do kierowania pojazdami napędzanymi paliwem alternatywnym określonymi w art. 2 (pkt 11c) niniejszej dyrektywy kategorii M i N ustanowionych rozporządzeniem (UE) 2018/858, które są przeznaczone do użytku na drogach publicznych, w tym pojazdami zaprojektowanymi i zbudowanymi w jednym lub kilku etapach, o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3 500 kg, ale nieprzekraczającej 4 250 kg bez przyczepy. Pojazdy te mogą być łączone z przyczepą lub naczepą, jeżeli maksymalna dopuszczalna masa przyczepy lub naczepy nie przekracza 3 500 kg.; [Popr. 84]

hc)   prawo jazdy kategorii C1, 3 lata po wydaniu go po raz pierwszy, uprawnia do kierowania pojazdami napędzanymi paliwem alternatywnym określonymi w art. 2 [(pkt 11c)] niniejszej dyrektywy o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 7 500 kg, ale nieprzekraczającej 8 250 kg bez przyczepy i które są zaprojektowane i skonstruowane do przewozu nie więcej niż ośmiu pasażerów z wyłączeniem kierowcy. Pojazdy te mogą być łączone z przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 750 kg; [Popr. 85]

hd)   prawo jazdy kategorii C1E, 3 lata po wydaniu go po raz pierwszy, uprawnia do kierowania pojazdami napędzanymi paliwem alternatywnym, o których mowa w art. 9 ust. 2 lit. hc) wraz z przyczepą lub naczepą o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 750 kg, pod warunkiem, że dopuszczalna masa zespołu pojazdów nie przekracza 12 750 kg; [Popr. 86]

he)   prawo jazdy kategorii D1, 3 lata po wydaniu go po raz pierwszy, uprawnia do kierowania pojazdami zaprojektowanymi i skonstruowanymi do przewozu nie więcej niż 22 pasażerów z wyłączeniem kierowcy, o maksymalnej długości nieprzekraczającej 8 metrów; [Popr. 88]

W swoim drugim sprawozdaniu na temat wykonania niniejszej dyrektywy dla Parlamentu Europejskiego i Rady, o którym mowa w art. 20 niniejszej dyrektywy, Komisja ocenia wpływ rozwoju i wprowadzania pojazdów napędzanych paliwami alternatywnymi lub stosowania [lit. h) do lit. hd) niniejszego artykułu] na bezpieczeństwo ruchu drogowego. Komisja jest uprawniona do przyjęcia aktów delegowanych zgodnie z art. 21, aby zmienić niniejszą dyrektywę poprzez aktualizację limitów masy pojazdów napędzanych paliwami alternatywnymi.

3.  W odniesieniu do kierowania pojazdami na ich terytorium państwa członkowskie mogą przyznawać następujące równoważności:

a)  uprawnienie do kierowania trzykołowymi pojazdami silnikowymi na podstawie prawa jazdy kategorii B, przy czym w odniesieniu do trzykołowych pojazdów silnikowych o mocy ponad 15 kW pod warunkiem osiągnięcia przez posiadacza prawa jazdy kategorii B wieku co najmniej 21 lat;

b)  uprawnienie do kierowania motocyklami kategorii A1 na podstawie prawa jazdy kategorii B.

Równoważności przewidziane w akapicie pierwszym są wzajemnie uznawane przez państwa członkowskie, które jest przyznały.

Państwa członkowskie nie umieszczają na prawie jazdy adnotacji o uprawnieniach jego posiadacza do kierowania pojazdami, o których mowa w akapicie pierwszym, chyba że stosują odpowiednie kody unijne określone w załączniku I część E.

Państwa członkowskie niezwłocznie informują Komisję o równoważnościach wymienionych w akapicie pierwszym, przyznawanych na ich terytorium, w tym o kodach krajowych, które mogły być stosowane przed wejściem w życie niniejszej dyrektywy. Komisja udostępnia te informacje państwom członkowskim w celu ułatwienia stosowania niniejszego ustępu.

4.  Państwa członkowskie mogą zezwolić na kierowanie na ich terytorium pojazdami następujących kategorii:

a)  pojazdami kategorii D1 o dopuszczalnej masie całkowitej do 3 500 kg, wyłączając wszelkie specjalne wyposażenie przeznaczone do przewozu osób z niepełnosprawnościami, przez kierowców w wieku powyżej 21 lat posiadających prawo jazdy kategorii B, najwcześniej dwa lata po wydaniu takiego prawa jazdy po raz pierwszy, pod warunkiem że pojazdy te są używane przez podmioty niekomercyjne do celów społecznych, a kierowca świadczy swoje usługi ochotniczo;

b)  pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3 500 kg, przez kierowców w wieku powyżej 21 lat posiadających prawo jazdy kategorii B, najwcześniej dwa lata po wydaniu takiego prawa jazdy po raz pierwszy, o ile spełnione są wszystkie poniższe warunki:

(i)  pojazdy te są przeznaczone do wykorzystywania podczas postoju jedynie do celów instruktażowych lub rekreacyjnych;

(ii)  są używane przez podmioty niekomercyjne do celów społecznych;

(iii)  przebudowano je tak, że nie mogą być wykorzystywane ani do przewozu więcej niż dziewięciu osób ani do przewozu jakichkolwiek rzeczy innych niż te, które są ściśle niezbędne do celów, w jakich są wykorzystywane;

c)  pojazdów kategorii B o dopuszczalnej masie całkowitej 2 500 kg i maksymalnej prędkości ograniczonej fizycznie do 45 km/h, przez kierowców w wieku poniżej 21 lat posiadających prawo jazdy kategorii B1.

Państwa członkowskie nie umieszczają na prawie jazdy adnotacji o uprawnieniach jego posiadacza do kierowania pojazdami, o których mowa w akapicie pierwszym lit. a) i b), chyba że stosują odpowiednie kody unijne.

Państwa członkowskie informują Komisję o wszelkich zezwoleniach przyznawanych zgodnie z niniejszym ustępem.

4a.   Państwa członkowskie są uprawnione do uprawniania na swoim terytorium do kierowania pojazdami kategorii D lub D1 posiadaczom prawa jazdy kategorii C, pod warunkiem że w pojeździe nie przewozi się żadnych innych osób, a kierowca jest osobą wykonującą badanie zdatności do ruchu drogowego zgodnie z dyrektywą 2014/45/UE lub mechanikiem warsztatu zajmującego się naprawą samochodów wykonującym przejazd próbny (oba w promieniu 5 km od warsztatu) po naprawie pojazdu lub do celów konserwacji lub jazdy kontrolnej. Państwa członkowskie informują Komisję o wszelkich zezwoleniach przyznawanych zgodnie z niniejszym ustępem. [Popr. 91]

Artykuł 10

Wydawanie, ważność oraz przedłużanie terminu ważności

1.  Prawa jazdy wydaje się tylko tym wnioskodawcom, którzy spełniają następujące warunki:

a)  zdali egzamin umiejętności i zachowań oraz egzamin teoretyczny i spełniają minimalne standardy dotyczące fizycznej i psychicznej zdolności do kierowania pojazdami zgodnie z przepisami załączników II i III;

b)  w odniesieniu do kategorii AM zdali tylko egzamin teoretyczny; państwa członkowskie mogą wymagać, aby kandydaci ubiegający się o uprawnienia tej kategorii zdali egzamin umiejętności i zachowań oraz przeszli badanie lekarskie.

Państwa członkowskie mogą nałożyć obowiązek zdania odrębnego egzaminu umiejętności i zachowań w odniesieniu do kierowania pojazdami trzykołowymi i czterokołowcami objętymi tą kategorią. Do celów rozróżnienia pojazdów w ramach kategorii AM można na prawie jazdy umieszczać kod krajowy;

c)  w odniesieniu do kategorii A2 lub kategorii A i pod warunkiem posiadania co najmniej dwuletniego doświadczenia w kierowaniu motocyklami odpowiednio kategorii A1 lub kategorii A2:

(i)  zdali tylko egzamin umiejętności i zachowań albo

(ii)  odbyli szkolenie zgodnie załącznikiem VI;

d)  odbyli szkolenie lub zdali egzamin umiejętności i zachowań bądź odbyli szkolenie i zdali egzamin umiejętności i zachowań zgodnie z załącznikiem V odnośnie do kategorii B uprawniającej do kierowania zespołem pojazdów, o którym mowa w art. 6 ust. 1 lit. c) ppkt (ii) akapit trzeci;

e)  mają miejsce stałego zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego wydającego prawo jazdy lub mogą przedstawić dowód potwierdzający, że uczą się w tym kraju od co najmniej sześciu miesięcy.

1a.   Państwa członkowskie przyjmują konieczne przepisy w celu zapewnienia, by osoby z niepełnosprawnościami i których egzaminy są prowadzone w pojeździe dostosowanym do ich niepełnosprawności, były zwolnione z podejmowania zadań niekompatybilnych z ich niepełnosprawnością. [Popr. 94]

2.  Administracyjny okres ważności praw jazdy wydanych przez państwa członkowskie wynosi co najmniej: [Popr. 95]

a)  15 lat w przypadku praw jazdy kategorii AM, A1, A2, A, B, B1 i BE;

b)  pięć lat w przypadku praw jazdy kategorii C, CE, C1, C1E, D, DE, D1 i D1E.

Przedłużenie okresu ważności prawa jazdy może powodować rozpoczęcie nowego administracyjnego okresu ważności uprawnień innej (innych) kategorii posiadanych przez kierowcę, o ile jest to zgodne z warunkami określonymi w niniejszej dyrektywie.

Obecność mikroczipa lub kodu QR, o których mowa odpowiednio w art. 4 ust. 5 i art. 4 ust. 6, nie jest warunkiem ważności prawa jazdy. Utrata mikroczipa lub kodu QR, niemożność odczytania zawartych w nich danych ani żadne inne ich uszkodzenie nie mają wpływu na ważność prawa jazdy.

Państwa członkowskie mogą skrócić administracyjny okres ważności w przypadku praw jazdy dowolnej kategorii wydawanych początkującym kierowcom w rozumieniu art. 15 ust. 1 w celu zastosowania wobec takich kierowców środków specjalnych w trosce o poprawę ich bezpieczeństwa w ruchu drogowym.

Z poszanowaniem zasady pomocniczości państwa członkowskie mogą skrócić administracyjny okres ważności w indywidualnych przypadkach odnoszących się do praw jazdy dowolnej kategorii; takie skrócenie może być podyktowane koniecznością częstszego przeprowadzania, uwzględniając stan zdrowia i zdolność do bezpiecznego kierowania pojazdami zgodnie z załącznikiem III, jeżeli okaże się konieczne częstsze prowadzenie kontroli stanu zdrowia lub zastosowaniazastosowanie innych środków specjalnych, takich jak ograniczenia wobec sprawców przestępstw lub wykroczeń w ruchu drogowym, aby bardziej poprawić środki bezpieczeństwa ruchu drogowego. [Popr. 253, 315 i 335]

Państwa członkowskie skracają administracyjne okresy ważności określone w akapicie pierwszym do pięciu lat lub mniej w przypadku praw jazdy, których posiadacze mają miejsce zamieszkania na ich terytorium i ukończyli 70 lat, gdy występuje konieczność częstszego przeprowadzania kontroli stanu zdrowia lub zastosowania innych środków specjalnych, takich jak kursy odświeżające wiedzę i umiejętności. Takie skrócenie administracyjnego okresu ważności można zastosować jedynie przy przedłużaniu okresu ważności prawa jazdy. [Popr. 97]

Państwa członkowskie mogą skrócić administracyjny okres ważności określony w niniejszym ustępie w przypadku praw jazdy, których posiadacze uzyskali zezwolenie na pobyt czasowy lub korzystają z tymczasowej ochrony lub odpowiedniej ochrony na mocy przepisów krajowych obowiązujących na ich terytorium. W tym celu taki skrócony administracyjny okres ważności jest taki sam jak lub krótszy niż administracyjny okres ważności zezwolenia na pobyt czasowy lub tymczasowej ochrony lub odpowiedniej ochrony.

3.  Przedłużenie okresu ważności praw jazdy po upływie administracyjnego okresu ich ważności jest uzależnione od spełnienia obu następujących warunków:

a)  kontynuacji spełniania minimalnych standardów dotyczących fizycznej i psychicznej zdolności do kierowania pojazdami określone w załączniku III;

b)  posiadania miejsca stałego zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego wydającego prawo jazdy lub przedłożenia dowodu potwierdzającego, że w chwili składania wniosku wnioskodawca pobiera naukę w tym państwie członkowskim od co najmniej sześciu miesięcy.

4.  W przypadku wystąpienia kryzysu państwa członkowskie mogą przedłużyć maksymalnie o sześć miesięcy administracyjny okres ważności praw jazdy, które w przeciwnym wypadku utraciłyby ważność. W razie utrzymywania się kryzysu istnieje możliwość kolejnego przedłużenia okresu ważności.

Każde takie przedłużenie musi być odpowiednio uzasadnione i niezwłocznie zgłoszone Komisji. Komisja niezwłocznie publikuje te informacje w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Państwa członkowskie uznają ważność praw jazdy, których administracyjny okres ważności przedłużono na podstawie niniejszego ustępu.

Jeżeli kryzys dotyka kilku państw członkowskich, Komisja może przyjąć akty wykonawcze w celu przedłużenia administracyjnego okresu ważności praw jazdy wszystkich lub niektórych kategorii, które w przeciwnym wypadku straciłyby ważność. Okres takiego przedłużenia nie może przekraczać sześciu miesięcy, a w razie utrzymywania się kryzysu może zostać ponownie przedłużony. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 22 ust. 3.

Jeżeli państwo członkowskie nie napotyka i prawdopodobnie nie napotka trudności uniemożliwiających przedłużenie okresu ważności praw jazdy w wyniku kryzysu, o którym mowa w akapicie trzecim, lub wprowadziło odpowiednie środki krajowe w celu złagodzenia skutków tego kryzysu, państwo to może podjąć decyzję o niestosowaniu przedłużenia okresu ważności wprowadzonego aktem wykonawczym, o którym mowa w akapicie trzecim, po uprzednim poinformowaniu o tym Komisji. Komisja informuje o tym pozostałe państwa członkowskie i publikuje zawiadomienie w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Do celów niniejszego ustępu „kryzys” oznacza wyjątkowe, niespodziewane i nagłe zdarzenie naturalne lub spowodowane przez człowieka, o nadzwyczajnym charakterze i skali, które ma miejsce w Unii lub poza nią, wywierające znaczące bezpośrednie lub pośrednie skutki w obszarze transportu drogowego, i które ponadto uniemożliwia lub znacznie utrudnia posiadaczom praw jazdy lub odpowiednim organom krajowym przeprowadzenie procedur niezbędnych do przedłużenia okresu ważności praw jazdy.

5.  Bez uszczerbku dla krajowego prawa karnego i przepisów prawnych dotyczących policji państwa członkowskie mogą przy wydawaniu prawa jazdy stosować własne przepisy krajowe dotyczące warunków innych niż te, o których mowa w niniejszej dyrektywie. Informują one o tym Komisję.

6.  Państwa członkowskie mogą uzależnić wydanie lub przedłużenie ważności prawa jazdy kategorii AM, A, A1, A2, B, B1 i BE od wyników badania stwierdzającego spełnianie minimalnych standardów dotyczących fizycznej i psychicznej zdolności do kierowania pojazdami, określonych w załączniku III, zamiast od samooceny przewidzianej w pkt 3 tego załącznika. W takim przypadku badanie lekarskie obejmuje wszystkie rodzaje niezdolności z przyczyn medycznych wymienione w załączniku III.

Do dnia [data przyjęcia + 18 miesięcy] Komisja przyjmie akty wykonawcze określające zawartość samooceny, o której mowa w załączniku III pkt 3, i obejmujące wszystkie rodzaje niezdolności z przyczyn medycznych wymienione w tym załączniku. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 22 ust. 2. [Popr. 99]

Z poszanowaniem zasady pomocniczości państwa członkowskie mogą uzależnić przedłużenie ważności prawa jazdy kategorii AM, A, A1, A2, B, B1, BE i T od wyników badania stwierdzającego spełnianie minimalnych standardów dotyczących zdolności do kierowania pojazdami, określonych w załączniku III. [Popr. 256 i 318]

6a.   Państwa członkowskie ustanawiają oparte na dowodach wytyczne dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i lekarzy rodzinnych w celu identyfikacji osób, które mogą stwarzać ryzyko w związku z prowadzeniem samochodu, i działają w porozumieniu z organami wydającymi prawa jazdy. [Popr. 100]

6b.   Państwa członkowskie przygotowują krajowe kampanie uwrażliwiające w celu podniesienia świadomości ogółu społeczeństwa w zakresie sygnałów psychicznych lub fizycznych, które mogą stwarzać ryzyko z powodu prowadzenia pojazdu przez daną osobę. [Popr. 101]

7.  Jednaedna osoba nie może posiadać więcej niż jednego fizycznego prawajedno prawo jazdy. Jedna osoba może jednak posiadać kilka mobilnych prawprzechowywać mobilne prawo jazdy, pod warunkiem że są one wydane przez to samo państwo członkowskie na kilku urządzeniach. [Popr. 102]

Jedna osoba nie może posiadać praw jazdy wydanych przez więcej niż jedno państwo członkowskie.

Państwo członkowskie odmawia wydania prawa jazdy, jeśli stwierdzi, że wnioskodawca posiada już prawo jazdy wydane przez inne państwo członkowskie.

Państwa członkowskie wprowadzają środki niezbędne do stosowania akapitu trzeciego. Jeśli przy wydawaniu, przedłużaniu okresu ważności, wydawaniu wtórnika lub wymianie prawa jazdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że wnioskodawca jest już posiadaczem innego prawa jazdy, niezbędne środki polegają na przeprowadzeniu weryfikacji takiego podejrzenia z innymi państwami członkowskimi. W tym celu państwa członkowskie korzystają z Europejskiej Sieci Praw Jazdy, o której mowa w art. 19.

Bez uszczerbku dla art. 3 ust. 6 państwo członkowskie wydające prawo jazdy zachowuje należytą staranność w celu upewnienia się, że dana osoba spełnia wymogi określone w ust. 1 niniejszego artykułu, oraz stosuje własne przepisy krajowe w zakresie unieważnienia lub cofnięcia prawa jazdy lub uprawnień do kierowania pojazdami w razie stwierdzenia, że prawo jazdy zostało wydane pomimo niespełnienia przedmiotowych wymogów.

8.  Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 21, aby dokonać zmiany załączników II, III, V i VI, jeżeli jest to konieczne w celu uwzględnienia zmian technicznych, operacyjnych lub naukowych.

8a.   Na podstawie opinii ekspertów Komisja przygotuje internetowy kurs szkoleniowy dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, umożliwiający im ocenę wszystkich aspektów zdolności osoby ubiegającej się o prawo jazdy do kierowania pojazdami. [Popr. 103]

Artykuł 11

Wymiana i wydawanie wtórników praw jazdy wydanych przez państwa członkowskie

1.  Posiadacz ważnego prawa jazdy wydanego przez jedno państwo członkowskie, który ustanowił miejsce stałego zamieszkania w innym państwie członkowskim, może złożyć wniosek o wymianę swojego prawa jazdy na równoważne prawo jazdy. Państwo członkowskie dokonujące wymiany sprawdza, jakiej kategorii uprawnienia faktycznie zachowują ważność na mocy przedstawionego prawa jazdy.

2.  Przy zachowaniu zasady terytorialności prawa karnego i przepisów prawnych dotyczących policji państwo członkowskie miejsca stałego zamieszkania posiadacza prawa jazdy wydanego przez inne państwo członkowskie może stosować wobec niego własne przepisy krajowe w zakresie ograniczania, zawieszania, cofania lub unieważniania uprawnień do kierowania pojazdami i w razie konieczności dokonać w tym celu wymiany jego prawa jazdy.

3.  Państwo członkowskie dokonujące wymiany fizycznego prawa jazdy zwraca stare prawo jazdy władzom państwa członkowskiego, które je wydało, wraz z podaniem uzasadnienia. Państwa członkowskie wymieniające prawo jazdy informują władzom państwa członkowskiego, które je wydało, wraz z podaniem uzasadnienia takiej wymiany. Państwa członkowskie, które wydały oryginał prawa jazdy, uniemożliwiają wyświetlanie poprzedniego mobilnego prawa jazdy. Do celów komunikacji państwa członkowskie korzystają z Europejskiej Sieci Praw Jazdy, o której mowa w art. 19 ust. 1. [Popr. 104]

4.  Wtórnik prawa jazdy, które zostało zagubione lub skradzione, może zostać wydany jedynie przez właściwe organy państwa członkowskiego, w którym posiadacz prawa jazdy ma miejsce stałego zamieszkania. Organy te wydają wtórnik na podstawie informacji, jakimi dysponują, lub, w stosownych okolicznościach, na podstawie poświadczenia ze strony właściwych organów państwa członkowskiego, które wydało oryginał prawa jazdy.

Artykuł 11a

Tymczasowe prawo jazdy

1.   Przy wydawaniu wtórnika, przedłużaniu okresu ważności lub wymianie prawa jazdy państwo członkowskie wydające wtórnik, przedłużające okres ważności lub wymieniające prawo jazdy wydaje tymczasowe prawo jazdy w formie zaświadczenia, nawet jeśli jest to to samo państwo członkowskie, które wydało poprzednie prawo jazdy. Komisja jest uprawniona do przyjęcia do 31 grudnia 2025 r. aktów delegowanych zgodnie z art. 21, aby uzupełnić niniejszą dyrektywę poprzez wprowadzenie wzoru ujednoliconej formy takiego zaświadczenia. Przyjmując te akty delegowane, Komisja należycie uwzględnia wszelkie ryzyko fałszerstw takich wzorów.

2.   Zaświadczenie wydane przez państwo członkowskie na mocy niniejszego artykułu jest ważne maksymalnie przez okres jednego miesiąca. Zaświadczenia takie są wzajemnie uznawane przez państwa członkowskie. Jeżeli przedłużenie okresu ważności, wydanie wtórnika lub wymiana prawa jazdy trwa dłużej, państwa członkowskie mogą dwukrotnie przedłużyć okres ważności tego zaświadczenia, każdorazowo na okres nieprzekraczający jednego miesiąca. Ważność takiego zaświadczenia wygasa automatycznie z chwilą, gdy posiadacz otrzymuje fizyczne lub mobilne prawo jazdy zgodnie z art. 3. [Popr. 105]

Artykuł 12

Wymiana praw jazdy wydanych przez państwa trzecie

1.  Jeżeli państwo członkowskie przewiduje wymianę prawa jazdy wydanego przez państwo trzecie posiadaczowi, który ustanowił miejsce stałego zamieszkania na jego terytorium, wówczas to państwo członkowskie dokonuje wymiany tego prawa jazdy zgodnie z przepisami niniejszego artykułu.

2.  W przypadku gdy państwo członkowskie dokonuje wymiany prawa jazdy wydanego przez państwo trzecie nieobjęte decyzją wykonawczą, o której mowa w ust. 7, odnotowuje w prawie jazdy, które wydaje, taką wymianę, jak również każde kolejne przedłużenie okresu jego ważności lub wydanie wtórnika, oznaczając je odpowiednim kodem określonym w załączniku I część E. Jeżeli posiadacz takiego prawa jazdy przenosi swoje miejsce stałego zamieszkania do innego państwa członkowskiego, państwo to nie musi stosować zasady wzajemnego uznawania określonej w art. 3 ust. 6.

W odniesieniu do takiej wymiany państwa członkowskie stosują przepisy ustawodawstwa krajowego zgodnie z warunkami przewidzianymi w niniejszym ustępie.

3.  W przypadku gdy prawo jazdy jest wydane w kategorii i przez państwo trzecie objęte decyzją wykonawczą, o której mowa w ust. 7, tego rodzaju wymiany nie odnotowuje się w prawie jazdy wydawanym przez dane państwo członkowskie. W takich przypadkach państwa członkowskie dokonują wymiany prawa jazdy zgodnie z warunkami określonymi w odpowiedniej decyzji wykonawczej.

4.  Jeżeli prawo jazdy wydane przez państwo członkowskie zostało wymienione na prawo jazdy wydane przez państwo trzecie, państwa członkowskie nie wymagają spełnienia żadnych dodatkowych warunków innych niż warunki określone w art. 10 ust. 3 lit. a) ani nie odnotowują dodatkowych informacji dotyczących wymiany tego prawa jazdy na prawo jazdy wydawane przez nie w odniesieniu do kategorii pierwotnego prawa jazdy.

W sytuacji, o której mowa w akapicie pierwszym, gdy wnioskodawca składa wniosek o wymianę prawa jazdy ważnego również dla kategorii, w odniesieniu do których nabył uprawnienia do kierowania pojazdami w państwie trzecim, stosuje się następujące przepisy:

a)  jeżeli prawo jazdy zostało wydane w kategorii i przez państwo trzecie objęte decyzją wykonawczą, o której mowa w ust. 7, zastosowanie ma ust. 3;

b)  w przypadku braku takiej decyzji wykonawczej zastosowanie ma ust. 2.

5.  Wymiany, o których mowa w ust. 2, 3 i 4, mogą nastąpić tylko wówczas, gdy prawo jazdy wydane przez państwo trzecie zostało zwrócone właściwym organom państwa członkowskiego dokonującego wymiany.

6.  Komisja może stwierdzić, że obowiązujące w państwie trzecim ramy transportu drogowego gwarantują w całości lub w części poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego porównywalny z poziomem w Unii, co umożliwia wymianę praw jazdy wydanych przez to państwo trzecie bez odnotowywania takiej wymiany w prawach jazdy wydawanych przez państwa członkowskie, w stosownych przypadkach po spełnieniu konkretnych, wcześniej określonych warunków.

Jeżeli Komisja zidentyfikuje takie państwo trzecie, może ocenić ramy transportu drogowego tego państwa trzeciego we współpracy z państwami członkowskimi. Państwa członkowskie mają sześć miesięcy na przedstawienie swojej opinii na temat ram transportu drogowego obowiązujących w zidentyfikowanym państwie trzecim. Komisja przystępuje do przeprowadzenia oceny po otrzymaniu opinii od wszystkich państw członkowskich lub po upływie terminu na przesłanie opinii, w zależności od tego, które z tych zdarzeń nastąpi późniejwcześniej.

Przeprowadzając ocenę ram transportu drogowego obowiązujących w państwie trzecim, Komisja bierze pod uwagę co najmniej następujące elementy:

a)  obowiązujące wymogi w zakresie wydawania praw jazdy, takie jak klasyfikacja kategorii prawa jazdy, wymogi co do dolnej granicy wieku, wymogi i warunki szkolenia oraz egzaminów na prawo jazdy, a także standardy dotyczące stanu zdrowia na potrzeby wydania prawa jazdy;

b)  kwestię, czy państwo trzecie wydaje mobilne prawa jazdy, a jeśli tak, to mające zastosowanie techniczne i strukturalne szczegóły funkcjonowania systemu;

c)  poziom występowania w obiegu sfałszowanych praw jazdy oraz środki stosowane w celu zapobiegania fałszerstwom praw jazdy;

d)  administracyjny okres ważności praw jazdy wydanych przez państwo trzecie;

e)  warunki ruchu drogowego w państwie trzecim oraz kwestię, czy są one porównywalne z warunkami ruchu drogowego w sieciach drogowych w Unii;

f)  poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego w państwie trzecim.

fa)   system wymiany praw jazdy UE wdrożony przez państwo trzecie. [Popr. 107]

7.  Po przeprowadzeniu oceny, o której mowa w ust. 6, i w drodze decyzji wykonawczej Komisja może uznać, że w danym państwie trzecim obowiązują ramy transportu drogowego, które w całości lub w części gwarantują poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego na tyle porównywalny z poziomem w Unii, aby umożliwić wymianę praw jazdy wydanych przez to państwo trzecie bez odnotowywania takiej wymiany w prawie jazdy wydawanym przez państwo członkowskie.

Decyzja wykonawcza zawiera co najmniej:

a)  kategorie prawa jazdy, o których mowa w art. 6, w przypadku których można dokonać wymiany bez odnotowywania jej w prawie jazdy wydawanym przez państwo członkowskie;

b)  daty wydania praw jazdy państwa trzeciego, od których można dokonywać ich wymiany bez adnotacji w prawie jazdy wydawanym przez państwo członkowskie;

c)  wszelkie ogólne warunki, których należy przestrzegać w celu weryfikacji autentyczności dokumentu urzędowego podlegającego wymianie;

d)  wszelkie ogólne warunki, jakie wnioskodawca musi spełnić – przed dokonaniem wymiany – w celu wykazania zgodności ze standardami dotyczącymi stanu zdrowia określonymi w załączniku III.

W przypadku gdy prawo jazdy wnioskodawcy nie umożliwia zachowania zgodności z akapitem drugim lit. a) lub b) niniejszego ustępu, państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o wymianie prawa jazdy zgodnie z ust. 2. Jeżeli wnioskodawca nie jest w stanie spełnić warunków wynikających z akapitu drugiego lit. c) lub d) niniejszego ustępu, państwa członkowskie odmawiają dokonania wymiany prawa jazdy. Wszelkie dodatkowe warunki, jakie może zawierać decyzja wykonawcza, przewidują albo możliwość zastosowania przepisów krajowych państwa członkowskiego zgodnie z ust. 2, albo odmowę dokonania wymiany prawa jazdy, jeżeli wnioskodawca nie spełnia takich warunków.

Decyzje wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 22 ust. 2.

8.  Decyzja wykonawcza, o której mowa w ust. 7, przewiduje okresowy przegląd sytuacji bezpieczeństwa ruchu drogowego w danym państwie trzecim przeprowadzany co najmniej raz na cztery lata. W zależności od wyników przeglądu Komisja utrzymuje w mocy, zmienia lub zawiesza – w niezbędnym zakresie – bądź uchyla decyzję wykonawczą, o której mowa w ust. 7.

8a.   Certyfikat kompetencji zawodowych lub równoważny certyfikat wydany przez państwo trzecie, o którym mowa w ust. 2, może zostać zastąpiony nowym certyfikatem kompetencji zawodowych wydanym przez państwo członkowskie, jeżeli jego posiadacz ukończył w tym państwie członkowskim dodatkowe szkolenie z kompetencji trwające do 35 godzin. To dodatkowe szkolenie z kompetencji odbywa się w języku UE najlepiej zrozumiałym dla [kandydata]. W razie potrzeby, zgodnie z dyrektywą (UE) 2022/2561 w sprawie wstępnej kwalifikacji i okresowego szkolenia kierowców niektórych pojazdów drogowych do przewozu rzeczy lub osób(19), aby zagwarantować wysoki poziom kompetencji i bezpieczeństwa ruchu drogowego, zapewnia się odpowiednie wsparcie językowe.

Aby ustalić, czy w państwach trzecich obowiązują przepisy w całości lub w części porównywalne z odpowiadającymi im przepisami unijnymi, które gwarantują poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego w całości lub w części porównywalny z poziomem w Unii, Komisja jest uprawniona do przyjęcia do dnia ... [2 lata po wejściu w życie niniejszej dyrektywy zmieniającej] aktów delegowanych zgodnie z art. 21 w celu uzupełnienia niniejszej dyrektywy poprzez określenie warunków oraz kryteriów i metod do stosowania przy ocenie przepisów państw trzecich dotyczących szkolenia zawodowego kierowców lub przepisów państw trzecich dotyczących zasad poświadczania oraz procedur egzaminacyjnych, lub obu rodzajów przepisów.

Na podstawie tych [aktów delegowanych/warunków oceny, kryteriów i metod] oraz we współpracy z państwami członkowskimi zgodnie z procedurą określoną w ust. 6 Komisja przyjmuje akty wykonawcze zawierające jej decyzję, stwierdzając, że w danym państwie trzecim obowiązują przepisy dotyczące szkolenia zawodowego kierowców lub przepisy dotyczące zasad poświadczania i procedur egzaminacyjnych w całości lub w części porównywalne z odpowiadającymi im przepisami unijnymi, które gwarantują poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego w całości lub w części porównywalny z poziomem w Unii. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 22 ust. 2. [Popr. 108]

9.  Komisja publikuje w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej i na swojej stronie internetowej wykaz państw trzecich, które są objęte decyzją wykonawczą zgodnie z ust. 7 i 8a, a także publikuje odpowiednio wszelkie istotne zmiany dokonane zgodnie z ust. 98. [Popr. 109]

10.  Komisja ustanawia sieć wiedzy w celu gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania wiedzy i informacji na temat najlepszych praktyk dotyczących integracji zagranicznych kierowców zawodowych na rynku wewnętrznym. Do sieci tej należą odpowiednie organy państw członkowskich, centra doskonałości, uniwersytety i naukowcy, odpowiedni partnerzy społeczni i inne odpowiednie podmioty z sektora transportu drogowego.

Artykuł 12a

Platforma współpracy

1.   Komisja ustanawia platformę współpracy w celu gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania wiedzy i informacji na temat najlepszych praktyk w zakresie:

a)   programów szkoleń kierowców w państwach członkowskich, w tym w odniesieniu do pojazdów specjalnych, takich jak maszyny mobilne nieporuszające się po drogach;

b)   wydawania licencji w odniesieniu do pojazdów specjalnych, takich jak maszyny mobilne nieporuszające się po drogach, i ich normalnego użytkowania w różnych państwach członkowskich, w tym skutków transgranicznych różnic w tych przepisach, w celu ułatwienia korzystania z takich maszyn; oraz

c)   wszelkich innych kwestii uznanych za stosowne.

2.   Platforma obejmuje odpowiednie organy państw członkowskich i odpowiednie zainteresowane strony z sektora transportu drogowego, a w miarę możliwości ułatwia korzystanie z tych najlepszych praktyk. [Popr. 320]

Artykuł 13

Skutki ograniczenia, zawieszenia, cofnięcia lub unieważnienia uprawnień do kierowania pojazdami lub prawa jazdy

1.  Państwo członkowskie odmawia wydania prawa jazdy wnioskodawcy, którego prawo jazdy podlega ograniczeniu, zawieszeniu, cofnięciu lub unieważnieniu w innym państwie członkowskim.

2.  Państwo członkowskie odmawia osobie, której prawo jazdy lub uprawnienia do kierowania pojazdami podlegają ograniczeniu, zawieszeniu, cofnięciu lub unieważnieniu na jego terytorium, uznania ważności jakiegokolwiek prawa jazdy wydanego przez inne państwo członkowskie.

3.  Prawo jazdy lub uprawnienia do kierowania pojazdami uznaje się za podlegające ograniczeniu, zawieszeniu, cofnięciu lub unieważnieniu do celów niniejszego artykułu, jeżeli dana osoba nie spełniła jeszcze jakichkolwiek warunków nałożonych przez państwo członkowskie, które musi spełnić, aby móc odzyskać swoje uprawnienia do kierowania pojazdami lub prawo jazdy bądź aby móc ubiegać się o wydanie nowych uprawnień lub nowego prawa jazdy.

Państwa członkowskie zapewniają, aby wszelkie warunki, jakie nakładają w celu umożliwienia posiadaczowi odzyskania uprawnień do kierowania pojazdami lub prawa jazdy lub ubiegania się o wydanie nowych uprawnień lub nowego prawa jazdy, były proporcjonalne, niedyskryminacyjne wobec posiadaczy praw jazdy wydanych przez wszelkie inne państwa członkowskie oraz aby same w sobie nie prowadziły do bezterminowej odmowy dotyczącej wydania prawa jazdy lub uznania prawa jazdy wydanego przez inne państwo członkowskie.

Państwo członkowskie zawiesza prawo jazdy, jeżeli podczas badania lekarskiego potwierdzającego ważność, o którym mowa w art. 10, zostanie wykazana tymczasowa utrata fizycznych i psychicznych zdolności do prowadzenia pojazdów związana ze schorzeniami, o których mowa w załączniku III. [Popr. 110]

4.  Żaden z przepisów niniejszego artykułu nie może być rozumiany jako uniemożliwiający państwom członkowskim bezterminowe zakazanie danej osobie kierowania pojazdami na ich terytorium bez zapewnienia jej możliwości odzyskania uprawnień do kierowania pojazdami lub prawa jazdy bądź ubiegania się o wydanie nowych uprawnień lub nowego prawa jazdy, w przypadku gdy jest to uzasadnione postępowaniem tej osoby.

Jeżeli państwo członkowskie, zgodnie z niniejszym ustępem, nałożyło bezterminowy zakaz dotyczący kierowania pojazdami, takie państwo członkowskie może bezterminowo odmawiać uznania na swoim odnośnym terytorium ważności prawa jazdy wydanego przez inne państwo członkowskie. Na zasadzie odstępstwa od ust. 1 inne państwa członkowskie mogą, po konsultacji z państwem członkowskim, które nałożyło bezterminowy zakaz dotyczący kierowania pojazdami, wydać takiej osobie prawo jazdy.

Artykuł 14

Model jazdy w towarzystwie innego kierowcy

1.  Na zasadzie odstępstwa od art. 7 ust. 1 odpowiednio lit. b) i d) państwa członkowskie wydają, zgodnie z art. 10 ust. 1, prawa jazdy kategorii B, C i C1 i C oznaczone kodem unijnym 98.02 określonym w załączniku I część E kandydatom, którzy ukończyli 17 lat. [Popr. 111]

2.  Posiadacze prawa jazdy oznaczonego kodem unijnym 98.02, którzy nie ukończyli 18 lat, mogą kierować pojazdami wyłącznie w towarzystwie osoby, na przednim siedzeniu pasażera, która będzie w stanie udzielać wskazówek podczas jazdy. Osoba towarzysząca ma obowiązek przestrzegać przepisów o zakazie prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu, środków odurzających lub w stanie niezdolności do jazdy z innej przyczyny oraz spełnia następujące warunki: [Popr. 112]

a)  osiągnęła dolną granicę wieku wynoszącą 25 lat;

b)  posiada prawo jazdy UE odpowiedniej kategorii wydane ponad pięć lat wcześniej; [Popr. 113]

c)  nie podlegała zakazowi prowadzenia pojazdów w ciągu ostatnich pięciu lat;

d)  nie podlegała orzeczeniu w dziedzinie prawa karnego wydanemu w następstwie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu ruchu drogowego;

e)  w przypadku pojazdu kategorii C i C1 posiada kwalifikacje i odbyła szkolenie przewidziane w dyrektywie (UE) 2022/2561. [Popr. 114]

ea)   w przypadku pojazdu kategorii C i C1 odbyła specjalne 7-godzinne szkolenie mające na celu zdobycie niezbędnych umiejętności zawodowych i pedagogicznych, w ramach okresowych szkoleń związanych z certyfikatem kompetencji zawodowych. [Popr. 115]

Państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o wydłużeniu czasu trwania szkolenia do 14 godzin. [Popr. 116]

3.  Państwa członkowskie mogą wymagać identyfikacji osób towarzyszących, o których mowa w ust. 2, w celu zapewnienia zgodności z niniejszym artykułem. Państwa członkowskie mogą ograniczyć liczbę potencjalnych osób towarzyszących.

3a.   Model jazdy w towarzystwie innego kierowcy nie ogranicza istniejących możliwości państw członkowskich w zakresie obniżenia minimalnego wieku w przypadku kategorii B, jak określono w art. 7 ust. 2 niniejszej dyrektywy, ani stosowania powiązanych warunków na szczeblu krajowym. [Popr. 117]

4.  Państwa członkowskie mogą stosować dodatkowe warunki wydawania prawa jazdy oznaczonego kodem unijnym 98.02 kandydatom, którzy nie ukończyli 18 lat. Informują one o tym Komisję. Komisja podaje te informacje do wiadomości publicznej.

4a.   Państwa członkowskie mogą obniżyć wiek określony w ust. 1 dla osób mających miejsce stałego zamieszkania na ich terytorium, aby prowadzić projekty pilotażowe i gromadzić dane na temat efektów stosowania modelu jazdy w towarzystwie innego kierowcy, w przypadku osób w młodszym wieku jako część szkolenia wnioskodawcy do chwili, gdy przejedzie on 3500 km. Jeżeli państwo członkowskie chce skorzystać z tej możliwości, przedkłada Komisji uzasadniony wniosek. Komisja ocenia taki wniosek poprzez dialog z zainteresowanym państwem członkowskim i wydaje decyzję w terminie 3 miesięcy. Komisja może zatwierdzić wniosek lub go odrzucić, przedkładając uzasadnioną opinię, lub zatwierdzić go na dodatkowych warunkach w celu zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego. Jeżeli Komisja przyzna odstępstwo, w dalszym ciągu stosuje się przepisy ust. 2, 3 i 4. Państwa członkowskie monitorują wyniki zatwierdzonych projektów pilotażowych i składają Komisji sprawozdania na ich temat. Podczas okresowych przeglądów Komisja ocenia wnioski i wyniki – jeżeli są dostępne – zatwierdzonych projektów pilotażowych. [Popr. 118]

Artykuł 15

Okres próbny

1.  Posiadacz prawa jazdy danej kategorii wydanego po raz pierwszy jest uznawany za początkującego kierowcę i podlega okresowi próbnemu wynoszącemu co najmniej dwa lata. Państwa członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące długości okresu próbnego i kar dla początkujących kierowców. [Popr. 119]

1a.   Państwa członkowskie nakładają na początkujących kierowców obowiązek umieszczania przez cały okres próbny standardowej unijnej plakietki na tylnej szybie pojazdu. Nie później niż [6 miesięcy od daty wejścia w życie niniejszej dyrektywy] Komisja przyjmuje akt delegowany zgodnie z art. 21, w którym ustanawia wspólne specyfikacje wizualne dotyczące unijnej plakietki. [Popr. 268]

2.  Państwa członkowskie określają przepisy dotyczące kar dla początkujących kierowców, którzy kierują pojazdem z poziomem alkoholu we krwi przekraczającym 0,0 g/ml, i0,2 g/ml lub pod wypływem substancji psychotropowych lub odurzających. Organy ścigania prawa państw członkowskich ustanawiają techniczny próg zerowej tolerancji do pomiarów na podstawie najniższej granicy wykrywalności, która uwzględnia narażenie bierne lub przypadkowe, oraz stosują wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia ich wykonania. Kary te muszą być skuteczne, proporcjonalne, odstraszające oraz niedyskryminujące i mogą obejmować zakazów prowadzenia pojazdów. [Popr. 120]

2a.   Państwa członkowskie określają bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące kar dla początkujących kierowców (także gdy kierowcy ci nie stosują urządzeń bezpieczeństwa lub prowadzą pojazd bez ważnego prawa jazdy) i stosują wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia ich wykonania. Kary te muszą być skuteczne, proporcjonalne, odstraszające oraz niedyskryminujące. [Popr. 121]

2b.   Państwa członkowskie mogą rozszerzyć na wszystkich kierowców stosowanie systemu braku tolerancji dla alkoholu i nielegalnych substancji psychoaktywnych. [Popr. 269]

3.  Państwa członkowskie mogą ustanowić dodatkowe przepisy obowiązujące na ich terytorium początkujących kierowców w okresie próbnym, aby zwiększyć bezpieczeństwo ruchu drogowego. Informują one o tym Komisję. Przepisy te nie ograniczają kierowania pojazdem w porze nocnej. [Popr. 122]

4.  Państwa członkowskie oznaczają prawa jazdy wydane w okresie próbnym kodem unijnym 98.01 określonym w załączniku I część E.

5.  Okres próbny nie ma zastosowania do kierowców uzyskujących prawo jazdy kategorii A2 lub A zgodnie z art. 10 ust. 1 lit. c).

5a.   W przypadku kierowców, którzy uzyskują nową kategorię w okresie próbnym dla wcześniej uzyskanej kategorii prawa jazdy, okres próbny dla nowej kategorii można skrócić, uwzględniając już odbyty okres próbny, nie krótszy jednak niż sześć miesięcy. Okresu próbnego nie skraca się, jeżeli istniejące prawo jazdy jest wydawane wyłącznie dla kategorii AM. [Popr. 123]

5b.   Zachęca się państwa członkowskie do włączenia do programów nauczania w szkołach podstawowych i średnich dostosowanych do wieku szkoleń w zakresie przepisów bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz szkoleń zwiększających świadomość zagrożeń w ruchu drogowym. Państwa członkowskie mogą wykorzystywać środki przeznaczone na mocy [dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/413(20) [na wsparcie finansowe takich inicjatyw. Komisja może wykorzystywać zasoby wskazane w [art. 8a tej dyrektywy] również w celu finansowego wsparcia takich inicjatyw. [Popr. 124]

Artykuł 16

Egzaminatorzy

1.  Egzaminatorzy prawa jazdy muszą spełniać minimalne standardy określone w załączniku IV.

Egzaminatorzy prawa jazdy pracujący już w tej roli przed 19 stycznia 2013 r.wejściem w życie niniejszej dyrektywy podlegają jedynie wymogom dotyczącym zapewnienia jakości oraz regularnym szkoleniom okresowym. [Popr. 125]

2.  Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 21, aby dokonać zmiany załącznika IV, jeżeli jest to konieczne w celu uwzględnienia zmian technicznych, operacyjnych lub naukowych.

Artykuł 17

Miejsce stałego zamieszkania

1.  Do celów niniejszej dyrektywy „miejsce stałego zamieszkania” oznacza miejsce, w którym osoba fizyczna przebywa zwykle, to znaczy przez co najmniej 185 dni w każdym roku kalendarzowym, ze względu na swoje więzi osobiste ilub zawodowe lubi – w przypadku osoby niezwiązanej z danym miejscem zawodowo – ze względu na więzi osobiste, które wskazują na istnienie ścisłych powiązań między tą osobą a miejscem, w którym mieszka. [Popr. 1266]

Jednak w przypadku osoby związanej zawodowo z miejscem innym niż miejsce, z którym łączą ją więzi osobiste, i z tego względu mieszkającej kolejno w różnych miejscach w co najmniej dwu państwach członkowskich, za miejsce stałego zamieszkania uważa się miejsce, z którym łączą ją więzi osobiste, pod warunkiem że regularnie do niego powraca. Ten ostatni warunek nie musi być spełniony, jeśli osoba ta mieszka w państwie członkowskim w celu wypełnienia zadania o określonym czasie trwania. Wyjazd na studia uniwersyteckie bądź na naukę w szkole nie musi oznaczać zmiany miejsca stałego zamieszkania.

2.  Do celów art. 10 ust. 3 lit. b) i art. 11 ust. 4 uznaje się, że w przypadku pracowników służb dyplomatycznych Unii lub jej państw członkowskich lub członków ich rodzin wchodzących w skład ich gospodarstw domowych miejsce stałego zamieszkania – na potrzeby przedłużenia okresu ważności oraz wydania wtórnika – znajduje się na terytorium państwa członkowskiego, które wydało przedmiotowe prawo jazdy.

Do celów niniejszego artykułu „służby dyplomatyczne Unii” obejmują urzędników odpowiednich służb Sekretariatu Generalnego Rady i Komisji, jak również personel delegowany przez krajowe służby dyplomatyczne państw członkowskich oraz wszelkich innych pracowników lub wykonawców pracujących dla instytucji, organów, urzędów i agencji Unii w dziedzinie reprezentacji zewnętrznej, którzy, aby móc wykonywać swoje obowiązki wynikające z umowy, muszą mieszkać przez co najmniej 181 dni w roku kalendarzowym na terytorium państwa trzeciego lub kilku państw trzecich.

3.  Jeżeli posiadacz prawa jazdy nie może udowodnić ustanowienia swojego miejsca stałego zamieszkania w danym państwie członkowskim zgodnie z ust. 1, może w ostateczności uzyskać przedłużenie okresu ważności prawa jazdy w państwie członkowskim, które pierwotnie je wydało.

4.  Na zasadzie odstępstwa od art. 10 ust. 1 lit. e) i w konkretnym celu pierwszego wydania prawa jazdy kategorii B wnioskodawcy, którego państwo członkowskie miejsca stałego zamieszkania jest inne niż państwo członkowskie obywatelstwa, prawo jazdy może zostać wydane przez to drugie z wymienionych państw, jeżeli państwo członkowskie miejsca stałego zamieszkania nie przewiduje możliwości zdawania egzaminu teoretycznego lub egzaminu praktycznego w jednym z języków urzędowych UE państwa członkowskiego obywatelstwa lub z udziałem tłumacza ustnego. [Popr. 127]

Artykuł 18

Równoważność praw jazdy nieodpowiadających standardowemu wzorowi unijnemu

1.  Państwa członkowskie stosują równoważności ustanowione decyzją Komisji (UE) 2016/1945(21) między uprawnieniami uzyskanymi przed dniem 19 stycznia 2013 r.wejścia w życie niniejszej dyrektywy a kategoriami określonymi w art. 6 niniejszej dyrektywy. [Popr. 128]

2.  Wszelkie uprawnienia do kierowania pojazdami przyznane przed 19 stycznia 2013 r.wejściem w życie niniejszej dyrektywy nie podlegają ograniczeniu lub unieważnieniu przez przepisy niniejszej dyrektywy. [Popr. 129]

Artykuł 19

Wzajemna pomoc

1.  Państwa członkowskie wspierają się nawzajem w wykonywaniu niniejszej dyrektywy. Wymieniają one informacje o prawach jazdy, które wydały, wymieniły, zastąpiły wtórnikiem, przedłużyły pod względem okresu ważności, ograniczyły, zawiesiły, cofnęły, unieważniły lub anulowały, oraz o zakazach prowadzenia pojazdów, które nałożyły lub planują nałożyć, a także konsultują się ze sobą w celu sprawdzenia, czy wnioskodawca ubiegający się o prawo jazdy nie podlega zakazowi prowadzenia pojazdów w jednym z państw członkowskich. Korzystają one z ustanowionej w tym celu Europejskiej Sieci Praw Jazdy.

2.  Państwa członkowskie mogą korzystać z Europejskiej Sieci Praw Jazdy również do wymiany informacji w następujących celach:

a)  umożliwienie swoim organom weryfikacji ważności i autentyczności prawa jazdy podczas kontroli drogowych lub w ramach środków zapobiegających fałszerstwom;

b)  ułatwienie dochodzeń mających na celu identyfikację osoby odpowiedzialnej za przestępstwo lub wykroczenie przeciwko bezpieczeństwu ruchu drogowego, zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/413(22);

c)  zapobieganie przestępstwom związanym z ruchem drogowym, wykrywanie ich i prowadzenie dochodzeń w ich sprawie, jak określono w zgodnie z [ODNIESIENIE DO PRÜM II], pod warunkiem że mają zastosowanie wszystkie warunki niezbędne do tego celu oraz z należytym poszanowaniem zasad ograniczenia celu, konieczności i proporcjonalności; [Popr. 130]

d)  egzekwowanie przepisów dyrektywy (UE) 2022/2561;

e)  wdrożenie i egzekwowanie przepisów [NOWA DYREKTYWA W SPRAWIE OGÓLNOUNIJNYCH SKUTKÓW NIEKTÓRYCH ZAKAZÓW PROWADZENIA POJAZDÓW].

3.  Dostęp do sieci musi być zabezpieczony. Sieć zapewnia zarówno synchroniczną (w czasie rzeczywistym), jak i asynchroniczną wymianę informacji, a także wysyłanie i odbieranie zabezpieczonych komunikatów, powiadomień i załączników.

Państwa członkowskie podejmują wszelkie kroki niezbędne do zapewnienia, aby informacje wymieniane za pomocą sieci były aktualne.

Państwa członkowskie mogą udzielić dostępu do sieci jedynie organom właściwym do celów, o których mowa w ust. 1 i 2.

4.  Państwa członkowskie udzielają sobie również wzajemnej pomocy przy wdrażaniu mobilnego prawa jazdy, w szczególności w celu zagwarantowania sprawnej interoperacyjności między aplikacjami i funkcjami weryfikacji, o których mowa w załączniku I część C.

5.  Aby zapewnić interoperacyjność między systemami krajowymi połączonymi z Europejską Siecią Praw Jazdy oraz ochronę danych osobowych wymienianych w tym kontekście, Komisja przyjmie do dnia 6 czerwca 2026 r. akty wykonawcze określające szczegółowe wymagania operacyjne, interfejsowe i techniczne dotyczące Europejskiej Sieci Praw Jazdy. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 22 ust. 2.

6.  Państwa członkowskie mogą współpracować w zakresie egzekwowania częściowego ograniczenia, zawieszenia, cofnięcia lub unieważnienia uprawnień do kierowania pojazdami lub praw jazdy, zwłaszcza gdy odpowiednie środki ograniczają się do określonych kategorii prawa jazdy lub do terytoriów określonych państw członkowskich, w szczególności za pomocą wpisów w wydanych przez nie prawach jazdy.

Artykuł 20

Przegląd

Państwa członkowskie przekazują co roku Komisji informacje liczbowe dotyczące wydania, przedłużenia okresu ważności, wydania wtórników, cofnięcia i wymiany praw jazdy w odniesieniu do poszczególnych kategorii, łącznie z danymi na temat wydawania i używania mobilnych praw jazdy. Państwa członkowskie informują także Komisję w terminie 3 miesięcy, jeżeli przyjęte przez nie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania przepisów niniejszej dyrektywy ulegną zmianie w sposób wpływający na stosowanie przepisów niniejszej dyrektywy. [Popr. 131]

Państwa członkowskie przekazują również dane na temat swoich najlepszych praktyk w zakresie środków bezpieczeństwa ruchu drogowego i szkoleń uświadamiających ryzyko, zwłaszcza w odniesieniu do początkujących kierowców oraz w ramach szkolenia przez całe życie, rodzajów kontroli stanu zdrowia w poszczególnych grupach wiekowych, wykorzystania systemu wsparcia dla poszczególnych grup wiekowych poprzez interwencje zwrotne z dowodem uczestnictwa i zaleceniami instruktora nauki jazdy, psychologa ruchu drogowego lub egzaminatora na prawo jazdy, a także działań mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa ruchu drogowego wśród niechronionych uczestników ruchu drogowego, w tym środków regulujących mikromobilność. [Popr. 132]

Do 1 lipca 2027 r. Komisja jest proszona o przedstawienie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdania na temat skutków stosowania przepisów krajowych dotyczących maszyn mobilnych nieporuszających się po drogach oraz ich wpływu na rynek wewnętrzny i bezpieczeństwo ruchu drogowego. Sprawozdaniu może towarzyszyć, w stosownych przypadkach, wniosek do Parlamentu Europejskiego i Rady mający na celu ułatwienie korzystania w całej Unii z maszyn mobilnych nieporuszających się po drogach. [Popr. 321]

Państwa członkowskie przekazują co roku Komisji dane statystyczne dotyczące wypadków drogowych w podziale na kategorie prawa jazdy, spowodowanych przez początkujących kierowców w ramach systemu jazdy w towarzystwie innego kierowcy, jak określono w art. 14. Co trzy lata Komisja jest proszona o przygotowanie sprawozdania, w którym porównuje wypadki drogowe spowodowane przez kierowców, którzy uzyskali prawo jazdy w systemie jazdy w towarzystwie innego kierowcy, z wypadkami spowodowanymi przez pozostałych kierowców. W sprawozdaniu uwzględnia się dane dla każdej kategorii prawa jazdy. Komisja podaje to sprawozdanie do wiadomości publicznej, w tym za pośrednictwem portalu CBE ustanowionego na mocy [dyrektywy w sprawie transgranicznego egzekwowania przepisów]. [Popr. 133]

W terminie do dnia [wejście w życie + 5 lat], a następnie co pięć lat, Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie na temat wykonania niniejszej dyrektywy, w tym jej wpływu na bezpieczeństwo ruchu drogowego.

Artykuł 21

Wykonywanie przekazanych uprawnień

1.  Powierzenie Komisji uprawnień do przyjmowania aktów delegowanych podlega warunkom określonym w niniejszym artykule.

2.  Uprawnienia do przyjęcia aktów delegowanych, o których mowa w art. 4 ust. 8, art. 5 ust. 6, art. 8 ust. 2, art. 9 ust. 2 ), art. 10 ust. 8, art. 11a , art. 12 ust. 8a oraz art. 16 ust. 2, art. 16a i art. 16 ust. 2, powierza się Komisji na okres pięciu lat od dnia [data wejścia w życie niniejszej dyrektywy]. Komisja sporządza sprawozdanie dotyczące przekazania uprawnień nie później niż dziewięć miesięcy przed końcem okresu pięciu lat. Przekazanie uprawnień zostaje automatycznie przedłużone na takie same okresy, chyba że Parlament Europejski lub Rada sprzeciwią się takiemu przedłużeniu nie później niż trzy miesiące przed końcem każdego okresu. [Popr. 134]

3.  Przekazanie uprawnień, o którym mowa w art. 4 ust. 8, art. 5 ust. 6, art. 8 ust. 2, art. 10 ust. 8 i art. 16 ust. 2, może zostać w dowolnym momencie odwołane przez Parlament Europejski lub przez Radę. Decyzja o odwołaniu kończy przekazanie określonych w niej uprawnień. Decyzja o odwołaniu staje się skuteczna następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub w późniejszym terminie określonym w tej decyzji. Nie wpływa ona na ważność już obowiązujących aktów delegowanych.

4.  Przed przyjęciem aktu delegowanego Komisja konsultuje się z ekspertami wyznaczonymi przez każde państwo członkowskie zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa.

5.  Niezwłocznie po przyjęciu aktu delegowanego Komisja przekazuje go równocześnie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

6.  Akt delegowany przyjęty na podstawie art. 4 ust. 8, art. 5 ust. 6, art. 8 ust. 2, art. 10 ust. 8 i art. 16 ust. 2 wchodzi w życie tylko wówczas, gdy ani Parlament Europejski, ani Rada nie wyraziły sprzeciwu w terminie dwóch miesięcy od przekazania tego aktu Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, lub gdy, przed upływem tego terminu, zarówno Parlament Europejski, jak i Rada poinformowały Komisję, że nie wniosą sprzeciwu. Termin ten przedłuża się o dwa miesiące z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.

Artykuł 22

Procedura komitetowa

1.  Komisja jest wspierana przez komitet ds. praw jazdy. Komitet ten jest komitetem w rozumieniu rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

2.  W przypadku odesłania do niniejszego ustępu stosuje się art. 5 rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

W przypadku gdy opinia komitetu ma zostać uzyskana w drodze procedury pisemnej, procedura ta kończy się bez osiągnięcia rezultatu, gdy – przed upływem terminu na wydanie opinii – zdecyduje o tym przewodniczący komitetu lub wniesie o to zwykła większość członków komitetu.

W przypadku gdy komitet nie wyda żadnej opinii, Komisja nie przyjmuje aktu wykonawczego i stosuje się art. 5 ust. 4 akapit trzeci rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

3.  W przypadku odesłania do niniejszego ustępu stosuje się art. 8 rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

Artykuł 23

Zmiany w dyrektywie (UE) 2022/2561

W dyrektywie (UE) 2022/2561 wprowadza się następujące zmiany:

1.  W art. 5 ust. 2 dyrektywy (UE) 2022/2561 dodaje się literę c) w brzmieniu:"

„c) od 17 roku życia pojazd, dla którego wymaga się prawa jazdy kategorii C i CE, o ile posiadają ŚKZ określone w art. 6 ust. 1, i wyłącznie na warunkach przewidzianych w art. 14 ust. 2 dyrektywy [ODNIESIENIE DO NINIEJSZEJ DYREKTYWY];.” [Popr. 135]

2.  Art. 5 ust. 3 lit. a) otrzymuje brzmienie:"

Państwo członkowskie może zezwolić kierowcom pojazdów, dla których wymaga się prawa jazdy kategorii D1 i D1 + E, na prowadzenie takich pojazdów na swoim terytorium od 18 roku życia z zastrzeżeniem, że posiadają ŚKZ określone w art. 6 ust. 1.

3.  W art. 5 ust. 3 skreśla się lit. b): [Popr. 323]

Artykuł 24

Zmiany w rozporządzeniu (UE) 2018/1724

W załączniku II do rozporządzenia (UE) 2018/1724 wprowadza się następujące zmiany:

a)  w drugiej kolumnie, należącej do wiersza „Przeprowadzka”, dodaje się komórkę w brzmieniu: „Uzyskanie i przedłużenie ważności prawa jazdy”;

b)  w trzeciej kolumnie, należącej do wiersza „Przeprowadzka”, dodaje się komórkę w brzmieniu: „Wydanie, wymiana i wydanie wtórnika prawa jazdy UE”.

Artykuł 25

Transpozycja

1.  Bez uszczerbku dla nowego ust. 1 państwa członkowskie przyjmują i publikują, najpóźniej do dnia [data przyjęcia + 2 lata], przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy. Niezwłocznie przekazują Komisji tekst tych przepisów. [Popr. 324]

Z zastrzeżeniem ust. 1a państwaczłonkowskie stosują te przepisy od dnia [data przyjęcia + 3 lata]. [Popr. 325]

Przepisy przyjęte przez państwa członkowskie zawierają odniesienie do niniejszej dyrektywy lub odniesienie takie towarzyszy ich urzędowej publikacji. Metody dokonywania takiego odniesienia określane są przez państwa członkowskie.

1a.   Państwa członkowskie przyjmują i publikują, najpóźniej do dnia [data przyjęcia +4 miesiące], przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania art. 9 ust. 2 niniejszej dyrektywy.

Państwa członkowskie stosują te przepisy od dnia [data przyjęcia +4 miesiące]. [Popr. 326]

2.  Państwa członkowskie przekazują Komisji tekst podstawowych przepisów prawa krajowego przyjętych w dziedzinie objętej niniejszą dyrektywą.

Artykuł 26

Uchylenie

1.  Dyrektywa 2006/126/WE traci moc ze skutkiem od dnia [data przyjęcia + 3 lata].

Odniesienia do dyrektywy 2006/126/WE interpretowane są jako odniesienia to niniejszej dyrektywy i odczytywane są zgodnie z tabelą korelacji w załączniku VII.

2.  Rozporządzenie (UE) nr 383/2012 traci moc ze skutkiem od dnia [data przyjęcia + 3 lata].

3.  Odniesienia do rozporządzenia (UE) nr 383/2012 interpretowane są jako odniesienia do części B załącznika I do niniejszej dyrektywy i odczytywane są zgodnie z tabelą korelacji w załączniku VII.

Artykuł 27

Wejście w życie

Niniejsza dyrektywa wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Artykuł 28

Adresaci

Niniejsza dyrektywa skierowana jest do państw członkowskich.

Sporządzono w … dnia […] r.

W imieniu Parlamentu Europejskiego W imieniu Rady

Przewodnicząca Przewodniczący

ZAŁĄCZNIK I

PRZEPISY DOTYCZĄCE PRAW JAZDY WYDAWANYCH PRZEZ PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE

CZĘŚĆ A1: OGÓLNE SPECYFIKACJE DOTYCZĄCE FIZYCZNEGO PRAWA JAZDY

1)  Fizyczne cechy karty unijnego wzoru prawa jazdy są zgodne z ISO 7810 i ISO 7816-1.

Karta wykonana jest z poliwęglanu.

Metody weryfikowania cech praw jazdy w celu potwierdzenia ich zgodności z normami międzynarodowymi są zgodne z ISO 10373.

2)  Prawo jazdy ma dwie strony i odpowiada wzorowi przedstawionemu na rysunku 1.

Strona 1 Strona 2

[1. Nazwisko 2. Imię 3. Data i miejsce urodzenia 4a. Data wydania prawa jazdy 4b. Data ważności prawa jazdy 4c. Organ wydający 5. Numer prawa jazdy 10. Ważne od 11. Ważne do 12. Kody]

Rysunek 1: Wzór prawa jazdy UE

3)  Prawo jazdy musi zawierać poniższe informacje określone w części D.

Strona 1 zawiera:

a)  wyrazy „Prawo jazdy” wydrukowane dużą czcionką w języku lub w językach państwa członkowskiego wydającego prawo jazdy;

b)  nazwę państwa członkowskiego wydającego prawo jazdy (fakultatywnie);

c)  znak wyróżniający państwa członkowskiego wydającego prawo jazdy, wydrukowany w sposób kontrastujący na tle niebieskiego prostokąta i otoczony przez dwanaście żółtych gwiazdek, jak określono w części D pkt 1;

d)  informacje spersonalizowane odnośnie do wydanego prawa jazdy (pola 1–9), jak określono w części D pkt 3;

e)  wyrazy „Wzór Unii Europejskiej” w języku lub językach państwa członkowskiego wydającego prawo jazdy oraz wyrazy „Prawo jazdy” w innych językach Unii Europejskiej, wydrukowane w kolorze różowym tak, aby stanowiły tło prawa jazdy, jak określono w części D pkt 2.

Strona 2 zawiera:

f)  informacje spersonalizowane odnośnie do kategorii wydanego prawa jazdy (pola 9–12), jak określono w części D pkt 4;

g)  informacje spersonalizowane odnośnie do administrowania prawem jazdy (pola 13 i 14), jak określono w części D pkt 5;

h)  objaśnienie następujących numerowanych pól, które znajdują się na stronach 1 i 2 prawa jazdy: 1, 2, 3, 4a, 4b, 4c, 5, 10, 11 i 12.

Jeżeli państwo członkowskie zamierza dokonywać wpisów w języku narodowym innym niż następujące języki: angielski, bułgarski, chorwacki, czeski, duński, estoński, fiński, francuski, grecki, hiszpański, litewski, łotewski, maltański, niderlandzki, niemiecki, polski, portugalski, rumuński, słowacki, słoweński, szwedzki, węgierski lub włoski, sporządza dwujęzyczną wersję prawa jazdy, używając jednego z wyżej wymienionych języków, bez uszczerbku dla innych przepisów niniejszego załącznika.

Na unijnym wzorze prawa jazdy powinno być zachowane miejsce umożliwiające wprowadzenie mikroczipa lub podobnego urządzenia komputerowego bądź ewentualne nadrukowanie kodu QR.

Używane są następujące kolory referencyjne:

–  niebieski: Pantone Reflex Blue;

—  żółty: Pantone Yellow.

4)  Przepisy szczególne

a)  W przypadku, gdy posiadacz prawa jazdy wydanego przez państwo członkowskie zgodnie z niniejszym załącznikiem, ma miejsce stałego zamieszkania w innym państwie członkowskim, to dane państwo członkowskie może wprowadzić do prawa jazdy taką informację, jako istotną dla administrowania prawem jazdy, pod warunkiem że wprowadza ono ten typ informacji również do praw jazdy przez siebie wydawanych, a także pod warunkiem że jest tam wystarczająco dużo miejsca do tego celu.

b)  Państwa członkowskie mogą dodawać kolory lub oznaczenia, takie jak kody kreskowe i symbole krajowe, bez uszczerbku dla innych przepisów niniejszego załącznika. Państwa członkowskie powiadamiają o tym Komisję.

W kontekście wzajemnego uznawania praw jazdy kod kreskowy nie może zawierać informacji innych niż to, co można już odczytać z prawa jazdy, lub to, co jest niezbędne dla procesu wydania prawa jazdy.

c)  Informacje znajdujące się na awersie i rewersie karty muszą być czytelne dla oka ludzkiego, tj. zapisane czcionką o wysokości co najmniej 5 punktów dla pól od 9 do 12 na stronie 2.

CZĘŚĆ A2: SPECYFIKACJE DOTYCZĄCE ZAPOBIEGANIA FAŁSZERSTWOM FIZYCZNEGO PRAWA JAZDY 

1)  Zagrożenia fizycznego bezpieczeństwa praw jazdy polegają na:

a)  produkcji fałszywych kart: wytworzeniu nowego przedmiotu łudząco podobnego do dokumentu oryginalnego, wykonanego samodzielnie w całości lub przez skopiowanie dokumentu oryginalnego;

b)  zmianach mechanicznych: zmianie jakiejś właściwości dokumentu oryginalnego, np. modyfikacji niektórych danych na nim wydrukowanych.

2)  Ogólne bezpieczeństwo dokumentu opiera się w całości na systemie obejmującym procedurę składania wniosków, przekazywanie danych, materiał stanowiący blankiet karty, technikę drukowania, minimalny zestaw cech zabezpieczających oraz proces personalizacji.

3)  Materiał stosowany do wyrobu praw jazdy jest zabezpieczony przed fałszerstwami przy użyciu następujących technik (obowiązkowe cechy zabezpieczające):

a)  blankiety karty nie wykazują luminescencji w świetle UV;

b)  zabezpieczający wzór tła odporny na podrabianie metodą skanowania, drukowania czy kopiowania, wykonany metodą druku irysowego z wykorzystaniem wielokolorowych farb zabezpieczających oraz tła giloszowego negatywowego i pozytywowego. Wzór nie składa się z kolorów podstawowych (CMYK), zawiera rysunki o skomplikowanym wzorze w co najmniej dwóch z kolorów specjalnych oraz mikrodruki;

c)  elementy zmienne optycznie zapewniające odpowiednią ochronę przed kopiowaniem i manipulowaniem przy fotografii;

d)  grawerowanie laserowe;

e)  w miejscu, w którym znajduje się fotografia, zabezpieczający wzór tła oraz fotografia muszą na siebie nachodzić przynajmniej na brzegach (wzór słabnący).

4)  Ponadto materiał stosowany do wyrobu praw jazdy jest zabezpieczony przed fałszerstwami przy użyciu następujących technik (dodatkowe cechy zabezpieczające):

a)  farby zmiennooptyczne*;

b)  farba termochromowa*;

c)  hologramy indywidualne*;

d)  zmienne obrazy laserowe*;

e)  farba wykazująca luminescencję w świetle UV, widoczna i przejrzysta;

f)  druk irysowy;

g)  cyfrowy znak wodny w tle;

h)  barwniki podczerwone lub fosforencyjne;

i)  wyczuwalne dotykiem znaki, symbole bądź wzory*.

5)  Państwa członkowskie mogą wprowadzić dodatkowe cechy zabezpieczające. Co do zasady zaleca się stosowanie przede wszystkim technik oznaczonych gwiazdką, gdyż dzięki nim funkcjonariusze organów ścigania mogą zweryfikować autentyczność karty bez użycia szczególnych środków.

CZĘŚĆ B: SPECYFIKACJE DOTYCZĄCE MIKROCZIPA WPROWADZONEGO JAKO ELEMENT FIZYCZNEGO PRAWA JAZDY 

1)  Mikroczip i dane zawarte w mikroczipie, w tym dodatkowe informacje przewidziane w ustawodawstwie krajowym państwa członkowskiego dotyczących praw jazdy, muszą być zgodne z przepisami części B1.

2)  Wykaz stosownych norm dotyczących praw jazdy zawierających mikroczip określono w części B2.

3)  Prawa jazdy zawierające mikroczip podlegają procedurze homologacji typu UE zgodnie z przepisami określonymi w części B3.

4)  W przypadku gdy spełnione zostały wszystkie stosowne przepisy dotyczące homologacji typu UE dla prawa jazdy zawierającego mikroczip zgodnie z pkt 1–3, państwa członkowskie wydają producentowi lub jego przedstawicielowi świadectwo homologacji typu UE.

5)  W razie konieczności państwo członkowskie może cofnąć wydane świadectwo homologacji typu UE, w szczególności w celu zapewnienia przestrzegania przepisów niniejszej części.

6)  Świadectwa homologacji typu UE i zawiadomienia o ich cofnięciu muszą być zgodne ze wzorem określonym w części B4.

7)  O wszystkich wydanych i cofniętych świadectwach homologacji typu UE powiadamia się Komisję. W przypadku cofnięcia świadectwa przedstawia się szczegółowe uzasadnienie.

Komisja powiadamia państwa członkowskie o każdym przypadku cofnięcia homologacji typu UE.

8)  Świadectwa homologacji typu UE wydane przez państwa członkowskie są wzajemnie uznawane.

9)  W przypadku stwierdzenia przez państwo członkowskie powtarzających się przypadków niezgodności znacznej liczby praw jazdy zawierających mikroczip z przepisami niniejszej części załącznika I, powiadamia ono o tym fakcie Komisję. Należy przy tym podać numer odpowiedniego świadectwa homologacji typu UE związanego z danymi prawami jazdy oraz opis niezgodności. Komisja bez zbędnej zwłoki informuje wszystkie pozostałe państwa członkowskie o faktach zgłoszonych jej zgodnie z niniejszym punktem.

10)  Państwo członkowskie, które wydało przedmiotowe prawa jazdy, niezwłocznie bada problem i podejmuje odpowiednie działania naprawcze, które w razie konieczności obejmować mogą cofnięcie świadectwa homologacji typu UE.

CZĘŚĆ B1: Wymagania ogólne dotyczące praw jazdy zawierających mikroczip 

Przedstawione w niniejszym załączniku wymagania ogólne dotyczące praw jazdy zawierających mikroczip są oparte na normach międzynarodowych, w szczególności na normach ISO/IEC z serii 18013. Obejmują one:

a)  specyfikacje mikroczipa i logicznej struktury zapisanych w nim danych;

b)  specyfikacje zapisywanych danych zharmonizowanych i danych dodatkowych;

c)  specyfikacje dotyczące mechanizmów ochrony danych zapisanych w postaci cyfrowej w mikroczipie.

1.  SKRÓTY

2.  DANE ZAPISYWANE W MIKROCZIPIE

1)  Zharmonizowane dane obowiązkowe i fakultatywne dotyczące prawa jazdy

Mikroczip przechowuje dane zharmonizowanego prawa jazdy określone w części D. Jeżeli państwo członkowskie postanowi włączyć do prawa jazdy pozycje oznaczone w części D jako fakultatywne, pozycje te są przechowywane w mikroczipie.

2)  Dane dodatkowe

Państwa członkowskie mogą przechowywać w mikroczipie dane dodatkowe, jakie przewidują ich przepisy krajowe dotyczące praw jazdy. Informują one o tym Komisję.

3.  MIKROCZIP

1)  Rodzaj nośnika danych

Nośnikiem danych, na którym zapisywane są dane dotyczące prawa jazdy, jest mikroczip z interfejsem stykowym, bezstykowym lub hybrydowym (podwójnym stykowo-bezstykowym), zgodnie ze specyfikacją w części B2 poz. 1.

2)  Aplikacje

Wszystkie zapisane w mikroczipie dane przechowywane są w aplikacjach elektronicznych. Każda umieszczona w mikroczipie aplikacja identyfikowana jest za pomocą niepowtarzalnego kodu zwanego identyfikatorem aplikacji (AID), zgodnie ze specyfikacją w części B2 poz. 2.

a)  Aplikacja prawa jazdy UE

Obowiązkowe i fakultatywne dane dotyczące prawa jazdy, o których mowa w części D załącznika I, zapisywane są w specjalnej aplikacji prawa jazdy UE. AID aplikacji prawa jazdy UE ma następującą postać:

„A0 00 00 04 56 45 44 4C 2D 30 31”,

składającą się z obu następujących elementów:

—  zarejestrowanego identyfikatora aplikacji (RID) Komisji Europejskiej: „A0 00 00 04 56”;

—  indywidualnego rozszerzenia identyfikatora aplikacji (PIX) dla aplikacji prawa jazdy UE: „45 44 4C 2D 30 31” (EDL-01).

Dane zorganizowane są w grupy danych (DG) w ramach logicznej struktury danych (LDS).

Grupy danych przechowywane są w aplikacji prawa jazdy UE w postaci plików elementarnych (EF) i są chronione zgodnie z częścią B2 poz. 3.

b)  Inne aplikacje

Inne dane dodatkowe przechowywane są w specjalnych aplikacjach, niezależnie od aplikacji prawa jazdy UE. Każda taka aplikacja posiada niepowtarzalny AID.

4.  LOGICZNA STRUKTURA DANYCH APLIKACJI PRAWA JAZDY UE

1)  Logiczna struktura danych

Dane dotyczące prawa jazdy przechowuje się w mikroczipie zgodnie z logiczną strukturą danych (LDS) określoną w części B2 poz. 4. W niniejszym punkcie określono dodatkowe wymagania dotyczące grup danych obowiązkowych i dodatkowych.

Każda grupa danych przechowywana jest w jednym pliku elementarnym. W części B2 poz. 5 określono identyfikatory plików elementarnych (EFID) i skrócone identyfikatory plików elementarnych wykorzystywanych przez aplikację prawa jazdy UE.

2)  Grupy danych obowiązkowych

Obowiązkowe i fakultatywne elementy danych przechowywane są w następujących grupach:

a)  DG 1: wszystkie drukowane na dokumencie obowiązkowe i fakultatywne elementy danych z wyjątkiem obrazu twarzy i obrazu podpisu;

b)  DG 5: obraz podpisu posiadacza prawa jazdy;

c)  DG 6: obraz twarzy posiadacza prawa jazdy.

Dane DG 1 mają strukturę określoną w pkt 6 oraz w części B2 poz. 6. Dane zawarte w DG 5 i DG 6 przechowuje się zgodnie ze specyfikacjami wynikającymi z części B2 poz. 7.

3)  Grupy danych dodatkowych

Dodatkowe elementy danych przewidziane w przepisach krajowych państw członkowskich dotyczących praw jazdy przechowuje się w następujących grupach danych:

a)  DG 2: dane osobowe posiadacza prawa jazdy, z wyjątkiem danych biometrycznych;

b)  DG 3: dane organu wydającego;

c)  DG 4: obraz portretowy;

d)  DG 7: dane biometryczne dotyczące odcisków palców posiadacza prawa jazdy;

e)  DG 8: dane biometryczne dotyczące tęczówki posiadacza prawa jazdy;

f)  DG 11: inne dane, np. pełne imię i nazwisko posiadacza zapisane alfabetem narodowym.

Dane zawarte w tych grupach danych przechowuje się zgodnie ze specyfikacjami wynikającymi z części B2 poz. 8.

5.  MECHANIZMY OCHRONY DANYCH

W celu weryfikacji autentyczności i integralności mikroczipa i zawartych w nim danych oraz w celu ograniczenia dostępu do danych dotyczących prawa jazdy stosuje się odpowiednie mechanizmy.

Zawarte w mikroczipie dane chroni się zgodnie ze specyfikacjami określonymi w części B2 poz. 3. W niniejszej sekcji określono dodatkowe wymagania, jakie muszą zostać spełnione.

1)  Weryfikacja autentyczności

a)  Obowiązkowe uwierzytelnianie bierne

Wszystkie grupy danych przechowywane w aplikacji prawa jazdy UE chronione są za pomocą uwierzytelniania biernego.

Dane związane z uwierzytelnianiem biernym muszą być zgodne z wymaganiami określonymi w części B2 poz. 9.

b)  Fakultatywne uwierzytelnianie aktywne

W celu weryfikacji, czy pierwotny mikroczip nie został podmieniony, stosuje się fakultatywne mechanizmy uwierzytelniania aktywnego.

2)  Ograniczenie dostępu

a)  Obowiązkowa podstawowa ochrona dostępu

Do wszystkich danych zachowanych w aplikacji prawa jazdy UE stosuje się mechanizm podstawowej ochrony dostępu (BAP). W celu zapewnienia interoperacyjności z istniejącymi systemami, np. wykorzystującymi dokumenty podróży odczytywane maszynowo (eMRTD), obowiązkowe jest wykorzystanie jednowierszowego pola przeznaczonego do odczytu maszynowego (MRZ), zgodnie ze specyfikacją w części B2 poz. 10.

Na podstawie jednowierszowego pola MRZ, które może być wprowadzane ręcznie lub za pomocą optycznego czytnika znaków (OCR), generowany jest klucz dokumentu Kdoc służący do uzyskania dostępu do mikroczipa. Stosuje się przy tym konfigurację BAP 1 zdefiniowaną dla jednowierszowego pola MRZ zgodnie z częścią B2 poz. 10.

b)  Warunkowa rozszerzona kontrola dostępu

W przypadku gdy dane osobowe, o których mowa w art. 9 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2016/679, są przechowywane w mikroczipie, dostęp do takich danych chroniony jest za pomocą dodatkowych środków.

Mechanizmy rozszerzonej kontroli dostępu muszą odpowiadać specyfikacjom określonym w części B2 poz. 11.

3)  Infrastruktura klucza publicznego (PKI) dla praw jazdy zawierających mikroczip

Państwa członkowskie dokonują niezbędnych ustaleń w zakresie zarządzania kluczem publicznym na poziomie krajowym, zgodnie z załącznikiem A do normy ISO 18013_3.

6.  POSTAĆ DANYCH

1)  Format danych w DG 1

2)  Format rekordu logicznego

Kategorie pojazdów, ograniczenia lub warunki umieszcza się w obiekcie danych zgodnie z następującą strukturą:

gdzie:

a)  kody kategorii pojazdów podaje się w postaci zdefiniowanej w art. 6 (np. AM, A1, A2, A, B1, B itd.);

b)  datę wydania podaje się w formacie DDMMRRRR (dwie cyfry dla dnia, dwie cyfry dla miesiąca, cztery cyfry dla roku) dla każdej kategorii pojazdów;

c)  datę ważności podaje się w formacie DDMMRRRR (dwie cyfry dla dnia, dwie cyfry dla miesiąca, cztery cyfry dla roku) dla każdej kategorii pojazdów;

d)  kod, znak i wartość odnoszą się do dodatkowych informacji lub ograniczeń dotyczących danej kategorii pojazdów lub kierowcy.

CZĘŚĆ B2: Wykaz stosownych norm dotyczących praw jazdy zawierających nośnik danych 

CZĘŚĆ B3: Procedura przyznawania homologacji typu UE prawom jazdy zawierającym mikroczip 

1.  PRZEPISY OGÓLNE

Producenci ubiegający się o homologację typu UE dla praw jazdy zawierających mikroczip przedstawiają świadectwo bezpieczeństwa i świadectwo funkcjonalności.

Wszelkie zamierzane modyfikacje procesu produkcji, w tym modyfikacje oprogramowania, muszą zostać wcześniej zgłoszone organowi, który przyznał homologację typu. Przed zaakceptowaniem modyfikacji organ ten może zażądać przedstawienia dodatkowych informacji i przeprowadzenia dodatkowych badań.

Badania przeprowadza się zgodnie z metodyką określoną w części B2 poz. 12.

2.  ŚWIADECTWO BEZPIECZEŃSTWA

Ocenę bezpieczeństwa mikroczipa zawartego w prawie jazdy przeprowadza się zgodnie z kryteriami określonymi w części B2 poz. 13.

Świadectwo bezpieczeństwa wystawia się po uzyskaniu pozytywnego wyniku oceny odporności mikroczipa na próby manipulacji danymi lub ich modyfikacji.

3.  ŚWIADECTWO FUNKCJONALNOŚCI

Ocenę funkcjonalności praw jazdy zawierających mikroczip przeprowadza się w warunkach laboratoryjnych zgodnie z kryteriami określonymi w części B2 poz. 14.

Państwa członkowskie, które wprowadzą mikroczip w prawach jazdy, zapewniają spełnienie odpowiednich norm funkcjonalnych oraz wymagań określonych w części B1.

Świadectwo funkcjonalności wydaje się producentowi w przypadku spełnienia wszystkich poniższych warunków:

–  posiadania ważnego świadectwa bezpieczeństwa dla mikroczipa;

—  wykazania spełnienia wymagań określonych w części B2;

—  przejścia badań funkcjonalnych z wynikiem pozytywnym.

Za wydanie świadectwa funkcjonalności odpowiedzialny jest stosowny organ państwa członkowskiego. Na świadectwie funkcjonalności podaje się dane organu wydającego, dane wnioskodawcy, oznaczenie mikroczipa oraz szczegółowy wykaz przeprowadzonych badań wraz z wynikami.

4.  ŚWIADECTWO HOMOLOGACJI TYPU UE

1)  Wzór świadectwa

Państwa członkowskie wydają świadectwo homologacji typu UE na podstawie przedstawienia świadectwa bezpieczeństwa i świadectwa funkcjonalności zgodnie z niniejszym załącznikiem. Świadectwa homologacji typu UE muszą być zgodne ze wzorem określonym w części B4.

2)  System przydziału numerów

Numer homologacji typu UE składa się z następujących elementów:

a)  litery „e”, po której następuje numer określający państwo członkowskie, które wydało homologację typu UE:

1 Niemcy;

2 Francja;

3 Włochy;

4 Niderlandy;

5 Szwecja;

6 Belgia;

7 Węgry;

8 Republika Czeska;

9 Hiszpania;

12 Austria;

13 Luksemburg;

17 Finlandia;

18 Dania;

19 Rumunia;

20 Polska;

21 Portugalia;

23 Grecja;

24 Irlandia;

25 Chorwacja;

26 Słowenia;

27 Słowacja;

29 Estonia;

32 Łotwa;

34 Bułgaria;

36 Litwa;

49 Cypr;

50 Malta;

b)  poprzedzonych łącznikiem liter DL, po których następuje dwucyfrowy numer kolejny niniejszego załącznika lub jego najnowszej istotnej zmiany technicznej. Niniejszy załącznik ma numer kolejny 00;

c)  niepowtarzalnego numeru identyfikacyjnego homologacji typu UE przydzielonego przez wydające państwo członkowskie.

Przykładowy numer homologacji typu UE: e50-DL00 12345

Numer homologacji zapisywany jest w mikroczipie w grupie danych DG 1 w przypadku każdego prawa jazdy zawierającego mikroczip.

CZĘŚĆ B4: Wzór świadectwa homologacji typu UE dla praw jazdy zawierających mikroczip 

Nazwa właściwego organu: …

Zawiadomienie dotyczy (*):

—  przyznania homologacji

—  cofnięcia homologacji

prawa jazdy UE zawierającego mikroczip

Nr homologacji: …

1.  Marka fabryczna lub znak towarowy: …

2.  Nazwa modelu: …

3.  Nazwa producenta lub jego przedstawiciela (w stosownych przypadkach): …

…

4.  Adres producenta lub jego przedstawiciela (w stosownych przypadkach): …

…

5.  Sprawozdania z badań laboratoryjnych:

5.1.  Świadectwo bezpieczeństwa nr: … Data: …

wydane przez: …

5.2.  Świadectwo funkcjonalności nr: … Data: …

wydane przez: …

6.  Data przyznania homologacji: …

7.  Data cofnięcia homologacji: …

8.  Miejscowość: …

9.  Data: …

10.  Załączone dokumenty opisowe: …

11.  Podpis: …

(*)  Proszę zaznaczyć właściwą kratkę.

CZĘŚĆ C: SPECYFIKACJE DOTYCZĄCE MOBILNEGO PRAWA JAZDY 

1)  Aplikacje dla mobilne prawa jazdy muszą być dostępne dla najpowszechniejszych mobilnych systemów operacyjnych i zapewniać uprawnionym osobom co najmniej następujące funkcje:

a)  pobieranie i przechowywanie danych lub stosowanie wskaźnika umożliwiającego udowodnienie posiadanych przez daną osobę uprawnień do kierowania pojazdami;

b)  wyświetlanie i przekazywanie tych danych lub tego wskaźnika.

2)  Aplikacja i inne odpowiednie systemy muszą być zgodne z normą ISO/IEC 18013-5 dotyczącą mobilnych praw jazdy oraz z rozporządzeniem (UE) nr 910/2014.

3)  Do celów niniejszego załącznika posiadacza mobilnego prawa jazdy wydanego zgodnie z niniejszą dyrektywą uznaje się za jego uprawnionego użytkownika wyłącznie w przypadku, gdy jest on zidentyfikowany jako taki. Podstawowym środkiem identyfikacyjnym jest identyfikacja elektroniczna. Do celów identyfikacji elektronicznej takich osób akceptowane są co najmniej wszystkie środki identyfikacji elektronicznej, o których mowa w rozporządzeniu (UE) nr 910/2014.

4)  Odpowiednim systemem krajowym jest właściwy rejestr praw jazdy państwa członkowskiego, w którym posiadacz prawa jazdy ustanowił swoje miejsce stałego zamieszkania.

5)  Aplikacja umożliwia posiadaczowi prawa jazdy pobranie z odpowiedniego systemu krajowego weryfikowalnych danych zawierających informacje wymienione w części D oraz tokena jednorazowego użytku. Jeżeli część informacji wymienionych w części D nie jest dostępna w systemie krajowym, posiadacz prawa jazdy może pobrać brakujące elementy danych za pomocą innych bezpiecznych środków (np. fotografii posiadacza z jego paszportu biometrycznego za pomocą komunikacji zbliżeniowej).

Aplikacja umożliwia automatyczną lub ręczną aktualizację weryfikowalnych danych (zawartych w prawie jazdy danych o posiadaczu zgodnie z częścią D) z odpowiedniego systemu krajowego państwa członkowskiego miejsca stałego zamieszkania. Aplikacja nie pozwala na żadne inne środki modyfikacji pobranych danych.

Aplikacja umożliwia posiadaczowi prawa jazdy wyświetlenie lub przekazanie osobie trzeciej całości lub części danych zawartych w mobilnym prawie jazdy. Właściwe organy państw członkowskich są uprawnione do pobierania danych zawartych w mobilnych prawach jazdy w celu ustalenia posiadanych przez posiadacza prawa jazdy uprawnień do kierowania pojazdami (weryfikacja).

Aplikacja umożliwia posiadaczowi prawa jazdy przekazanie osobie trzeciej tokena jednorazowego użytku pobranego z systemu krajowego. Token ten może zostać wykorzystany przez stronę otrzymującą do pobrania informacji wymienionych w części D z odpowiedniego systemu krajowego, jeżeli strona otrzymująca została do tego uprawniona przez zainteresowane państwo członkowskie. Właściwe organy państw członkowskich są uprawnione do dostępu do systemów krajowych innych państw członkowskich. Państwa członkowskie zapewniają, aby po weryfikacji danych posiadacza prawa jazdy przekazane dane nie były zatrzymywane.

Informacje przekazane bezpośrednio z aplikacji lub pobrane za pomocą tokena jednorazowego użytku mają umożliwiać właściwym organom ustalenie posiadanych przez posiadacza mobilnego prawa jazdy uprawnień do kierowania pojazdami (weryfikacja), w tym wszelkich ograniczeń mających zastosowanie w Unii lub na terytorium jednego z państw członkowskich. Państwa członkowskie nie uznają danych za ważne, jeżeli zostały one pobrane wcześniej niż 7 dni przed weryfikacją lub gdy numer prawa jazdy znajduje się w wykazie nieważnych praw jazdy zarządzanym przez państwo członkowskie, które wydało mobilne prawo jazdy. Wykaz nieważnych praw jazdy zawiera informacje na temat wszystkich praw jazdy, które nie uprawniają już ich posiadaczy do kierowania pojazdami.

6)  Na zasadzie odstępstwa od rozporządzenia (UE) nr 910/2014 i wyłącznie w celu zapewnienia posiadaczowi mobilnego prawa jazdy możliwości udowodnienia swojego uprawnienia do kierowania pojazdami w takich sytuacjach, funkcje wyświetlania i przekazywania danych lub tokena jednorazowego użytku pozostają dostępne w przypadku, gdy dane identyfikujące osobę związane z europejskimi portfelami tożsamości cyfrowej, o których mowa w art. 3 wspomnianego rozporządzenia, są nieważne.

7)  Systemy krajowe nie przechowują ani nie przetwarzają wniosku opartego na wyżej wymienionym tokenie jednorazowego użytku w celu innym niż wykonanie przepisów niniejszej dyrektywy. W tym celu można wykorzystać Europejską Sieć Praw Jazdy, o której mowa w art. 19.

8)  Posiadacze mobilnych praw jazdy mają możliwość przedłużenia ważności, zastąpienia lub wymiany swoich praw jazdy w Unii za pośrednictwem aplikacji lub specjalnego portalu usług cyfrowych zapewnianego przez państwa członkowskie.

CZĘŚĆ D: DANE, KTÓRE NALEŻY WPROWADZIĆ DO PRAWA JAZDY UE 

1)  Znaki odróżniające państwa członkowskiego wydające prawo jazdy są następujące:

B: Belgia

BG: Bułgaria

CZ: Republika Czeska

DK: Dania

D: Niemcy

EST: Estonia

GR: Grecja

E: Hiszpania

F: Francja

HR: Chorwacja

IRL: Irlandia

I: Włochy

CY: Cypr

LV: Łotwa

LT: Litwa

L: Luksemburg

H: Węgry

M: Malta

NL: Niderlandy

A: Austria

PL: Polska

P: Portugalia

RO: Rumunia

SLO: Słowenia

SK: Słowacja

FIN: Finlandia

S: Szwecja.

2)  Słowa „prawo jazdy” drukowane na prawach jazdy w języku lub językach państw członkowskich są następujące:

Свидетелство за управление на МПС

Permiso de Conducción

Řidičský průkaz

Kørekort

Führerschein

Juhiluba

Άδεια Οδήγησης

Driving Licence

Permis de conduire

Ceadúas Tiomána

Vozačka dozvola

Patente di guida

Vadītāja apliecība

Vairuotojo pažymėjimas

Vezetői engedély

Liċenzja tas-Sewqan

Rijbewijs

Prawo Jazdy

Carta de Condução

Permis de conducere

Vodičský preukaz

Vozniško dovoljenje

Ajokortti

Körkort.

3)  Informacje spersonalizowane odnośnie do wydanego prawa jazdy są następujące:

4)  Informacje spersonalizowane odnośnie do kategorii wydanego prawa jazdy są następujące:

Jeżeli kod określony w części E ma zastosowanie do wszystkich kategorii, dla których wydane jest prawo jazdy, może to być wydrukowane w polach 9, 10 i 11.

5)  Informacje spersonalizowane odnośnie do administrowania prawem jazdy są następujące:

CZĘŚĆ E: KODY UNIJNE I KRAJOWE 

Kody od 01 do 99 stanowią zharmonizowane kody unijne.

KIEROWCA (względy medyczne) 

ZMIANY W POJEŹDZIE 

Litery stosowane w połączeniu z kodami 01 do 44 w celu dookreślenia:

a lewa

b prawa

c ręka

d stopa

e środek

f ramię

g kciuk

KODY OGRANICZONEGO UŻYCIA 

SPRAWY ADMINISTRACYJNE

Kody od 100 w górę stanowią kody krajowe, ważne jedynie w odniesieniu do ruchu na terytorium państwa członkowskiego, które wydało prawo jazdy.

ZAŁĄCZNIK II

MINIMALNE WYMOGI DOTYCZĄCE EGZAMINÓW NA PRAWO JAZDY ORAZ WIEDZY, UMIEJĘTNOŚCI I ZACHOWAŃ W ZAKRESIE KIEROWANIA POJAZDAMI MECHANICZNYMI

I.  MINIMALNE WYMOGI DOTYCZĄCE EGZAMINÓW NA PRAWO JAZDY

Państwa członkowskie podejmują niezbędne kroki w celu upewnienia się, że kandydaci ubiegający się o prawo jazdy posiadają wiedzę i umiejętności oraz zachowują się w sposób wymagany do kierowania pojazdem mechanicznym. Egzaminy wprowadzone w tym celu muszą składać się z:

—  egzaminu teoretycznego;

—  egzaminu umiejętności i zachowań przeprowadzanego po pomyślnym zaliczeniu egzaminu teoretycznego.

Warunki, na jakich egzaminy te są prowadzone, określono poniżej.

A.  EGZAMIN TEORETYCZNY

1.  Forma

Wybrana forma powinna stwarzać pewność, że kandydat posiada wymaganą wiedzę w kwestiach wskazanych w pkt 2, 3 i 4.

Kandydat ubiegający się o prawo jazdy danej kategorii, który zdał egzamin teoretyczny na inną kategorię, może zostać zwolniony ze wspólnych przepisów pkt 2, 3 i 4.

2.  Zakres egzaminu teoretycznego dla wszystkich kategorii pojazdów

Zadawane pytania muszą dotyczyć każdego z tematów wymienionych w poniższych punktach, natomiast ich treść i formę pozostawia się uznaniu każdego państwa członkowskiego:

a)  przepisy ruchu drogowego:

–  w szczególności odnośnie do znaków drogowych, oznakowań poziomych i sygnałów, pierwszeństwa przejazdu i ograniczeń prędkości;

b)  kierowca:

–  znaczenie zachowania szczególnej ostrożności i stosunku do innych użytkowników drogi, w tym użytkowników środków mikromobilności;

–  ogólna percepcja, w tym dostrzeganie zagrożeń, ocena sytuacji i podejmowanie decyzji, szczególnie w zakresie czasu reakcji oraz zmian w zachowaniu za kierownicą, spowodowanych wpływem alkoholu, leków i produktów leczniczych, stanem świadomości i zmęczeniem;

–  wpływ korzystania z telefonów komórkowych lub innych urządzeń elektronicznych na ryzyko utraty uwagi podczas jazdy oraz skutki dla bezpieczeństwa; [Popr. 139]

c)  droga:

–  najważniejsze zasady dotyczące zachowania bezpiecznej odległości między pojazdami, odstępów przy hamowaniu i trzymania się drogi w różnych warunkach pogodowych i drogowych, w tym w szczególności w warunkach zaśnieżenia i śliskiej nawierzchni; [Popr. 140]

–  czynniki ryzyka związane z różnymi warunkami drogowymi, w tym percepcja i dostrzeganie zagrożeń, w szczególności w kontekście zmiany tych warunków w zależności od pogody i pory dnia lub nocy;

–  właściwości różnych typów dróg i związane z tym obowiązujące wymogi;

–  bezpieczna jazda w tunelach drogowych;

d)  inni użytkownicy drogi:

–  szczególne czynniki ryzyka związane z brakiem doświadczenia pozostałych użytkowników drogi, zwłaszcza niechronionych uczestników ruchu drogowego, którzy korzystają z niższego stopnia ochrony w ruchu drogowym w porównaniu z użytkownikami pojazdów silnikowych, takich jak samochody osobowe, autobusy i samochody ciężarowe, i którzy są bezpośrednio narażeni na siły zderzeń. Kategoria ta obejmuje dzieci, pieszych, rowerzystów, użytkowników dwukołowych pojazdów silnikowych, użytkowników urządzeń transportu osobistego oraz osoby z niepełnosprawnościami lub osoby o ograniczonej sprawności ruchowej i orientacji; [Popr. 141]

–  zagrożenia związane z przemieszczaniem się i kierowaniem , kontaktem z różnymi typami pojazdów oraz z różnymi polami widzenia ich kierowców, z uwzględnieniem pojazdów wyposażonych w zaawansowane systemy wspomagania jazdy i inne funkcje zautomatyzowanej jazdyi kierowaniem nimi z uwagi na różną skalę i dynamikę jazdy oraz z różnymi polami widzenia ich kierowców; [Popr. 142]

–  martwe punkty i zmiany stopnia nachylenia; [Popr. 143

–  prawidłowe i terminowe stosowanie kierunkowskazów; [Popr. 144]]

e)  ogólne zasady i przepisy oraz inne kwestie:

–  zasady dotyczące dokumentów administracyjnych wymaganych przy korzystaniu z pojazdu;

–  ogólne zasady określające zachowanie kierowcy w momencie wypadku (umieszczenie znaku ostrzegającego i zaalarmowanie) i środki, które musi zastosować udzielając pomocy ofiarom wypadku, jeżeli jest to konieczne;

–  zasady dotyczące zachowania w przypadku przejazdu pojazdu uprzywilejowanego oraz postępowania w miejscu kolizji; [Popr. 145]

–  czynniki bezpieczeństwa odnoszące się do pojazdu, ładunku i przewożonych osób;

–  wiedza na temat aspektów bezpieczeństwa związanych z pojazdami napędzanymi paliwami alternatywnymi lub z akumulatorami, w szczególności ryzyka przeskoku iskry/zapłonu lub reakcji chemicznej w razie wypadku lub awarii; [Popr. 146]

f)  środki ostrożności, jakie należy przedsięwziąć przy wysiadaniu z pojazdu, w tym upewnianie się, że można bezpiecznie otworzyć drzwi pojazdu i że nie będzie stanowić to zagrożenia dla innych uczestników ruchu drogowego takich jak piesi, rowerzyści i użytkownicy środków mikromobilności; [Popr. 147]

g)  aspekty mechaniczne związane z zachowaniem bezpieczeństwa na drodze; kandydaci muszą umieć wykryć najbardziej powszechne usterki, w szczególności w układzie kierowniczym, zawieszenia i hamulcowym, oponach, światłach i kierunkowskazach, reflektorach, lusterkach wstecznych, przedniej szybie i wycieraczkach, układzie wydechowym, pasach bezpieczeństwa i dźwiękowym sygnale ostrzegawczym;

h)  wyposażenie związane z bezpieczeństwem, w szczególności korzystanie z pasów bezpieczeństwa, zagłówków i urządzeń bezpieczeństwa dla dzieci oraz ładowanie pojazdów elektrycznych;

i)  przepisy i aspekty dotyczące użytkowania pojazdów w odniesieniu do środowiska, w tym odnośnie do pojazdów elektrycznych: odpowiednie stosowanie dźwiękowych urządzeń ostrzegawczych, umiarkowane zużycie paliwa/energii, ograniczenie emisji (emisje gazów cieplarnianych, zanieczyszczenia powietrza, hałas i mikrodrobiny plastiku pochodzące ze zużycia opon, hamulców i dróg itp.). [Popr. 148]

ia)  podstawowa wiedza dotycząca sposobu korzystania ze sprzętu do pierwszej pomocy oraz zdolność udzielania pierwszej pomocy, w tym RWP;

Państwa członkowskie mogą alternatywnie umożliwić wariant, zgodnie z którym uprzednie ukończenie poświadczonego zaświadczeniem szkolenia praktycznego z zakresu pierwszej pomocy, które obejmuje RWP, umożliwia wyłączenie treści testu teoretycznego dotyczącej pierwszej pomocy;[Popr. 149]

ib)  bezpieczne interakcje z funkcjami zaawansowanych systemów wspierania kierowców i innymi aspektami automatyzacji pojazdu, w tym związane z nimi korzyści, ograniczenia i ryzyka; [Popr. 150]

ic)  podstawowe ramy regulacyjne w sprawie miejskich ograniczeń w dostępie dla pojazdów, w tym stref niskiej emisji; [Popr. 151]

3.  Przepisy szczególne dotyczące kategorii A1, A2 oraz A

Obowiązkowe sprawdzenie ogólnej wiedzy na następujące tematy:

a)  wykorzystanie środków ochronnych, takich jak rękawice, obuwie, ubranie i kask;

b)  widoczność kierowców motocykli dla innych użytkowników dróg;

c)  czynniki ryzyka związane z różnymi warunkami drogowymi przedstawionymi powyżej ze zwróceniem szczególnej uwagi na elementy śliskie, takie jak pokrywy studzienek, oznakowania na drodze, takie jak linie i strzałki, szyny tramwajowe;

d)  aspekty mechaniczne związane z zachowaniem bezpieczeństwa na drodze przedstawionym powyżej ze zwróceniem szczególnej uwagi na wyłącznik awaryjny, poziom oleju i łańcuch.

4.  Przepisy szczególne dotyczące kategorii C, CE, C1, C1E, D, DE, D1 i , D1E i T [Popr. 152]

1)  Obowiązkowe sprawdzenie ogólnej wiedzy na następujące tematy:

a)  zasady dotyczące czasu pracy i odpoczynku kierowców, określone w rozporządzeniu (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady(28); używanie urządzenia rejestrującego zdefiniowanego w rozporządzeniu (UE) nr 165/2014;

b)  zasady odnoszące się do rodzaju wykonywanego transportu: rzeczy lub osób;

c)  dokumenty dotyczące pojazdu i transportowe, wymagane w krajowym i międzynarodowym przewozie rzeczy i osób;

d)  jak zachować się momencie wypadku; wiedza o środkach, jakie należy przedsięwziąć po wypadku lub podobnym zdarzeniu, łącznie z akcją ratunkową taką, jak ewakuacja pasażerów i podstawowa wiedza na temat pierwszej pomocy, w tym RWP;  [Popr. 153]

e)  środki ostrożności, jakie należy podjąć podczas zdejmowania i wymiany koła;

f)  zasady dotyczące masy i wymiarów pojazdu; zasady dotyczące ograniczników prędkości;

fa)  cel i użycie zwalniaczy/hamulców silnikowych i hamulców; [Popr. 154]

g)  ograniczenie pola widzenia wynikające z charakterystyki pojazdów, w szczególności w odniesieniu do pieszych z przodu pojazdu oraz rowerzystów z boku i z przodu pojazdu; [Popr. 155]

h)  czytanie map drogowych, planowanie trasy, łącznie z wykorzystaniem elektronicznych systemów nawigacji (fakultatywnie);

ha)  jazda defensywna i ekologiczny styl jazdy: odległość od pojazdu z przodu; wyprzedzanie, zmiana pasa, zasady pierwszeństwa, ograniczenia prędkości; [Popr. 156]

i)  czynniki bezpieczeństwa związane z załadowaniem pojazdu: kontrola ładunku (rozmieszczenie i zamocowanie), trudności z różnymi rodzajami ładunków (np. ładunki płynne, ładunki wiszące,...), załadunek i rozładunek towarów oraz stosowanie urządzeń do załadunku (rozładunku) (wyłącznie kategorie C, CE, C1, C1E);

ia)  środki, procedury i protokoły bezpieczeństwa odnoszące się do bezpiecznych miejsc parkowania; [Popr. 158]

j)  odpowiedzialność kierowcy w związku z przewozem osób; komfort i bezpieczeństwo pasażerów, a w szczególności osób z niepełnosprawnościami i o ograniczonej możliwości poruszania się, a także odpowiednia reakcja w razie nękania i przemocy ze względu na płeć; przewóz dzieci; niezbędne czynności przed ruszeniem; egzamin teoretyczny musi uwzględniać wszystkie rodzaje autobusów (autobusy komunikacji publicznej oraz autokary, autobusy o specjalnych wymiarach,...) (wyłącznie kategorie D, DE, D1, D1E). [Popr. 159]

k)  Państwa członkowskie mogą zwolnić kandydatów ubiegających się o prawo jazdy uprawniające do kierowania pojazdami kategorii C1 lub C1E nieobjętymi zakresem rozporządzenia (UE) nr 165/2014 z obowiązku wykazania się wiedzą na temat zagadnień wymienionych w pkt 4 ppkt 1 lit. a)–c).

2)  Obowiązkowy egzamin z wiedzy ogólnej w zakresie dodatkowych przepisów dotyczących kategorii C, CE, D oraz DE:

a)  zasady budowy oraz funkcjonowania: silników spalinowych, płynów (np. olej silnikowy, płyn chłodzący, płyn do spryskiwaczy), układu paliwowego, układu elektrycznego, układu zapłonu, układu przeniesienia napędu (sprzęgło, skrzynka przekładniowa itp.);

b)  smarowanie i ochrona przeciw zamarzaniu;

c)  zasady budowy, zakładania, właściwego stosowania oraz dbania o opony;

d)  zasady podziału, eksploatacji, główne części, połączenia, stosowanie oraz codzienne utrzymanie urządzeń hamulcowych oraz regulatorów obrotów oraz stosowanie hamulców z przeciwblokadą;

e)  zasady podziału, eksploatacji, główne części, połączenia, stosowanie oraz codzienne utrzymanie systemów sprzęgania (wyłącznie kategorie CE, DE);

f)  metody określania przyczyn awarii;

g)  konserwacja zapobiegawcza pojazdu oraz niezbędne naprawy bieżące;

h)  odpowiedzialność kierowcy w związku z przyjęciem, przewozem i dostawą towarów na uzgodnionych warunkach (wyłącznie kategorie C, CE).

B.  EGZAMIN UMIEJĘTNOŚCI I ZACHOWAŃ

5.  Pojazd i jego wyposażenie

1)  Układ przeniesienia napędu pojazdu

a)  Jazda pojazdem z przekładnią manualną podlega sprawdzeniu w ramach egzaminu umiejętności i zachowań przeprowadzanemu w pojeździe z przekładnią manualną.

Termin „pojazd z przekładnią manualną” oznacza pojazd wyposażony w pedał sprzęgła (lub ręcznie obsługiwaną dźwignię w pojazdach kategorii A, A2 i A1), który to element musi być wykorzystywany przez kierowcę podczas wprowadzania pojazdu w ruch lub zatrzymywania go i w czasie zmiany biegów.

b)  Pojazd niespełniający kryteriów określonych w pkt 5 ppkt 1 lit. a) uważa się za wyposażony w przekładnię automatyczną.

Bez uszczerbku dla pkt 5 ppkt 1 lit. c), jeżeli kandydat przystąpi do egzaminu umiejętności i zachowań w pojeździe z przekładnią automatyczną, odnotowuje się to w każdym prawie jazdy wydanym na podstawie takiego egzaminu za pomocą odpowiedniego kodu unijnego przewidzianego w części E załącznika I. Prawa jazdy z tym oznaczeniem wykorzystywane są wyłącznie do kierowania pojazdami z przekładnią automatyczną.

c)  Unijny kod oznaczony na prawie jazdy kategorii A1, A2, A, B1, B i BE, które zostało wydane na podstawie egzaminu umiejętności i zachowań przeprowadzonego w pojeździe z przekładnią automatyczną, nie jest zapisywany lub zostaje usunięty, jeżeli posiadacz zda specjalny egzamin umiejętności i zachowań lub ukończy specjalne szkolenie, które może odbyć się przed egzaminem umiejętności i zachowań przeprowadzonym w pojeździe z przekładnią automatyczną lub po tym egzaminie. [Popr. 160]

Państwa członkowskie wprowadzają środki niezbędne do:

(i)  zatwierdzania i nadzorowania specjalnego szkolenia, w tym w ramach ogólnego szkolenia kierowców; lub  [Popr. 161]

(ii)  organizacji specjalnego egzaminu umiejętności i zachowań.

Pojazdy wykorzystywane na potrzeby szkolenia lub egzaminu, o których mowa w niniejszym punkcie, muszą posiadać przekładnię manualną i być objęte kategorią prawa jazdy, o którą ubiegają się uczestnicy.

Czas trwania egzaminu umiejętności i zachowań oraz pokonana odległość muszą być wystarczające do oceny umiejętności i zachowań określonych w pkt 6 lub 7 niniejszego załącznika, ze szczególnym uwzględnieniem obsługi przekładni pojazdu.

Szkolenie musi uwzględniać wszystkie aspekty objęte pkt 6 lub 7 niniejszego załącznika, ze szczególnym uwzględnieniem obsługi przekładni pojazdu. Każdy uczestnik szkolenia musi wykonać część praktyczną oraz zaprezentować na drogach publicznych swoje umiejętności i zachowania. Czas trwania szkolenia wynosi co najmniej 7 godzin.

d)  Przepisy szczegółowe dotyczące pojazdów kategorii BE, C, CE, C1, C1E, D, DE, D1 i D1E oraz T [Popr. 162]

Państwa członkowskie mogą zdecydować o nieodnotowywaniu w prawie jazdy uprawniającym do kierowania pojazdami kategorii BE, C, CE, C1, C1E, D, DE, D1 lub D1E ograniczenia dotyczącego pojazdów z przekładnią automatyczną, o którym mowa w pkt 5 ppkt 1 lit. b), gdy kandydat posiada już prawo jazdy uzyskane na pojeździe z przekładnią manualną dla co najmniej jednej z następujących kategorii: B, BE, C, CE, C1, C1E, D, DE, D1 lub D1E, a także wykonał czynności opisane w pkt 8 ppkt 4 podczas egzaminu umiejętności i zachowań.

2)  Pojazdy wykorzystywane podczas egzaminów umiejętności i zachowań muszą spełniać podane poniżej minimalne kryteria. Państwa członkowskie mogą wymagać spełnienia ostrzejszych kryteriów oraz dodawać nowe kryteria. Państwa członkowskie mogą stosować wobec pojazdów kategorii A1, A2 i A, wykorzystywanych podczas egzaminów umiejętności i zachowań, tolerancję w wysokości 5 cm3 poniżej wymaganej minimalnej pojemności skokowej silnika.

a)  Kategoria A1:

Motocykl kategorii A1 bez wózka bocznego, o mocy nieprzekraczającej 11 kW i o stosunku mocy do masy nieprzekraczającym 0,1 kW/kg, rozwijający prędkość co najmniej 90 km/h.

Jeśli motocykl jest napędzany silnikiem spalinowym, pojemność skokowa silnika wynosi co najmniej 120 cm3.

Jeśli motocykl jest napędzany silnikiem elektrycznym, stosunek mocy pojazdu do jego masy wynosi co najmniej 0,08 kW/kg.

b)  Kategoria A2:

Motocykl bez wózka bocznego, o mocy co najmniej 20 kW, ale nieprzekraczającej 35 kW, i o stosunku mocy do masy nieprzekraczającym 0,2 kW/kg.

Jeśli motocykl jest napędzany silnikiem spalinowym, pojemność skokowa silnika wynosi co najmniej 250 cm3.

Jeśli motocykl jest napędzany silnikiem elektrycznym, stosunek mocy pojazdu do jego masy wynosi co najmniej 0,15 kW/kg.

c)  Kategoria A:

Motocykl bez wózka bocznego, którego masa własna przekracza 180 kg, o mocy co najmniej 50 kW. Państwo członkowskie może uznać tolerancję 5 kg poniżej wymaganej masy minimalnej.

Jeśli motocykl jest napędzany silnikiem spalinowym, pojemność skokowa silnika wynosi co najmniej 600 cm3.

Jeśli motocykl jest napędzany silnikiem elektrycznym, stosunek mocy pojazdu do jego masy wynosi co najmniej 0,25 kW/kg.

d)  Kategoria B:

Czterokołowy pojazd kategorii B, rozwijający prędkość co najmniej 100 km/h.

e)  Kategoria BE:

Zespół pojazdów składający się z pojazdu egzaminacyjnego kategorii B oraz przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej co najmniej 1 000 kg, rozwijający prędkość co najmniej 100 km/h, który nie mieści się w kategorii B; przedział ładunkowy przyczepy składa się z zamkniętej skrzyni ładunkowej o szerokości i wysokości co najmniej takiej samej jak pojazd silnikowy; zamknięta skrzynia ładunkowa może być również nieznacznie węższa od pojazdu silnikowego, o ile widoczność wsteczna jest możliwa wyłącznie przy użyciu lusterek wstecznych pojazdu silnikowego; rzeczywista masa całkowita przyczepy wynosi co najmniej 800 kg.

f)  Kategoria B1:

Czterokołowiec z napędem silnikowym, rozwijający prędkość co najmniej 60 km/h.

g)  Kategoria C:

Pojazd kategorii C o dopuszczalnej masie całkowitej co najmniej 12 000 kg, długości co najmniej 8 m, szerokości co najmniej 2,40 m, rozwijający prędkość co najmniej 80 km/h; wyposażony w hamulce z przeciwblokadą i posiadający urządzenia rejestrujące określone w rozporządzeniu (UE) nr 165/2014; przedział ładunkowy obejmuje zamkniętą skrzynię ładunkową o szerokości i wysokości co najmniej takiej samej jak kabina; rzeczywista całkowita masa pojazdu wynosi co najmniej 10 000 kg. [Popr. 163]

h)  Kategoria CE:

Pojazd przegubowy lub zespół pojazdów składający się z pojazdu egzaminacyjnego kategorii C oraz przyczepy o długości co najmniej 7,5 m; zarówno pojazd przegubowy, jak i zespół pojazdów mają dopuszczalną masę całkowitą wynoszącą co najmniej 20 000 kg, długość co najmniej 14 m oraz szerokość co najmniej 2,40 m, rozwijają prędkość co najmniej 80 km/h, są wyposażone w hamulce z przeciwblokadą, siodło oraz skrzynię biegów z co najmniej 8 przełożeniami w jeździe do przodu i posiadają urządzenia rejestrujące określone w rozporządzeniu (UE) nr 165/2014; przedział ładunkowy obejmuje zamkniętą skrzynię ładunkową o szerokości i wysokości co najmniej takiej samej jak kabina; rzeczywista całkowita masa zarówno pojazdu przegubowego, jak i zespołu pojazdów wynosi co najmniej 15 000 kg. [Popr. 164]

i)  Kategoria C1:

Pojazd podkategorii C1 o dopuszczalnej masie całkowitej co najmniej 4 000 kg, długości co najmniej 5 m, rozwijający prędkość co najmniej 80 km/h; wyposażony w hamulce z przeciwblokadą oraz urządzenia rejestrujące określone w rozporządzeniu (UE) nr 165/2014; przedział ładunkowy obejmuje zamkniętą skrzynię ładunkową o szerokości i wysokości co najmniej takiej samej jak kabina; [Popr. 165]

j)  Kategoria C1E:

Zespół pojazdów składający się z pojazdu egzaminacyjnego podkategorii C1 oraz przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej co najmniej 1 250 kg; taki zespół pojazdów ma długość co najmniej 8 m i rozwija prędkość co najmniej 80 km/h; przedział ładunkowy przyczepy składa się z zamkniętej skrzyni ładunkowej o szerokości i wysokości co najmniej takiej samej jak kabina; zamknięta skrzynia ładunkowa może być również nieznacznie węższa od kabiny, o ile widoczność wsteczna jest możliwa wyłącznie przy użyciu lusterek wstecznych pojazdu silnikowego; rzeczywista masa całkowita przyczepy wynosi co najmniej 800 kg. [Popr. 166]

k)  Kategoria D:

Pojazd kategorii D o długości co najmniej 10 m i szerokości co najmniej 2,40 m, rozwijający prędkość co najmniej 80 km/h; wyposażony w hamulce z przeciwblokadą oraz urządzenia rejestrujące określone w rozporządzeniu (UE) nr 165/2014.

l)  Kategoria DE:

Zespół pojazdów składający się z pojazdu egzaminacyjnego kategorii D oraz przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej co najmniej 1 250 kg, o szerokości co najmniej 2,40 m, rozwijający prędkość co najmniej 80 km/h; przedział ładunkowy przyczepy składa się z zamkniętej skrzyni ładunkowej o szerokości co najmniej 2 m i wysokości co najmniej 2 m; rzeczywista masa całkowita przyczepy wynosi co najmniej 800 kg. [Popr. 167]

m)  Kategoria D1:

Pojazd podkategorii D1 o dopuszczalnej masie całkowitej co najmniej 4 000 kg, długości co najmniej 5 m, rozwijający prędkość co najmniej 80 km/h; wyposażony w hamulce z przeciwblokadą oraz urządzenia rejestrujące określone w rozporządzeniu (UE) nr 165/2014.

n)  Kategoria D1E:

Zespół pojazdów składający się z pojazdu egzaminacyjnego podkategorii D1 oraz przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej co najmniej 1 250 kg, rozwijający prędkość co najmniej 80 km/h; przedział ładunkowy przyczepy składa się z zamkniętej skrzyni ładunkowej o szerokości co najmniej 2 m i wysokości co najmniej 2 m; rzeczywista masa całkowita przyczepy wynosi co najmniej 800 kg.

6.  Umiejętności i zachowania sprawdzane w odniesieniu do kategorii A1, A2 i A

1)  Przygotowanie i techniczna kontrola pojazdu pod kątem bezpieczeństwa ruchu drogowego

Kandydaci muszą wykazać swoją zdolność przygotowania się do bezpiecznej jazdy przez spełnienie następujących wymogów:

a)  dostosowanie stroju ochronnego takiego, jak rękawice, obuwie, ubranie i kask;

b)  wybiórcze sprawdzenie stanu opon, hamulców, układu kierowniczego, wyłącznika awaryjnego (jeżeli występuje), łańcucha, poziomu oleju, świateł, reflektorów, kierunkowskazów oraz sygnału dźwiękowego.

2)  Egzamin obejmuje manewry szczególne pod kątem bezpieczeństwa ruchu drogowego:

a)  podparcie motocykla oraz zdjęcie motocykla z podparcia i przemieszczenie go bez pomocy silnika;

b)  zaparkowanie motocykla na podpórce;

c)  co najmniej dwa manewry na wolnej prędkości łącznie ze slalomem; ma to pozwolić na ocenę umiejętności wykorzystywania sprzęgła w połączeniu z hamulcem, zachowaniem równowagi, przeglądu sytuacji oraz pozycji na motocyklu oraz pozycji stóp na ich oparciach;

d)  co najmniej dwa manewry na wyższej prędkości, z których jeden wykonany na drugim lub trzecim biegu, przy prędkości co najmniej 30 km/h oraz jeden manewr polegający na objechaniu przeszkody przy prędkości co najmniej 50 km/h; ma to pozwolić na ocenę umiejętności w zakresie zachowania pozycji na motocyklu, przeglądu sytuacji, zachowania równowagi, techniki jazdy oraz techniki zmiany biegów;

e)  hamowanie: co najmniej dwa manewry, w tym hamowanie awaryjne przy prędkości co najmniej 50 km/h; ma to pozwolić na ocenę umiejętności w zakresie obsługi przedniego i tylnego hamulca, przeglądu sytuacji oraz pozycji na motocyklu.

3)  Zachowanie w ruchu

Kandydaci muszą wykonać wszystkie poniższe czynności w normalnym ruchu ulicznym, przy pełnym zachowaniu bezpieczeństwa oraz z zachowaniem należytej ostrożności:

a)  ruszanie: po zaparkowaniu, po zatrzymaniu w ruchu; wyjazd z podjazdu;

b)  jazda po prostych odcinkach dróg; mijanie pojazdów nadjeżdżających z naprzeciwka, łącznie z wąskimi odcinkami;

c)  jazda po łukach;

d)  skrzyżowania: zbliżanie się i przekraczanie skrzyżowań oraz rozjazdów;

e)  zmiana kierunku ruchu: skręty w prawo i w lewo; zmiana pasa ruchu, zawracanie; [Popr. 169]

f)  Wjazd na autostradę/zjazd z autostrady lub dla podobnej drogi (w stosownym przypadku): włączanie się do ruchu z pasa wolnego ruchu; zjeżdżanie na pas wolnego ruchu;

g)  wyprzedzanie/omijanie: wyprzedzanie innych pojazdów w ruchu (jeżeli możliwe), w tym rowerzystów, użytkowników środków mikromobilności, pieszych; omijanie przeszkód, np. zaparkowanych pojazdów; wyprzedzanie przez inne pojazdy (jeżeli właściwe);  [Popr. 170]

h)  specjalne cechy drogi (w stosownym przypadku): ronda; przejazdy w poziomie szyn, ścieżki rowerowe; przystanki tramwajowe lub autobusowe; przejścia dla pieszych; jazda pod górę i z góry na długich odcinkach; tunele; [Popr. 171]

ha)  interakcje z innymi pojazdami, w tym przewidywanie martwych punktów i prawidłowe stosowanie kierunkowskazów; [Popr. 172]

i)  przewidywanie niebezpiecznych sytuacji i reagowanie na nie z wykorzystaniem symulatorów;

j)  zachowanie należytej ostrożności przy wysiadaniu z pojazdu, zwłaszcza odniesieniu do rowerzystów. [Popr. 173]

7.  Umiejętności i zachowania sprawdzane w odniesieniu do kategorii B, B1 i BE

1)  Przygotowanie i techniczna kontrola pojazdu pod kątem bezpieczeństwa ruchu drogowego

Kandydaci muszą się wykazać zdolnością przygotowania do bezpiecznej jazdy przez spełnienie następujących wymogów:

a)  ustawienie fotela do osiągnięcia poprawnej pozycji siedzącej;

b)  ustawienie lusterek wstecznych, dopasowanie pasów bezpieczeństwa oraz zagłówków, jeżeli pojazd jest w nie wyposażony;

c)  sprawdzenie, czy drzwi są zamknięte;

d)  wybiórcze sprawdzenie stanu opon, hamulców, układu kierowniczego, płynów (np. poziomu oleju, płynu chłodzącego i płynu spryskiwacza), świateł, reflektorów, kierunkowskazów oraz sygnału dźwiękowego;

e)  sprawdzenie czynników bezpieczeństwa związanych z załadowaniem pojazdu: nadwozie, pokrywy, drzwi ładunkowe, zamknięcie kabiny, sposób załadowania, zabezpieczenie ładunku (wyłącznie kategoria BE);

f)  sprawdzenie mechanizmu sprzęgającego, przewodów hamulcowych i elektrycznych (wyłącznie kategoria BE).

2)  Kategorie B oraz B1: szczególne manewry sprawdzane pod kątem bezpieczeństwa w ruchu drogowym

Egzamin obejmuje manewry wybrane z poniższej listy (co najmniej dwa manewry z czterech punktów, jeden na biegu wstecznym):

a)  cofanie po prostej, cofanie ze skrętem w prawo lub w lewo o dziewięćdziesiąt stopni w ramach tego samego pasa ruchu;

b)  zawracanie z wykorzystaniem biegów stosowanych w jeździe do przodu i wstecznego;

c)  parkowanie pojazdu przy zachowaniu odstępu (równoległe, na ukos lub skośnie w prawo, przodem lub tyłem, na terenie płaskim, na podjeździe lub zjeździe);

d)  hamowanie precyzyjne do zatrzymania; zatrzymanie awaryjne jest jednak fakultatywne.

3)  Kategoria BE – szczególne manewry sprawdzane pod kątem bezpieczeństwa ruchu drogowego:

a)  sprzęganie oraz rozprzęganie lub rozprzęganie i ponowne sprzęganie przyczepy z pojazdem silnikowym; sytuacją wyjściową jest sytuacja gdy pojazd ciągnący stoi obok przyczepy (nie w jednej linii);

b)  cofanie po łuku, linię łuku pozostawia się do wyboru państwom członkowskim;

c)  bezpieczne parkowanie w celu załadunku/rozładunku.

4)  Zachowanie w ruchu

Kandydaci muszą wykonać wszystkie poniższe czynności w normalnym ruchu ulicznym, przy pełnym zachowaniu bezpieczeństwa oraz z zachowaniem należytej ostrożności:

a)  ruszanie: po zaparkowaniu, po zatrzymaniu w ruchu; wyjazd z podjazdu;

b)  jazda po prostych odcinkach dróg; mijanie pojazdów nadjeżdżających z naprzeciwka, łącznie z wąskimi odcinkami;

c)  jazda po łukach;

d)  skrzyżowania: zbliżanie się i przekraczanie skrzyżowań oraz rozjazdów;

e)  zmiana kierunku ruchu: skręty w prawo i w lewo; zmiana pasa ruchu;

f)  Wjazd na autostradę/zjazd z autostrady lub dla podobnej drogi (w stosownym przypadku): włączanie się do ruchu z pasa wolnego ruchu; zjeżdżanie na pas wolnego ruchu;

g)  wyprzedzanie/omijanie: wyprzedzanie innych pojazdów uczestników ruchu drogowego, w ruchu tym rowerzystów (jeżeli możliwe); omijanie przeszkód, np. zaparkowanych pojazdów; wyprzedzanie przez inne pojazdy (jeżeli właściwe);  [Popr. 174]

ga)  niezależna jazda do wskazanego punktu docelowego, wykraczająca poza konkretne wskazania do skrętu; [Popr. 175]

h)  specjalne cechy drogi (w stosownym przypadku): ronda; pokonywanie rond dużym pojazdem; jazda w ruchu prawostronnym i lewostronnym; przejazdy w poziomie szyn; przystanki tramwajowe lub autobusowe; przejścia dla pieszych; ścieżki rowerowe; jazda pod górę i z góry na długich odcinkach; zmiany stopnia nachylenia; tunele; [Popr. 176]

ha)  interakcje z innymi uczestnikami ruchu drogowego, w tym przewidywanie martwych punktów i prawidłowe stosowanie kierunkowskazów; [Popr. 177]

i)  zachowanie należytej ostrożności przy wysiadaniu wsiadanie i wysiadanie z pojazdu, w tym upewnianie się, że można bezpiecznie otworzyć drzwi pojazdu i że nie będzie stanowić to zagrożenia dla innych uczestników ruchu drogowego takich jak piesi, rowerzyści i użytkownicy środków mikromobilności, ze szczególnym naciskiem na konieczność otwierania drzwi ręką najbardziej od nich oddaloną;; [Popr. 178]

j)  przewidywanie niebezpiecznych sytuacji i reagowanie na nie, w tym z wykorzystaniem symulatorów. [Popr. 179]

8.  Umiejętności i zachowania sprawdzane w odniesieniu do kategorii C, CE, C1, C1E, D, DE, D1 oraz D1E

1)  Przygotowanie i techniczna kontrola pojazdu pod kątem bezpieczeństwa ruchu drogowego

Kandydaci muszą się wykazać zdolnością przygotowania do bezpiecznej jazdy przez spełnienie następujących wymogów:

a)  ustawienie fotela do osiągnięcia poprawnej pozycji siedzącej;

b)  ustawienie lusterek wstecznych, dopasowanie pasów bezpieczeństwa oraz zagłówków, jeżeli pojazd jest w nie wyposażony;

c)  wybiórcze sprawdzenie stanu opon, hamulców, układu kierowniczego, świateł, reflektorów, kierunkowskazów oraz sygnału dźwiękowego;

d)  sprawdzenie układów wspomagania hamulców i kierownicy; sprawdzenie stanu kół, zamocowania kół, fartuchów przeciwbłotnych, szyby przedniej, szyb bocznych i tylnych oraz wycieraczek, poziomu płynów (np. olej silnikowy, płyn chłodzący, płyn spryskiwacza); sprawdzenie i korzystanie z pulpitu sterowniczego, łącznie z urządzeniami rejestrującymi określonymi w rozporządzeniu (UE) nr 165/2014. Ostatni wymóg nie ma zastosowania do kandydatów ubiegających się o prawo jazdy uprawniające do kierowania pojazdami kategorii C1 lub C1E nieobjętymi zakresem tego rozporządzenia;

e)  sprawdzenie ciśnienia powietrza, zbiorników powierza oraz zawieszenia;

f)  sprawdzenie czynników bezpieczeństwa związanych z załadowaniem pojazdu: nadwozie, pokrywy, drzwi ładunkowe, mechanizmy zamykające (w stosownym przypadku), zamknięcie kabiny (w stosownym przypadku), sposób załadowania, zabezpieczenie ładunku (wyłącznie kategorie C, CE, C1, C1E);

g)  sprawdzenie mechanizmu sprzęgającego, przewodów hamulcowych i elektrycznych (wyłącznie kategorie CE, C1E, DE, D1E);

h)  zdolność do podejmowania szczególnych środków bezpieczeństwa pojazdu; kontrola nadwozia, drzwi serwisowych, wyjść awaryjnych, urządzeń pierwszej pomocy, gaśnic oraz innych urządzeń bezpieczeństwa (wyłącznie kategorie D, DE, D1, D1E);

i)  czytanie map drogowych, planowanie trasy, łącznie z wykorzystaniem elektronicznych systemów nawigacji (fakultatywnie).

2)  Egzamin obejmuje manewry szczególne pod kątem bezpieczeństwa ruchu drogowego:

a)  sprzęganie oraz rozprzęganie lub rozprzęganie i ponowne sprzęganie przyczepy z pojazdem silnikowym; sytuacją wyjściową jest sytuacja, w której pojazd ciągnący stoi obok przyczepy (nie w jednej linii) (wyłącznie kategorie CE, C1E, DE, D1E);

aa)  różnorodne mechanizmy sprzęgania przyczepy z samochodem ciężarowym, z uwzględnieniem sworznia zaczepowego w przypadku pojazdów przegubowych (do naczep) i holu sztywnego do przyczep z obrotnicą (sztywnoramowy samochód ciężarowy), a także standardowe procedury operacyjne i protokoły łączenia i odłączania przyczep od samochodów ciężarowych z zastosowaniem tych mechanizmów sprzęgających; [Popr. 184]

b)  cofanie po łuku, linię łuku pozostawia się do wyboru państwom członkowskim;

c)  bezpieczne parkowanie w celu załadunku/rozładunku przy rampie/platformie załadowczej lub podobnym urządzeniu (wyłącznie kategorie C, CE, C1, C1E, T); [Popr. 185]

d)  parkowanie w celu umożliwienia pasażerom opuszczenia autobusu lub wejścia do niego w bezpieczny sposób (wyłącznie kategorie D, DE, D1, D1E).

3)  Zachowanie w ruchu

Kandydaci muszą wykonać wszystkie poniższe czynności w normalnym ruchu ulicznym, przy pełnym zachowaniu bezpieczeństwa oraz z zachowaniem należytej ostrożności:

a)  ruszanie: po zaparkowaniu, po zatrzymaniu w ruchu; wyjazd z podjazdu;

b)  jazda po prostych odcinkach dróg; mijanie pojazdów nadjeżdżających z naprzeciwka, łącznie z wąskimi odcinkami;

c)  jazda po łukach;

d)  skrzyżowania: zbliżanie się i przekraczanie skrzyżowań oraz rozjazdów;

e)  zmiana kierunku ruchu: skręty w prawo i w lewo; zmiana pasa ruchu, zawracanie; [Popr. 186]

ea)  uwzględnianie martwych punktów; [Popr. 187]

f)  Wjazd na autostradę/zjazd z autostrady lub dla podobnej drogi (w stosownym przypadku): włączanie się do ruchu z pasa wolnego ruchu; zjeżdżanie na pas wolnego ruchu;

g)  wyprzedzanie/omijanie: wyprzedzanie innych pojazdów uczestników ruchu drogowego i użytkowników środków mikromobilności, w ruchu tym rowerzystów (jeżeli możliwe); omijanie przeszkód, np. zaparkowanych pojazdów; wyprzedzanie przez inne pojazdy (jeżeli właściwe);  [Popr. 188]

h)  specjalne cechy drogi (w stosownym przypadku): ronda: pokonywanie rond dużym pojazdem; ruch lewo- i prawostronny; przejazdy w poziomie szyn; przystanki tramwajowe lub autobusowe; przejścia dla pieszych, ścieżki rowerowe; jazda pod górę i z góry na długich odcinkach; tunele;  [Popr. 189]

i)  zachowanie należytej ostrożności przy wysiadaniu zwsiadanie i wysiadanie z pojazdu, w tym upewnianie się, że można bezpiecznie otworzyć drzwi  pojazdu i że nie będzie stanowić to zagrożenia dla innych uczestników ruchu drogowego takich jak piesi, rowerzyści i użytkownicy środków mikromobilności;  [Popr. 190]

ia)  środki ostrożności, jakie należy przedsięwziąć przy bezpiecznym wsiadaniu do pojazdu i wysiadaniu z pojazdu. [Popr. 191]

4)  kierowanie pojazdem w sposób bezpieczny i energooszczędny:

a)  kierowanie pojazdem w taki sposób, by zapewnić bezpieczeństwo uczestników ruchu oraz zmniejszyć zużycie paliwa/energii i emisje w czasie przyśpieszania, zwalniania, jazdy pod górę i w dół, oraz by zapewnić odległość od pojazdu z przodu; wyprzedzanie, zmiana pasa, zasady pierwszeństwa, ograniczenia prędkości; [Popr. 192]

b)  przewidywanie niebezpiecznych sytuacji i reagowanie na nie, w tym z wykorzystaniem symulatorów.  [Popr. 193]

9.  Ocena egzaminu umiejętności i zachowań

1)  W odniesieniu do każdej z sytuacji w ruchu, o których mowa w pkt 6, 7 i 8 powyżej, ocena musi uwzględniać stopień swobody, z jaką kandydat obsługuje urządzenia sterujące pojazdu, oraz wykazaną przez niego zdolność do jazdy w ruchu, z zachowaniem pełnego bezpieczeństwa. Przez cały czas egzaminu egzaminator musi czuć się bezpieczny. Błędy popełniane podczas jazdy lub niebezpieczne zachowanie bezpośrednio wpływające na bezpieczeństwo pojazdu egzaminacyjnego, jego pasażerów lub innych użytkowników dróg są karane niezaliczeniem egzaminu, niezależnie od tego czy egzaminator lub towarzysząca osoba musi interweniować. Jednakże decyzja o dokończeniu egzaminu umiejętności i zachowań należy do egzaminatora.

Egzaminatorzy prawa jazdy muszą być przeszkoleni pod kątem właściwej oceny zdolności kandydatów do bezpiecznego kierowania pojazdem. Praca egzaminatorów prawa jazdy musi być monitorowana i nadzorowana przez niezależny organ uprawniony przez państwo członkowskie, tak aby zapewnić właściwe i spójne stosowanie oceny błędów zgodnie ze standardami określonymi w niniejszym załączniku. [Popr. 194]

2)  Podczas oceny egzaminatorzy prawa jazdy zwracają szczególną uwagę, czy kandydat kieruje pojazdem w sposób defensywny i społecznie przyjazny. Dotyczy to ogólnego stylu jazdy i musi zostać uwzględnione przez egzaminatora prawa jazdy w ogólnej ocenie kandydata. Obejmuje to wyuczoną i zdecydowaną (bezpieczną) jazdę, biorąc pod uwagę stan drogi oraz warunki pogodowe, jak również warunki ruchu, interesy innych użytkowników dróg (w szczególności niechronionych uczestników ruchu drogowego) oraz zdolność przewidywania.

3)  Egzaminator prawa jazdy ocenia ponadto, czy kandydat:

a)  zachowuje kontrolę nad pojazdem, biorąc pod uwagę: właściwe stosowanie pasów bezpieczeństwa, nowoczesnych systemów bezpieczeństwa i wspomagania jazdy, lusterek wstecznych, zagłówków, fotela; właściwe korzystanie ze świateł i innych urządzeń; właściwe stosowanie sprzęgła, skrzyni biegów, systemu przyspieszania i hamowania (łącznie z systemem trzeciego hamulca (jeżeli jest dostępny), układu sterowania; kontrolę nad pojazdem w różnych okolicznościach, przy różnych prędkościach; opanowanie na drodze; masę, wymiary oraz charakterystyki pojazdu; masę oraz rodzaj ładunku (wyłącznie kategorie BE, C, CE, C1, C1E, DE, D1E, T); komfort pasażerów (wyłącznie kategorie D, DE, D1, D1E) (bez nagłych przyspieszeń, gwałtownego hamowania – płynna jazda); [Popr. 195]

b)  kieruje pojazdem w sposób ekonomiczny, bezpieczny i energooszczędny, biorąc pod uwagę obroty na minutę, zmianę biegów, hamowanie i przyspieszanie oraz stosuje wbudowane w pojazd systemy wspomagania jazdy lub bezpieczeństwa (wyłącznie kategorie B, BE, C, CE, C1, C1E, D, DE, D1, D1E); [Popr. 196]

c)  stosuje zasady obserwacji: obserwacja dookoła; właściwe korzystanie z lusterek i nowych technologii; widzenie z dalekiej, średniej i bliskiej odległości; [Popr. 197]

d)  przestrzega zasad pierwszeństwa/ustępowania pierwszeństwa: pierwszeństwo ruchu na skrzyżowaniach, punktach węzłowych oraz rozjazdach; ustępowanie pierwszeństwa przy innych okazjach (np. przy zmianie kierunku ruchu, zmianie pasa ruchu, manewrach szczególnych);

e)  utrzymuje prawidłową pozycję na drodze: właściwa pozycja na drodze, na pasie ruchu, na rondzie, na łuku – odpowiednia do rodzaju i charakterystyki pojazdu; zajmowanie pozycji;

f)  zachowuje odstęp: zachowywanie właściwego odstępu z przodu i z boku; zachowywanie odpowiedniej odległości od innych użytkowników drogi, w szczególności niechronionych uczestników ruchu drogowego;

g)  przestrzega ograniczeń i zaleceń dotyczących prędkości: nieprzekraczanie maksymalnej dopuszczalnej prędkości; dostosowanie prędkości do warunków pogody/ruchu oraz, w stosownych przypadkach, do krajowych ograniczeń prędkości; jazda z prędkością pozwalającą na zatrzymanie na właściwym odcinku widocznej i wolnej drogi; dostosowanie prędkości do ogólnej prędkości tego samego rodzaju użytkowników dróg;

h)  przestrzega sygnalizacji świetlnej, znaków drogowych i innych oznakowań: postępowanie według wskazań sygnalizacji świetlnej; postępowanie zgodnie ze wskazaniami osób kierujących ruchem; postępowanie zgodnie ze wskazaniami znaków drogowych (zakazu i nakazu); podjęcie działań stosownych do oznakowań poziomych dróg;

i)  przestrzega zasad dotyczących kierunkowskazów: sygnalizowanie skrętu, gdy jest to konieczne, poprawnie i w odpowiednim czasie; właściwe wskazywanie kierunku; podjęcie stosownych działań wobec sygnalizowania skrętu przez innych użytkowników drogi;

j)  zachowuje kontrolę nad hamowaniem i zatrzymywaniem: zmniejszanie prędkości, hamowanie lub zatrzymywanie zależnie od okoliczności; zdolność przewidywania; używanie różnych układów hamulcowych (wyłącznie w przypadku kategorii C, CE, D, DE); używanie układów ograniczania prędkości innych niż hamulcowe i stosowanie technologii wbudowanych w pojazd (wyłącznie w przypadku kategorii C, CE, D, DE). [Popr. 198]

10.   Długość egzaminu

Długość egzaminu oraz pokonana odległość musi wystarczyć do oceny umiejętności i zachowań określonych w tytule B niniejszego załącznika. W żadnym przypadku czas jazdy na drodze nie może być krótszy niż 25 minut dla kategorii A, A1, A2, B, B1 i BE oraz niż 45 minut dla pozostałych kategorii. Czas ten nie obejmuje przyjęcia kandydata, przygotowania pojazdu, kontroli technicznej pojazdu pod kątem bezpieczeństwa ruchu drogowego, manewrów szczególnych oraz ogłoszenia wyniku egzaminu praktycznego.

11.  Miejsce egzaminu

Część egzaminu obejmująca manewry specjalne może być przeprowadzana na specjalnym placu manewrowym. W przypadkach gdy jest to wykonalne, część sprawdzającą zachowania w ruchu drogowym przeprowadza się na drogach poza obszarem zabudowanym, drogach szybkiego ruchu, autostradach (lub podobnych drogach), jak też na wszystkich rodzajach ulic (osiedla, strefy 30 i 50 km/h, miejskie trasy szybkiego ruchu), które odzwierciedlają zróżnicowanie trudności sytuacji, jakie mogą zostać napotkane przez kierowców. Egzamin powinien również odbywać się w warunkach zmiennego natężenia ruchu. Czas spędzony w ruchu na drodze musi zostać w optymalny sposób wykorzystany do oceny kandydata we wszystkich różnych obszarach ruchu, ze szczególnym uwzględnieniem przemieszczania się między tymi obszarami.

II.  WIEDZA, UMIEJĘTNOŚCI I ZACHOWANIA W ZAKRESIE KIEROWANIA POJAZDAMI MECHANICZNYMI

Kierowcy wszystkich rodzajów pojazdów mechanicznych muszą dysponować w każdej chwili takim zasobem wiedzy, umiejętności i zachowań opisanych w pkt 1–9, aby móc:

–  rozpoznawać i przewidywać niebezpieczeństwa i zagrożenia związane z ruchem oraz oceniać ich stopień;

–  zachowywać odpowiednią kontrolę nad pojazdem, nie stwarzać sytuacji niebezpiecznych oraz właściwie reagować, gdy sytuacje takie wystąpią;

–  postępować zgodnie z przepisami ruchu drogowego, w szczególności z przepisami o bezpieczeństwie ruchu drogowego i utrzymującymi ciągłość ruchu,

–  wykrywać wszelkie poważne usterki techniczne pojazdu; szczególne usterki stwarzające zagrożenie w ruchu, oraz usuwać je w odpowiedni sposób;

–  uwzględniać wszystkie czynniki wpływające na zachowanie kierowcy (np. alkohol, zmęczenie, słaby wzrok, korzystanie z urządzeń elektronicznych itp.) dla zachowania pełni zdolności do bezpiecznej jazdy; [Popr. 199]

–  pomagać w zapewnianiu bezpieczeństwa wszystkich użytkowników dróg, w szczególności niechronionych uczestników ruchu drogowego, przez wykazywanie należytego szacunku dla innych;

–  mieć wystarczającą wiedzę na temat czynników ryzyka związanych ze środkamiz rowerzystami, pieszymi i użytkownikami środków mikromobilności; [Popr. 200]

–  mieć wystarczającą wiedzę w kwestii bezpieczeństwa związanego z użytkowaniem pojazdów napędzanych paliwami alternatywnymi;

–  mieć wystarczającą wiedzę na temat używania zaawansowanych systemów wspomagania jazdy i innych aspektów automatyzacji pojazdu.

Państwa członkowskie mogą stosować właściwe środki zapewniające, zachęca się do stosowania właściwych środków zapewniających, aby kierowcy, którzy utracili już zasób wiedzy, umiejętności i zachowań opisanych w pkt 1–9, mogli odzyskać tę wiedzę i te umiejętności oraz nadal zachowywać się w sposób wymagany do kierowania pojazdem mechanicznym. Państwa członkowskie mogą wykorzystywać zasoby przeznaczone na mocy dyrektywy (UE) 2015/413 na wsparcie finansowe takich środków. [Popr. 201]

ZAŁĄCZNIK III

MINIMALNE STANDARDY DOTYCZĄCE FIZYCZNEJ I PSYCHICZNEJ ZDOLNOŚCI [Popr. 258,327 i 338]

DEFINICJE

1.  Do celów niniejszego załącznika kierowców klasyfikuje się w dwóch grupach:

1)  Grupa 1: kierowcy pojazdów kategorii A, A1, A2, AM, B, B1, BE i BET; [Popr. 202]

2)  Grupa 2: kierowcy pojazdów kategorii C, CE, C1, C1E, D, DE, D1 i D1E.

3)  Ustawodawstwo krajowe może przewidywaćprzewiduje stosowanie w odniesieniu do kierowców pojazdów kategorii B, którzy wykorzystują prawo jazdy do celów zawodowych (taksówki, karetki pogotowia itd.), przepisów określonych w niniejszym załączniku dla kierowców z grupy 2.  [Popr. 203]

2.  W podobny sposób wnioskodawców ubiegających się o swoje pierwsze prawo jazdy lub o przedłużenie okresu jego ważności klasyfikuje się do grupy, do której będą należeć w chwili wydania lub przedłużenia okresu ważności prawa jazdy.

BADANIA LEKARSKIE ZDOLNOŚĆ DO KIEROWANIA POJAZDAMI MECHANICZNYMI [Popr. 259,328 i 339]

3.  Grupa 1:

Kandydaci przeprowadzają samoocenę swojej fizycznej i psychicznej zdolności do kierowania albo poddają się badaniu lekarskiemu, aby móc kierować pojazdami mechanicznymi zgodnie z systemem krajowym obowiązującym w państwie członkowskim miejsca stałego zamieszkania.  [Popr. 260 i 329]

Kandydaci zobowiązani są do poddania się badaniom lekarskim, jeżeli – w wyniku samooceny swojej zdolności fizycznej i psychicznej, w tym odpowiedniemu badaniu wzroku, o którym mowa w pkt 6 podczas dopełniania niezbędnych formalności lub w trakcie egzaminów uprawniających do otrzymania prawa jazdy – okaże się, że może u nich występować jedna bądź kilka z wad zdrowotnych wymienionych w niniejszym załącznikuw wyniku których organ medyczny posiadający kompetencje mające znaczenie dla złożoności połączonych celów niniejszego załącznika wyda uzasadnioną opinię.  [Popr. 205]

Aby przedłużyć ważność prawa jazdy, kierowcy podlegają tej samej procedurze przy przedłużaniu ważności swoich praw jazdymogą zostać poddani badaniu lekarskiemu stwierdzającemu zdolność do prowadzenia pojazdu mechanicznego, samoocenie lub innej formie oceny zdolności do kierowania pojazdami zgodnie z systemem krajowym obowiązującym w państwie członkowskim miejsca stałego zamieszkania. [Popr. 262, 331 i 341]

3a.  Państwa członkowskie mogą ustanowić bardziej rygorystyczne normy i zasady niż te określone w niniejszym załączniku w odniesieniu do wydawania lub przedłużania ważności praw jazdy. [Popr. 206]

4.  Grupa 2:

Kandydatów ubiegających się o pierwsze prawo jazdy poddaje się badaniom lekarskim przed jego , które mają na celu stwierdzenie ich fizycznej i psychicznej zdolności do kierowania pojazdami mechanicznymi, przed wydaniem pierwszego prawa jazdy, a kierowców poddaje się w okresie późniejszym kontrolom zgodnie z krajowym systemem stosowanym w państwie członkowskim miejsce stałego zamieszkania, za każdym razem, gdy przedłużany jest okres ważności prawa jazdy. Badanie lekarskie może przeprowadzić lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, pod warunkiem że ukończył szkolenie online, o którym mowa w art. 10 ust. 8a. [Popr. 207]

4a.  Kierowcy podlegają tej samej procedurze przy przedłużaniu ważności swoich praw jazdy. [Popr. 208]

5.  Wymagania ustanowione przez państwa członkowskie odnośnie do wydawania lub przedłużania terminu ważności prawa jazdy mogą być bardziej rygorystyczne niż te wymienione w niniejszym załączniku.

WZROK

6.  Wszystkich kandydatów ubiegających się o prawo jazdy lub przedłużenie jego ważności poddaje się właściwemu badaniu w celu upewnienia się, czy posiadają ostrość widzenia, zmierzoną za pomocą zatwierdzonej tablicy okulistycznej, i pole widzenia odpowiednie do kierowania pojazdami mechanicznymi. W przypadku uzasadnionych wątpliwości co do odpowiedniej zdolności widzenia kandydata, powinien on zostać poddany badaniu przez właściwy organ medyczny lub wykwalifikowanego lekarza okulistę upoważnionego zgodnie z prawem krajowym. Podczas takiego badania zwraca się szczególną uwagę na: ostrość widzenia, pole widzenia, widzenie w półmroku, wrażliwość na kontrast i olśnienie, diplopię oraz na inne funkcje wzroku, których upośledzenie może zagrażać bezpiecznemu kierowaniu pojazdami. [Popr. 209]

W przypadku kierowców należących do grupy 1 można rozważyć wydanie prawa jazdy w „wyjątkowych indywidualnych przypadkach”, gdy nie jest możliwe spełnienie wymogów dotyczących pola widzenia lub ostrości widzenia, ale istnieją powody, aby sądzić, że wydanie prawa jazdy wnioskodawcy, który się o nie ubiega, nie zagrozi bezpieczeństwu ruchu drogowego; w takich przypadkach kierowca poddaje się badaniu przeprowadzanemu przez właściwy organ medyczny lub wykwalifikowanego lekarza okulistę upoważnionego zgodnie z prawem krajowym, aby wykazać, że nie występuje u niego upośledzenie innych funkcji wzroku, w tym wrażliwości na olśnienie, wrażliwości na kontrast i widzenia w półmroku. Kierowcy lub kandydaci muszą również przejść z pozytywnym wynikiem egzamin praktyczny przeprowadzany przez właściwy organ. [Popr. 210]

Grupa 1:

1)  Wnioskodawcy ubiegający się o prawo jazdy lub o przedłużenie terminu jego ważności muszą wykazać się obuoczną ostrością widzenia, w razie konieczności przy zastosowaniu soczewek korekcyjnych, wynoszącą co najmniej 0,5 (w systemie dziesiętnym) dla obu oczu naraz. [Popr. 211]

Ponadto poziome pole widzenia musi wynosić co najmniej 120 stopni, a jego rozszerzenie musi wynosić co najmniej 50 stopni na lewo i na prawo oraz 20 stopni w górę i w dół. W obrębie kąta 20 stopni od centrum nie mogą występować żadne wady.

W przypadku wykrycia lub zgłoszenia postępującej wady wzroku wydanie prawa jazdy lub przedłużenie okresu jego ważności jest możliwe pod warunkiem, że wnioskodawca będzie się poddawać regularnym badaniom przeprowadzanym przez właściwy organ medyczny.

2)  U wnioskodawców ubiegających się o wydanie prawa jazdy lub o przedłużenie okresu jego ważności, u których występuje całkowita utrata możliwości widzenia na jedno oko, oraz u widzących wyłącznie za pomocą jednego oka (np. w przypadku diplopii), ostrość widzenia musi wynosić przynajmniej 0,5 (w systemie dziesiętnym), w razie konieczności z zastosowaniem soczewek korekcyjnych. Właściwy organ medyczny musi poświadczyć, że dana osoba widzi tylko na jedno oko od wystarczająco długiego czasu, aby umożliwić dostosowanie, a pole widzenia tego oka spełnia wymóg ustanowiony w pkt 6 ppkt 1. [Popr. 212]

3)  Po niedawnym wystąpieniu diplopii lub utracie możliwości widzenia na jedno oko należy przewidzieć odpowiedni okres adaptacji (na przykład sześciomiesięczny), w trakcie którego kierowanie pojazdami nie jest dozwolone. Po upływie tego okresu kierowanie pojazdami jest dozwolone wyłącznie po uzyskaniu pozytywnej opinii specjalistów w zakresie okulistyki i prowadzenia pojazdów. Właściwy organ może ustanowić wymogi o ograniczonym czasie ważności i, w stosownych przypadkach, ograniczenia dotyczące prowadzenia pojazdu w nocy. [Popr. 213]

Grupa 2:

4)  Wnioskodawcy ubiegający się o prawo jazdy lub o przedłużenie terminu jego ważności muszą wykazać się ostrością widzenia, w razie konieczności przy zastosowaniu soczewek korekcyjnych, wynoszącą co najmniej 0,8 (w systemie dziesiętnym) dla oka sprawniejszego i co najmniej 0,1 (w systemie dziesiętnym) dla oka słabszego. Jeżeli dla osiągnięcia wartości 0,8 i 0,1 dana osoba korzysta z soczewek korekcyjnych, minimalna ostrość widzenia (0,8 i 0,1) musi zostać osiągnięta za pomocą okularów o sile nieprzekraczającej plus ośmiu dioptrii lub za pomocą soczewek kontaktowych. Środki korekcyjne muszą być dobrze tolerowane. Badanie lekarskie może przeprowadzić lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, który odbył szkolenie online, o którym mowa w art. 10 ust. 8a.  [Popr. 214]

Ponadto poziome pole widzenia obuocznego musi wynosić co najmniej 160 stopni, a jego rozszerzenie musi wynosić co najmniej 70 stopni na lewo i na prawo oraz 30 stopni w górę i w dół. W obrębie kąta 30 stopni od centrum nie mogą występować żadne wady.

Prawa jazdy nie wydaje się ani nie przedłuża się okresu jego ważności w przypadku kandydatów lub kierowców, u których występuje znacznie obniżone widzenie w półmroku i obniżona wrażliwość na kontrast oraz niedostateczne widzenie po olśnieniu, z nieodpowiednim czasem readaptacji również w lepszym oku, lub diplopia. [Popr. 215]

Po znacznej utracie możliwości widzenia na jedno oko należy przewidzieć odpowiedni okres adaptacji (na przykład sześciomiesięczny), podczas którego nie wolno prowadzić pojazdów. Po upływie tego okresu kierowanie pojazdami jest dozwolone wyłącznie po uzyskaniu pozytywnej opinii specjalistów w zakresie okulistyki i prowadzenia pojazdów. Właściwy organ medyczny może zezwolić na prowadzenie pojazdu, ustanawiając w razie potrzeby wymogi lub narzucając ograniczenia. [Popr. 216]

SŁUCH

7.  Wydanie prawa jazdy lub przedłużenie okresu jego ważności ubiegającym się o nie kandydatom lub kierowcom z grupy 2 jest możliwe pod warunkiem przedstawienia opinii właściwych organów medycznych; podczas badań lekarskich zwraca się szczególną uwagę na zakres kompensacji.

OSOBY Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ RUCHOWĄ

8.  Prawa jazdy nie wydaje się ani nie przedłuża się okresu jego ważności w przypadku kandydatów lub kierowców cierpiących na dolegliwości lub dysfunkcje aparatu ruchu, które mogą stanowić zagrożenie w sytuacji kierowania pojazdem mechanicznym.

Grupa 1:

1)  Wydanie prawa jazdy z zastrzeżeniem niektórych ograniczeń ubiegającym się o nie kandydatom lub kierowcom z niepełnosprawnościami ruchowymi jest możliwe po wydaniu opinii przez właściwy organ medyczny. Opinię wydaje się na podstawie oceny lekarskiej danej dolegliwości lub dysfunkcji oraz, w miarę potrzeby, na podstawie egzaminu praktycznego. Opinia taka musi także wskazywać rodzaj modyfikacji, jakich trzeba dokonać w pojeździe, oraz ewentualny przyrząd ortopedyczny dla kierowcy, w zakresie, w jakim egzamin umiejętności i zachowań wykazuje, że zastosowanie takiego przyrządu podczas jazdy nie stanowi zagrożenia.

2)  Wydanie prawa jazdy lub przedłużenie okresu jego ważności ubiegającym się o nie kandydatom lub kierowcom cierpiącym na postępującą dolegliwość jest możliwe pod warunkiem, że dana osoba poddaje się regularnym badaniom w celu sprawdzenia, czy jest nadal zdolna do całkowicie bezpiecznego kierowania pojazdem.

W przypadku gdy niepełnosprawność ruchowa nie ma charakteru postępującego, wydanie prawa jazdy lub przedłużenie okresu jego ważności jest możliwe bez poddawania wnioskodawcy wymogowi przeprowadzania regularnych badań lekarskich.

Grupa 2:

3)  Właściwy organ medyczny należycie rozważa dodatkowe ryzyka i zagrożenia, jakie mogą mieć miejsce w przypadku kierowania pojazdami przez osoby zaliczane do tej grupy.

CHOROBY UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO

9.  Choroby układu sercowo-naczyniowego mogą prowadzić do nagłego upośledzenia funkcji mózgowych stanowiącego zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. Choroby te stanowią podstawę dla ustanowienia czasowych lub stałych ograniczeń w zakresie prowadzenia pojazdów.

1)  Wydanie prawa jazdy lub przedłużenie okresu jego ważności ubiegającym się o nie kandydatom lub kierowcom należącym do wskazanych grup jest możliwe wyłącznie po skutecznym wyleczeniu choroby i pod warunkiem uzyskania zgody lekarza specjalisty oraz, w stosownych przypadkach, z zastrzeżeniem przeprowadzania regularnych ocen lekarskich, jeśli stwierdzono następujące choroby układu sercowo-naczyniowego:

a)  bradyarytmie (zaburzenia funkcji węzła zatokowego i zaburzenia przewodzenia) i tachyarytmie (arytmie nadkomorowe i komorowe) z przypadkami omdleń lub epizodów omdleniowych spowodowanymi arytmiami w wywiadzie (dotyczy grup 1 i 2);

b)  bradyarytmie: zaburzenia funkcji węzła zatokowego i zaburzenia przewodzenia w połączeniu z blokiem przedsionkowo-komorowym II stopnia typu Mobitz II, blokiem III stopnia albo naprzemiennym blokiem odnóg pęczka Hisa (dotyczy wyłącznie grupy 2);

c)  tachyarytmie (arytmie nadkomorowe i komorowe) w połączeniu

—  ze strukturalną chorobą serca oraz trwałym częstoskurczem komorowym (dotyczy grup 1 i 2), albo

—  z nietrwałym polimorficznym częstoskurczem komorowym, trwałym częstoskurczem komorowym lub ze wskazaniem do stosowania defibrylatora (dotyczy wyłącznie grupy 2);

d)  objawy dusznicy bolesnej (dotyczy grup 1 i 2);

e)  wszczepienie lub wymiana stałego rozrusznika serca (dotyczy wyłącznie grupy 2);

f)  wszczepienie lub wymiana defibrylatora albo właściwy bądź niewłaściwy impuls defibrylatora (dotyczy wyłącznie grupy 1);

g)  omdlenia (czasowa utrata przytomności i napięcia mięśniowego charakteryzujące się nagłym początkiem, krótkim trwaniem i spontanicznym powrotem do prawidłowego stanu, spowodowane całkowitą hipoperfuzją mózgu, prawdopodobnie powstającą spontanicznie, z nieznanej przyczyny, przy braku stwierdzonej choroby serca) (dotyczy grup 1 i 2);

h)  ostry zespół wieńcowy (dotyczy grup 1 i 2);

i)  stabilna dusznica bolesna, jeżeli objawy nie wystąpią przy niewielkim wysiłku fizycznym (dotyczy grup 1 i 2);

j)  przezskórna interwencja wieńcowa (dotyczy grup 1 i 2);

k)  zabieg pomostowania tętnic wieńcowych (dotyczy grup 1 i 2);

l)  udar/przemijający atak niedokrwienny (dotyczy grup 1 i 2);

m)  znaczne zwężenie tętnicy szyjnej (dotyczy wyłącznie grupy 2);

n)  maksymalna średnica aorty przekraczająca 5,5 cm (dotyczy wyłącznie grupy 2);

o)  niewydolność serca:

—  klasy I, II, III w skali NYHA (New York Heart Association)(dotyczy wyłącznie grupy 1);

—  klasy I i II w skali NYHA, pod warunkiem że frakcja wyrzutowa lewej komory wynosi co najmniej 35 % (dotyczy wyłącznie grupy 2);

p)  przeszczep serca (dotyczy grup 1 i 2);

q)  urządzenie wspomagające pracę serca (dotyczy wyłącznie grupy 1);

r)  operacja zastawek serca (dotyczy grup 1 i 2);

s)  nadciśnienie złośliwe (podwyższenie skurczowego ciśnienia tętniczego ≥ 180 mmHg lub rozkurczowego ciśnienia tętniczego ≥ 110 mmHg związane z grożącym lub postępującym uszkodzeniem narządu) (dotyczy grup 1 i 2);

t)  nadciśnienie tętnicze III stopnia (rozkurczowe ciśnienie tętnicze ≥ 110 mmHg lub skurczowe ciśnienie tętnicze ≥ 180 mmHg) (dotyczy wyłącznie grupy 2);

u)  wrodzona wada serca (dotyczy grup 1 i 2);

v)  kardiomiopatia przerostowa, jeżeli nie występują omdlenia (dotyczy wyłącznie grupy 1);

w)  zespół długiego QT z omdleniami, Torsade des Pointes lub QTc > 500 ms (dotyczy wyłącznie grupy 1).

2)  Prawa jazdy nie wydaje się ani nie przedłuża się okresu jego ważności w przypadku kandydatów lub kierowców należących do wskazanych grup, jeśli stwierdzono następujące choroby układu sercowo-naczyniowego:

a)  wszczepienie defibrylatora (dotyczy wyłącznie grupy 2);

b)  choroba naczyń obwodowych – tętniak aorty piersiowej i brzusznej, kiedy maksymalna średnica aorty predysponuje do znacznego ryzyka nagłego pęknięcia i wystąpienia nagłej niezdolności do kierowania pojazdem (dotyczy grup 1 i 2);

c)  niewydolność serca:

—  klasy IV w skali NYHA (dotyczy wyłącznie grupy 1);

—  klasy III i IV w skali NYHA (dotyczy wyłącznie grupy 2);

d)  urządzenia wspomagające pracę serca (dotyczy wyłącznie grupy 2);

e)  choroba zastawek serca łącznie z niedomykalnością zastawki aortalnej, zwężeniem zastawki aortalnej, niedomykalnością zastawki mitralnej lub zwężeniem zastawki mitralnej, jeśli stan funkcjonalny ocenia się na klasę IV w skali NYHA lub jeśli występowały epizody omdleniowe (dotyczy wyłącznie grupy 1);

f)  choroba zastawek serca w niewydolności serca klasy III lub IV w skali NYHA lub przy frakcji wyrzutowej poniżej 35 %, zwężeniu zastawki mitralnej i ciężkim nadciśnieniu płucnym lub ciężkim zwężeniu zastawki aortalnej w obrazie EKG bądź zwężeniu zastawki aortalnej powodującym omdlenia; z wyjątkiem całkowicie bezobjawowego ciężkiego zwężenia zastawki aortalnej, jeżeli zostały spełnione wymogi próby wysiłkowej (dotyczy wyłącznie grupy 2);

g)  strukturalne i elektryczne kardiomiopatie – kardiomiopatia przerostowa z przypadkami omdleń w wywiadzie lub jeżeli występują co najmniej dwie z następujących sytuacji: grubość ściany lewej komory serca > 3 cm, nietrwały częstoskurcz komorowy, historia nagłego zgonu w rodzinie (krewny pierwszego stopnia), ciśnienie tętnicze nie podnosi się w wyniku wysiłku fizycznego (dotyczy wyłącznie grupy 2);

h)  zespół długiego QT z omdleniami, Torsade des Pointes i QTc > 500 ms (dotyczy wyłącznie grupy 2);

i)  zespół Brugadów z omdleniami lub przeżytą nagłą śmiercią sercową (dotyczy grup 1 i 2).

Wydanie prawa jazdy lub przedłużenie okresu jego ważności jest możliwe w wyjątkowych przypadkach, pod warunkiem że jest to należycie uzasadnione opinią lekarza specjalisty i podlega regularnym ocenom lekarskim gwarantującym, że dana osoba jest nadal zdolna do bezpiecznego kierowania pojazdem, z uwzględnieniem wpływu stanu zdrowia.

3)  Inne kardiomiopatie

W przypadku kandydatów lub kierowców, u których stwierdzono dobrze opisane kardiomiopatie (np. arytmogenna kardiomiopatia prawej komory, karidiomiopatia gąbczasta, polimorficzny częstoskurcz komorowy zależny od katecholamin i zespół krótkiego QT) lub nowe kardiomiopatie, które mogą zostać odkryte, ocenia się ryzyko wystąpienia nagłych zdarzeń uniemożliwiających kierowanie pojazdami. Wymagana jest staranna ocena przez lekarza specjalistę. Należy uwzględnić cechy prognostyczne dla poszczególnych kardiomiopatii.

4)  Państwa członkowskie mogą ograniczyć wydawanie praw jazdy lub przedłużanie okresu ich ważności w przypadku ubiegających się o nie kandydatów lub kierowców, u których stwierdzono inne choroby układu sercowo-naczyniowego.

CUKRZYCA

10.  Do celów poniższych punktów zastosowanie mają następujące definicje:

„ciężka hipoglikemia” oznacza sytuację, w której potrzebna jest pomoc innej osoby;

„nawracająca hipoglikemia” oznacza drugie wystąpienie ciężkiej hipoglikemii w okresie 12 miesięcy.

Grupa 1:

1)  Możliwe jest wydanie prawa jazdy lub przedłużenie okresu jego ważności ubiegającym się o nie kandydatom lub kierowcom cierpiącym na cukrzycę. W przypadku leczenia farmakologicznego wymagana jest opinia uprawnionego lekarza oraz regularne weryfikacje lekarskie, właściwe dla każdego przypadku, przy czym okres pomiędzy badaniami nie może przekraczać dziesięciu lat.

2)  Kandydaci lub kierowcy cierpiący na cukrzycę leczoną lekami, które niosą ze sobą ryzyko wywołania hipoglikemii, muszą wykazać, że rozumieją ryzyko związane z hipoglikemią, oraz odpowiednio kontrolują przebieg choroby, w tym za pomocą systemu stałego monitorowania, jeżeli właściwy organ medyczny uzna to za konieczne. [Popr. 217]

Prawa jazdy nie wydaje się ani nie przedłuża się okresu jego ważności w przypadku kandydatów lub kierowców mających niewystarczającą świadomość hipoglikemii.

Prawa jazdy nie wydaje się ani nie przedłuża się okresu jego ważności w przypadku kandydatów lub kierowców, u których stwierdzono nawracającą ciężką hipoglikemię, chyba że jest to poparte opinią lekarza specjalisty i podlega regularnym ocenom lekarskim. W przypadku nawracającej ciężkiej hipoglikemii w porze czuwania prawa jazdy nie wydaje się ani nie przedłuża się okresu jego ważności przez 3 miesiące od ostatniego wystąpienia takiego epizodu.

Wydanie prawa jazdy lub przedłużenie okresu jego ważności jest możliwe w wyjątkowych przypadkach, pod warunkiem że jest to należycie uzasadnione opinią lekarza specjalisty i podlega regularnym ocenom lekarskim gwarantującym, że dana osoba jest nadal zdolna do bezpiecznego kierowania pojazdem, z uwzględnieniem wpływu stanu zdrowia.

Grupa 2:

3)  Można rozważyć wydanie lub przedłużenie okresu ważności prawa jazdy grupy 2 kierowcom cierpiącym na cukrzycę. W przypadku leczenia farmakologicznego, które niesie ze sobą ryzyko wywołania hipoglikemii (tj. stosowania insuliny i określonych tabletek), obowiązywać muszą następujące kryteria:

a)  w ciągu ostatnich 12 miesięcy nie wystąpiły epizody ciężkiej hipoglikemii;

b)  kierowca ma pełną świadomość hipoglikemii;

c)  kierowca musi odpowiednio kontrolować swój stan za pomocą czujników glukozy we krwi, pompy insulinowej, pena insulinowego lub hybrydowej pętli zamkniętej, przynajmniej dwa razy dziennie oraz w porach związanych z kierowaniem pojazdem;

d)  kierowca musi wykazać, że rozumie ryzyko związane z hipoglikemią;

e)  nie występują inne wykluczające komplikacje związane z cukrzycą.

Ponadto w takich przypadkach prawo jazdy wydaje się lub przedłuża pod warunkiem przedstawienia pozytywnej opinii właściwego organu medycznego oraz przeprowadzania regularnych weryfikacji lekarskich, dokonywanych prowadzonych przez lekarza specjalistę nie rzadziej niż co trzy lata. [Popr. 218]

4)  Wystąpienie w porze czuwania epizodu ciężkiej hipoglikemii, nawet niezwiązanego z prowadzeniem pojazdu, musi zostać zgłoszone i prowadzić do ponownej oceny uprawnień do kierowania pojazdami.

SCHORZENIA NEUROLOGICZNE I OBTURACYJNY BEZDECH SENNY

11.  Poniższe zasady mają zastosowanie do wnioskodawców cierpiących na choroby neurologiczne i obturacyjny bezdech senny.

SCHORZENIA NEUROLOGICZNE

1)  Prawa jazdy nie wydaje się ani nie przedłuża się okresu jego ważności w przypadku kandydatów lub kierowców cierpiących na poważne schorzenie neurologiczne, o ile do wniosku nie załączono pozytywnej opinii uprawnionego lekarza wydanej przez lekarza specjalistę lub właściwy organ medyczny. [Popr. 219]

Zaburzenia neurologiczne związane z uwarunkowaniami rozwojowymi, chorobami czy interwencją lekarską bądź chirurgiczną skutkującą uszkodzeniem ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego, prowadzącym do zaburzeń kognitywnych, behawioralnych, niedoborów czuciowych czy motorycznych oraz zakłócenia sprawności/czynności, równowagi i koordynacji, muszą zostać odpowiednio rozpatrzone w zakresie skutków czynnościowych. i zagrożenia Należy uwzględnić zagrożenie postępującym charakterem schorzenia i przestrzeganie zaleceń dotyczących leczenia. W takich sytuacjach wydanie prawa jazdy lub przedłużenie okresu jego obowiązywania, w przypadku niebezpieczeństwa pogorszenia się stanu zdrowia, może podlegać okresowej ocenie. [Popr. 220]

OBTURACYJNY BEZDECH SENNY

2)  Do celów poniższych punktów:

„obturacyjny bezdech senny w postaci umiarkowanej” odpowiada liczbie epizodów zatrzymania lub spłycenia oddychania na godzinę (wskaźnik AHI) wynoszącej od 15 do 29;

„obturacyjny bezdech senny w postaci ciężkiej” odpowiada wskaźnikowi AHI wynoszącemu 30 lub powyżej; oba te zespoły wiążą się z występowaniem nadmiernej senności w ciągu dnia.

3)  Kandydaci lub kierowcy, u których podejrzewa się obturacyjny bezdech senny w postaci umiarkowanej lub ciężkiej, muszą zostać skierowani na dalsze specjalistyczne badania lekarskie przed wydaniem lub przedłużeniem ważności prawa jazdy. Można zalecić im rezygnację z kierowania pojazdami do chwili potwierdzenia diagnozy.

4)  Wydanie prawa jazdy jest możliwe w przypadku kandydatów lub kierowców cierpiących na obturacyjny bezdech senny w postaci umiarkowanej lub ciężkiej, którzy odpowiednio kontrolują swój stan, leczą się i przestrzegają zaleceń lekarskich w zakresie zapobiegania senności, jeżeli występuje taka konieczność, co potwierdzone jest w opinią uprawnionego lekarza.

5)  Kandydatów lub kierowców, którzy leczą się z powodu obturacyjnego bezdechu sennego w postaci umiarkowanej lub ciężkiej, poddaje się okresowym weryfikacjom lekarskim w odstępach czasu nie dłuższych niż trzy lata dla kierowców z grupy 1 oraz nie dłuższych niż rok w przypadku kierowców z grupy 2, w celu ustalenia poziomu zgodności z leczeniem, potrzeby dalszego leczenia i trwałego zachowania czujności.

PADACZKA

12.  Napady padaczkowe lub inne nagłe zaburzenia stanu świadomości u osoby kierującej pojazdem mechanicznym stanowią poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Do celów poniższych punktów:

„padaczka” oznacza schorzenie, w przypadku którego dana osoba miała co najmniej dwa napady padaczkowe w odstępie krótszym niż pięć lat;

„prowokowany napad padaczkowy” oznacza napad spowodowany rozpoznawalnym czynnikiem przyczynowym, którego można uniknąć.

Odradza się kierowanie pojazdami osobie, u której wystąpił pierwszy lub pojedynczy napad lub utrata przytomności. Wymagany jest specjalistyczny raport wskazujący okres, w którym nie wolno prowadzić pojazdów, oraz wymogi dotyczące dalszej obserwacji lekarskiej.

Niezwykle ważne jest zdiagnozowanie zespołu padaczkowego i rodzaju napadów, na jakie cierpi dana osoba, aby umożliwić odpowiednią ocenę bezpieczeństwa kierowania pojazdami przez tę osobę (w tym ryzyka wystąpienia kolejnych napadów) oraz zastosowanie odpowiedniego leczenia. Badania musi przeprowadzić neurolog.

Grupa 1:

1)  Prawo jazdy cierpiących na padaczkę kierowców należących do grupy 1 podlega weryfikacji do czasu, gdy nie będą oni mieli napadu przez okres przynajmniej pięciu lat.

Uznaje się, że w przypadku osoby cierpiącej na padaczkę nie są spełnione kryteria bezwarunkowego przyznania prawa jazdy. Należy powiadomić organ wydający prawo jazdy.

2)  Prowokowany napad padaczkowy: kandydata cierpiącego na takie schorzenie wywołane rozpoznawalnym czynnikiem prowokującym, którego wystąpienie podczas kierowania pojazdem jest mało prawdopodobne, można uznać na zasadzie indywidualnej za zdolnego do kierowania pojazdami pod warunkiem przedstawienia opinii neurologicznej (w stosownych przypadkach ocena musi uwzględniać inne istotne sekcje załącznika III (np. w przypadku alkoholu lub choroby współistniejącej)).

3)  Pierwszy lub pojedynczy nieprowokowany napad: kandydata, który miał pierwszy nieprowokowany napad, można uznać za zdolnego do kierowania pojazdami po sześciomiesięcznym okresie bez napadów, jeżeli dokonano odpowiedniej oceny lekarskiej. W przypadku udokumentowanego dobrego rokowania organy krajowe mogą zezwolić kierowcom na kierowanie pojazdami we wcześniejszym terminie.

4)  Inna utrata przytomności: utrata przytomności podlega ocenie z uwzględnieniem ryzyka jej ponownego wystąpienia podczas kierowania pojazdem.

5)  Padaczka: kierowcę lub kandydata można uznać za zdolnego do kierowania pojazdami po upływie jednego roku bez kolejnych napadów.

6)  Napady wyłącznie podczas snu: kierowców lub kandydatów, którzy nigdy nie mieli napadów poza napadami podczas snu, można uznać za zdolnych do kierowania pojazdami, pod warunkiem że ustalono obecność tego wzorca objawów w okresie nie krótszym niż wymagany w przypadku padaczki okres bez napadów. Jeżeli występują ataki lub napady w stanie czuwania, prawo jazdy można wydać po upływie rocznego okresu bez kolejnego epizodu (zob. sekcja „Padaczka” w pkt 12 ppkt 5).

7)  Napady bez zaburzeń świadomości i bez wpływu na zdolność do działania: kierowców lub kandydatów, którzy nigdy nie mieli napadów poza napadami, co do których wykazano, że nie wpływają na świadomość i nie powodują żadnego upośledzenia czynnościowego, można uznać za zdolnych do kierowania pojazdami pod warunkiem, że ustalono obecność tego wzorca objawów w okresie nie krótszym niż wymagany w przypadku padaczki okres bez napadów. Jeżeli występują ataki lub napady jakiegokolwiek innego rodzaju, prawo jazdy można wydać po upływie rocznego okresu bez kolejnego epizodu (zob. sekcja „Padaczka” w pkt 12 ppkt 5).

8)  Napady spowodowane zmianą leku przeciwpadaczkowego lub zmniejszeniem jego dawki pod kontrolą lekarza: pacjentowi można zalecić wstrzymanie się od kierowania pojazdami przez okres trwający od początku okresu odstawiania leku do upływu sześciu miesięcy po zaprzestaniu leczenia. Napady występujące podczas zaleconej przez lekarza zmiany lub odstawienia leku wymagają trzymiesięcznego okresu bez prowadzenia pojazdów, jeżeli powrócono do uprzednio stosowanej skutecznej terapii.

9)  Po operacyjnym leczeniu padaczki: zob. sekcja „Padaczka” w pkt 12 ppkt 5.

Grupa 2:

10)  Wymagany okres uznaje się za wolny od napadów padaczkowych, jeżeli kandydat nie przyjmował w tym okresie leków przeciwpadaczkowych. Przeprowadzona została odpowiednia dalsza obserwacja lekarska. W trakcie kompleksowych badań neurologicznych nie stwierdzono patologii mózgu właściwej dla padaczki i nie wykryto aktywności padaczkopodobnej na elektroencefalogramie (EEG). Po ostrej fazie choroby należy przeprowadzić badanie EEG oraz odpowiednią ocenę neurologiczną.

11)  Prowokowany napad padaczkowy: kandydata, który miał prowokowany napad padaczkowy wywołany rozpoznawalnym czynnikiem prowokującym o małym prawdopodobieństwie wystąpienia podczas kierowania pojazdem, można uznać za zdolnego do kierowania pojazdami wyłącznie na zasadzie indywidualnej w przypadku pojazdów do użytku prywatnego, a nie do przewozu osób trzecich, pod warunkiem przedstawienia opinii neurologicznej. Po ostrej fazie choroby należy przeprowadzić badanie EEG oraz odpowiednią ocenę neurologiczną. [Popr. 222]

Osoba, u której stwierdzono strukturalną zmianę śródmózgową i u której występuje zwiększone ryzyko napadów, nie może kierować pojazdami grupy 2, dopóki ryzyko wystąpienia padaczki nie obniży się do maksymalnie 2 % rocznie. W stosownych przypadkach ocena musi uwzględniać inne istotne sekcje załącznika III (np. w przypadku alkoholu).

12)  Pierwszy lub pojedynczy nieprowokowany napad: kandydata, który miał pierwszy nieprowokowany napad, można uznać za zdolnego do kierowania pojazdami, jeżeli w okresie pięciu lat, mimo niestosowania leków przeciwpadaczkowych, nie wystąpiły kolejne napady i jeżeli dokonano odpowiedniej oceny neurologicznej. W przypadku udokumentowanego dobrego rokowania organy krajowe mogą zezwolić kierowcom na kierowanie pojazdami we wcześniejszym terminie.  [Popr. 223]

13)  Inna utrata przytomności: utrata przytomności podlega ocenie z uwzględnieniem ryzyka jej ponownego wystąpienia podczas kierowania pojazdem. Ryzyko ponownego wystąpienia nie może przekraczać 2 % rocznie.

14)  Padaczka: konieczny jest 10-letni okres bez kolejnych napadów, osiągnięty bez pomocy leków przeciwpadaczkowych. W przypadku udokumentowanego dobrego rokowania organy krajowe mogą zezwolić kierowcom na kierowanie pojazdami we wcześniejszym terminie. Dotyczy to także „padaczki wieku młodzieńczego”.

Niektóre zaburzenia (np. malformacje tętniczo-żylne lub krwotok śródmózgowy) zwiększają ryzyko wystąpienia napadów, nawet jeżeli napady jeszcze nie wystąpiły. W takich przypadkach właściwy organ medyczny musi dokonać oceny; prawo jazdy można wydać, jeżeli ryzyko wystąpienia napadu nie przekracza 2 % rocznie.

ZABURZENIA PSYCHICZNE

13.  Poniższe zasady mają zastosowanie do kandydatów lub kierowców z zaburzeniem psychicznym lub niepełnosprawnością intelektualną.

Grupa 1:

1)  Prawa jazdy nie wydaje się ani nie przedłuża się okresu jego ważności w przypadku kandydatów lub kierowców, u których występują:

a)  poważne zaburzenie psychiczne, kognitywne lub behawioralne, wrodzone lub spowodowane chorobą, urazem albo operacją neurochirurgiczną, [Popr. 224]

b)  poważna niepełnosprawność intelektualna, [Popr. 225]

c)  poważne problemy behawioralne, zaburzenia zachowania spowodowane wiekiem; czy też zaburzenia osobowości mające negatywny wpływ na ocenę sytuacji, zachowanie lub zdolności adaptacyjne, [Popr. 226]

chyba że wniosek jest poparty opinią uprawnionego lekarza oraz, w razie konieczności, pod warunkiem przeprowadzania regularnych kontroli stanu zdrowia.

Grupa 2:

2)  Właściwy organ medyczny należycie rozważa dodatkowe ryzyka i zagrożenia, jakie mogą mieć miejsce w przypadku kierowania pojazdami przez osoby zaliczane do tej grupy. Właściwy organ medyczny może ustanowić wymogi o ograniczonym czasie ważności lub nałożyć ograniczenia dotyczące prowadzenia pojazdu. [Popr. 227]

ALKOHOL

14.  Spożywanie alkoholu stanowi podstawowe zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. W związku ze skalą problemu służby medyczne muszą wykazywać się wyjątkową czujnością.

Grupa 1:

1)  Prawa jazdy nie wydaje się ani nie przedłuża się okresu jego ważności w przypadku kandydatów lub kierowców, którzy są uzależnieni od mają zaburzenia spowodowane spożywaniem alkoholu bądź nie są w stanie wstrzymać się od prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu, chyba że stosowane są odpowiednie ograniczenia poprzez udział w programach leczenia uzależnień obejmujących monitorowanie i nadzór medyczny i za pomocą technologii umożliwiających kompensację zależności (na przykład w tym poprzez obowiązkowe stosowanie alkomatów blokujących zapłon).  [Popr. 228]

Wydanie prawa jazdy lub przedłużenie okresu jego ważności bez dalszych ograniczeń w przypadku kandydatów lub kierowców, którzy byli w przeszłości uzależnieni od alkoholu, jest możliwe po udowodnionym okresie abstynencji oraz pod warunkiem przedstawienia pozytywnej opinii uprawnionego lekarza i przeprowadzania regularnych kontroli stanu zdrowia przez właściwy organ medyczny. [Popr. 229]

Grupa 2:

2)  Właściwy organ medyczny należycie rozważa dodatkowe ryzyka i zagrożenia, jakie mogą mieć miejsce w przypadku kierowania pojazdami przez osoby zaliczane do tej grupy.

2a)  Właściwy organ medyczny może ustanowić wymogi o ograniczonym czasie ważności i, w stosownych przypadkach, ograniczenia dotyczące prowadzenia pojazdu. [Popr. 230]

LEKI I PRODUKTY LECZNICZE

15.  Poniższe zasady mają zastosowanie do leków i produktów medycznych.

Nadużywanie:

1)  Prawa jazdy nie wydaje się ani nie przedłuża się okresu jego ważności w przypadku kandydatów lub kierowców uzależnionych od substancji psychotropowych lub regularnie nadużywających takich substancji, zażywających substancje psychotropowe lub substancje odurzające niezależnie od kategorii prawa jazdy, której dotyczy wniosek. [Popr. 231]

Regularne zażywanie:

Grupa 1:

2)  Prawa jazdy nie wydaje się ani nie przedłuża się okresu jego ważności w przypadku kandydatów lub kierowców, którzy nadużywają lub regularnie zażywają, w jakiejkolwiek postaci, substancje psychotropowe mogące obniżać zdolność bezpiecznego kierowania pojazdem, jeżeli wchłaniane ilości mogą niekorzystnie wpływać na jazdęużywają substancji psychotropowych, jeżeli wchłaniane ilości są takie, że wpływają na zdolność do kierowania pojazdami. Niniejszy przepis ma zastosowanie do wszystkich innych produktów leczniczych bądź kombinacji produktów leczniczych, wpływających na zdolność do kierowania pojazdami.

Właściwy organ medyczny może ustanowić wymogi o ograniczonym czasie ważności i, w stosownych przypadkach, ograniczenia dotyczące prowadzenia pojazdu. [Popr. 232]

Grupa 2:

3)  Właściwy organ medyczny należycie rozważa dodatkowe ryzyka i zagrożenia, jakie mogą mieć miejsce w przypadku kierowania pojazdami przez osoby zaliczane do tej grupy, i może ustanowić wymogi o ograniczonym czasie ważności i, w stosownych przypadkach, ograniczenia dotyczące prowadzenia pojazdu. [Popr. 233]

ZABURZENIA FUNKCJI NEREK

16.  Poniższe zasady mają zastosowanie do wnioskodawców z zaburzeniami funkcji nerek.

Grupa 1:

1)  Wydanie prawa jazdy lub przedłużenie okresu jego ważności ubiegającym się o nie kandydatom lub kierowcom cierpiącym na ostrą niewydolność nerek jest możliwe pod warunkiem przedstawienia opinii uprawnionego lekarza i przeprowadzania regularnych kontroli stanu zdrowia.

Grupa 2:

2)  Oprócz wyjątkowych przypadków, należycie uzasadnionych na podstawie opinii uprawnionego lekarza oraz podlegających regularnym kontrolom stanu zdrowia, prawa jazdy nie wydaje się ani nie przedłuża się okresu jego ważności w odniesieniu do kandydatów lub kierowców cierpiących na ostrą i nieodwracalną niewydolność nerek.

PRZEPISY RÓŻNE

17.  Poniższa sekcja zawiera przepisy różne.

Grupa 1:

1)  Wydanie prawa jazdy lub przedłużenie okresu jego ważności w przypadku ubiegających się o nie kandydatów lub kierowców z przeszczepionym organem albo sztucznym wszczepem, które wpływają na zdolność do kierowania pojazdami, jest możliwe pod warunkiem przedstawienia opinii uprawnionego lekarza oraz, w razie konieczności, przeprowadzania regularnych kontroli stanu zdrowia.

Grupa 2:

2)  Właściwy organ medyczny należycie rozważa dodatkowe ryzyka i zagrożenia, jakie mogą mieć miejsce w przypadku kierowania pojazdami przez osoby zaliczane do tej grupy.

Co do zasady przyjmuje się, że w przypadku gdy kandydaci lub kierowcy cierpią na zaburzenie, które nie zostało wymienione w niniejszym załączniku, lecz może być lub skutkować czynnościową niezdolnością wpływającą na bezpieczeństwo za kierownicą, prawa jazdy nie wydaje się ani nie przedłuża się okresu jego ważności, chyba że wniosek jest poparty opinią uprawnionego lekarza oraz, w razie konieczności, pod warunkiem przeprowadzania regularnych kontroli stanu zdrowia.

ZAŁĄCZNIK IV

MINIMALNE STANDARDY OBOWIĄZUJĄCE OSOBY PRZEPROWADZAJĄCE CZĘŚĆ PRAKTYCZNĄ EGZAMINU NA PRAWO JAZDY

1.  Zakres kompetencji wymaganych od egzaminatora prawa jazdy

1)  Osoba uprawniona do dokonywania praktycznej oceny umiejętności kandydata w zakresie kierowania pojazdem mechanicznym musi posiadać wiedzę, umiejętności i orientację w odniesieniu do zagadnień wymienionych w pkt 1 ppkt 2–6.

2)  Egzaminator musi posiadać kompetencje, których zakres pozwala na ocenę umiejętności kandydata ubiegającego się o uprawnienia kategorii odpowiadającej odbywanemu egzaminowi na prawo jazdy.

3)  Wiedza i orientacja w zakresie kierowania pojazdami i dokonywania oceny:

a)  teoria zachowania podczas jazdy;

b)  dostrzeganie zagrożeń i unikanie wypadków;

c)  program kursu, na którym opierają się kryteria oceny podczas egzaminu na prawo jazdy;

d)  wymogi egzaminu na prawo jazdy;

e)  odpowiednie przepisy z dziedziny ruchu drogowego, w tym odpowiednie prawodawstwo unijne oraz ustawodawstwo krajowe, jak i wytyczne interpretacji przepisów;

f)  teoria i techniki dokonywania oceny;

g)  jazda defensywna.

ga)  zrozumienie i zwracanie uwagi na szczególnie zagrożonych niezmotoryzowanych uczestników ruchu drogowego. [Popr. 234]

4)  Umiejętności dokonywania oceny:

a)  zdolność dokładnego obserwowania, kontrolowania i oceniania całokształtu zachowań kandydata, a w szczególności:

b)  poprawne i kompleksowe rozpoznawanie sytuacji niebezpiecznych;

c)  trafna ocena przyczyn i prawdopodobnych skutków takich sytuacji;

d)  osiągnięcie kompetencji oraz rozpoznawanie błędów;

e)  konsekwentne przestrzeganie jednolitych kryteriów oceny;

f)  szybkie przyswajanie informacji oraz określanie informacji najważniejszych;

g)  przewidywanie, diagnozowanie potencjalnych problemów oraz opracowywanie strategii ich rozwiązywania;

h)  sprawne przekazywanie konstruktywnej oceny i komentarzy.

5)  Własne umiejętności w zakresie kierowania pojazdami:

Osoba uprawniona do przeprowadzania egzaminu praktycznego na daną kategorię prawa jazdy musi sama prezentować stale wysoki poziom umiejętności w zakresie kierowania pojazdem mechanicznym danego typu.

6)  Jakość usługi:

a)  ustalenie, czego kandydat może spodziewać się podczas egzaminu, i przekazanie mu tej informacji;

b)  jasne wyrażanie się, przy użyciu treści, stylu i języka odpowiednio dobranego do słuchaczy oraz sytuacji, a także odpowiadanie na pytania kandydatów;

c)  jasne informowanie o wynikach egzaminu wraz z komentarzem;

d)  odnoszenie się do kandydatów z szacunkiem, bez wyróżniania ani dyskryminowania kogokolwiek.

7)  Wiedza na temat technicznego wyposażenia pojazdu i mechaniki ruchu:

a)  wiedza na temat technicznego wyposażenia, np. układu kierowniczego, opon, hamulców, świateł, zwłaszcza w przypadku motocykli i samochodów ciężarowych;

b)  zasady bezpieczeństwa dotyczące ładunku;

c)  znajomość mechaniki ruchu pojazdu (prędkość, tarcie, dynamika, energia itp.).

8)  Kierowanie pojazdem w sposób ekonomiczny pod względem zużycia paliwa/energii oraz przyjazny środowisku.

2.  Warunki ogólne

1)  Egzaminator prawa jazdy kategorii B:

a)  musi posiadać prawo jazdy kategorii B od co najmniej 3 lat;

b)  musi mieć ukończone 23 lata;

c)  musi uzyskać kwalifikacje podstawowe, o których mowa w pkt 3 niniejszego załącznika, a następnie odbyć cykl kontroli w zakresie zapewnienia jakości oraz uczestniczyć w szkoleniach okresowych, zgodnie z pkt 4 niniejszego załącznika;

d)  musi posiadać wykształcenie zawodowe pozwalające na uzyskanie co najmniej poziomu 3 według Międzynarodowej Standardowej Klasyfikacji Kształcenia (ISCED)(29);

e)  nie może równocześnie wykonywać działalności zarobkowej jako instruktor nauki jazdy w szkole nauki jazdy.

2)  Egzaminator prawa jazdy innych kategorii:

a)  musi posiadać prawo jazdy odpowiedniej kategorii lub równoważny zakres wiedzy uzyskany dzięki odpowiednim kwalifikacjom zawodowym;

b)  musi uzyskać kwalifikacje podstawowe, o których mowa w pkt 3 niniejszego załącznika, a następnie odbyć cykl kontroli w zakresie zapewnienia jakości oraz uczestniczyć w szkoleniach okresowych, zgodnie z pkt 4 niniejszego załącznika;

c)  musi być wykwalifikowanym egzaminatorem prawa jazdy kategorii B od co najmniej 3 lat; okres ten może nie być egzekwowany, o ile dany egzaminator jest w stanie wykazać, że:

(i)  od co najmniej 5 lat kieruje pojazdami danej kategorii, lub

(ii)  jego praktyczne i teoretyczne umiejętności kierowania pojazdami uzyskały ocenę wyższą niż ta, która wymagana jest dla uzyskania prawa jazdy, co czyni tym samym wyżej wspomniany wymóg niepotrzebnym;

d)  musi posiadać wykształcenie zawodowe pozwalające na uzyskanie co najmniej poziomu 3 według Międzynarodowej Standardowej Klasyfikacji Kształcenia (ISCED);

e)  nie może równocześnie wykonywać działalności zarobkowej jako instruktor nauki jazdy w szkole nauki jazdy.

3)  Równoważności

a)  Państwa członkowskie mogą przyznać egzaminatorowi uprawnienia do przeprowadzania egzaminów na prawo jazdy kategorii AM, A1, A2 oraz A, jeśli zdobył on kwalifikacje podstawowe, o których mowa w pkt 3, w zakresie jednej z wymienionych kategorii.

b)  Państwa członkowskie mogą przyznać egzaminatorowi uprawnienia do przeprowadzania egzaminów na prawo jazdy kategorii C1, C, D1 oraz D, jeśli zdobył on kwalifikacje podstawowe, o których mowa w pkt 3, w zakresie jednej z wymienionych kategorii.

c)  Państwa członkowskie mogą przyznać egzaminatorowi uprawnienia do przeprowadzania egzaminów na prawo jazdy kategorii BE, C1E, CE, D1E oraz DE, jeśli zdobył on kwalifikacje podstawowe, o których mowa w pkt 3, w zakresie jednej z wymienionych kategorii.

3.  Zdobywanie kwalifikacji podstawowych

1)  Szkolenie podstawowe

a)  Uprawnienia do przeprowadzania egzaminów na prawo jazdy mogą być przyznane dopiero po pomyślnym ukończeniu przez daną osobę takiego programu szkoleń, jaki państwo członkowskie określi jako wystarczający do osiągnięcia kompetencji wymienionych w pkt 1.

b)  Państwa członkowskie muszą określić, czy zakres danego programu szkoleń pozwala na przyznanie uprawnień do przeprowadzania egzaminów na prawo jazdy na jedną kategorię czy też na większą liczbę kategorii.

2)  Egzaminy

a)  Uprawnienia do przeprowadzania egzaminów na prawo jazdy mogą być przyznane dopiero po wykazaniu przez daną osobę, że w stopniu zadowalającym posiada wiedzę, umiejętności, orientację oraz zdolności w zakresie zagadnień wymienionych w pkt 1.

b)  Państwa członkowskie kierują przebiegiem egzaminów, które mają należycie – z pedagogicznego punktu widzenia – ocenić kompetencje danej osoby, jak określono w pkt 1, a zwłaszcza w pkt 1 ppkt 4. Proces egzaminacyjny musi spełniać kryteria dostępności(30) oraz obejmować część teoretyczną i część praktyczną. W stosownych przypadkach ocena może opierać się na testach komputerowych. Określenie szczegółów co do rodzaju oraz długości jakichkolwiek testów i sprawdzianów wchodzących w skład egzaminów pozostaje w gestii poszczególnych państw członkowskich.

c)  Państwa członkowskie muszą określić, czy zakres danego egzaminu pozwala na przyznanie uprawnień do przeprowadzania egzaminów na prawo jazdy na jedną kategorię czy też na większą liczbę kategorii.

4.  Zapewnienie jakości i szkolenia okresowe

1)  Zapewnienie jakości

a)  Państwa członkowskie wdrażają takie procedury kontroli nad zapewnieniem jakości, jakie pozwolą na utrzymanie standardów obowiązujących egzaminatorów prawa jazdy.

b)  Procedury kontroli nad zapewnieniem jakości muszą obejmować nadzór nad egzaminatorami w trakcie pracy, ich dalsze szkolenie oraz przedłużanie ważności uprawnień, ich stały rozwój zawodowy, a także okresowy przegląd wyników przeprowadzonych przez nich egzaminów na prawo jazdy.

c)  Państwa członkowskie muszą zapewnić, aby każdy egzaminator podlegał rocznemu nadzorowi w ramach procedur kontroli nad zapewnieniem jakości, które wymieniono w pkt 4 ppkt 1 lit. b). Ponadto państwa członkowskie muszą dopilnować, aby każdy egzaminator poddawany był co 5 lat inspekcji w trakcie przeprowadzania egzaminu; łączny czas inspekcji wynosi co najmniej pół dnia, co pozwala na obserwację kilku egzaminów. W przypadku zdiagnozowaniu problemów podejmuje się działania naprawcze. Osoba sprawująca nadzór musi posiadać stosowne po temu uprawnienia nadane przez państwo członkowskie.

d)  Państwa członkowskie mogą wprowadzić zasadę, że jeśli egzaminator uprawniony do przeprowadzania egzaminów na prawo jazdy na więcej niż jedną kategorię przejdzie nadzór w zakresie egzaminów na jedną kategorię, nie musi być poddawany nadzorowi w innych kategoriach.

e)  Praca egzaminatorów musi być monitorowana i nadzorowana przez niezależny organ uprawniony przez państwo członkowskie, tak aby zapewnić właściwy i spójny system oceny. [Popr. 235]

2)  Szkolenie okresowe

a)  Państwa członkowskie dopilnowują, by zachowanie uprawnień przez egzaminatorów prawa jazdy, bez względu na liczbę kategorii posiadanych uprawnień, wiązało się z odbyciem przez te osoby:

(i)  minimalnego regularnego szkolenia okresowego trwającego w sumie cztery dni w okresie dwóch lat w celu:

—  utrzymania i odświeżenia koniecznej wiedzy, umiejętności przeprowadzania egzaminów i umiejętności językowe; [Popr. 236]

—  rozwijania nowych kompetencji, istotnych w kontekście wykonywania ich zawodu;

—  zapewnienia utrzymania przez egzaminatora sprawiedliwych i jednolitych kryteriów przeprowadzania egzaminów;

(ii)  minimalnego szkolenia okresowego trwającego w sumie co najmniej pięć dni w okresie pięciu lat w celu:

—  rozwijania i utrzymania niezbędnych umiejętności praktycznych w zakresie kierowania pojazdami.

b)  Państwa członkowskie stosują właściwe środki, by tym egzaminatorom, którzy w świetle wdrożonego systemu kontroli nad zapewnieniem jakości wykazują poważne niedociągnięcia, zapewnić możliwie szybko odpowiednie szkolenie.

c)  Szkolenia okresowe mogą przyjąć formę wykładu, lekcji, nauczania konwencjonalnego lub wspomaganego elektronicznie, oraz mogą odbywać się indywidualnie lub grupowo. Mogą obejmować przedłużenie ważności uprawnień w stopniu, jaki państwa członkowskie uznają za odpowiedni.

d)  Państwa członkowskie mogą wprowadzić zasadę, że jeśli egzaminator uprawniony do przeprowadzania egzaminów na prawo jazdy na więcej niż jedną kategorię przejdzie szkolenia okresowe w zakresie egzaminów na jedną kategorię, nie musi być poddawany szkoleniom okresowym w innych kategoriach, o ile spełniony jest wymóg określony w pkt 4 ppkt 2 lit. e).

e)  Egzaminator, który nie przeprowadzał egzaminów na daną kategorię przez ostatnie 24 miesiące, może uzyskać pozwolenie na przeprowadzanie egzaminów na prawo jazdy na tę kategorię, pod warunkiem że przejdzie odpowiednią weryfikację kwalifikacji. Weryfikacja taka może się odbyć w ramach szkoleń określonych w pkt 4 ppkt 2 lit. a).

5.  Prawa nabyte

1)  Państwa członkowskie mogą zezwolić osobom, które uzyskały uprawnienia do przeprowadzania egzaminów na prawo jazdy bezpośrednio przed wejściem w życie przepisów niniejszej dyrektywy 2006/126/WE, na dalsze przeprowadzanie tych egzaminów, mimo że nie uzyskały one swoich uprawnień zgodnie z warunkami ogólnymi określonymi w pkt 2 lub procedurą nabywania kwalifikacji podstawowych określoną w pkt 3. [Popr. 237]

2)  Tacy egzaminatorzy podlegają jednak zwykłym procedurom nadzoru oraz kontroli nad zapewnieniem jakości określonym w pkt 4.

ZAŁĄCZNIK V

MINIMALNE WYMOGI DOTYCZĄCE SZKOLENIA I EGZAMINOWANIA KIEROWCÓW W ZAKRESIE KIEROWANIA ZESPOŁAMI POJAZDÓW, O KTÓRYCH MOWA W ART. 6 UST. 1 LIT. C) TIRET DRUGIE AKAPIT DRUGI

1.  Państwa członkowskie wprowadzają środki niezbędne do:

a)  zatwierdzenia i nadzorowania szkoleń przewidzianych w art. 10 ust. 1 lit. d) lub

b)  zorganizowania egzaminu umiejętności i zachowań przewidzianego w art. 10 ust. 1 lit. d).

2.  Czas trwania szkolenia kierowców wynosi co najmniej 7 godzin.

3.  Tematyka szkolenia kierowców

Szkolenie kierowców obejmuje swym zakresem wiedzę, umiejętności i zachowania opisane w załączniku II pkt 2 i 7. Szczególną uwagę należy zwrócić na mechanikę ruchu pojazdów, kryteria bezpieczeństwa, pojazd ciągnący i przyczepę (mechanizm sprzęgający), bezpieczeństwo ładunku oraz urządzenia zabezpieczające.

Praktyczna część szkolenia obejmuje swym zakresem następujące manewry: przyspieszanie, zwalnianie, cofanie, hamowanie, długość drogi hamowania, zmiana pasa ruchu, hamowanie awaryjne i manewr uniku, stabilizacja toru jazdy przyczepy, rozprzęganie przyczepy i jej ponowne sprzęganie z pojazdem silnikowym, parkowanie.

Każdy uczestnik szkolenia musi wykonać część praktyczną oraz zaprezentować na drogach publicznych swoje umiejętności i zachowania.

Zespoły pojazdów używane do szkolenia muszą należeć do tej samej kategorii co kategoria prawa jazdy, o jaką ubiegają się jego uczestnicy.

4.  Czas trwania i tematyka egzaminu umiejętności i zachowań

Czas trwania egzaminu oraz pokonana odległość muszą pozwalać na ocenę umiejętności i zachowań określonych w pkt 3.

ZAŁĄCZNIK VI

MINIMALNE WYMOGI DOTYCZĄCE SZKOLENIA I EGZAMINOWANIA KIEROWCÓW W ZAKRESIE KIEROWANIA MOTOCYKLAMI KATEGORII A (STOPNIOWY DOSTĘP)

1.  Państwa członkowskie wprowadzają środki niezbędne do:

a)  zatwierdzenia i nadzorowania szkoleń przewidzianych w art. 10 ust. 1 lit. c) lub

b)  zorganizowania egzaminu umiejętności i zachowań przewidzianego w art. 10 ust. 1 lit. c).

2.  Czas trwania szkolenia kierowców wynosi co najmniej 7 godzin.

3.  Tematyka szkolenia kierowców

Szkolenie kierowców obejmuje swym zakresem wszystkie zagadnienia wymienione w załączniku II pkt 6.

Każdy uczestnik musi wykonać część praktyczną oraz zaprezentować na drogach publicznych swoje umiejętności i zachowania.

Motocykle wykorzystywane do szkolenia muszą należeć do tej samej kategorii co kategoria prawa jazdy, o jaką ubiegają się jego uczestnicy.

4.  Czas trwania i tematyka egzaminu umiejętności i zachowań

Czas trwania egzaminu oraz pokonana odległość muszą pozwalać na ocenę umiejętności i zachowań określonych w pkt 3 niniejszego załącznika.

ZAŁĄCZNIK VII

TABELA KORELACJI

(1) Dz.U. C […] z […], s. […]. (2) Dz.U. C […] z […], s. […]. (3) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1). (4) Dyrektywa 2002/58/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 lipca 2002 r. dotycząca przetwarzania danych osobowych i ochrony prywatności w sektorze łączności elektronicznej (Dz.U. L 201 z 31.7.2002, s. 37). (5) Dyrektywa 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie praw jazdy (Dz.U. L 403 z 30.12.2006, s. 18). (6) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1724 z dnia 2 października 2018 r. w sprawie utworzenia jednolitego portalu cyfrowego w celu zapewnienia dostępu do informacji, procedur oraz usług wsparcia i rozwiązywania problemów, a także zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1024/2012 (Dz.U. L 295 z 21.11.2018, s. 1). (7) Dz.U. C 167 z 11.5.2023, s. 36. (8) Dz.U. L 68 z 13.3.2015, s. 9. Europejski identyfikator prawodawstwa (ELI): https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32015L0413 (9) Dz.U. L 123 z 12.5.2016, s. 1. (10) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiające przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję (Dz.U. L 55 z 28.2.2011, s. 13). (11) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2561 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie wstępnej kwalifikacji i okresowego szkolenia kierowców niektórych pojazdów drogowych do przewozu rzeczy lub osób (Dz.U. L 330 z 23.12.2022, s. 46). (12) Rozporządzenie Komisji (UE) nr 383/2012 z dnia 4 maja 2012 r. określające wymagania techniczne wobec praw jazdy zawierających elektroniczny nośnik informacji (mikroprocesor) (Dz.U. L 120 z 5.5.2012, s. 1). (13) Dz.U. C 369 z 17.12.2011, s. 14. (14) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 168/2013 z dnia 15 stycznia 2013 r. w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów dwu- lub trzykołowych oraz czterokołowców (Dz.U. L 60 z 2.3.2013, s. 52). (15) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/858 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz układów, komponentów i oddzielnych zespołów technicznych przeznaczonych do tych pojazdów, zmieniające rozporządzenie (WE) nr 715/2007 i (WE) nr 595/2009 oraz uchylające dyrektywę 2007/46/WE (Dz.U. L 151 z 14.6.2018, s. 1). (16) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym (Dz.U. L 257 z 28.8.2014, s. 73). (17) Dyrektywa Rady 96/53/WE z dnia 25 lipca 1996 r. ustanawiająca dla niektórych pojazdów drogowych poruszających się na terytorium Wspólnoty maksymalne dopuszczalne wymiary w ruchu krajowym i międzynarodowym oraz maksymalne dopuszczalne obciążenia w ruchu międzynarodowym (Dz.U. L 235 z 17.9.1996, s. 59). (18) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/858 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz układów, komponentów i oddzielnych zespołów technicznych przeznaczonych do tych pojazdów, zmieniające rozporządzenie (WE) nr 715/2007 i (WE) nr 595/2009 oraz uchylające dyrektywę 2007/46/WE (Dz.U. L, 151 z 14.6.2018, s. 1). (19) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2561 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie wstępnej kwalifikacji i okresowego szkolenia kierowców niektórych pojazdów drogowych do przewozu rzeczy lub osób (Dz.U. L 330 z 23.12.2022, s. 46). (20) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/413 z dnia 11 marca 2015 r. w sprawie ułatwień w zakresie transgranicznej wymiany informacji dotyczących przestępstw lub wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu ruchu drogowego (Dz.U. L 68 z 13.3.2015, s. 9). (21) Decyzja Komisji (UE) 2016/1945 z dnia 14 października 2016 r. w sprawie równoważności kategorii praw jazdy (Dz.U. L 302 z 9.11.2016, s. 62). (22) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/413 z dnia 11 marca 2015 r. w sprawie ułatwień w zakresie transgranicznej wymiany informacji dotyczących przestępstw lub wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu ruchu drogowego (Dz.U. L 68 z 13.3.2015, s. 9). (23) Określa on zdolność kierowcy do obsługi systemu. (24) Określa on zdolność kierowcy do obsługi systemu. (25) Określa on zdolność kierowcy do obsługi systemu. (26) Określa on zdolność kierowcy do obsługi systemu. (27) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym i uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz.U. L 60 z 28.2.2014, s. 1). (28) Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) nr 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz.U. L 102 z 11.4.2006, s. 1). (29) https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=International_Standard_Classification_of_Education_(ISCED)#Implementation_of_ISCED_2011_.28levels_of_education.29 (30) Zgodnie z wymogami w zakresie dostępności określonymi w europejskim akcie w sprawie dostępności (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług).