Nasrin Sotude – 2012 r., Iran

Nasrin Sotude to irańska działaczka i prawniczka specjalizująca się w prawach człowieka. Broni mniejszości religijnych, kobiet, osób nieletnich i osób protestujących przeciwko oszustwom wyborczym, karze śmierci i torturom, których dopuszcza się reżim.

Jako jedna z nielicznych bohatersko podjęła się obrony prawnej opozycjonistów aresztowanych podczas masowych protestów przeciwko fałszerstwom wyborczym w 2009 r., zanim sama została aresztowana w 2010 r. W 2012 r. przyznano jej Nagrodę im. Sacharowa. Nasrin Sotude odsiadywała wówczas sześcioletnią karę więzienia za działalność zagrażającą bezpieczeństwu narodowemu Iranu. W izolatce w owianym złą sławą irańskim więzieniu Evin prowadziła siedmiotygodniowy strajk głodowy, w proteście przeciwko szykanowaniu jej męża i córki przez sądy.

We wrześniu 2013 r. została niespodziewanie zwolniona z więzienia z przyczyn nieujawnionych przez władze irańskie, ale jej wyrok nie został uchylony. Wciąż miała jednak zakaz opuszczania terytorium Iranu i dlatego nie mogła osobiście odebrać Nagrody im. Sacharowa. W grudniu 2013 r. w Teheranie Sotude spotkała się jednak z pierwszą od sześciu lat delegacją Parlamentu Europejskiego, która odwiedziła Iran. Podczas spotkania skupiła się na sytuacji więźniów politycznych, a procesy odbywające się raczej przed sądami rewolucyjnymi, a nie kryminalnymi uznała za nieprzejrzyste. Wywołało to furię wśród irańskich konserwatystów, którzy oskarżyli ją i Dżafara Panahiego o działania o charakterze wywrotowym. Po wyjściu z więzienia Nasrin Sotude powróciła do pracy. Broniła praw kobiet, które oblano kwasem, i mniejszości religijnych. Działa też na rzecz praw człowieka, w tym zniesienia kary śmierci.

Nasrin Sotude zamierza pozostać w Iranie i walczyć o reformy na miejscu. Ta determinacja ma swoją cenę. W czerwcu 2018 r. zatrzymano ją i uwięziono za popieranie protestów przeciwko obowiązkowi noszenia hidżabu i torturom. Sotude odmówiła stawienia się przed sądem w grudniu 2018 r., gdyż nie pozwolono jej wybrać adwokata. W marcu 2019 r. skazano ją na 33 lata więzienia i 148 batów za zagrażanie bezpieczeństwu narodowemu, uprawianie propagandy, członkostwo w nielegalnych grupach, namawianie ludzi do korupcji i prostytucji oraz pokazywanie się bez nakazanego przez szariat hidżabu. W 2021 r. Sotude zwolniono z więzieniu z powodów zdrowotnych, a w 2023 r. - ponownie ją aresztowano. Na wolność wyszła dwa tygodnie później.

W dniu 11 kwietnia 2019 r. PEN Canada przyznał jej nagrodę One Humanity Award.