Hervorming van het gemeenschappelijk Europees asielbeleid
De EU heeft haar asiel- en migratiesysteem herzien om ervoor te zorgen dat EU-landen elkaar helpen bij het aanpakken van de migratiedruk.
De afgelopen jaren zijn mensen in grote aantallen naar Europa gevlucht vanwege conflicten, terreur en vervolging in hun eigen landen. In 2022 ontvingen EU-landen 966.000 asielaanvragen (Engels) - bijna twee keer zoveel als in 2021. In 2023 bereikten irreguliere grensoverschrijdingen meer dan 380.000 (Engels), het hoogste aantal sinds 2016.
De EU besloot haar gemeenschappelijk Europees asielstelsel (CEAS) te hervormen om ervoor te zorgen dat alle EU-landen bijdragen aan het asielbeheer.
Meer solidariteit in de EU met de nieuwe verordening inzake asiel- en migratiebeheer
De procedure voor het aanvragen van de vluchtelingenstatus in de EU werd voorheen bepaald door de Dublin-regelgeving. De algemene regel onder deze regelgeving was dat het eerste EU-land dat een migrant binnenkomt, verantwoordelijk is voor de verwerking van de asielaanvraag.
Hervorming van de Dublin-regelgeving
Het systeem volgens de Dublin-verordening, dat dateert uit 2003, was bedoeld om één EU-land aan te wijzen dat verantwoordelijk was voor de behandeling van een asielaanvraag. Toen het aantal asielzoekers dat de EU binnenkwam in 2015 echter explosief steeg, kregen landen als Griekenland en Italië het moeilijk om alle aanvragers op te vangen. Het Parlement vraagt al sinds 2009 om een herziening van het Dublin-systeem.
In september 2020 stelde de Europese Commissie een nieuw pact voor migratie en asiel voor, dat verbeterde en snellere procedures binnen het asiel- en migratiesysteem van de EU beschrijft.
Nieuw migratie- en asielpact
Het nieuwe pact is sterk gericht op een verbeterd grensbeheer en verbeterde asielprocedures voor mensen die asiel aanvragen aan de grens, evenals een nieuwe verplichte screening vóór binnenkomst om de verwerking van aanvragen te versnellen.
Een belangrijke pijler van het pact is dat alle EU-landen solidair moeten zijn met de landen die grote aantallen migranten opvangen. Het systeem moedigt flexibele bijdragen van EU-landen aan, variërend van de hervestiging van asielzoekers uit het land van eerste binnenkomst tot financiële bijdragen, en operationele en technische ondersteuning.
In februari 2024 bereikten het Parlement en de EU-landen een akkoord (Engels) over de definitieve tekst van de wetgevingsdossiers die samen het nieuwe pact inzake migratie en asiel vormen en nieuwe regels vaststellen voor het beheer van asiel- en migratiestromen. Nadat het volledige pakket in april 2024 werd goedgekeurd, hebben de EU-landen twee jaar de tijd om het nieuwe systeem in hun nationale wetgeving op te nemen.
De nieuwe regelgeving voor het beheer van asiel en migratie
Onder deze nieuwe regels is er een regelgeving voor asiel en migratie (Engels),die de oude Dublin-regels vervangt. Deze nieuwe aanpak benadrukt samenwerking tussen de EU-landen.
EU-landen krijgen de keuze om lidstaten die te maken hebben met migratiedruk te ondersteunen. Ze kunnen dit doen door een aantal migranten op te nemen en te verwerken, financiële bijdragen te leveren of operationele en technische steun te bieden indien nodig. Elk EU-land is vrij om zelf te kiezen welke vorm van bijdrage ze willen geven.
De Europese Commissie zal jaarlijks een verslag opstellen over asiel, opvang en de algemene migratiesituatie. Aan de hand van dit verslag zal de EU haar reactie op migratie bepalen.
De nieuwe regels moedigen ook de samenwerking met niet-EU-landen aan om de oorzaken van irreguliere migratie en gedwongen verplaatsing aan te pakken. Deze samenwerking moet gebaseerd zijn op de mensenrechten en de gemeenschappelijke waarden van de EU eerbiedigen.
In december 2023 keurde de Europese Commissie een overeenkomst goed met Tunesië (Engels) om irreguliere migratie te helpen inperken met respect voor de mensenrechten. In maart 2024 ondertekende de Commissie een vergelijkbare overeenkomst met Egypte (Engels).
Veilige toegang tot de EU: de totstandbrenging van een EU-hervestigingskader
Hervestiging is de overdracht, op voorstel van de UNHCR, van een niet-EU-burger die internationale bescherming nodig heeft van een niet-EU-land naar een EU-land, waar hij of zij als vluchteling mag verblijven. Het is een van de voorkeursopties om vluchtelingen veilige en reguliere toegang tot de Europese Unie te bieden.
Om een duurzame oplossing voor het migratieprobleem te garanderen, heeft het Parlement de noodzaak van een permanent en verplicht EU-hervestigingsprogramma onderstreept.
In april 2024 heeft het Parlement de regels van een EU-hervestigingskader formeel goedgekeurd (Engels), met als doel de bestaande ad-hocregelingen te vervangen en te komen tot een meer gestroomlijnd EU-beleid. In het kader zullen EU-landen vrijwillig kwetsbare vluchtelingen hervestigen die in niet-EU-landen verblijven. Deze mensen krijgen de kans om regulier, georganiseerd en veilig Europees grondgebied te bereiken. De Raad zal een tweejarig EU-plan voor hervestiging en humanitaire toelating goedkeuren, waarin het maximumaantal toe te laten personen en de bijdrage van de EU-landen worden vastgesteld.
Bekijk de infografiek
In nieuw venster openen
Eurodac: verbetering van de vingerafdrukgegevensbank
Eurodac is een uitgebreid IT-systeem dat de behandeling van asielverzoeken ondersteunt door de gedigitaliseerde vingerafdrukken van asielzoekers en irreguliere migranten op te slaan en te verwerken.
Asielzoekers ouder dan 14 moeten hun vingerafdrukken afgeven wanneer zij in de EU een verzoek indienen. Deze worden naar de centrale database van Eurodac gestuurd, waar ze vergeleken kunnen worden met bestaande gegevens.
In december 2023 bereikten het Europees Parlement en de EU-regeringen een voorlopig akkoord over een hervorming van Eurodac (Engels), waardoor het toepassingsgebied van het systeem werd uitgebreid:
- er wordt meer data verzameld, inclusief gezichtsbeelden
- niet-EU-burgers die irregulier in de EU verblijven zonder asiel te zoeken, worden toegevoegd
- gegevens worden verzameld van iedereen ouder dan zes in plaats van 14
De wijzigingen leiden tot betere controle en opsporing van ongeautoriseerde bewegingen binnen de EU en helpen bij het identificeren van personen die een veiligheidsrisico kunnen vormen.
De overeenkomst werd in april 2024 formeel goedgekeurd (Engels) door het Parlement.
Zorgen voor meer uniformiteit
Redenen om asiel te verlenen
De Kwalificatieregeling (Engels) heeft als doel de gronden voor het verlenen van asiel te verduidelijken en ervoor te zorgen dat asielzoekers gelijke behandeling krijgen, ongeacht het EU-land waar zij hun verzoek indienen.
Het Parlement en de Raad bereikten in december 2022 een voorlopig akkoord (Engels) over de regels. Volgens het akkoord mag bescherming alleen worden verleend zolang de vluchteling wordt bedreigd, en moeten erkende vluchtelingen een verblijfsvergunning krijgen die minstens drie jaar kan worden verlengd. Ze mogen zich alleen verplaatsen naar het land dat hun aanvraag behandelt.
De overeenkomst werd in april 2024 formeel goedgekeurd (Engels) door het Parlement.
Ontvangstvoorwaarden
De hervorming van de richtlijn opvangvoorzieningen wilde ervoor zorgen dat asielzoekers kunnen profiteren van gelijke materiële opvangnormen (zoals huisvesting en toegang tot de arbeidsmarkt) in de hele EU en tegelijkertijd secundaire verplaatsingen ontmoedigen.
Volgens de overeenkomst, die in april 2024 formeel door het parlement werd aangenomen (Engels), mogen geregistreerde asielzoekers ten laatste zes maanden na hun asielaanvraag beginnen te werken. Ze krijgen ook toegang tot taalcursussen, inburgeringsonderwijs of beroepsopleidingen. Alle kinderen die asiel aanvragen moeten uiterlijk twee maanden na aankomst naar school en voor niet-begeleide minderjarigen wordt een voogd aangesteld.
De nieuwe regels moeten asielzoekers ontmoedigen om zich na hun registratie in de EU te verplaatsen door hun toegang tot opvangvoorzieningen te beperken tot het land dat hun aanvraag behandelt en door de verstrekking van reisdocumenten te beperken. De nationale autoriteiten kunnen de aanwezigheid van de asielzoeker ook beperken tot specifieke gebieden.
Het vasthouden van asielzoekers blijft mogelijk, maar alleen in uitzonderlijke omstandigheden op grond van een rechterlijk bevel en voor een zo kort mogelijke periode.
EU-agentschap voor asiel
Op 11 november 2021 steunde het Parlement de transformatie van het huidig Europees Ondersteuningsbureau voor Asielzaken (EASO) tot het EU-Agentschap voor Asiel na een akkoord met de Raad. Vanaf januari 2022 draagt het vernieuwde agentschap bij aan een meer gestandaardiseerde en snellere afhandeling van asielprocedures in EU-landen. De 500 experts van het agentschap zorgen voor betere ondersteuning aan nationale asielstelsels die te maken hebben met een grote werklast, waardoor het algehele EU-migratiebeheersysteem efficiënter en duurzamer wordt.
Daarnaast is het nieuwe agentschap verantwoordelijk voor het controleren of fundamentele rechten worden gerespecteerd in het kader van internationale beschermingsprocedures en opvangomstandigheden in lidstaten. Het bevordert ook de samenwerking tussen EU- en niet-EU-landen.
EU-financiering voor asiel
In een resolutie die in juli 2021 werd aangenomen, keurde het Parlement de vernieuwde begroting van het Fonds voor asiel, migratie en integratie (AMIF) voor 2021-2027 goed, die zal stijgen tot 9,88 miljard euro. Het fonds moet bijdragen aan de versterking van het gemeenschappelijk asielbeleid, reguliere migratie ontwikkelen in overeenstemming met de behoeften van de lidstaten, de integratie van onderdanen van derde landen ondersteunen en bijdragen aan de bestrijding van irreguliere migratie. De fondsen moeten ook dienen om de lidstaten ertoe aan te zetten de verantwoordelijkheid voor het eerlijker opvangen van vluchtelingen en asielzoekers te delen.
De leden steunden ook de oprichting van een nieuw Fonds Voor Geïntegreerd Grensbeheer (IBMF) en stemden ermee in om er 6,24 miljard euro aan toe te wijzen. Het IBMF moet helpen om de capaciteiten van de lidstaten op het gebied van grensbeheer te vergroten en tegelijkertijd ervoor te zorgen dat de grondrechten worden gerespecteerd. Het zal ook bijdragen tot een gemeenschappelijk, geharmoniseerd visumbeleid en beschermende maatregelen invoeren voor kwetsbare mensen die in Europa aankomen, met name niet-begeleide kinderen.
Lees meer over de werkzaamheden van de EU op het vlak van migratie
Dit artikel is voor het laatst bijgewerkt in mei 2024.
