Rada Europejska
Rada Europejska, złożona z szefów państw lub rządów państw członkowskich, dostarcza niezbędnych impulsów do rozwoju Unii Europejskiej i określa ogólne wytyczne dotyczące polityki. Przewodniczący Komisji Europejskiej jest również członkiem Rady Europejskiej (bez prawa głosu). Na początku każdego posiedzenia Rady Europejskiej głos zabiera przewodniczący Parlamentu Europejskiego. Traktat z Lizbony ustanowił Radę Europejską jako instytucję Unii, wprowadzając w niej długoterminowe przewodnictwo.
Podstawa prawna
Art. 13, 15, 26, 27 i art. 42 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE).
Historia
Rada Europejska jest obecnie spotkaniem na szczycie szefów państw lub rządów państw członkowskich UE. Pierwszy z takich szczytów europejskich odbył się w Paryżu w 1961 r., a od roku 1969 ich częstotliwość wzrasta.
Na szczycie europejskim w Paryżu w lutym 1974 r. podjęto decyzję, że spotkania szefów państw lub rządów powinny w przyszłości odbywać się regularnie pod nazwą „Rady Europejskiej”, umożliwiając wyznaczanie ogólnego podejścia do problemów integracji europejskiej i zapewniając właściwą koordynację działań UE.
W Jednolitym akcie europejskim (1986 r.) po raz pierwszy uwzględniono Radę Europejską w treści traktatów wspólnotowych, ustalono jej skład i określono, że jej posiedzenia będą zwoływane dwa razy do roku.
W traktacie z Maastricht (1992 r.) sformalizowano jej rolę w strukturze instytucjonalnej UE.
W traktacie z Lizbony (oficjalna nazwa to Traktat o Unii Europejskiej, 2009 r.) uznano Radę Europejską za pełnoprawną instytucję UE (art. 13) i zdefiniowano jej rolę, która polega na nadawaniu Unii impulsów niezbędnych do jej rozwoju i określaniu ogólnych kierunków i priorytetów politycznych (art. 15). Rada Europejska i Rada Unii Europejskiej (zwana dalej „Radą”) zgodziły się współdzielić sekcję II budżetu UE (art. 43 lit. b) rozporządzenia finansowego), w związku z czym budżet ogólny ma nie 11, a jedynie 10 sekcji, choć Rada Europejska i Rada są odrębnymi instytucjami.
Organizacja
W skład Rady Europejskiej, zwoływanej przez jej przewodniczącego, wchodzą szefowie państw lub rządów 27 państw członkowskich oraz przewodniczący Komisji (art. 15 ust. 2 TUE). W pracach Rady Europejskiej uczestniczy Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa. Przewodniczący Parlamentu Europejskiego jest zazwyczaj proszony o zabranie głosu na początku posiedzenia (art. 235 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)).
Przewodniczący jest wybierany przez Radę Europejską na jednokrotnie odnawialną dwuipółletnią kadencję. Reprezentuje on UE na zewnątrz. Rolę przewodniczącego określono w art. 15 TUE. Obecny przewodniczący Charles Michel rozpoczął pierwszą kadencję 1 grudnia 2019 r., a w marcu 2022 r. został ponownie wybrany na drugą kadencję od 1 czerwca 2022 r. do 30 listopada 2024 r.
Rada Europejska podejmuje zwykle decyzje w drodze konsensusu. Niemniej jednak decyzje dotyczące niektórych ważnych nominacji Rada Europejska podejmuje kwalifikowaną większością głosów (w szczególności decyzję o nominacji swojego przewodniczącego, wyborze kandydata na przewodniczącego Komisji Europejskiej, nominacji Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz prezesa Europejskiego Banku Centralnego).
Rada Europejska spotyka się z reguły co najmniej cztery razy w roku. Od 2008 r. spotykała się ona częściej, w szczególności w czasie kryzysu finansowego oraz kryzysu zadłużeniowego w strefie euro. Ostatnio Rada Europejska zajmowała się również intensywnie kwestią migracji do UE oraz bezpieczeństwem wewnętrznym.
Od 2016 r. szefowie państw i rządów spotykają się jako UE-27, bez Zjednoczonego Królestwa. Zanim Zjednoczone Królestwo oficjalnie poinformowało o chęci wystąpienia z Unii na mocy art. 50 TUE (w marcu 2017 r.), spotkania te miały charakter nieformalny. Po oficjalnej notyfikacji odbyło się kilka formalnych spotkań szefów państw i rządów krajów UE-27, czyli tzw. „Rady Europejskiej (art. 50)”.
Ponadto członkowie Rady Europejskiej spotykają się na tzw. konferencjach międzyrządowych. Te konferencje przedstawicieli rządów państw członkowskich zwołuje się, by omówić i zatwierdzić zmiany w traktatach UE. Zanim w roku 2009 wszedł w życie traktat lizboński, był to jedyny sposób zmiany traktatów. Obecnie nosi on nazwę „zwykłej procedury zmiany”. Konferencja międzyrządowa, zwoływana przez przewodniczącego Rady Europejskiej, decyduje o zmianie traktatów jednomyślnie.
Rola
A. Pozycja w unijnym systemie instytucjonalnym
Na mocy art. 13 TUE Rada Europejska stanowi część „jednolitych ram instytucjonalnych” Unii. Nie pełni ona jednak roli organu decyzyjnego w sensie prawnym, lecz ma za zadanie dawać Unii ogólne impulsy polityczne. Rada Europejska podejmuje decyzje rodzące skutki prawne dla UE jedynie w wyjątkowych przypadkach (patrz pkt C ppkt 2 poniżej), otrzymała jednak liczne instytucjonalne uprawnienia decyzyjne. Rada Europejska jest obecnie uprawniona do przyjmowania aktów prawnie wiążących, które można kwestionować przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w tym pod zarzutem zaniechania działań (art. 265 TFUE).
Art. 7 ust. 2 TUE upoważnia Radę Europejską, pod warunkiem uzyskania zgody Parlamentu, do wszczęcia procedury zawieszenia w prawach państwa członkowskiego z powodu poważnego naruszenia przez to państwo zasad UE.
B. Stosunki z pozostałymi instytucjami
Rada Europejska podejmuje całkowicie niezależne decyzje, które w większości przypadków nie muszą być odpowiedzią na wniosek Komisji i nie wymagają udziału Parlamentu.
Jednak w traktacie z Lizbony przewiduje się powiązania organizacyjne z Komisją, gdyż jej przewodniczący jest członkiem Rady Europejskiej (bez prawa głosu), a Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa bierze udział w debatach Rady Europejskiej. Ponadto w ramach przygotowań do posiedzeń Rada Europejska często zwraca się do Komisji o przedłożenie sprawozdań. Art. 15 ust. 6 lit. d) TUE wymaga, aby przewodniczący Rady Europejskiej przedstawiał Parlamentowi sprawozdanie z każdego posiedzenia Rady. Przewodniczący Rady Europejskiej spotyka się także co miesiąc z przewodniczącym Parlamentu oraz liderami grup politycznych, a w lutym 2011 r. zgodził się on również odpowiadać na przedstawiane przez posłów pytania pisemne dotyczące jego działalności politycznej. Parlament może również w sposób nieformalny wywierać wpływ na decyzje dzięki obecności przewodniczącego PE na posiedzeniach Rady Europejskiej oraz na spotkaniach partyjnych liderów europejskich frakcji politycznych odbywających się przed szczytami Rady Europejskiej, a także dzięki rezolucjom PE w sprawie punktów porządku obrad Rady Europejskiej, wyników posiedzeń oraz formalnych sprawozdań składanych przez Radę Europejską.
Na mocy traktatu z Lizbony nowo powołany Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa stał się dodatkowym podmiotem planującym i realizującym politykę zagraniczną w imieniu Rady Europejskiej. Przewodniczący Rady Europejskiej jest odpowiedzialny za reprezentowanie UE na zewnątrz w sprawach dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, bez uszczerbku dla uprawnień Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa.
C. Uprawnienia
1. Kwestie instytucjonalne
Rada Europejska „nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa ogólne kierunki i priorytety polityczne” (art. 15 ust. 1 TUE). Decyduje ona również kwalifikowaną większością głosów o składzie Rady oraz harmonogramie rotacyjnej prezydencji.
2. Zagadnienia polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (5.1.1) i (5.1.2)
Rada Europejska określa zasady i ogólne wytyczne dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB) oraz decyduje o wspólnych strategiach wprowadzania jej w życie (art. 26 TUE). Rada Europejska decyduje jednogłośnie, czy zalecić państwom członkowskim dążenie do stopniowego określania wspólnej polityki obrony UE zgodnie z postanowieniami art. 42 ust. 2 TUE.
Jeżeli państwo członkowskie zamierza sprzeciwić się przyjęciu decyzji z istotnych przyczyn związanych z polityką krajową, Rada, stanowiąc kwalifikowaną większością głosów, może zażądać przedłożenia tej kwestii Radzie Europejskiej w celu podjęcia decyzji jednomyślnie (art. 31 ust. 2 TUE). Tę samą procedurę można zastosować, gdy państwa członkowskie zamierzają ustanowić wzmocnioną współpracę w tym zakresie (art. 20 TUE).
W zaleceniu nr 21 przyjętym przez Konferencję w sprawie przyszłości Europy wezwano UE do zwiększenia jej zdolności do szybkiego i skutecznego podejmowania decyzji, w szczególności dzięki odejściu od jednomyślności na rzecz głosowania większością kwalifikowaną w dziedzinie WPZiB oraz dzięki wzmocnieniu roli Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa. W rezolucji z 9 czerwca 2022 r. w sprawie apelu o zwołanie konwentu w celu zmiany traktatów Parlament przedłożył Radzie propozycje zmian traktatów w ramach zwykłej procedury zmiany określonej w art. 48 TUE. Główną propozycją było umożliwienie Radzie podejmowania decyzji większością kwalifikowaną zamiast jednomyślnie w niektórych dziedzinach, takich jak przyjmowanie sankcji, oraz w sytuacjach nadzwyczajnych. Komisja Spraw Konstytucyjnych Parlamentu przygotowuje również sprawozdanie w sprawie wdrażania klauzul pomostowych w traktatach UE (tj. klauzul umożliwiających zmianę procedury ustawodawczej bez formalnej zmiany traktatów), proponując zastosowanie klauzul pomostowych w niektórych priorytetowych obszarach, takich jak wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa.
3. Zarządzanie gospodarcze i wieloletnie ramy finansowe (WRF) (1.4.3)
Od 2009 r. wskutek kryzysu zadłużeniowego szczyty Rady Europejskiej i szczyty państw strefy euro zaczęły odgrywać główną rolę w przeciwdziałaniu skutkom światowego kryzysu bankowego. W wyniku porozumień ad hoc lub porozumień tymczasowych zawartych przez szefów państw lub rządów, a następnie ratyfikowanych przez państwa członkowskie, kilka państw członkowskich otrzymało pakiety pomocy finansowej. Od 2012 r. pomoc finansowa jest przekazywana za pośrednictwem stałego Europejskiego Mechanizmu Stabilności (EMS). Rządy państw członkowskich, przy aktywnym zaangażowaniu Komisji, Parlamentu oraz Europejskiego Banku Centralnego, opracowały międzynarodowy traktat – Traktat o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w unii gospodarczej i walutowej (zwany także „paktem fiskalnym”). Umożliwia on ściślejszą kontrolę nad polityką budżetową, społeczną i gospodarczą państw członkowskich. W tym kontekście coraz częściej pojawiają się pytania dotyczące roli Komisji i Parlamentu w obszarze zarządzania gospodarczego strefą euro.
Rada Europejska odgrywa również istotną rolę, jeżeli chodzi o europejski semestr. Na wiosennych posiedzeniach wydaje ona wskazówki polityczne dotyczące strategii makroekonomicznych, reform fiskalnych i strukturalnych oraz strategii pobudzania wzrostu. Na czerwcowych posiedzeniach zatwierdza zalecenia wynikające z oceny krajowych programów reform, sporządzone przez Komisję i omówione na forum Rady.
Rada uczestniczy również w negocjacjach dotyczących wieloletnich ram finansowych (WRF), gdzie odgrywa kluczową rolę w osiągnięciu kompromisu politycznego na temat głównych kwestii politycznych w rozporządzeniu w sprawie WRF, takich jak limity wydatków, programy wydatkowania środków i finansowanie (zasoby).
4. Współpraca policyjna i współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych (4.2.6 i 4.2.7)
Na wniosek członka Rady Rada Europejska podejmuje decyzję, czy można ustanowić wzmocnioną współpracę w obszarze związanym z tą dziedziną (art. 20 TUE). W traktacie z Lizbony wprowadza się kilka nowych klauzul pomostowych, umożliwiających Radzie Europejskiej zmianę zasad podejmowania decyzji w Radzie z jednomyślności na stanowienie większością głosów (1.2.4).
Osiągnięcia
Rada Europejska ustanowiła pięcioletni program strategiczny (2019–2024), w którym wskazała priorytety długofalowych działań i zainteresowania UE. Oprócz programu strategicznego, w krótkoterminowych programach prac, tzw. Agendzie przywódców, określono tematy zbliżających się posiedzeń Rady Europejskiej i szczytów międzynarodowych. Na przykład w orientacyjnej agendzie przywódców opublikowanej w lutym 2023 r. określono orientacyjne priorytety na okres od stycznia do lipca 2023 r., które obejmują w szczególności dalsze wsparcie UE dla Ukrainy w odpowiedzi na rosyjską agresję, gospodarkę i wzrost długoterminowej konkurencyjności w UE oraz strategiczną autonomię UE, w tym dziedzinie bezpieczeństwa i energii.
Przyjęcie programu strategicznego na lata 2024–2029 zaplanowano na czerwiec 2024 r. Aby rozpocząć dyskusje z wyprzedzeniem, przewodniczący Charles Michel wysłał pismo przed posiedzeniem Rady Europejskiej w czerwcu 2023 r. Zaproponował cztery główne obszary przyszłego porządku obrad: konsolidacja bazy gospodarczej i społecznej UE (transformacja ekologiczna i cyfrowa, konkurencyjność, innowacje, zdrowie); odpowiedź na wyzwania energetyczne; wzmacnianie bezpieczeństwa i obronności w UE; pogłębianie kontaktów z resztą świata. Ponadto zaproponował wzmocnienie ogólnego podejścia UE do migracji.
A. Wieloletnie ramy finansowe
Aby pomóc UE w odbudowie po pandemii i wesprzeć inwestycje w transformację ekologiczną i cyfrową, przywódcy Rady Europejskiej uzgodnili na nadzwyczajnym posiedzeniu 17–21 lipca 2020 r. obszerny pakiet o wartości 1 824,3 mld EUR, łączący zarówno wieloletnie ramy finansowe (WRF), jak i nadzwyczajne działania na rzecz odbudowy w ramach instrumentu Next Generation EU (NGEU).
Na posiedzeniu 1 lutego 2024 r. Rada Europejska osiągnęła porozumienie w sprawie rewizji WRF na lata 2021–2027. W związku z tym Rada UE zatwierdziła trzy akty ustawodawcze, które mają wzmocnić długoterminowy budżet i pozwolić sprostać pojawiającym się wyzwaniom. Zatwierdzony pakiet zawiera zmiany ram finansowych oraz Instrument na rzecz Ukrainy i Platformę na rzecz technologii strategicznych dla Europy (STEP).
B. Polityka zagraniczna i bezpieczeństwa
Od początku lat 90. polityka zagraniczna i bezpieczeństwa stanowi ważny punkt obrad Rady Europejskiej. Decyzje podjęte w tym zakresie obejmują:
- bezpieczeństwo międzynarodowe i zwalczanie terroryzmu;
- europejską politykę sąsiedztwa oraz stosunki z Rosją;
- stosunki z krajami śródziemnomorskimi i z Bliskim Wschodem.
Na szczycie w Helsinkach w dniach 10–11 grudnia 1999 r. Rada Europejska postanowiła wzmocnić WPZiB poprzez rozwój instrumentów wojskowego i cywilnego zarządzania kryzysowego.
Na posiedzeniu w dniach 22–23 czerwca 2017 r. Rada Europejska uzgodniła potrzebę rozpoczęcia stałej współpracy strukturalnej (PESCO) w celu wzmocnienia bezpieczeństwa i obrony Europy. PESCO ustanowiono decyzją Rady z 11 grudnia 2017 r. Uczestniczą w niej wszystkie państwa członkowskie UE, oprócz Danii i Malty. Liczba realizowanych obecnie projektów PESCO wynosi 46.
Na wyżej wspomnianym specjalnym posiedzeniu w dniach 17–21 lipca 2020 r. Rada Europejska uzgodniła, że Europejski Instrument na rzecz Pokoju będzie instrumentem pozabudżetowym służącym finansowaniu działań w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony. Pułap finansowy na ten instrument w okresie 2021–2027 wyniesie 5 mld EUR i będzie finansowany jako pozycja pozabudżetowa poza WRF, z wkładów państw członkowskich według klucza podziału opartego na dochodzie narodowym brutto (DNB).
Na specjalnym posiedzeniu w dniach 30–31 maja 2022 r. Rada Europejska potępiła rosyjski atak na Ukrainę i uzgodniła szósty pakiet sankcji obejmujących ropę naftową i produkty ropopochodne dostarczane z Rosji do państw członkowskich. Wprowadzono tymczasowe odstępstwo dotyczące ropy naftowej dostarczanej rurociągiem. Przywódcy wezwali Radę Unii Europejskiej do niezwłocznego sfinalizowania i wydania nowych sankcji.
Zgodnie z konkluzjami z posiedzenia Rady Europejskiej z 23 marca 2023 r. „Unia Europejska stanowczo i w pełni solidaryzuje się z Ukrainą i będzie nadal zapewniać Ukrainie i jej obywatelom zdecydowane wsparcie polityczne, gospodarcze, wojskowe, finansowe i humanitarne, tak długo jak będzie to potrzebne”.
C. Rozszerzenie (5.5.1)
Rada Europejska określa warunki każdego kolejnego rozszerzenia UE. W Kopenhadze w 1993 r. określiła podstawy dla kolejnego etapu rozszerzenia (kryteria kopenhaskie). W kolejnych latach sprecyzowano kryteria przyjęcia i wymogi dotyczące uprzedniego przeprowadzenia reform instytucjonalnych.
Na posiedzeniu Rady Europejskiej w Kopenhadze (12–13 grudnia 2002 r.) zapadła decyzja o przystąpieniu 1 maja 2004 r. Cypru, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Malty, Polski, Słowacji, Słowenii i Węgier. Rumunia i Bułgaria przystąpiły do Unii 1 stycznia 2007 r.
Na posiedzeniu 3 października 2005 r. w Luksemburgu Rada zatwierdziła ramy negocjacji z Chorwacją i Turcją w sprawie przystąpienia do UE. 9 grudnia 2011 r. podpisano traktat akcesyjny z Chorwacją, a 1 lipca 2013 r. Chorwacja przystąpiła do UE.
14 grudnia 2021 r. Rada do Spraw Ogólnych przyjęła konkluzje w sprawie rozszerzenia, procesu stabilizacji i stowarzyszenia Czarnogóry, Serbii, Turcji, Republiki Macedonii Północnej, Albanii, Bośni i Hercegowiny oraz Kosowa, w których podsumowano postępy w każdym z tych krajów kandydujących i potencjalnych krajów kandydujących.
23 czerwca 2022 r. Rada Europejska przyznała Ukrainie status kraju kandydującego po złożeniu przez nią wniosku o członkostwo w dniu 28 lutego 2022 r. i zwróciła się do Komisji o przedstawienie Radzie sprawozdania na temat spełnienia warunków określonych w opinii Komisji w sprawie wniosku o członkostwo. Rada podejmie decyzję o dalszych krokach, gdy wszystkie te warunki zostaną w całości spełnione.
W konkluzjach nadzwyczajnego posiedzenia z 9 lutego 2023 r. Rada Europejska „dostrzeg[ł]a znaczne wysiłki, które Ukraina podjęła w ostatnich miesiącach, by osiągnąć cele warunkujące jej status jako kraju kandydującego do członkostwa w UE. Z zadowoleniem przyj[ęła] działania reformatorskie prowadzone przez Ukrainę w tak trudnych czasach oraz zachęc[ił]a ją do podążania tą drogą i wypełnienia warunków określonych w opinii Komisji w sprawie wniosku Ukrainy o członkostwo, z myślą o dalszych postępach w dążeniach do przyszłego członkostwa w UE”.
Rada Europejska obradująca 14 i 15 grudnia 2023 r. podjęła decyzję o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych z Ukrainą i Republiką Mołdawii oraz o przyznaniu Gruzji statusu kraju kandydującego „przy założeniu, że podjęte zostaną odpowiednie kroki określone w zaleceniu Komisji z 8 listopada 2023 r.”.
D. Wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej
23 marca 2018 r. Rada Europejska (art. 50), zebrana w gronie UE-27, przyjęła wytyczne dotyczące ram przyszłych stosunków ze Zjednoczonym Królestwem po brexicie. Zgodnie z tymi wytycznymi UE chciała, by partnerstwo ze Zjednoczonym Królestwem było jak najściślejsze i obejmowało m.in. handel, współpracę gospodarczą, bezpieczeństwo i obronność.
17 października 2019 r. Rada Europejska, w gronie 27 państw członkowskich, zatwierdziła zmienioną umowę o wystąpieniu i zmienioną deklarację polityczną, które to dokumenty uzgodnili tego dnia negocjatorzy z UE i Zjednoczonego Królestwa. Zgoda przywódców miała na celu umożliwienie uporządkowanego wyjścia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej.
29 października 2019 r., na wniosek Zjednoczonego Królestwa, Rada Europejska przyjęła decyzję o przedłużeniu okresu, o którym mowa w art. 50 ust. 3 TUE, do 31 stycznia 2020 r., aby dać więcej czasu na ratyfikację umowy o wystąpieniu. Umowa o wystąpieniu weszła w życie 31 stycznia 2020 r. Oznaczało to koniec okresu, o którym mowa w art. 50 TUE, oraz początek okresu przejściowego zakończonego 31 grudnia 2020 r. Zjednoczone Królestwo nie jest już państwem członkowskim UE, lecz państwem trzecim.
E. Reformy instytucjonalne
Na posiedzeniu Rady Europejskiej w Tampere w dniach 15–16 października 1999 r. podjęto decyzję o procedurze opracowywania Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (4.1.2). Rada Europejska w Helsinkach (w grudniu 1999 r.) zwołała międzyrządową konferencję mającą przygotować traktat nicejski.
Rada Europejska w Laeken (14–15 grudnia 2001 r.) podjęła decyzję o zwołaniu Konwentu w sprawie Przyszłości Europy. Konwent ten opracował traktat konstytucyjny, którego przyjęcie ostatecznie zakończyło się fiaskiem (1.1.4). Po dwuipółletnim okresie impasu instytucjonalnego Rada Europejska w dniach 21–22 czerwca 2007 r. zatwierdziła szczegółowy mandat konferencji międzyrządowej, która doprowadziła do podpisania traktatu z Lizbony 13 grudnia 2007 r. Traktat ten wszedł w życie 1 grudnia 2009 r. (1.1.5). 25 marca 2011 r. Rada Europejska wydała decyzję zmieniającą art. 136 TFUE i umożliwiającą utworzenie w 2012 r. Europejskiego Mechanizmu Stabilności.
28 czerwca 2018 r. Rada Europejska przyjęła decyzję w sprawie składu Parlamentu Europejskiego, która umożliwiła państwom członkowskim wprowadzenie środków krajowych niezbędnych do zorganizowania wyborów na okres kadencji parlamentarnej 2019–2024[1].
Niedawne kryzysy, w szczególności pandemia COVID-19 i wojna w Ukrainie, uwypukliły potrzebę reform instytucjonalnych w celu zwiększenia zdolności UE do szybkiego i skutecznego reagowania na nagłe wydarzenia.
W przyjętej 4 maja 2022 r. rezolucji poświęconej wynikom Konferencji w sprawie przyszłości Europy Parlament wyraził zadowolenie z wniosków i zaleceń konferencji, przyznał, że wymagają one zmiany Traktatu, i zwrócił się do Komisji Spraw Konstytucyjnych o przygotowanie propozycji reform traktatów UE w drodze konwentu zgodnie z art. 48 TUE. W związku z tym 9 czerwca 2022 r. Parlament przyjął rezolucję w sprawie apelu o zwołanie konwentu w celu zmiany traktatów. Jedną z głównych propozycji jest reforma procedur głosowania i umożliwienie Radzie podejmowania decyzji większością kwalifikowaną zamiast jednomyślności w niektórych dziedzinach, takich jak przyjmowanie sankcji i tzw. klauzule pomostowe, oraz w sytuacjach nadzwyczajnych. 11 lipca 2023 r. Parlament przyjął rezolucję w sprawie wdrażania klauzul pomostowych w traktatach UE, a 22 listopada 2023 r. – rezolucję w sprawie wniosków dotyczących zmiany traktatów, w której wezwał Radę Europejską do zwołania konwentu w celu zmiany traktatów, aby unowocześnić procedury ustawodawcze.
Eeva Pavy / Pablo Abril Marti